Ísafold - 11.11.1916, Side 1

Kemur út tvisvar
í viku. Verðárg.
5 kr., erlendis T1/^
kr. eða 2 dollar;borg-
lst fyrir miSjan júlí
erlendis fyrlrfram.
Lausasala 5 a. eint.
XLIII. árg.
ísafoldarprentsmiðja. Ritstjóri: Ólafur BjörnsSDn. Talsími nr. 455.
Reykjavík, laugaruaginn n. nóvember 1916.
Uppsögn (skrifl.
bundin við áramót,
er ógild nema kom-
in só til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
sé kaupandt skuld-
laus við blaSiS.
85. tölnblað
Aukaþingið.
Eonungnr hefir i gær undirritað opið bréf um að alþingi sé kvatt til aukaiundar
11. desbr. næstkomandi, og skuli það eigi eiga setu lengur en 3 vikur,
nema þar á verði ný skipun gerð.
í öðrum löndum álfu vorrar er reglulegt þing haldið árlega og situr venjulega marga mán-
uði í einu. Og nú, síðan styrjöldin mikla hófst, þykir víðast full nauðsyn á, að löggjafarþingið sé
til taks svo að segja á hverri stundu. Þykir mönnum svo sem ávalt megi þess væuta, að þeir at-
burðir gerist, að nauðsyn só á því, að þingið geti hvenær sera er tekið í taumana. Á þetta eigi að
eins við í ríkjum þeim, sem eru beinir þátttakendur í styrjöldinni, heldur einnig um hlutlaus ríki,
því að verkanir styrjaldarinnar gera líka vart við sig þar á margvíslegan hátt og mörg þau atvik
geta að borið í skjótri svipan, sem stjórnina, framkvæmdarvaldið, skortir heimild til að ráða fram úr
á sitt eindæmi og vill eigi heldur ráða til lykta á síua ábyrgð.
Hér er, eins og allir vita, svo ástatt, að þingið hefir ekki komið saman síðan sumarið 1915,
enda éigi löglega skipað að fullu síðan stjórnarskráin 19. júní 1915 kom til framkvæmda 19. jan.
þ. á. Þá féll brott umboð konungkjörnu þingmannanna, en í stað þeirra voru landskjörnu þing-
mennirnir fyrst kosnir 5. ágúst, og þau kosningaúrslit fyrst kunn 11. september. Nú eru almennar
kosningar nýafstaðnar og nýtt þing skipað.
Afstaða stjórnarinnar til þess þings er óviss. Því er það fyrst og fremst þingræðislega
séð í fylsta máta rétt, að þingið sé nú þegar kvatt saman. Það getur þá þegar tekið
ákvörðun um það, hvernig stjórnin skuli skipuð. Og verði breyting á skipun stjórnarinnar, verður
hún svo tímanlega, að ný stjórn getur undirbúið málin til reglulega þingsins sumarið 1917.
í annan stað vita það allir, að styrjaldarástandið, sem við íaland kemur að mörgu leyti
á svipaðan hátt sem önnur hlutlaus lönd, réttlætir eitt út at fyrir sig samankvaðningu
þingsins. Það þarf eigi að lýsa því, að ísland á líka í vök að verjast vegna stríðsins. Stjórnin
hefir orðið að gera margskonar ráðstafanir vegna stríðsins. Þar af er samningurinn við Bretland
auðvitað stærsta ráðstöfunin. Og vænta má þess, að gera þurfi ýmsar fleiri en þær, sem hann hefir
beinlínis í för með sér. Og þenna samning á nú að endurskoða, verðlagsákvæði hans. Nú bafa
andstæðingar núverandi stjórnar ráðist gífurlega á hana fyrir þá ráðstöfun. Verður þeim og öðrum
þá gefinn kostur á að láta þinglega uppi álit sitt um þær ráðstafanir. Þeim gefst og þá tækifæri til
að laga hann, ef þeir eru þess megnugir. Og þeim og öðrum gefst enn fremur færi á að segja nei
við honum, við framlengingu hans, ef þeir telja hann óþarfan eða að minsta kosti ónauðsynlegan.
Af styrjöldinni stafar það, að strandferðir vorar eru alveg ófullnægjandi. Auk þess er illa
varið svo stórum og dýrum skipum sem Gullfoss er og Goðafoss að hafa þá í slíkar strandferðir, sem
verið hefir þetta ár. Burðarmagn þeirra margfalt betur notað á annan hátt, til millilandaferða, enda
skortir mjög tilfinnanlega skip til þessa. Hér við bætist það, að stjórn Eimskipafélagsins telur félag-
inu ókleift að halda strandferðunum áfram, nema greitt sé margfalt meira fyrir þær en gert er þetta ár.
Hér eru því góð ráð dýr. Liggur því eigi annað fyrir en annaðhvort
1. Að leggja strandferðir niður, nema að því leyti sem Sameinaða og Eimskipafólagið kem-
ur væntanlega eftir sem áður í sumum ferðum á ýmsar hafnir, eins 0g verið hefir. En stjórnin
telur of ábyrgðarmikið og alls eigi rétt fyrir sig að ákveða niðurfall strandferðanna. Þingið hefir
ákveðið, ætlast til þess 1915, að ferðir þessar væru farnar með ákveðnum landssjóðsstyrk. Og
þingið verður þá sjálft að breyta þeirri ákvörðun sinni.
2. Að semja við aðra, ef kostur er. En til þess að slíkir samningar mundu geta komið til
tals, þyrfti mörgum sinnum meira fé að vera í boði en þær milli 70 og 80 þúsundir, sem þingið
1915 gerði ráð fyrir, sjálfsagt 300—400 þúsund krónur. En stjórnin telur sig ekki heldur hafa
heimild til slíkrar samingagerðar, þar sem ræða er um fjárgreiðslu úr landssjóði, er hundruðum
þúsunda færu fram úr áætlun þingsins og samþykt.
3. Að lcaupa skip. Til þess þarf auðvitað eigi síður heimild þingsins en hins að leigja skip
eða semja við eitthvert skipafélag á þann hátt, er áður getur.
En eigi að gera einhverjar ráðstafanir í þá átt að lialda uppi strandferðunum, er bráðnauð-
synlegt, að þingið geti ákveðið það sem fyrst, hvað gera skuli, svo að stjórnin hafi tímann fyrir sér
til að framkvæma, eða reyna að framkvæma þær ráðstafanir. Reglulegt þing gæti alls ekki komið
saman fyr en i apríl eða maí. En það er of seint vegna strandferðamálsins. Ef heimild þingsins
væri eigi fyrr fengin, gæti tapast fé á þvi, t. d. af því að aðgengilegu tilboði yrði hafnað vegna
heimildarskorts stjórnarinnar til að taka því. Og svo er strandferðanna þörf þegar að vorinu, i
byrjun aprílmánaðar. En þeirri þörf væri ómögulegt að sinna, ef eigi væru gerðar ráðstafanir í
þessu efni fyr en á reglulegu þingi I vor eða sumar.
Einhver kann að horfa í kostnað við aukaþing. En margfalt meira beint tap gæti leitt af
því, að þingið kæmi ekki saman en þingkostnaðinum nemur, þótt að eins væri litið til strandferða-
málsins. —
Og þjóðin er nýbúin að kjósa sér fulltrúa, sem ætla iná að hún treysti til að starfa til gagns
landinu í þingsætunum. Og það verður að gera ráð fyrir þvi, að því fé sé ekki illa varið, sem fer
til þess að kosta aukaþingið, sem nú á ef til vill að ráða fram úr ýmsum allravandamestu málunum,
sem hér hafa fyrir komið. Svo framarlega, sem menn bera snefil af tiltrú til þingsins, hljóta þeir
að telja rétt ráðið, eins og ástandið er umhverfis oss, að kalla það saman nú þegar og taka
þann tiltölulega litla kostnað, sem það hefir í för með sér.
V. B. H. ~
Vandaðar vörur. Ódýrar vörur.
Lércft bl. og 6bl. Tvisttan. Lakaléreft. Rekkjuvoðir.
Kjélatan. Cheviot. Alblæði. Cachemire.
Flanel, silki, oll og bóm. Gardinutau. Fatatan.
Prjónavörnr allsk.
Begnkápur. ------ Gólfteppi.
Pappíp og Ritföng.
Sólaleðup og Skósmíðavöpup.
r2/erzlunin tSÍjorn cJlrisíjánsson.
V.______________________________________________/
lþýðufól.bókasafn Tomplaras. 8 kl. 7—9
ðorgarstjóraskrifst. opin dagl. 10—12 og 1—8
S.v jarfópetaskrifstofan opin v. d. 10—12 og 1—6
ÁæjargjaldkeFÍnn LaufAsv. 5 kl. 10—12 og 1—6
Uiandsbanki opinn 10—4.
’C.F.U.M. Lestrar-og skrifstofa 8 árd.—10 siöd.
Alm. fundir fid. og sd. 81/* sibd.
£<andakotskirkja. Öu6sJ)j. 9 og 6 á helgpm
^ndakotsspitali f. sjúkravitj. 11—1.
•'•andsbankinn 10—8. Bankastj. 10—12.
' andsbókasafn 12—8 og 6—8. Útlán 1—8
Ciandsbúnabarfélagsskrifstofan opin frá 12—8
Liandsfóhirbir 10—2 og 6—6.
kandsskialasafnih hvern virkan dag kl. 12—2
.andssiminn opinn daglangt (8—9) virka daga
helga daga 10—12 og 4—7.
Listasafnib opib hvern dag kl. 12—2
Síáttúrugripasafnih opih l*/a—21/* á sunnud.
Pósthúsib opih virka d. 9—7, sunnud. 9—1.
?amábyrgb Islands kl. 1--5.
Stjórnarráftsskrifstofurnar opnar 10—4 dagl.
Talsimi Reykjavikur Pósth.8 opinn 8—12.
7lfilstabahæli6. Ileimsóknartimi 12—1
^jóðmenjasafnih opih hvern dag 12—2
Klæðaverzlun ;
H. Andersen & Sön.:
Aðalstr. 16. ;
Stofnsett 1888. Simi 32. .
þar eru fötin saumuð flest ■
þar eru fataefnin bezt. ■
'nimiLiiimiimimi
Um seðlaútgáfu og fyrir-
komulag seðlabanka.
Bráðabirgðasvar til B. Kr.
IV.
Staðhæfingarnar og þekkingar-
skorturinn.
Eg vona að mér hafi tekist í
framanskráðum köflum að sýna
fram á að þungamiðjan í kenn-
ingum B. Er. um bankaseðla og
seðlabanka — er hreinn og ómeng-
aður misskilningur frá upphafi til
enda og landi og þjóð stórskað-
legt, ef nokkurn byr fengi hugs-
andi manna.
Skal nú farið fám orðum um
einstök atriði er máli skifta í
greinum hans, og flestöll faila und-
ir þá greining, sem í fyrirsögn-
inni felst.
Þegar B. Kr. er að tala um mynt
verður ekki betur séð en að hann
telji alla mynt (líka silfur og kop-
ar) fela í sér *fuli verðmœti«.
Hið öfluga og alþekta
brunabótafélag
W 0LG A
(Stofnað 1871)
tekur afi sér allsk. brunatryggingar.
AÖalumboðsm. fyrir Island
Halldór Eiríksson,
bókari Eimskipafélagsins.
Umboðsmenn óskast.
Hann talar um að tilgangurinn
með myntinni sé (bls. 5) »að tryggja,
að sá, sem selur einhvern hlut,
geti fengið hann greiddan með
handhægri vöru (myntinni), sem
i felst fult verðmæti hlutarins, sem
seldur var og ávalt má nota til
áframhaldandi viðskifta, án þess
að nokkur ábyrgð sé samfara.
Myntinni er skift í stærri og smærri
mynt, verðmeiri og verðminni, svo
að ávalt sé hægt að borga með
henni hvaða upphæð sem vera
skal«.
Veit ekki B. Kr., að þótt viður-
kent væri að gullið fæli í sér fult
verðmæti — þá er rfjmun íhinu
myntaða gulli, svo það felur ekki
í sér fult verðmæti?
Veit ekki B. Kr., að svo fjarri
er því, að silfur- og kopar-myntir
feli í sér fult verðmæti, að þær
eru ekki annað en tdkn myntar.
Hver einnar krónu silfurpeningur
felur t. d. ekki í sér meira verð-
mæti en 39 aura í guUi. Líkt
er um koparpeningana. Þeirhafa
ekki í sér fólgið nándanærri það
verðmæti, sem þeir hljóða upp á.
Myntkenningar B. Kr. eru því
eigi annað en bláber vitleysa —
vafalaust sprottin af þekkingar-
skorti.
Enn er ein vitleysan i hinum
tilvitnaða stað í grein B. Kr. Hann
talar um það sem séreinkenni
myntar, að hana megi »ávalt nota
aftur til áframhaldandi viðskifta,
án þess að nokkur ábyrgð sé sam-
fara«. Nákvæmlega sama gildir
um bankaseðla, þar sem þeir eru
löglegur gjaldeyrir — eins og vera
mun undantekningarlaust — eða
litið i öllum seðla-löndum.
Ef eg borga hr. B. Kr. 10 kr.
með íslenzkum bankaseðli og hann
síðan þriðja manni, sá þeim fjórða
o. s. frv. þá höldum við allir áfram