Ísafold - 25.10.1916, Page 2
2
IS A F OL D
|j 'Hrni Eiríksson |
§
Tlusíurstræfi 6
ö *2jojnaéar~ &rjéna~ og Saumavörur f2
U ~ hverei ódýrari né betri. u
Wá njpj
n þvotta* og SCreinlœfisvorur
Jjgj beztar og ódýrastar.
tSoiRföng og ^œdifœriscjjqfir
hentugt og fjölbreytt.
Do forenede Bryggoiier.
slást í lið með sér, eða þeir yi ðu
Þótt gestgjafastaðan út aí fyrir
sig sé nægilegt starf handa einum
manni, hafði hann þó ýms opinber
störf á hendi, svo sem gjaldkerastarf
fyrir spitalann fjöldamörg ár, hann
var og sáttamaður á Akureyri.
Konu sína misti hann 1907;
höfðu þau átt 6 börn, fem kornust
á fullorðins ár. Tvö eru dáin: Jó-
hann kaupm. og konsúll á Akureyri,
kvæntur Önnu, dóttur bankagjald-
kera H. Schiött, og Ágústa, fyrri
kona Olgeirs konsúls Friðgeirsson-
ar. En á lífi eru þessi fjögur:
Oddný, kona Ingólfs læknis Gísla-
sonir á Vopnafirði. María, kona
Einars verzlunarstjóra Gunnarssonar
á Akureyri, Valgerður og Halldóra,
báðar ógiftar.
Fyrir 2—3 árum- fór að brydda á
sjóndepru hjá honum, sem ágerðist
svo, að hann gat að síðustu ekki
lesið, en þrátt fyrir það hélt hann
sama andans fjöri sem fyr, og mundi
engan hafa grunað, að dauða hans
bæri svo skjótt að. Minning hans
mun lengi geymast hjá hans mörgu
vinum.
Kl. J.
--- ............... .....
Ófriðar-annáll.
27. ág. til 15. sept.
Þetta ófriðarsumarið þegar á
enda og engin úrsiit. Fyrirsjá-
anlegt, að miljónalið stórþjóðanna
verður að hafast við einn vetur-
inn enn í skotgröfum og öðrum
jarðfylgsnum; líða þar kulda 0g
allar hörmungar.
í fyrra var gengið í skrokk á
smárikjunum tveim, Serbíu og
Montenegro; nú upp á síðkastið
hafa stórþjóðirnar snúið sér að
hinum Balkanrikjunum. Ekki
ólíklegt, að þar geti einhver úr-
slit orðið áður en veturinn geng-
ur í garð.
Friðrof Rúmena.
Undanfarna mánuði hefir verið
tíðrætt um væntanlega hluttöku
Rúmeníu í ófriðnum. Ýmist hefir
það verið uppi á teningnum, að
þeir slægjust í lið með Miðveld-
unum eða þá héldu sér hlutlaus-
um. Oft heflr það heyrst, að þeir
væru í óðaönn að safna að sér
skotfærum, þó enginn vissi hverj-
um þeir ætluðu skotin. Stjórn-
arforsetinn Bratianu hefir verið
heiminum lifandi ráðgáta, enginn
vitað með vissu, hvo'ru megin
hann væri.
Þann 27. ág. kl. 8^/4 e. m. kom
sendiherra Rúmena í Vín með
þann boðskap frá stjórn sinni,
að frá því kl. 9 sama kvöldið —
þ. e. eftir 15 mín. — skoðuðu
Rúmenar sig í ófriði við Austur-
ríki.
Boðskapur þessi kom heimin-
um mjög á óvart og þótti frest-
urinn til framkvæmda næsta
stuttur fyrir Austurríkismenn. En
ekki hefir hann komið alveg flatt
upp á þá, því nokkrum tímurn
síðar var slegið í bardaga í Kar-
patafjöllunum.
Almenn heift og gremja bloss-
aði upp gegn Rúmenurn um öll
Miðveldin, því Þjóðverjar höfðu
alt frá byrjun ófriðarins skoðað
þá sem bundna sér með samning-
um, er áttu að tengja þá Þjóð-
verjum enn nánar en ítali. Samn-
ingar þessir eru gerðir árið 1884,
og er svo mælt fyrir þar, að
Þjóðverjar, Austurríkismenn og
Rúmenar skuldbinda sig til að
verjast í sameiningu öllum árás-
um og halda saman í ófriði, eða
að öðrum kosti halda sér í vin-
samlegu hlutleysi utan við ófrið.
Er ófriðurinn brauzt út, vildi
konungur Rúmena, Carol, slást í
lið með Miðveldunum strax, en
stjórnin var andvíg því og varð
ekki úr. Framan af ófriðnum var
ekki um annað talað, en annað-
hvort yrði Rúmenía hlutlaus eða
með Miðveldum. En seinna fór
að bóla á tvískinnung nokkrum
meðal þjóðarinnar. Mælt er, að
sá tvískinnungur hafi átt rót sína
að rekja til sendimanna samherja
þar í landi, er unnið hafi að því
öllum árum, að koma Rúmenum
á band samherja. Hafa þeir kom-
ið á allmörgum æsingafundum í
borgunum síðustu mánuðina. All-
ar ófriðarfréttir þar í landi hafa
borið sterkan keim af hlutdrægni
með samherjum, og mikið gert
að því að opna augu þjóðarinn-
ar fyrir því, að sigurinn væri
samherjum vís.
En vegna samninganna við Mið-
veldin, þá er svo að skilja, sem
vonlegt er, að þau hafi ekki
skeytt eins mikið um, að hafa
áhrif á Rúmena til liðsinnis sér;
hafa ekki hugsað, að þeir gengju
svo á orð sín. —
Um miðjan ágúst fór Þjóðverja
þó að gruna margt. Fór þá að
bera á allmiklum skotfærasend-
ingum frá Rússlandi 0g öðrum
viðbúnaði. Fram að þeim tíma
höfðu Þjóðverjar skift við þá á
skotfærum og fengið mat í staO-
inn. Sýnir það á hverju mestur
er. hörgull þar í landi, að þeir
selja skotfæri úr höndum sér fyrir
mat. Síðar hafa þýzk blöð full-
yrt, að um miðjan mánuðinn hafi
Rúmenar gert samninga við sam-
herja, að hefja ófrið við Miðveld-
in ekki síðar en þ. 28. ág. En
þó svo hafi verið, þá ber Bratianu
kápuna á báðum öxlum alt til
hins'' síðasta, gerir t. d. verzlun-
arsamning við Þýzkaland þ. 25.,
enda þótt ófriðarskeytið hafi þá
verið komið á stað áleiðis til Vín.
Eins og eðlilegt er létu Þjóð-
verjar ekki standa á sér að segja
Rúmenum stríð á liendur svo og
sambandsþjóðir þeirra Búlgarar
og Tyrkir. Æsingin og heiftin
gegn Rúmenum í Þýzkalandi
hjaðnaði þó brátt að nokkru,
Þjóðverjar hugguðu sig við, að
alt fram til þessa tíma þá hafa
Rúmenar aðallega útbúið sig til
varnar gegn Rússum en ekki
Miðveldum, þar eð þeir hafa í
orði kvcðna verið bandamenn
Miðvelda.
En áform Rúmena með hluttöku
siuni er í orði kveðnu að sameina
alla Rúmeni í eitt ríki. Sú sam-
eining kemur mest niður á Aust-
urríki, þar eð 3 milj. Rúmena
eru þar, en ll/2 milj. í Rúmeniu
sjálfri.
Herafli sá, er Rúmenar geta
sent til víga, er talinn um ^/2
milj., og er þvi ólíklegt að þeir
búist við að geta áorkað miklu
af sjálf8dáðum, enda er liðsauk-
inn ekki talinn aðalgagnið, er
samherjar fá af hluttöku þeirra.
Eins 0g áður er minst, hafa
herkonungar samherja horfið frá
því, að nokkur úrslit geti orðið
á aðal-vígslóðum álfunnar í sum-
ar. En til þess alt verði ekki í
sama horfi, er veturinn gengur í
garð, reyna þeir nú af fremsta
megni að láta til skarar skríða á
Balkan. Aðalmarkmið þeirra þar
er hvergi nærri að afla sér liðs-
auka né berja á vesalings smá-
ríkjunum Búlgörum og Tyrkjum,
keppikefli þeirra er að rjúfa
samband Miðveldanna við Mikla-
garð.
Framtíðardraumur Miðveldanna,
hugsjón, er bendir þúsundum i
opinn dauðann, er að fá örugt
járnbrautasamband um Mikla-
garð og alla leið austur til Bag-
dad. Að geta sent her manns þá
leið austur í Asíu 0g suður í Af-
ríku og ná sér þar niðri á ný-
lendum samherja. Þá leið ætla
þeir sér opna til þess að brjótast
úr þeirri úlfakreppu, er þeir nú
eru í. Takist samherjum að ná
Búlgaríu á sitt vald, er það sund
lokað og þá um leið hægai'a að
vinna á Tyrkjanum, er getur þá
enga aðstoð fengíð frá Miðveld-
um. Þá yrði Miklagarður auðunn-
inn, og skipagöngur til Svartahafs
heftust ekki iengur.
Nú í 10 mánuði hefir Sarrail
hershöfðíngi safnað liði að sér í
Saloniki. Talið er, að haim hafi
nú um 400.000 hermanna. Er
það samtínungur frá Englandi,
Frakklandi, Serbíu, Rússlandi og
Ítalíu. — En Búlgarar hafa um
700 000 roanns undir vopnum. —
Enda hefir Sarrail hikað við að
leggja á stað á móti þeim fram
til þessa. E11 á meðan Rúmenía
var ekki komin til sögunnar, gátu
samherjar aðeins ráðist að þeim
?.ð sunnan. Nú geta Rússar með
öllum sínum mannfjölda náð til
þeirra yfir Rúmeníu að norðan
og lika komist að Austurríki yfir
Rúmeníu. Er viðbúið, að her-
varnir Austurríkismanna á þeim
svæðum, er að hinni fyrverandi
vinarþjóð þeirra vita, séu ekki
eins vel úr _ garði gerðar og á
takmörkum Rússlands.
Þjóðverjar hafa seinna fullyrt,
að Rússar hafi gert Rúmenum þá
koati, að annaðhvort yrðu þeir að
að gera sér að góðu álíka með-
ferð og Belgía fekk um árið. —
Hvað hæft er í þessu, er ekki
gott að vita.
Önnur staðhæfing Þjóðverja er
eftirtektaverðari. Að stjórnvitr-
ingar samherja hafi litið svo á,
að Búlgörum myndi falla allur
ketill í eld, ef þeir ættu von á
árásum að norðan líka. Hafi þeir
gert sér í hugarlund samherjar
að hægt yrði nú að fá Búlgara
til þess að ganga að sérfriðar-
skilmálum, er samlierjar settu
þeim.
Til þess að ógna Búlgörum enn
meir, létu þeir sem svo, að Grikkir
myndu næstu daga slást í lið
með þeim líka.
Árásir Búigara.
En Búlgörum féllust ekki hend-
ur. Þreyttir og þjakaðir af bar-
áttu og hungri snerust þeir af
alefli gegn Rúmenum.
Svo hagar til, að Dóná rennur
á landamærum Rúmeníu og Búl-
gariu, unz hún, hérumbi! 170 km.
frá Svartahafi, beygir í norður
inn í Rúmeníu og rennur alt
norður á landamæri Rússlands
og Rúmeníu og þar til Svarta-
hafs. — Er hún mjög breið, og
liggja mýrar að henni víðast
hvar, svo mjög er örðugt að láta
her sækja yfir .hana. Búlgarar
sneru því snarlega að landspildu
þeirri af Rúmeníu, sem er sunn-
anvert við ána, er heitir Dobrud-
scha. Með aðstoð nokkurri frá
Þjóðverjum brutust þeir þar áfram
strax fyrstu dagana í sept. Þann
6. sept. unnu þeir kastalann Tu-
trakan á syðri bakka Dónár. —
Manntjón Rúmena þar talið ein
30/000. Nokkrum dögum seinna
unnu Búlgarar kastalann Silistra,
sem er nokkru norðar, og um
miðjan sept. voru þeir komnir
eina 80 km. inn í Rúmeníu milli
Dónár og Svartahafs.
Þótt Búlgarar séu taldir fyrir
þessari árás, þá hafa þeir fengið
hjálp, eins og áður er á minst.
Sýnir það, að Þjóðverjum þykir
mikils um vert, íáð samherjar
vinni ekki bug á Búlgurum, að
þeir hafa sent liðsauka alla leið*
frá Verdun og Belgíu þeim tif
léttis í Dobrudscha
í byrjun leit út fyrir, að Rúm-
enar byggjust við aðalorustunum
í Siebenbiirgen, og náðu þeir þar
á sitt vald nokkrum bæjum fyrstu
dagana. En siðan hafa þeir haft
nóg að gera í Dobrudscha.
En að kastalarnir tveir, Tutra-
kan og Silistra, yrðu Búlgurum
auðunnir, sýnir það enn sem fyr
í þessum ófriði, að kastalar eru
næsta úreltur herbúnaður. Fyrst
og fremst hafa þeir ekki veriA
bygðir svo, aðjalibyssurnar stóru
vinni ekki á þeim, og svo verða
þeir umkringdir, ef engar skot-
gryfjur eru til varnar í kringum
þá. Þegar svo er komið, að að-
fiutningar að þeim teppast, þá
verða þeir fljótlega uppiskroppa
með skotfæri og aðra nauðsynja-
vöru, með þeim kúlnaaustri, er
nú tíðkast I orustum. Eins og
áður hefii' verið skýrt frá hér í
blaðinu, hefir kastalinn Verdun
ekki enn komið Frökkum að not--
um. Þeir fengu ráðrúm til þess
að láta afdrif kastalanna í Belgíu;
sér að kenningu verða og grafa
sér nýtízku skotgrafir. Rúmenar'
voru þetta á eftir tímanum, að'
þeir treystu á kastalana enn.
Grikkland.
Mikið hefir verið um viðburðí
á Grikklandi þessar síðustu vik-
ur. Þó hefir ekki orðið úr því,
að Gríkkir legðu út í ófriðinn,
Sundrungin, flokkadrættirnir og'
óstjórnin í landinu, keyra svo'
fram úr hófi, að engum getum
verður leitt að þvi, hvar lendir,
Eftir að samherjar höfðu neytt
Grikki til þes3 að senda heim
mikinn hluta af hernum í sumar,
leit út fyrir, að friður og spekt
myndi komast á þar í bndi. En
er Búlgarar fóru að bæra á sér
og til bardaga kom milíi þeirra
og Saloniki-hersins, eins og áður
er frá skýrt, þá var úti friður-
inn meðal Grikkja. Búlgarar óðu
inn i Makedóníu og landsfólkiö
flýði viða.
Eftir fyrirmælum sainherja í
sumar, áttu kosningar fram afr