Ísafold - 06.12.1916, Blaðsíða 3
c
I SA F O I. D
G j ö 1 d:
Skattar og gjöld til hins
cpinbera
Argjald til Helgafells-
prestakalls
Stjórn kanpstaðarins
Til löggæslu
Til hreinsunar reykháfa
Eftirlaun og ellistyrkur
Umsjón og varsla kaup-
staðalandsins
Man ntalskostnaSur
Til heilbrigSisráðstafana
Verkfræðingur og bygg-
iugarfulltrúi
Til vegagerða
Til þrifnaSar
Götulýsing
Salernahreinsun
Til vatnsveitunnar
Til slökkvitóla og slökkvi-
liSs
Til gasstöSvarinnar
Til viðhalds og endurbóta
á fasteignum
Til álialda og aSgerSa á
þeim
Til fatækraframfæris
Til þurfamanna annara
sveita
Til að veita fátæklingum
vinnu
Til barnaskólans *)
Ýmsir styrkir
Ymisleg útgjöld
Til undirbún. rafmagns-
stöðvar
Bjargráðagjald
Til mæiinga og skrásetn-
inga lóða
Vextir og afborgauir
Dýrtiðaruppbót
kr. 1200.00
— 204.45
— 19100.00
— 14020.00
— 2800.00
— 1570.00
— 900.00
— 600.00
— 4500.00
— 2800.00
— 49400.00
— 8000.00
— 7500.00
— 8000.00
— 38750.00
— 9200,00
— 40000.00
— 9000.00
— 4000.00
— 76300.00
— 18400.00
— 30000.00
— .67200.00
— 5650,00
— 3700,00
— 6000.00
— 3750.00
— 6000.00
— 94000.00
— 6000.00
*) Þar af til baðhússbyggingar
11000 kr.
Lannamáiin. Dáiítill misskilningur
hefir slæðst inn í t'rásögnina í síðasta
biaði af eriudi Larusar H. Bjarnason
í Stúdeutafólaginu, og mun nánara
gert grein fyrir þv.í i næsta blaði.
A sunuudag slofnaði Stúdentaíólag-
ið til almenns fundar meðal launamanna
landssjoðs, Og var þar koaiu 5 manna
uefhd, til að bera óskir þeirra fram
fyrir þing og þjóð. iNefndina skipa:
Geir Zoega rektor, Agúst H Bjarha-
son prófessor, Þorsteinn Þorsteinsson
hagstofustjóri, Gisli J. Olafsou sím-
Ætjóri og Oii Blöndal pósímáiaritari.
Fátækralfiggjöfin.
Aðfinslur og tillögur.
Eftir
Guðm. R. Ólafsson
úr Grindavík.
I.
Þær eru margar hreinustu gull-
korn, gömlu grísku dæmisögurn-
ar, þessar dýramyndir manniífs-
ins, skuggsjár daglegra viðburða,
sem bregða upp fyrir sjónum
vorum sannindum, sem eru hin
sömu í dag og fyrir öldum. Þar
eru þau klædd í smásögubúning,
og er á þvilíkt aðalsmerki listar-
innar, að víða verður eigi framar
komist. Þetta eru nistismyndir
andans, örsmáar, sem glitra og
geymast lengur en úr bezta
marmara væru. Eg vil að þessu
sinni aðeins biðja hinn ritsnjalla
þýðanda, Steingrím Thorsteinsson-
að gjöra svo vel að segja eina
þeirra, og lofa mér avo að nota
hana sem útidyralykil að efni
því, er eg þessu sinni hefi á sam-
vizkunni.
Einu sinni var hundur, sem
hafði verið húsbónda sinum mesti
þarfagripur, en var nú loksins
*
Troíífyaffcm-shurðuritin,
Fyrir hér um bil 100 árum var gerður skipgengur skurður frá sjó (Skagerak) inn i stöðu-
vatnið Viinern. En sá skurður liefir um mörg ár reynst alls ónógur samgöngunum, of litill. Fyrir
12 árum var ráðist í það af Svium, að stækka þenna skurð að miklum mun. Þvi starfi var lokið
síðast í október og var þá hinn nýi skurður, er nefnist Trollháttan-skurðurinn, opnaður með mik-
illi viðhöfn.
A efstu myndinni sézt konungur Svía og við hlið honum framkvæmdarstjórinn við skurð-
gerðina. Aftar á myndinni Ingibjörg prinsessa, mágkona konungs, en systir Kristjáns 10. konungs
vor íslendinga.
Á miðmyndinni sézt fyrsta skipið, sem fer um hina nýju »slússu«.
Og á neðstu myndinni opið á efstu »slússunni«.
Þetta mikla mannvirki hefir kostað 30 miljónir króna.
orðinn gamall og útslitinn. Ein-
hverju sinni er veiða skyldi villi
gölt, þreif hundurinn tennum í
eyru hans, en varð að sleppa
tökum, því að tennurnar voru
orðnar ónýtar, og við það komst
gölturinn undan. Þegar húsbónd-
inn kom til, varð hann reiður
og skammaði hundinn blóðugum
skömmum. En hundurinn svar-
aði: »Vægðu gömlum þjóni þín-
um; mig vantar ekki viljann,
heldur kraftana. Minstu þess held-
ur, hvað eg var áður, en skamm-
aðu mig ekki fyrir það, sem eg
er núna«.*
Frá þessari sögu hvarflar hug-
ur minn til annarar, sem er að
gerast hér á íslandi nú og í fleir-
um en einum stað. Hún endur-
tekur sig margsinnis, sagan sú,
*) Dæmisögur eftir Esóp (Rvik 1895)
18. eaga á bls. 15.
og í henni er inaður kominn í
stað hundsins gamla, og maður.
inn er einnig kominn til ára sinna.
Áður fyrri starfaði hann eftir
megni. í þarfir sjálfs sín og hús-
bónda sins, þjóðfélagsins íslenzka;
en kraftar hans hafa gengið til
þurðar með aldrinum, eins og
tennur hundsins eyddust með tím-
anum, og hann getur ekki lengur
aflað sér brauðs og verið veitandi,
fremur en tannlaus hundur getur
I haldið villigelti; og hann and-
varpar til íslenzka þjóðfélagsins,
eins og gamli hundurinn til hús-
j bóndasíns: »Vægðu gömlum þjóni
þínum; mig vantar ekki viljann,
heldur kraftana. Minstu þess held-
ur, hvað eg var áður, en skamm-
aðu mig ekki fyrir það sem eg
er núna«. I hundssögunni er eigi
getið hverju liúsbóndinn svaraði,
en svarið til gamla mannsins er
langur - bálkur, víða ofboð sak-
íeyéislega stilaður, geymdur í al-
jþin.stiðindutn og lagasöfnum, og
1 nefndur fátækralög. Þar er karl.
inuin svarað í líkum anda og ef
húsbóndinn hefði sagt við gamla
hundinn: »Jæja, væluskjóðan þín!
j Eg ætla raunar að setja þig á,
i þó að þú sért orðinn tannlaus og
ónýtur, því að annars fengju ná-
grannar minir skömm á mér; en
þú verður að láta þér nægja
kjallaraskotið, og þar verður þú
að híma þangað til þú hrekkur
upp af. Þér tjáir ekki að spangóla
eða væla. Það verður ekki tekið
til greina. Eg sé um, að einhverj-
um ruðum verði kastað i þig. Eg
gef þér þær af miskunn minni,
og máttu vera mér þakklátur, ef
þú fær eitthvað í svanginn, því
að þú verður hvort eð er að engu
liði framar*.
Með öðrum orðum: Maðurinn
hefir verið nýtur bjargálnamaður
i sinni sveit, borgað til allra stétta
og opinberra þarfa meðan hann
gat; en loks er hann orðinn gam-
all og gráhærður og hepnin er
ekki með honum, svo að hann
stendur uppi févana, og þá á hann
ekki annars úrkosta en að biðja
um hjálp, ifara á sveitinai, missa
opinber réttindi og ef til vili
komast á brakning. Hann var ef
til vill »gimsteinn, sem forðum
var greyptur láns í baug, en gler-
brot er« hann »orðinn á mann-
félagsins haug«.
Flestir kannast við fyrii’litning-
una, sem víða — gott ef ekki
ekki næstum alment — er höfð
j á þessum veslings hjálparþurfum.
I skamms tíma og — óhætt
mun að segja — emi með sum-
um mönnum hefir það jafnvel
verið talinn blettur á börnum, ei
þau voru »alin upp á sveit«. Það
var og löngum hægt að reiða sig
á, að fá sveitarbörn fengju gott
uppeldi, samanborið við »hin
frjálsbornu*. Það er raunar að
jafnast nú; en þó er víst að enn
eiga hreppstökubörn eigi óvíða
litlu ástfóstri að fagna.
Það liggur nærri að ætlaýað
fátækralögin geri ráð fyrir, að
þörfin fyrir sveitarstyrk sé oftast
nær slóðaskap að kenna. Þó fnunu
þess dæmi og eigi allfá, að menn
svelta heldur heilu hungri en leita
á náðir sveitarinnar, því að rétt-
indamissir og fyrirlitning eru
mörgum jafnvel sárara en sótt og
dauði. Þó mætti svo virðast, að
minsta kosti þeir, er um mörg
ár hafa lagt talsverðan skerf til
almennings með fé eða viti, ættu
inni ellistyrk eða hjálp i viðlög-
um.
Mörg lög vor eru gölluð mjög
og þurfa að endurskoðast og um-
bætast frá rótum; en leitun mun
á þeim lögum, er fleirum séu
ranglátari en fátækralögin. Elli-
styrktarlög og nokkrar aðrar end-
urbætur hafa átt að bæta dálítið
úr skák, en eru flestar mesta kák,
eins og óþæfðar bætur á gömlu
fati.
Sem grundvöllur umræða um