Ísafold - 22.11.1916, Síða 1

Kemur út tvisvar
í viku. VerfSárg.
5 kr., erlendis 7* l/2
kr. eða 2 dollarjborg-
ist fyrir miðjan júlí
erlendis fyrirfrain.
Lausasala 5 a. eint.
XLIII. árg.
Reykjavík, miðvikudaginn 22. nóvember 1916
Uppsögn (skrifl.
bundin við áramót,
er ógild nema kom-
in sé til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
sé kaupandi skuld-
laus viö blaðið.
'in
89, tölnblað
Bifreiðakensla.
Að fengnu leyfi stjórnarráðs Islands tek eg undirritaður að mér að
kenna að fara með bifreiðar. Þeir sem sinna vilja þessu gefi sig fram
fyrir 1. desember næstkomandi.
Bgill Vilhjálmsson,
bifreiðarstjöri,
Mjósundi 3, Hafnarfirði.
Viljirðu eiga »BU« þá hlýddu eÍJlistilvisan
þinni, bún segir »þú skalt kaupn*
FORD TOURING CAR og neitaðu ekki
sjálíum þér um þano hag og ánægju sem það
getur voitt þér.
Timinn er peningar, og Ford Touring Car
eykur verðgildi tíma og peninga. Ford bilar
eruj ódýrastir allra bila, lóttir áð stjórna og
auðveldastir i viðhaldi.
Ford bllar eru beztu fólks- og flatnings-
tæki sem komið bafa til landsins, og fást að
oins hjá undirrituðum. sem einnig selur hin
heimsírægu DUNLOP DEKK og SL0NGUR.
fyrir allar tegundir bila.
P. Stefánsson,
Lækjartorgi 1.
llþýðufól.bókasaín Toraplaras. b ki. 7—9
Borgarstjóraskrifst. opín dagl. 10 -12 og l*»-8
Bæjarfór etaskrifstofan opin v. d. 10—12 og 1—5
Bæjargjaldkerinn Laufásv. 5 kl. 10—12 og 1—B
íðlandsbanki opinr. 10—4.
&. F.U.M. Lestrar- og skrifstofa 8 árd.—10 siðd.
Alm. fundir fld. og sd. 8^/a síðd.
Landakotskirkja. Gnðsþj. 9 og 6 á helgum
Landakotsspítali f. sjúkravitj. 11—1.
.Landsbankinn 10—3. Bankastj. 10—12.
Landsbókasafn 12—3 og 5—8. Útlán 1—8
Landsbúnaðarfélagsskrifstofan opin frá 12—9
Landsfébirðir 10—2 og 6—6.
liandsskjalasafnið bvern virkan dag kl. 12—2
liandssiminn opinn daglangt (8—9) virka dagfi
helga daga 10—12 og 4—7.
Siistasafnið opið sd., þrd. og fimtnd. kl. 12—2
Síáttúrugripasafnið opið l1/*—2J/n á sunnud.
Pósthúsið opið virka d. 9—7, sunnud. 9—1.
Samábyrgð islands kl. 1--5.
Btjórnarráðsskrifstofurnar opnar 10—4 dagl.
Taisimi Reykjavikur Pósth. 8 opinn 8—12.
Vifilstaðabælið. Heimsóknartimi 12—1
j^jóðmenjasafnið opið sL, þrd. og fid. 12—2.
Um seðlaútgáffi og fyrir-
lcomuiag seðiabanka.
Bráðabirgðasvar til B. Kr.
VI.
>Ut úr ögöngunum*, sem engar eru.
í köflunum hér að framan heflr
verið lýst nokkuð »veggfjand(u
mdlverki herra Björns Kristjáns-
sonar af peningaástandinu hér í
landi.
Þungamiðjan í því er algerþekk-
ingarskortur bankastjórans á láns-
mich'Ls-eiginleika bankaseðla, ímynd
un hans um, að bankaseðillinn
eigi í rauninni að eins — eða því
sem næst — að vera fulltrúi mynt-
ar, sem til sé og þar af leiðandi
kröfur um gulltryggingar lyrir
seðla-útgáfu, sem enga þýðingu
hafa, nema þá eina að baka þjóð-
félaginu í mesta máta óþarfan
kostnáð.
Út úr 'öllum þessum misskiln-
ingi sínum fær hann það, að vér
»höfum ratað í ógöngur með pen-
ingamál vor« og kennir það því,
að »vér höfum orðið að lát> er-
lenda fjármálamenn hugsa fyrir
oss«, sem hafl haft »eigin hags-
muni fyrir augum«. Iþannsvip-
inn vill hr. B. Kr. ekki muna að
Tiann sat sjálfur í hlutabankanefnd-
inni á þingi 1901, þeirri er fjall-
aði um stofnun ísiandsbanka og
var þá — og vel sé honum fyrir
það — allra manna ákafastur að
fá því máli framgengt, án þess
Hið öfluga og alþekta
brunabótafélag
W 0LGÁ
(StofnaÖ 1871)
tekur að sér ailsk. brunatryggingar.
Aðalnmboðsin. fyrir Island
Halldór Eiríkssou,
bókari Eimskipafélagsins.
Umboðsmen i óskast
að gera neina athugasemd við
»eigin hagsmuni« hinna erlendu
manna þá. Hefir hr. B. Kr. víst
oft fengið að heyra, að honum
hafi gramist að verða ekki sjálf-
nr bankastjóri íslandsbanka, enda
þótt erlendir fjármálamenn hafi
til hans stofnað. En fjarri sé það
mér að ætla um hr. B. Kr., að
hann hafi snúist svo í þessu máli,
sem hann óneitanlega hefir gert,
sökum þess, að hann kom ekki
sinum eigin hagsmunum fram að
því sinni.
Eg segi um B. Kr., að hann
hafi snúist í þessu máli sökum
þess, að á þingi 1901 barðist hann
rækilega móti þeim mönnum, sem
þá vildu ekki láta seðlaútgáfu-
réttinn af hendi við hinn »er-
lenda« banka, heldur láta landið
taka lán til að auka Landsbank-
ann, og neita tilboðinu um að fá
3 miljóna hlutafé inn í landið.
I ræðu, sem lesa má í Alþingis-
tíðindunum 1901 B. bls. 229—232
benti hr. B. Kr. rækilega á hve
grunnhyggið það væri að fara að
steypa landssjóði í stórskuld til
þess að auka Landsbankann, eins
og á stæði, þ. e. að hægt var að
fá svo mikið starfsfé inn í landið,
sem þá var hægt, með því að
veita hinum nýja banka seðla-
útgáfurétt um 30 ára bil.
En nú vill hr. B. Kr. ólmur
láta landið táka stórlán tilþess að
kaupa Islandsbanka.
Samkvæmnin er auðsæ! En
svo eg ekki fari frekar út í hana,
er mér spurn: Er nokkurt vit í
að fara að reka — með miklum
kostnaði — úr landi fé það sem
komið er inn í landið sem hlutufé
lslandsbanka?
Höfum við ráð á því?
Eg gæti skilið að einhver hugs-
un í þessa átt gæti vakist upp hjá
mönnum, ef þetta þjóðfélag hefði
beðið tjón af stofnun íslandsbanka
og sérstaklega fyrir það, að land-
ið tók ekki lán til að búa til í
honum hlutaféð í upphafi. En
hvar er það tjón?
Bendi hr. B. Kr. á það, ef það
er til nokkuisstaðar, nemaí ímynd-
un sjálfs hans.
Alt hjal hans um að gulltrygg-
ing seðlanna hafi ekki verið nægi
leg, er eins og áður er sýnt, ekk-
ert annað en bábilja. Eða getur
hr. B. Kr. bent á eitt einasta dæmi
þess, að gullforði bankans hafi
ekki verið nægilegur? Eg full-
yrði að hann geti það ekki. Inn-
anlands viðskifti þarfnast engis
gulls, iðnaðurinn að eins lítið eitt,
en ekki svo teljandi sé. Og að
gulls hafi verið krafist til borg-
unar út úr landinu, hefir varla
komið fyrir, þessi 12 ár sem bank-
inn hefir starfað, heldur hafa þess
konar viðskifti eins og sjálfsagt
er verið útkljáð með dvísunum á
erlenda banka.
Þótt landið œtti bankann væri
ekkert vit í því að fara með ærn-
um tilkostnaði að hrúga hingað
heim gulli í kjallara bankans, eins
og hr. B. Kr. virðist ætlast til.
Það væri þarfleysu kostnaður.
Hr. B. Kr. leit svo á 1901, að
það borgaðí sig fyrir landið, að
láta af hendi seðlaútgáfuréttinn
um 30 ár, til þess að fá inn í
landið það fjármagn, sem stofnun
íslandsbanka leiddi sf sér. Og
þar hafði hann áreiðanlega rétt
fyrir sér. Það er reynslan búin
að sýna.
En nú vill hann, þegar ekki
eru þó meira en 18 ár eftir af
seðlaútgáfuréttinum fara að láta
landið bæta við sig stórlánum til
að kaupa bankann upp, í stað þess
að bíða rólegir þessi 18 ár, og
nota heldur lánstraust landsins til
fyrirtækja, sem bráð þörf er á og
bíða lausnar. Árið 1934 getur
landið tekið seðlaútgáfuréttinn fyr-
ekki neitt, ef það vill.
Ráð hr. B. Kr. »út úr ógöng-
unum« — stórlán til að setja í
fyrirtæki, sem engin þörf er á að
leggja fé í — væru meiri bú-
hnykkurinn, eða hitt þó heldur!
Enginn skilji þó orð mín svo,
að eg álíti bezt að seðlaútgáfurétt
urinn sé í »höndum útlendinga og
undir útlendum yfirráðum«. En
það »þarfaverk« segir B. Kr. í
Landinu seinast, að Isafold hafi
tekið að sér að reyna að sýna
fram á. Sú staðhæfing B. Kr. um
ísafold er auðvitað staðleysa ein,
sem bara »passar honum í kramið*
þetta veifið, sem tortryggingavopn
og þjóðernis-rembings-slagorð.
Ef íslendingar hafa ekki annað
betra við fé sitt að gera en leggja
það í hlutabréf íslandsbanka, tel
eg það vera rétt af þeim að gera
það. En þjóðernislega þörf tel
eg enga á því, því sízt sem banka-
ráðið er þann veg skipað, að ís-
lendingar hafa þar töglin og hagld-
irnar, ef þeir vilja beita sér. Þess
hefir sennilega eigi þurft hingað
til, en rangt er það þó að skipa
yfirstjórn bankans, sem bankaráðið
auðvitað á að vera, mönnum,sínum
á hverju landshorni, auk þriggja
manna í útlöndum
Eg vona, að allir hugsandi menn
sjái að diguryrði hr. B. Kr. um
»ógöngurnar« eru eigi annað en
»reykur, bóla,vindaský«í hanseig-
in heila og að þing og þjóð forðist
þá firru hans að fara að láta land-
ið taka lán svo miljónum króna
skiftir til að kaupa fyrir stofnun,
sem starf ar í landinu al veg eins, þótt
engum peningum sé til hennar
varið frá landsins hálfu.
Niðurlag nœst.
Tvö blöð koma út af fsa-
fold í dag, nr. 88 og 89.
Hæstir gjaldendur
i Reykjavík.
Hér eru þeir taldir, sem teljast
hafa 6000 kr. eða þar yfir í árs-
tekjur og eru þeir 107 talsins:
Andersen Ludvig Kr. 7000
Ásgeir Sigurðsson 6000
Bernhöft Daníel 7000
— Vilhelm 7000
Bjarnason B. H. 6500
Bjerg I. L. Jensen 15000
Björn Kristjánsson 6500
Björn Sigurðsson 6000
Guðm. Björnson 7000
Blöndahl M. Th. 6000
Braunsverzlun 9000
Brynjólfur Björnsson 7000
Bræðingur 25000
Christensen apótekari 16000
Claessen Eggert 7000
Copland Geo 40000
Debell forstjóri • 9000
Duus H. P. 90000
Edinborgarverzlun 20000
Eimskipafélag Islands 23550
Einar Arnórsson 8500
Einar Benediktsson 8000
Einarson Magnús 12000
Eiríkss. Guðm. 7000
Elías Stefánsson 80000
Fenger John 20000
Forberg O 7000
Garðar Gíslason 20000
Gísli Þorsteinsson 18000
Guðmundsson A 6000
Guðm. Guðnason 15000
Guðm. Jónsson 12000
Guðm. Magnússon 7000
Hafstein Hannes 9500
Halld. Kr. Þorsteinsson 45000
Hallgr. Benediktsson 10000
Hansen H. J. 8000
Hið ísl. Steinolíufélag 55150
Hjalti Jónsson 12000
Hobbs Clifford 6000
Höepfners verzlun 15000
Ingvar Benediktsson 14000
ísbjörninn 81000
ísland niðursuðuverksm. 8000
Jakobsen Egill 7000
Jensen Thor 100000
Johnson Ólafur 20000
Jón Björnsson & Co 6000
Jón Brynjólfsson 6500
Jón Jónasson 13500
Jón Jónsson Lv. 23 7000
Jón Magnússon 12000
Jón Ólafsson 12000
Jón Sigurðsson 10000
Jón Þorláksson 6500
Jónatan Þorsteinsson 10000
Kaaber L. E. 20000
Kirk N. P. 7000
Klemens Jónsson 6300
Kolbeinn Þorsteinsson 15000
Krabbe Th. 7000
Kristinn Brynjólfsson 6000
Laxdal Jón 20000
Lárus Lúðvígsson verzl. 20000
Magn. Magnússon 15000
Maria Ólafsdóttir 12000
Matthías Einarsson 10000
Nathan Fr. 20000
Nielsen Emil 7450
Nielsen N. B. 7000
Olsen C. B. 20000
Ólafur Björnsson 8000
Ól. O. Eyjólfsson 12000
Ólafur Þorsteinsson 6500
Páll H. Gíslason 6000
Páll Þ. Matthíasson 16000
Petersen Bernh. 8000
— Hans 6000
Pétur Bjarnason 15000
Pétur Halldórsson 6000
Rokstad Emil 20000
Siggeir Torfason 9000
Sighvatur Bjarnason 10000
Sigurjón Ólafsson 7000
Sigurjón Sigurðsson 6000
Slippfélagið 12600
Stephensen Magnús 6000
Sturla Jónsson 8000
Sveinn Björnsson 8000
Sæmundssen Carl 8000
Thomsen H. Th. A. 10000
Thoroddsen Þ. J. 6500
Thors Richard 7000
Thorsteinsson P. J. 25000
— Th. 80000
Timbur og Kolav. 6000
Tofte H. F. 9000
Trolle C. L. A. 15000
Zimsem C. 8000
— Knud 8000
— Jes 80000
Zoega Geir 15000
— Helgi 15000
Þorgr. Sigurðsson 8750
Þorst. Þorsteinsson 15000
Þórður Bjarnason 6000
Um skatt-fúlguna, sem hver
gjaldandi á að greiða, segir svo
í 4. grein tekjuskattslaganna:
Af hinum fyrstu 1000 krónum,
sem tekjurnar nema, skal engan
skatt greiða; af því, sem tekj-
urnar nema yfir 1000 kr. og að
2000 kr. fullum, skal greiða 1 af
hundraði í tekjuskatf; af þvi sem
tekjurnar nema yfir 2000 kr. og
að 3000 kr. skal greiða í1ji af
hundraði; af því sem tekjurnar
nema yfir 3000 kr. og að 4000
kr. 2 af hundraði, og svo fram-
vegis þannig, að skatturinn breyt-
ist um hálfan af hundraði á hverju
þúsundi, sem tekjurnar hækka,
alt að 4 af hundraði, sem greið-
ist af því sém tekjurnar nema
yfir 1000.