Ísafold - 25.11.1916, Síða 1

Kemar út tviavar
1 vikn. Yerð irg.
t, kr., erlendia V' kr.
eða * dollar; borg-
ist fjrrir miðjan júli
erlendia fyrirfram.
Lansaaala 5 a. eint.
1 »»*.»^.».i,rfi«1.«*^.«.»«lll»» «^'
ísafoldarprentsmiðja RitstJÓrl: Ölafur BJÖrnsSDn. Taisimi nr. 455

Uppsögn (skrifl.)
bundin við áramút,
er ógild nema kom-
in sé til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
sé kaupandi akuld-
laus við blaðið.
laus
XLIII. árg.
Reykjavik, laugardaginn 25. nóvember 1916.
90
. tölublað.
ry t t tTixnxjrarrTv^rrjjrjj
S.1
Klæðaverzlun N
H. Andersen & Sön.
Aðalsfr. 16.
Stofnsett 1888.
Simi 32.
þar eru fötin saumnð flest
þar eru fataefnin bezt. E
CXZJ
Ófriðar-annáll.
16. okt.—5. nóv.
Kaupm.höfn, 5. nóv.
Hér á Norðurlöndum hefir mönn-
um orðið einna tíðræddast um við-
skifti Norðmanna og Þjóðverja. Eins
og fyr er um getið, létu Norðmeun
það boð út ganga 13. okt., að þeir
bönnuðu stranglega kafnökkvum að
koma í landhelgi sína, nema ef skips-
höfn væri í sjávarháska.
Þótt bann þetta næði til allra
þeirra ríkja er i ófriði eiga, tóku
Þjóðverjar þetta undir eins til sín,
þóíti banni þessu beint að sér. Var
í blöðum þeirra svo að heyra, sem
Noregur gerði bann þetta eftir vís-
bendingu frá Bretum — og réttast
væri nú að skoða Noreg sem ófull-
veðja ríki, undir handarjaðri Bretans.
Þeir góðu Norðmenn hlytu þó að
vita það, að Þjóðverjar væru menn
til þess og fyrir það gefnir, að borga
fyrir sig í fullum mæli. Vitanlegt
væri það, að Norðmenn hefðu selt
skipastól sinn að miklu leyti á leigu,
í flutninga fyrir herstjórn Samherja.
Jafnframt þessu létu Bretar ánægju
sína í ljós yfir gjörðum Norðmanna.
Telja það vera hið rétta og sanna
hlutleysi, að banna ölium kafuökkv-
um í landhelgi sína. — En fari svo
að oistopi og ráðr.ki Þjóðverja leiði
til ófriðar milli landanna, þá sé þeim
ekkert kærara, »v:rndurum smáþjóð-
anna«, en styðja þá og styrkja eftir
megni.
Og í París létu blöðin einna ófrið-
legast fyrir mánaðamótin. Þaðan
bárust einlægar fréttir daglega, að
gagnkröfur Þjóðverja til Norðmanna
væru svo harðar, að ekki væri annað
fyrir hendi, en friðrof milli land-
anna.
En það sanna er, að orðaskifti
þeirra Norðmanna og Þjóðverja hafa
ekki verið fyllilega auglýst almenn-
ingi.
Svar Þjóðverja upp á boðskapinn
13. okt. kom til Kristjaníu 21. s. m.
Utn leið skýrir þýzka sendisveitin
í Kristjaníu frá, að sá áburður Norð-
manna á Þjóðverja sé eigi sanngjarn,
að þeir geri sér það að reglu að
óþörfu, að sökkva þeim skipum er
þeir komast í tæri við, í stað þess
að þeir eigi að fara með þau í höfn.
Afstaða Þjóðverja á hafinu sé þannig,
að þeir geti ekki rekið skip uorðan
úr íshafi suður í þýzka höfn. —
Norðmenn verði líka að taka tillit
til þess, að Þjóðverjar heyi baráttu
upp á líf og dauða, en fyrir Norð-
V
V. B. 'JJ J'% S
Vartdaðar vörur. Ódtjrar vörur.
Léreft bl. og 61*1. Kj6Iatau. Flauel, 8ilki, ull Tvisttau. Lakaléreft. Rekkjuvoðir. Cheviot. Alklæði. Cachemire. og bóm. Gardinutau. Fatatan. Prjónavörnr allsk.
Regubápur. — Gólfteppi.
Pappíp og Ritföng. Sólaleðup og Skósmíðavöpup.
^Jarzíunin cRjorn < úírisijansson. v
mönnum sé ekki annað í húfi en
lítil fúlga af ófriðargróðanum.
Þótt mikilsháttar blöð Frakka og
Breta hafi gert mikið úr ófriðar-
hættunni, hafa Norðmeun tekið öllu
sliku tali með ntestu stillingu. Þeir
hafa haldið þvi fast fram, að gerðir
þeirra hafi í engu farið lengra en
Svía i júní i sutnar, er þeir bÖDn-
uðu kafnökkvunum landhelgi sína.
En þeir segjt um leið, að ekki sé
gott að vita, hvort hamagangur Þjóð-
verja sé sprottinn af því, að bann
þetta gen þeim óleik í verunni, eða
af því að þeir vilji koma í veg fyrir
viðtækari bönn frá hendí Norðmanna,
eða þá að þeir hreint og beint vilji
ósátt á milli þeirra.
Til þessa hafa þýzk blöð svarað,
að bannið geri þeim engan óleik.
En kala þann er þeir finni i boðskap
Norðmanna gagnvart sér, geti þeir
ekki samrýmt við algjört hlutleysi.
En Norðmenn itreka að bannið
sé alment frá þeirra hendi, og komi
ekki Þjóðverjum við frekar en öðr-
um.
Um hin góðu og vinalega boð
Breta, um alskonar hjálp ef til ófrið-
ar kæmi, geta menn hugsað eftir
vild. Þeir hafa nú 7 smáríkin undir
vernd sinni, af þeim eitt óskaddað
— Portugal, fjögur úr sögunni, og
tvö — GrikklaDd, Rúmenía — laugt
komin.
Meðan á öllu þessu umtali steud-
ur, halda Þjóðverjar óspart áfram að
sökkva norskum skipum. í október
söktu þeir einum 20. Vátryggingar-
verð þeirra var um 16 miljónir króna.
— Hafa Norðmenn þá mist um 102
miljónir króna í skipum frá ófriðar-
byrjun og 149 manns týnt lifi.
Fregnir frá Kristjaniu r. nóvbr.
herma, að þá sé alment talið þar í
landi, að öll ófriðarhætta sé urn garð
gengm í þetta sinn, samkomulag
muni svo langt komið við Þjóðverja.
Slikri fregn er tekið mjög fagnandi
um öll Norðurlönd, því svo er álitið
alment, að stjórnir Norðurlanda hafi
á samfundum sínum bundist þeim
fastmælum, að þau tóti öll eitt yfir
sig ganga.
Rúmenía,
Allmikið skurk hefir Mackensen
gert þar upp á siðkastið, og þykir
Samherjum sárt að sjá hvernig fer
fyrir liðsmönnum sínum þar.
Þann 17. okt. eru harðar ávitur í
etiska blaðinu Daily Chronicle til Sam-
heja fyrir það, hve seint þeir hafi
fengið skilning á, að Miðveldin ætli
sér að gera algerlega út af við Rú-
meniu. A þann hátt geti þeir hald-
ið öruggir opinni leið til Miklagarðs.
í Rúmeniu séu og miklar birgðir at
matvöru og olíu, er komi Miðveld-
unum í góðar þarfir. Ástæðurnar
fyrir framkomu Konstantins Grikkja-
konungs liggi í þvi, að hann sjái af-
drif Rúmeníu. — Telur blaðið fár-
legt, hve aðgerðir Sarrails á Saloniki
vigstöðinni séu daufar.
Þ. 19. okt. hermir fregn frá Ber-
lín, að þá séu Rúmenir hörfaðir al-
gjörlega út úi Siebenbúrgen og inn
fyrir eigin landamæri sín, og her-
deildir Falkenhayns, er þar ræður
Miðveldahernum, séu sumstaðar
komnar alt að 12 km. inn i Rúmeniu.
— í sama mund fréttist og þaðan,
að Rússar væru farnir að vantreysta
svo dug Rúmena, að þeir væru farn-
ir að dytta að vigbúnaði við borgirn
ar Kitw og Odessa á Suður-Rúss-
landi.
Um sama leyti skrifar ráðuneytis-
forseti Ástraliu, Hughes, í ensk blöð
um Rúmeníu. Heldur hann því fram
að ef Samherjar geti frelsað Rúmen-
íu nú, þá muni þeir geta geit útaf
við Austurríki-Ungverjaland í vor.
Komist þeir inn í Austurríki á ann-
að borð, þá séu þeir komnir Þjóð-
verjum i opna skjöldu, þar eð eng
inn vígbúnaður sé milli þeirra landa.
Víst sé um það, að nú sé Rúmenia
orðin Samherjum þung byrði, í stað
þess að hún átti að létta undir með
þeim. Eflaust hafi verið ætlast til
þess, að Rúmenir kæmu uorðan að
Búlgaríu, jafnframt sem Sarrail kæmí
sunnan að. En Rúmenir skildu ekki
hiutverk sitt er til kom. Þeir skeyta
lítið um Dobrudscha, en ráðast inn
í Siebenburgen. Skilja mætti aðferð
þá á þann hátt, að í Siebenbúrgen
búa undirokaðir Rúmenir, og átti
þnð að vera hugsjónin, sem bæri þá
áfram í ófriðnum, að frelsa þessa
landa síua undan útlendu oki. I
þessum ófriði hafa slíkar bugsjónir
mjög mikla þýðingu. Kröfurnar eru
svo harðar, svo miskunnarlausar til
einstaklinganna, að hver og einn
þeirra þarf að eiga einhverja hugsjón,
er hann vinnur fyrir, keppir að, ti'
þess að hann betur geti gleymt hag
sínum og afdrifum, en runnið saman
við her- og þjóðarheildina.
Nú eru tveir mánuðir síðan Rúm-
enía lagði út í ófriðinn og er líklegt
að fjórði hluti hersins sé þegar
liðinn undir lok.
Þ. 19. okt. byrjaði Mackensen stór-
mikla árás i Dobrudscha. Þ. 23.
vnnn hann bæinn Konstanza, og
rétt á eftir bæiun Cernavoda. Er
hann við Dónáibiúna miklu, sem er
17 km. á lengd, með öllum görðum
og járnbrúm. Var brú sú einna
mesta mannvitki, sem gert hefir verið.
Stærstu seglskip gátu siglt undir
hana. En Mackensen lét sprengja
hana, er þangað kom.
Er hann var búinn að ná þessum
tveim bæjum, var eina járnbrautin
frá Búkarest til Svartahafsins á hans
valdi. Almennileg brú er heldur
engin yfir Dóná norðar en við Cerna-
voda. Nokkur hluti Rúmena-hersins
fór yfir brúna, er þangað kom, en
meiri hlutinn hörfaði norður eftir
Dobrudscha. En það liggur í augum
uppi, að aðstaða hersins þar er hin
versta. Ailir aðflutningar til hans
yfir Dóná hinir seinlegustu, og við-
búið er, ef framrás Mackensens held-
ur áfram, að hann geti þarna króað
þá inni sunnanvið ána.
Þ. 24. okt. barst sú fregn frá Ber-
lín, að stjórnendur Rúmenlu hefðu
ákveðið, að láta sér nú nægja vörn-
ina eina, gera engar árásir að fyrra-
bragði, fyr en Rússar séu komnir
svo langt, að þeir séu búnir að vinna
Kowel og Lemberg.
Ferdinand konungur vill segja af
sér stjórn hermála og innanríkismála
— eða Samherjar vilja að svo verði.
En vesalings drotniugin skrifar
keisarafrúnni rússnesku og biður hana
gera sitt til þess, að nauðsynleg hjálp
komi til landsins. En hún fekk það
svar frá keisarafrúnni, að hún gæfi
sig ekki við hermálum — en vildi
helzt að ófriðurinn tæki enda sem
fyrst.
Er í þetta óefni er komið fyrir
Rúmenum, beinist hugur Samherja
að Rússum, þeim standi næst að
koma til hjálpar. Franski litstjórinn
Hervé heimtar, að þeir sendi hálfa
miljón manna stax, og láti Lemberg
og Kowel eiga sig i bili.
Þótt Asquith fullyrði i parlament-
inu að allir séu reiðubúnir til þess
að hjálpa þeim, þá gagna þær full-
yrðingar lítið, á meðan Mackensen
heidur óhindrað átram í Dobrudscha.
Þ. 28. okt. er hann kominn á hálfa
leið frá járnbrautinni Cernovada—
Constanza og norður að Dóná.
Eftir mánaðamótin er þó að sjá
sem Rúmenía bafi fengið talsverða
hjálp í Siebenburgen. Einkum eru
það stórskotatæki og flngmenn, er
þi vanhag.r um. En örðugra að
koma liðinu i Dobrudscha til hjálpar,
og er viðbúið að Mackeusen hafi
rutt Dobruscha áður en langt um
líður.
Salonikiherinn altaf jafn linur.
Serbar, sem þó hafa verið taldir
skárstir af liðsmönnum Sarrails, hafa
heldur látið undan siga nú upp á
síðkastið. Fregnirnar þaðan tala mest
um óhagstætt veður, og er slíkt aldrei
góðs viti, ef vænst er eftir aðgerðum,
svo um muni.
Grikkland.
Frá Grikklandi er ýmislegt frétt-
næmt eins og fyrri daginn. Fyrst
eftir að Venizelos kom til Saloniki,
buldi heilmikið í honum. 1 ræðu er
hann hélt fyrir lýðnum, hélt hann þvi
fram, að konungurinn hefði að réttu
lagi ekki vald til þess að taka fram
fyrir hendurnar á þjóðinni. Eftir
ófrið yrði að kalla saman þjóðfund,
til þess að koma i veg fyrir, að kon-
ungsvaldið léki þjóðina oftar svo
grátt.
Póstsamband milli Aþenu og Sa-
loniki hætti, og búist var við því
að Venizelos myndi þá og þegar
koma til Aþenu með her manns og
taka algjörlega stjórnartaumana.
Flokkur Grikkja i Ameríku sendi
Venizelosi boðskap um hollustu sína
°g fylgi gegn konungi. Þanö flokk
skipa ein 300 þúsund manns. -— En
þeir geta nú galað hátt í Ameríku,
eins og kunnugt er.
En eftir 20. okt. fer að hallast á
aðra sveif.
Konstantin er ákveðinn sem fyr,
en Lombroe forsætisráðherra er hinn
stimamjúkasti við Samherja, svo
sendisveitir þeirra í Aþenu taka að
semja við hann, og snúa um leið
baki við Venizelosi: — Og kosning-
arnarl Svo var ákveðið að þær ættu
að fara fram 7. október, en þar er
ókosið enn. Hér í sumar ætluðust
Samherjar til, að við þær kosning-
ar ætti þjóðiu að gera út um hvom
megin hún væri. En nú skeyta þeir
ekkert um þær. Ekkert er líklegra,
en að þeii óttist, að fylgismaður þeirra
bíði ósigur, þ. e. að meiri hluti þjóð-
arinnar sé með konungi — þrátt fyrir
allar sögurnar um fylgi Venizelosar,
og um stjórnarbyltinguna, sem sagt
var að gripi um sig um alt landið.
Vist er, að Samherjar hafa ekki
enn viðurkent stjórn Venizelosar, og
því líklegt að þeir treysti hernum
eins og áður. Þora ekki að gera
hann að forsætisráðherra, þvi þá lík-
Iegt að komi upp sú bylting og róst-
ur, sem gætu orðið Sarrail erfiðar.
Líklegast er því að Samherjar hugsi
sér nú að basla með Lombroe, halda
bara vel í tauminn með honum.
Ekki er annað sjáanlegt af siðustu
fregnum, en að sögurnar um fylgi.
Venezelosar hafi verið mikið orðum
auknar. En Samherjar hafa eftirlit
með öllum fregnum, er úr landinu
berast.
Og enn heyrist frá
Verdun.
Þann 24. okt. geja Frakkar rögg
á sig og hefja þar stórfelda árás á
7 km. löngu svæði. Komust þeir á
skömmum tíma alt að 3 km. áfram
og vinna þá í skorpunni Haudromont,
Thiaumont, Donaumont; fjóraskóg-
ana Chapitie, Fumin, Caillette, og
Chenois og vigið Damloup. — Að
því búnu hægja þeir á sér. StóSu
þá eins að vígi eins og fyrir 5 mán-
uðum. — En 1. nóv. vinna þeir
Vaux-vígið, og eru þá búnir að ná
aftur varnarkerfinu kringum Verdun,
standa nú þar á sömu stöðvum og,