Ísafold - 02.12.1916, Blaðsíða 1

3
Kemnr út tvisvar
í viku. Veiðarg.
fi kr., erlemlis 7%
kr. eða 2 dollarjborg-
ist t'yrir miðjnii júlí
erlendis fyrirfram.
Lausasala 5 a. eint.
XLIII. ire.
Reykiavík, laugaidagina 2. desember 1916.
Uppsögn (skrifl,
bundin við áramót,
er óglld nema kom-
ln só tll útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
só kaupandl skuld-
laus vlð blaSiS.
93. tölublað
Viljirðu eiga *Bll« þá hlýddu ehlÍRtilyisan
þinni. hún segir »þú skalt kaupa*
FORD TOURING CAR og neitacJu ekki
sjálfum þér um þann hag og ánœgju sem það
getur veitt þér.
Timinn er peningar, og Ford Touring Car
eykur verðgildi tíma og peninga. Ford bílar
-eru^ ódýrastir allra bila, léttir a7) stjórna og
auðveldastir i viðhaldi.
Ford bilar eru beztu fólks- og flutnings-
tæki sem komiD hafa til landsins, og fást aó
eins hjá undírrituðum, sem einnig selur hin
heimsfrægu DUNDOP DEKK og SL0NGUR.
fyrir allar tegundir bila.
P. Stefánsson,
Lækjartorgi 1,
.Alþýðufél bókadaín Templaias. 8 kl. 7—9
Borgarstjóraakrifst. opin da^l. 10 -12 og 1 - 8
Bæiarfófeetaskrifstofan opin v. d. 10—12og 1—B
Bœjargjaldkerinn Laufásv. 6 kl. 10—12 og 1—B
Jlilandsbanki opinn 10—4.
8L.F.U.M. Lestrar-og akrifstofa 8árd.—lOsíW.
Alm. fundir fid. og sd. &*/* siBd.
jCj*udakot8kírkja. GuBsþj. 9 og 6 á helgun
.Landakotsspltali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn 10—8. Bankastj. 10—12.
iLandsbókasafn 12—8 og B—8. Útlán 1—8
LandsbúnaBaríólagsskrifstofan opin frá 12—2
íLandsfóhirBir 10—2 og B—6.
'LandsskialasafniB hvern virkan dag kl. 12—2
Laadssiminn opinn daglangt (8—0) virka daga
helga daga 10—12 og 4—7.
IListasafniB opiT) ed., þrd. og fimtud. kl. 12—2
NittúrugripasafniB opiö l1/*—2*/a á «unnaó,
PósthúsiB optf) virka d. 9—7, sunnud. 9—1.
íamábyrgó Islands kl. 1- B.
StjórnarráBsflkrifatofarnar opnar 10—4 dagl.
Talsimi Reykjavlkur Pósth.3 opinn 8—12.
Vlfilstaóahælih. Heimsóknartími 12—1
J*;óBmenjasafníB opió sd., þrd. og fid. 12—2.
[iiiirnimjunxramrinn
Klæðaverzlun
\ H. Andersen & Sön.fi
Aðalstr. 16. u
Stofnsett 1888.. Slmi 32. 2
---------P
þar eru fötin saumuð flest
þar eru fataefnin bezt. H
Stjórximálahoríur.
.Arinan mánudag á aukaþing
að koma saman.
Áður hefir verið bent á það hér
í blaðinu, hver eigi að verða aðal
hlutverh þess.
Fyrst og fremst verður þingið
að ráða fram úr samgönguvand-
ræðum þeim, sem nú eru fyrir
dyrum.
í öðru lagi liggur fyrir auka-
þinginu að kynna sér brezka sam-
komulagið, \og Uklega fleiri slík
mdl er svo mikið og misvit-
urt hefir verið um ritað og
rætt. En'durnýjun á því hefir
verið fyrirhuguð um nýárið, og
þarf þá þingið að vera búið að
átta sig á, hvernig hyggilegast sé
að haga sér í því mikla vanda-
máli.
Enn má búast við, að aukaþing-
ið fái þriðja vandamálið að fjalla
um, þar sem eru launakjör em-
bœttis og syslunaruanna landssjóðs,
sem vitanlega eru með öilu óvið-
unandi, einkum í þessari aískap-
legu dýrtíð. Umleitanir um bætt
kjör munu væntanleg frá flestum,
ef ekki öllum starfsmönnum lands-
ins, og er óhugsandi, að þingið
geti skelt við þeim skolleyrunum.
Og loks ber enn að nefna fjórða
vandamálið, er kemur til kasta
þingsins, að ráðafram úr, hvernig
stjórn landsins skuli skipuð í nán-
ustu framtíð.
Það er vitanlegt, að fiokkaskip-
un er nú mjög á reiki. Það sem
áður hefir skift þjóðinni í mjög
andhverfa flokka, aðstaðan út á
við, er óhugsanlegt að geti orðið
heilbrigður grundvöllur, eins og
nú standa sakir.
Allar líkur eru því til að nýir
flokkar myndist þann veg, að þeir,
sem líkar skoðanir hafa á innan-
landsmálum og geta unnið saman
að þeim, gangi saman í samvinnu-
flokk. Á þeim grundvelli ætti að
geta myndast heilbrigður þing
meirihluti,8em myndað gæti starfs-
hæfa stjórn, hvort sem hún yiði
skipuð þremur eða einum ráð-
herra. Vér erum eigi í neinum
vafa um það, að þjóðinni yrði
hollast að fá þriggja ráðherra
stjórn. Svo umfangsmikil eru
landsstjórnarstörfin orðin ogmarg-
breytileg, að það er eigi heimt-
andi af neinum einum manni,
hversu mikillgáfnagarpurogstars-
jötunn sem hann væri, að geta
fylgst svo með og kynt sér öll
þau mál, er til stjórnarráðsins
kasta koma, sem þyrfti að vera.
Ekki hvað sízt á þetta við á þess
um afarviðsjárverðu styrjaldar-
timum. Sá litilfjörlegi kostnaðar-
auki, sem af ráðherrafjölguninni
mundi leiða, yrði ekki lengi að
margborga sig.
í einu blaði hér, Lögréttu, hafa
nýlega birzt allmiklar bollalegg-
ingar um stjórnmál vor. En með
því að þetta blað hefir verið og
er sennilega að ýmsu leyti hjá-
róma við þingflokk heimastjórnar-
manna, mun eigi mikið leggjandi
upp úr ummælum þess sem stefnu-
lýsingu heimastjórnaifiokksins,
heldur mun mega lita á þau sem
að eins sprottin frá ritstjóra og
sett fram sem næst »út i loftið«.
Að svo stöddu þykir oss þvi
óþarft að fara að ræða þessar
bollaleggingar itarlega hér í blað-
inu. Að eins vildum vér benda
á, að þar sem blaðið telur það
»brot á öllu stjórnmálavelsæmi«,
ef núverandi ráðherra segði ekki
af sér fyrir þing eða í þingbyrjun
eða vildi fá vantraustsyfirlýsing til
þessað víkja úrsætþþá heggurblað
ið bý8na nærrí flokknum, sem það
telur sig styðja og foringjahans. Eft-
ir kosningarnar 1908 sat Hannes
Hafstein fram á þing og krafðist
einmitt vantraustsyfirlýsingar til
að víkja sæti. Var þó ólíku sam-
an að jafna þá og nú, þar sem
að eins voru þá tveir flokkar
mjög andsnúnir og mótstöðumenn
H. H. í mjög ákveðnum meiri
hluta. Bendum vér á þetta til
þess að sýna hversu ósamkvæm
ummæli Lögréttu eru nú við það,
sem þá gerðist.
V. B. K.
Vartdaðar vörur. Ódýrar vörur.
Léreft bl. og ðbl. Tvisttau. Lakaléreft. Rekkjuvoðir.
Kjélatau. Cheviot. Alklæði. Cachemire.
Flauel, silki, ull og bóm. Gardinutau. Fatatau.
Prjðnavörur allsk.
Regrtkápur. ------- Gólfteppi.
Pappír og Ritföng.
Sólaleður og Skósmiðavörur.
^/arzíunin cSforn c7lrisffdnsson.
s.-------------------------------------------------J
Vér þykjumst mega fullyrða,
að eigi standi á núverandi ráð-
herra að víkja sæti undir eins
og þess væri óskað á þinglegan
hátt eins og til dæmis átti sér
stað um ráðherraskiftin á alþingi
1912 og þingmeirihlutinn reiðu-
búinn til þess að mynda nýja
stjórn. En hitt finst oss lýsa
nokkuð hvatvísri aftökulöngun
Lögréttu gagnvart ráðherra, að
hann segi af sér fyrir þing, eins
og sakir standa: Enginn flokkur
í meiri hluta og ekkeít hægt að
ráða af um það, hvernig skipast
muni um myndun þingmeirihluta.
Sú vitneskja fæst ekki ábyggi-
leg fyr en þingmenn eru komnir
saman og geta ráðið ráðum sín-
um. Fyr koma því eigi stjórnar-
skifti til mála.
Strandferðirnar.
Á landið að kaupa strandferðabát?
Eins og getið er um i fyrstu
greininni hér i blaðinu er það
eitt vandamálið, sem kemur til
kasta aukaþingsins að ráða fram
úr samgönguvandræðum þeim,
er liggja við borð á næsta ári,
ef ekkert er að gert.
ísafold hafði frétt, að Eim-
skipafélagið sæi sér ekki fært
að taka að sér strandferðirnar,
nema með ærnum styrk af lands-
ins hálfu. Til þess að fá hið
rétta að vita í þessu efni, sneri
ritstjórinn sér til framkvæmda-
stjóra Eimskipafélagsins hr. Emils
Nielsen.
Hann kvað það rétt vera, að
Eimskipafélagið gæti ekki tekið
að sér strandferðirnar, nema með
styrk, sem mönnum eðlilega
blæddi í augum þ. e. 300—400.000
kr. tillag. Svo ónógar sem strand-
ferðirnar með Gullfossi og Goða-
fossi hefðu verið þetta ár, mundu
þær samt kosta Eimskipafélagið
næsta ár 300—400.000 kr. þ. e.
vegna þeirra yrði félagið að sleppa
2 Ameríkuferðum og 2 ferðum
til Kaupmannahafnar og Leitb.
Til að sýna, að rétt er hermt
um tjón Eimskipafélagsins benti
framkvæmdastjórinn t. d. á, að
meðan Gullfoss var í síðustu
strandferð sinni, sem lítið eða
ekkert græddist á, sigldi Goða-
foss inn í Ameríkuferð sinni
nál. 170.000 kr.
Þar sem . nú Eimskipafélagið
annars siglir fyrir hina lágu
taxta, er giltu fyrir stríðið, að
undanteknu 10% afsláttar-afnám-
inu, og með því flytur landsbú-
um afarmikinn óbeinan hag,
stendur félagið sig með engu
móti við að sleppa Ameríku-
ferðunum, sem það nú lifir d
fjárhagslega. En þeim verður það
að sleppa, ef haga ætti strand-
ferðunum, eins og þetta ár.
Það er því útilokað að Eim-
skipafélagið taki að sér strand-
ferðirnar, nema fyrir afarverð
Herra Emil Nielsen litur svo
á, að bezt verði að komast út
úr þessum ógöngum með strand-
ferðirnar á þann hátt, að landið
kaupi sjálft strandferðábát svo
baganlegan, sem hægt er að fá
nú fyrir þarfir landsins, þ. e.
flutningaskip, sem síðan verði
komið fyrir í hinu bráðnauðsyn-
legasta farþegarúmi. Gerir hann
ráð fyrir að slíkt skip muni nú
kosta 5—600,000 kr., þótt sann-
virði þess í venjulegu ári sé ei
meira en 200,000 kr.
Hugmynd hans er sú, að þessu
skipi verði veitt 100,000 kr. til-
lag á ári, en Eimskipafélagið sjái
um rekstur þess fyrir landsins
hönd í sambandi við sín eigin
skip. Til þessa er Eimskipafélag-
ið fúst, án þess að reikna sér
nokkurn ágóða.
Með því að setja síðan upp
dálítið farmgjöldin og láta skip
þetta fara millilandaferðir mán-
uðina nóv.—marz, gerir Nielsen
ráð fyrir, að fyrirtækið geti bor-
ið sig með 100,000 kr. tillagi, án
þess þó að vilja fullyrða það.
Þegar svo venjulegt ástand
kemst á a ftur, gerir Nielsen ráð fyr-
ir, að Eimskipafélagið ef vill kaupi
þenna strandferðabát fyrir mats-
verð þá. í þessu felst, eins og
menn væntanlega skilja, að Niel-
sen framkvæmdarstjóri litur svo
á, að landið sjálft verði að taka
á sig það tap, sem óhjákvæmi-
lega hlýtur að fylgja strandferð-
unum, eins og sakir standa —
landið verði að gera það vegna
þess, að án strandferða getur
þjóðin ekki verið.
Hr. Nielsen getur þess, í þessu
sambandi, að stjórnin^ i Ástralíu
hafi nýlega keypt 8 stór strand-
ferðaskip, til þess eingöngu að
sjá um siglingar með ströndum
fram, og jafnframt bannað milli-
landaskipum að koma við nema
á einni höfn.
Ef líkri skipan væri komið á
hjá oss, ættu millilandaskipin að
eins að koma við á stærri höfn-
unum, skipa þar á land vör-
unum frá útlöndum, og strand-
ferðabátur landsins síðan að taka
við þeim og flytja þær á smá-
hafnirnar.
Væri þessu haganlega fyrir
komið og afgreiðsla nokkuð greið,
mætti t. d. hugsa sér að strand-
báturinn yrði hlaðinn vörum i
Reykjavík á hafnir norður að
Isafirði, á Isafirði af vörum norð-
ur að Akureyri o. s. frv.
Sennilega yrði það í naumaata
lagi að notast við eitt skip, en
sníða verður stakk eftir vexti og
reyna að komast af með það.
Saltkjðtið o. tl.
Vér höfum fengið frá Stjórnarráð-
inu þessar fregnir um útflutning
saltkjötsins:
Það, sem nú er óselt af saltkjöti
— áður hefir verið leyft að flytja
til Noregs 12000 tunnur ogtilFær-
eyja 600 tunnur — má fara til
Noregs, en sölusamningar verða að
vera gerðir fyrir 20. þ. m. Útskip-
un á að fara fram eftir nýár. Til-
kynna verður stjórnarráðinu, hvað
selt hefir verið fyrir 20. des. Sá,
er selja vill brezku stjórninni salt-
kjöt, tilkynni umboðsmanni hennar
það í síðasta lagi 20. des. Það,
sem eftir er óselt 20; des., verður
ekki flutt út. Kjötið á að stílast til
norsku Livsmedelskommissionen eða
Livsmedels Grosserer Societeten, og
á að taka fram um hverja kjötsend-
ingu á skipsskjölunum, að hún sé
hlnti af því kjöti, sem samkvæmt
samningi megi flytja til Noregs.
Um niðurjöfnun útflutningskjöts á
einstakar hafnir verður því ekki að
ræða, með því að vænta má, að
kjötið seljist til Noregs.
Samkvæmt skeyti frá Birni Sig-
urðssyni mun konsúll Zöllner í
Newcastle hafa átt allmikinn þátt i
þvi ásamt Birni, að leyfi þetta hefir
fengist og mun hann hafa undirbúið
söluna, og því heppilegt fyrir menn
að snúa sér til hans, þótt eigi sé
að sjá að það sé skilyrði fyrir þvi
að koma kjötinu út.
Gærur fá allar, sem til eru, að
fara til Danmerkur, og 140 smálestir
af ull.
\