Ísafold - 28.10.1916, Síða 1

Keniur út tvisvar
í viku. VeiSárg.
5 kr., erlendis 7*/2
kr. eða 2 dollar;borg-
Ist fyrir miðjan júlí
erlendis fyrirfram.
Lausasala 5 a. eint.
XLIII. árg.
tsafoldaiprentsmiðja. Ritstjóri: Ólafur Björnsson. Talsimi nr. 455.
Rejkjavík, laugardaginn 28. október 1916.
Uppsögn (skrlfl.
bundln vlð áramót,
er ógild nema kom-
In só til útgefanda
fyrlr 1. oktbr. og
sé kaupandi skuld-
iaus viS blaðlS.
81. tölublað
Tlmeriskar .
hómuílaríínur
koma með g.s. Goðafossi.
Verða seldar afar ódýrt. ■=®S
Sigurjón Péfursson,
Tfafnarsfræti 16, Hvík.
Símar 137 543. Símnefni „Net«.
„Alþtf'ufél.bókagafn Temp’aras. 8 kl. 7—9
SoTgaratjóiabkrifstofan opin virka daga 11—8
Öíejarfóg .farfbrifstofan opin v. d. 10—2 og 1—5
3*£jargjaldkerinn LaafAsv. 6 kl. 12—8 og —7
ísiandsbanki opinn 10—4.
S.F.U.M. Lestrar-og skrifstofa 8 árd.—10 sitú.
Alœ. fundir fid. og sd. 8*/* síbd.
Landakotskirkja. Guósþj. 9 og 8 A helguxa
Landakot8spitali f. sjákra.vitj. 11—1.
Landsbankinn 10—3. Bankastj. 10—12.
Landsbókasafn 12—8 og 5—8. UtlAn 1—b
'Landsbánaóarfélagssbrifstofan opin frA 12—2
Landsfóhirbir 10—2 og 5—6.
,Landsskjalasafnib hvern virkan dag kl. 12—2
Land33Íininn opian daglangt (8—9) virka daga
helga daga 10—12 og 4—7.
Listasafnið opib h<vem dag kl. 12—2
X'NAttúrugripasafnib opib l1/*— 2*/s A sunnnd.
Póstbásió opib virka d. 9—7, snnnnd. 9—1.
^amábyrgb Llands kl. 1- 5.
3tjórnarrábs8krifatofnrnar opnar 10—4 dagl.
Talsimi Reykjaviknr Pósth 8 opinn 8—12.
Vífilstaðahœlió. Heimsóknartlmi 12—1
£>jóbmenjasafoib opib hvern dag 12—2
111 mxTJJxnmri * 1 mnrr 1
Klæðaverzlun \ H. Andersen & Sön. * Aðalstr. 16. j Stofnsett 1888. Simi 32. j þar eru fötin saumuð flest \ þar eru fataefnin bezt. ' ’ rl

Kosningarnar.
I Vestnr-Skaftafellsýslu
• er kosinn Gísli Sveinssou með
194 atkv. Lárus Helgason fekk 156
atkv. og síra Magnús Björusson 97
atkvæði.
í Snæfellsness og Hnappa-
dalssýfilu er kosinn Halldór
Steinssón læknir með 267 at
kvæðuœ. Oscar Clausen íekk 176,
fPáll V. Bjarnasoti 103 og Ólafur
Erlendsson 63 atkvæði.
I Snður-Múlasýslu eru kosnir
þeir Sveinn Ólafsson í Firði
•með 483 atkv. og Biörn R.
tStefánsson Reyðarfirði með 308
atkv.. Sigurður Hjörleifsson Kvaran
■fekk 281 atkv., Guðm. Eggerz 272
:atkv og Þórarinn Benediktsson 254
atkvæði.
í Skagafjarðarsýslu eru
Ttosnir Magnús Gnðmunds-
■SOU sýslumaður með 401 atkv. og
Ólafur Briem með 374 atkv.
Jósef Björnsson fekk 330 atkv. og
Arnór Arnason 197 atkv.
í Gullbringu- og Kjósar-
sýslu eru kosnir þeir Björn
Kristjánsson með 497 atkv.
og síra Kristinn Daníelsson
með 491 atkv.
Einar Þorgilsson fékk 237 atkv-.
Þóður Ihoroddsen 211 —
Björn í Grafarholti 184 —
í Gullbr. & Kjósarsýslu
féllu atkvæði þattnig:
S* M S* A fi' *- M H A
Bj. Bjarnarson 34 103 26 ‘22 = 185
Bj. Krisjánsson 34 58 372 30 = 494
Ein. Þorgilsson 103 58 54 122 = 337
Kr. Danielsson 26 372 54 37 = 489
Þ. J.Thorodds. 22 30 122 37 = 211
I Húnavatnssýslu eru kosn-
ir þeir Þárarinn Jónsson á
Hjaltabakka með 309 atkv. og
Guðmundur Ólafsson í Ási
með 260 atkv.
Guðmundur Hannesson fékk 240
atkv.
Jón Hannesson á Undirfelli fékk
180 atkv.
í Borgarf jarðarsýslu hlaut
kosningu Pétur Ottesen með
243 atkv. — Bjarni Bjarnason á
Geitabergi fékk 155 atkvæði og
Jón Hannesson í Deildartungu 109
atkvæði.
Ófriðar-annáll.
27. ág. til 15. sept.
Frá vesturvígslóðinni. Nl.
Nú er hálft ár síðan orustan
við Verdun byrjaði, og er nú að
sjá sem kjarkur og þrek til árása
þar sé fjarað út. — En árangur-
inn varð enginn nema blóðaust-
urinn, því Verdun er á valdi
Frakka enn.
En við Somrne hafa samherjar
gert árásir á svo sem fjögra daga
fresti allann ágústmánuð. — Þar
alt á sömu bókina lært enn. —
Skotliríð, gegndarlaus kúlna —
austur og fremsta herlína Þjóð-
verjans er gereydd.
Svo doka þeir við og búa um
sig, unz þeir eru tilbúnir að um-
turna næstu skotgröfum.
En Þjóðverjar grafa enn nýjar
grafir aftan við þær, sem eyddar
eru — og engin úrslit sjást í nánd.
Það er engu likara, en Vestur-
Evrópa sé of lítil fyrir þá, sem
þar eiga löndum að ráða, til þess
að nokkuð vinnist á. Þjóðirnar
geta þar reist þá veggi hver á
móti annari, sem engin getur
unnið á.
Þ. 3. sept. byrjaði einhver hin
snarpasta orusta, ér verið hefir
þar um slóðir, og unnu samherj-
ar nokkur þorp og grafir frá
Þjóðverjum. Eftir viku eru Eng-
lendingar á 6000 »yards« löngu
svæði komnir 300—3000 »yards*
áfram. Svona þokast þeir rétt
áframy- og þykir þetta gott á
viku. — Frakkar hafa komist
lengst 10 kin. áfram frá 1. júlí
í sumar. Er nú líklegt, að þeir
nái bráðum bænum Peronne. En
þaðan eiga þeir 225 km. eftir að
takmörkum Þýzkalan.ds. Þess
verður því langt að bíða, að þeir
nái þangað, ef þessu heldur áfram,
ef Rússar geta ekki dregið kjarn-
ann úr Miðveldunum til sín. En
nú hefir Brussilow, sá er stjórn-
ar Rússum í Galizíu, sagt, að
Austurríkismenn séu búnir að ná
sér svo og búa svo um sig eftir
ósigrana í sumar, að hann geti
ekkert átt við þá fyr en að sumri
svo um muni. —
Sá mismunur er á orustunni
við Somme og Verdun, að sam-
herjar halda því nærri stöðugt,
sem þeir hafa klófest, en við
Verdun skiftu sömu staðirnir oft
og einatt um handhafa. —
Hindenburg.
Síðustu dagana í ágúst varð sú
breyting á herstjórn þjóðverja,
að Hindenburg fekk þar æðstu
herstjórn, í stað Falkenhayns er
áður var. Er hann 3. yfirhers-
höfðingi Þjóðverja frá því ófrið-
I urinn hófst. Fyrstur var Moltke
er komst ekki til Parísar yfir
Belgíu eins 0g ætlast var til. —
Er Hindenburg nú sá er mestrar
og almennastrar lýðhylli nýtur á
Þýzkalandi, fyrir afrek sín og
dugnað á austurvígslóðinni norð-
anverðri. Miklum getum hefir
verið leitt að því, hvernig á þvi
stóð, að Falkenhayn var leystur
af hólmi, en engin vissa hefir
borist um það.
16.—30. sept.
Svo hefir mönnum reiknast til
að Frakkar hafi lagt út, i her-
kostnað, 81 miljarð marka frá
ófriðarbyrjun og fram til þessa
mánaðar; að Englendingar eyði
um 120 miljónum marka á dag,
en Þjóðverjar einum 70 miljónum.
— Hæg heimatökin fyrir Þjóð-
verjum, þeir þurfa ekki að ómaka
sig svo mikið út fyrir landsteinana.
En Englendingar eru á verði út
um öll höf, og hleypir það mjög
fram kostnaðinum.
Somme.
Hugsa menn helzt til stórvið-
burða hjá Somme, þó lítið greiðist
þar úr enn, hægt gangi framrás
Samherja þá virðist svo sem þeir
séu nú eins vel skotfærum búnir
og Þjóðverjar, ef ekki betur. Geta
þeir þumlungað sig áfram með
hvíldum, sundrað vígjum og skot-
gröfum Þjóðverja, náð þeim á sitt
vald, án þess að missa ógrynni
manna, og haldið þeim síðan.
Hallast altaf heidur á Þjóðverjann.
Hindenburg gamli var nýlega
þar vestra. Leit hann svo á, að
alt væri þar í bezta lagi hjá Þjóð-
verjum, og engin hætta væri á,
að þá brysti þol þar.
Hingað til hefir honum þó frekar
farist þannig orð, að Þjóðverjar
sigruðu algerlega fyr eða síðar,
en að þeir þyldu árásir óvinanna.
Þ. 25. sept.'byrjaði ein af heljar-
árásum Samherja. Nokkru áður
bárust fregnir um spánný morð-
tól, er Bretar væru búnir að koma
sér upp, og notuðu nú óspart þar
við Somme. Eru það heljarmiklir
vagnar, sem þannig eru úr garði
gerðir, að þeir geta fikað sig áfram
yfir alskonar ójöfnur, skotgrafir,
girðingar og jafn vel kollvelt trjámí
og húsum. En í þeim eru vél-
byssur og önnuí strádrepandi
morðtól. Einir 6 menn eru í hverj-
um vagni, til þess að sinna öllum
vélum.
Heljarvagnar þessir fara í broddi
fylkingar, og er mælt að þeir
hafi slegið felmtri i lið Þjóðverja
fyrst í stað. En eigi leið á löngu
unz þeir höfðu handsamað einn
með öllu sem í var.
L orustu þessari er byrjaði þ.
25. hjálpuðust Frakkar og Bretar
að því að vinna bæinn Combles,
er Þjóðverjar höfðu þó viggirt
mæta vel. Bænum Thiepval náðu
Bretar. Hafa þeir átt í höggi við
hann alt frá byrjun Somme orust-
unnar, fyrir einum 3 mánuðum.
I mánaðarlokin er orustunni að
slota. Hafa Frakkar ekki enn
náð bænum Peronne, er þeir hafa
Ritfregn.
[Grein þessi var skrifuð fyrir »Skírni«
síðastliðiS vor eftir tilmælum þáverandi
millibilsritstjóra hans, en með því að
ekki hefir samt orðið rúm fyrir hana
í þeim tveim heftum, sem síðan eru
komin út af »Skírni« (í júlí og október)
þá birtist hún hór nú.]
Réttur. Fræðslurit um fó-
lagsmál og mannréttindi. Rit-
nefnd: Benedikt Jónsson frá Auðnum,
Jónas Jónsson frá Hriflu, Þórólfur Sig-
urðsson < Baldursheimi, Páll Jónsson á
Hvanneyri, Benedikt Bjarnarson í Húsa-
vík, Bjarni Ásgeirsson á Knararnesi.
Aðalútgefandi og áðyrgðarmaður: Þór-
ólfur Sigurðsson. Fyrsta ár, 1. hefti.
Akureyri 1915.
Tímarit þetta hafa nokkrir áhuga-
samir menn stofnað til þess að starfa
að vakningu í þjóðfólagsmálum hór á
landi og ryðja braut nyjum stefnum á
þvl svæði. Það hefir vakað fyrir út-
gefendunum, að margt só það í þjóð-
fólagsskipulagi voru, sem þörf só á að
laga og að réttlætinu só þar ekki sem
bezt fullnægt. Á titil tímaritsins hafa
þeir því markað þessi einkunnarorð:
»Yér biðjum ekki um neinar náðar-
veitingar eða sórróttindi, en vór heimt-
haft augastað á nú lengi, og tal-
inn er að verði næsta fetið í áttina
til landamæra Þýzkalands.
50.000 km. (>/* ísland) hafa Þjóð-
verjar hönd yfir vestan við landa-
mæri sín.—Einum 170 km. hafa
Samherjar náð á sitt vald á þrem
mánuðum; þ. e. >/g úr hundraðs-
hluta hins hertekna lands. Þjóð-
verjar segja að Samherjar hafi
mist >/2 miljón manna í þessari
orustu. Geta þeir ekki um tjón
sitt. — Ætti það þá að kosta um
um réttlæti«. Það sem þeir aðallega
ætla að berjast á móti, er hln frjálsa
samkepni og þar af leiðandi misskifting
auðsins, er einnig verður vart við hér
hjá oss, þó í minni stíl só en víða
annarsstaðar.
En þeir hafa ekki að eins fundið
meinin. Þeir hafa llka meðulin á reið-
um höndum og lyfseðlarnir eru þrír,
kenning sósíalista, kenning Henry Ge-
orges og samvinnustefnan. Fyrir þess-
um þrem stefnum ætlar tímaritið að
berjast og um þær á fræðsla þess aðal-
lega að snúast. Um samvinnufólags-
mál hefir nú í nokkur ár verið sórstakt
tímarit hór á landi, »T/marit fyrir kaup-
fólög og samvinnnfólög« og munu það
því aðallega vera hinar stefnurnar, sósí-
alistastefnan og Georgesstefnan, sem
hleypt hafa tímaritinu af stokkunum,
því. að um þær hefir hingað til 1/tið
verið skrifað á íslenzku, ónda ber tima-
ritið sama nafn og aðalmálgögn Georges-
stefnunnar í nágrannalöndunum. Báðar
þessar stefnur hafa safnað um slg harð-
snúnum flokkum, er hafa það sameigitv
legt, að þeir þykjast hafa fundið alVs-
herjarlyf við öllum stærstu meinum
þjóðtólagsins og álíta hvor um sig sitt
lyf hið eina óbrigðula. Hafaþeirhvor
sína biblíu að byggja á trú sína, þar
sem eru ntþeirra Karls Marx og Heury