Ísafold - 27.12.1916, Side 1

Kemur út tvisvar
i viku. Verðárg.
5 kr., erlendis
kr. eða 2 dollarjborg
Ist fyrir mibjan júlí
erlendis fyrirfram.
Lausasala 5 a. eint.
XLIII. árg.
ísafoldarprentsmiðja. Ritstjdri: Ólafur Djörnsson. Talsími nr. 455.
Reykjavík, miðvikudagínn 27. desember 19x6.
Uppsögn (•krifl.
buadin við áramót,
er ógild nema kom
in bó tll útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
bó kaupandi skuld
laus við blaölð.
102. tðlnblað
Tlýja skipið.
Tíuöf fií aííra ísfendinga.
Tvo óskasyni átti fósturgrundin,
sem efla skyldu’ og bæta þjóðarhag.
Við komu þeirra kættist allra iundin
sem kominn löngu þráðan frelsisdag.
Er knerir fríðir lögðu fyrst að landi
þá lyftist brún á hverjum Snælandsnið.
— Nú byltist annar brotinn uppí sandi
og brostnar vonir, sem hann tengdust við.
Þó tjáir ei að æðrast né að kvíða
og örvæntandi hendur leggja’ í skaut.
Nei, skaðinn á að stæla’ oss til að stríða
og standa fast sem bjarg í slíkri þraut.
Vér eigum mátt, ef viljann vantar ekki
og vitið, til að hugsa’ og skilja rétt.
En bresti framkvæmd bökum vér oss hnekki
og byrði þá, sem verður ekki létt.
Að hildarleik menn hamast út i löndum
og hætta bæði lífi sínu’ og fé,
er fósturjörð þeir verja brugðnum bröndum
svo búinn henni enginn voði sé.
En vér, sem megum lífl’ og limum halda
og »lifum hátt* á þjóðastríðsins neyð,
oss ætti’ að vera létt og Ijúft að gjalda
vorn litla skerf — og eignast nyja sTceið.
Já, það er létt. En hvern sem vantar vilja
hann vantar ást á sinni fósturjörð.
Vér þurfum aðeins það að sjá og skilja
hve þörf og sjálfsögð Tcrafa' er til vor gjörð.
Á þessu byggist framtíð vor og frelsi,
og framar sízt vér slíku getum eirt
að aftur fái útlendingar helsi
sem áður fyr að hálsi vorum reyrt.
Þvi áfram, áfram! Upp með huga djörfum
og enginn hiki, hvorki stór né smár!
Því nú er færi gefið íslands örfum
í einu að vinna heiðurs til og fjár.
Og hættum ekki fyr en fyrir ströndum
að flýtur ný og traust og vönduð gnoð,
sem flytur björg pg yl frá öðrum löndum,
það ótvírœtt er fósturjarðar boð.
». S. B.
P Viljiröu eiga »Bíl« þ& hlýddu eölistilvínan
J)inni, hún segir *þú skalt kaupa*
FORD TOURING OAR og neitat)u ekki
sjáíium þár um þann hag og ánœgju sem það
getur veitt þór.
Tlminn er peningar, og Ford Touring Car
eykur verhgildi tima og peninga. Ford bílar
eru ódýrastir allra blla, léttir ab stjórna og
aubveldastir i viðhaldi.
Ford bilar eru beztu fólks- og flutnings-
tæki sem komib hafa til landsms, og fást ab
eins hjá undirrituðum, sem einnig selur hin
heimstrægu DUNLOP DEKK og SL0NGUR
fyrir allar tegundir bila.
P. Stefánsson,
Lækjartorgi 1.
Alþýöuféhbókasafn Templaras. 8 kl. 7—0
horgarstjórRskrifst. opin dagl. 10—12 og 1—8
Bæjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—12 og 1—B
Bæjargjaldkerinn Laufásv. 5 kl. 10—12 og 1—6
íslandsbanki opinn 10—4.
B.F.U.M. Lestrar- og skrifstofa 8 árd,—10 sibd.
Alm. fundir fid. og sd. S^/s siöd.
Landakotskirkja. Gubsþj. 0 og 8 á helgum
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 11—1.
L^ndsbankinn 10—8. Bankastj. 10—12.
Landsbókasafn 12—H og 5-r8. Útíán 1—8
Landsbúnaóarfólagsskrifstofan opin frá 12—8
L&ndsfóhirbir 10—2 og 5—6.
LandsskjalasafniB hvern virkan dag kl. 12—8
Landssimmn opinn daglangt (8—9) virka daga
helga daga 10—12 og 4—7.
Listasafnið opió sd., þrd. og fimtud. kl. 12—2
Náttúrugripasafnib opib 1J /e—21/* á aunnua
Pósthúsió opib virka d. 9—7, sunnud. 0—1.
Bamábyrgb Islands kl. 1—5.
Btjórnarrá7»S8krif8tofarnar opnar 10—4 dagl
Talsimi Reykjavikur Pósth.8 opinn 8—12.
Vífilstabahælib. Heimsóknartimi 12—1
Þjóbmenjasafnib opih sd., þrd. og íid. 12—2
Ný landsstjórn.
Fyi’ir jólin greiddist það úr
vandræðunum á þingi með stjórn-
armyndun, að fullráðið var, að
Jón Magnusson bæjarfógeti skyldi
mynda þriggja manna stjórn og
vera í henni yfirráðherra.
Hinir tveir ráðherrarnir verða
Björn Kristjdnsson bankastjóri og
Sigurður Jónsson frá Yztafelli.
Að Birni standa »Þversum«, þ. e.
hann hafði'fengið 6 atkv. til ráð-
herratignar, og Sig. Eggerz 6
sömuleiðis, en er til kasta hins
tilvonandi yflrráðherra kom, hlaut
B. Kr. hnossið. Að þriðja ráð-
herranum, Sig. Jónssyni, stendur
nýi flokkurinn bænda (Framsókn-
arflokkurinn).' ]
í næsta blaði mun ísafold gera
nánari grein fyrir þessari stjórn-
armyndun og stjórnmálahorfunum
sambandi við hana.
Þjóðarvoði.
[Nýlega hefir fréttamaður ísaf. í
Khöfn átt tal við framkvæmdarstjóra
kaupfélaganna, Hallgrím Kristinsson,
um verzlunarhorfur íslands á næst-
komandi ári. Flytur Isaf. hér grein-
arkorn, er fjallar um helzta áhyggju-
efni Hallgr. viðvíkjandi verzlun og
aðflutningum landsins — en hann
er manna kunnugastur þeim málum
að öllu því, er að landbúnaðinum
lýtur, eins og kunnugt er].
Aðflutnlngar.
Á næstu dögum sezt Alþingi ís-
lendinga á rökstóla til þess að ráða
fram úr vandamálum þjóðarinnar,
þeim er ófriðurinn hefir borið að
höndum hennar.
Eftir síðustu fréttum, er hingað
hafa borist, mun eitt helzta málið,
er kemur fyrir þing þetta, vera sam-
göngurnar á sjó — aðflutningar til
landsins á næsta ári.
í þessum svifum berast og hing-
að þau tíðindi, að Goðafoss vor sé
staddur á skeri fyrir Hornströndum
— og eigi ekki þaðan afturkvæmt.
Frézt hefir og, að hið Sameinaða
gufuskipafélag rói nú að þvi öllum
árum, að losa um samningaböndin,
er á því hvíla og skylda það til akipa-
ferða til landsins. Sé ekki annað
sýnna, en að eins eitt einasta af skip-
um þeirra heimsæki Noiðurland á
næsta ári.
En þingið situr von bráðar á rök-
stólnm og ræður fram úr þessum
vanda eftir megni.
Matvælaskorturlnn.
Jafnframt þvi sem vér íslendingar
sjáum fram á, að vandræði standa
fyrir dyrum, vegna skipafæðar og
flutningaleysis, búast nágrannaþjóð-
irnar i óða önn gegn öðrum vanda,
er bersýnilega ber þeim óðfluga að
höndum — það er matvælaskortur-
inn.
Eigi er það kyn, þó þrengjast fari
í heimsbúinu eftir 28 mánaða styrj-
öld. — Þúsundum verkfærra manna
er daglega sigað í op nn dauðann
fyrir byssukjafta og önnur hremdar-
tæki ófriðarins. — Miljónir manna
eru teknir frá búum sínum, og sitja
í skotfylgsnum og öðrum herskýl-
um og biða friðar — eða dauða. —
Aðrar miljónir eru teknar til vopna-
gerðar og skotfæra. Víðlend héruð
liggja gereydd af herbili.
Alt þetta tefur mjög og dregur úr
allri framleiðslu matvöru.
Einsog þegar hefir verið minst á
í ófriðarfréttum ísafoldar standa nú
fyrir dyrum flestra, ef ekki allra
Norðurálfuþjóða lika vandkvæði, og
Samheyrjar hugðu að koma skyldi
Miðveldum á klakann. Þeir ætluðu
að hefta svo aðflutninga til Miðveli-
anna, eins og kunnugt er, að þeim
tækist að svelta máltinn úr þeim.
En svo hefir farið, að áður máttur-
inn þvarr Miðveldin, þrengdist í búi
Samherja — og þi annara er til
þeirraa hafa leitað. — Herlið þeirra
ókst, vinnulýð fækkaði — og mat-
urinn minkaði. Eðlileg afleiðing
þessa: að matvara hækkaði sífelt í
verði — og hækkar enn.
Frá Danmðrku.
Alt frá ófriðarbyrjun hefir Dönum
verið það hugleikið, að selja hand-
bæra matvöru til nágranna sinna —
á þann hátt glæða matarást á sér i
báða bóga. Með tímanum gekk til
þurðar og varð stjórnin að hefta út-
flutninga — er þó voru landsmönn-
um fésælir í bráð. Dppskerubrestur
nokkur var í Danmörku siðastliðið
sumar. Hefir mönnum reiknast að
hér hafi aflast 1 x/4 miljón tunna
minna af kornvöru en síðastliðið ár
— og var það ár þó ekki meira en
meðalár. Bætir það ekki úr skák.
Ymsar ráðstafanir eru þegar á prjón-
unum, til þess að takmarka notkun
kornvöru þeirrar, sem til er hér í
landi. Einna mest er hugsað um að
fara sparlega með rúginn. T. d. er
bannað að sigta úr bonum allan úr-
gang, eins og venja er til að gert er
við brauðgerð. Fyrirskipun er og
þegar gerð til þess að takmarka not
hars til skepnufóðurs.
Eftir áramót verður öllum skamt-
aður sykurinn. Öllum slíkum ráð-
stöfunum taka menn hér með þögn
og þolinmæði. Nauðsyn brýtur lög
— segir máltækið. Betur á við að
komast svo að orði:
Nauðsyn skapar lög.
Lög þau sem ófriðurinn hefir skap-
að þjóðunum, snúast mest á þá sveif
að búa þjóðarbúið svo í haginn, að
þjóðin komist sem bezt af fyrir sig.
Hver er sjálfum sér næstur. Hver
heldur i það sem hann hefir, er
minkai um vörurnar.
Vðrubirgðir.
Undanfarin vor hvað eftir annað,
hefir kornmatargjöf bjargað heilum
sveitum heima á Fróui frá horfelli.
Óþarfi er að rekja hér sögu síðustu
vora. Þótt heyrzt hafi, að islenzkir
bændur væru stundum fremur minn-
isdaufir á harðindi og vortjón fyrri
ára, mun þeim þó i fersku minni,
að vorskipin hafa á stundum nú síð-
ariárin fært þeim þá björg i bú, að
bjargað hefir hún bústofn þeirra og
efnahag.
Alt fóðuibirgða ráðabruggið —
jafnvel alt heyleysi og horfellirmátelja
að eigi rót sína að rekja til þess, að
ísleDzkir bændur hirða ekki um, að
hafa m e i r a fyrir hendi en þeir
hyggja á haustnóttum að heiti n ó g
fóður.
Nærri liggur að halda, að vor-
birgðir þær, sem viða hafa fluzt til
bænda á undanförnum árum sé þeg-
ar komín í ásetningsmeðvitund þeirra.
Fólksekla og hátt kaup mun hafa látið
eins mikið til sín taka, í sveitum
landsins síÓastliðið sumar, eins og á
fyrri árum. Þær tvær málsvarnir
rcá telja öflugastar í munni þeirra, er
mæla íóðurskortinum bót.
Rúgmjöl hefir mest verið not^ð
til fóðurbætis undanfarin vor. 1 Dan-
mörku aflaðist i sumar alt að því
Vb tninna af rúgi en í meðal ári.
Ameriskur rúgur er hér nú i geypi-
verði — 35 kr. tunnan i heildsölu.
Þingið ræðir um — og ræður
vonandi fram úr flutningsleysinu. —
En þingið þarf um leið að hugsa eina
4 mánuði fram i tímann, og gera
ráð fyrir, að fleiri eða færri af bænd-
um landsins hafi ekki verið kunnngt
um á haustnótttum að óvíst er, að
rúgmjög eða önnur kornvara til
skepnufóðurs verði fáanleg í vor.
íslenzkt sjálfstaeði.
Þvi taka hvorki tár né orð, ef
íslenzkir bændur biða stórtjón af
fóðnrskorti að vori komandi. Aldrei
kæmi horfellir harðar niður i þjóð-
inni en einmitt nú, er álfan liggur
í sárum. Aldrei hafa íslendingar
þurft eins á því að halda, að get«
sýnt heiminum, að þeir væru sjilf-
bjarga — jafnvel aflögufærir.
Sjálfstæði siðustu tíma byggist
ekki á gömlum sáttmálum og rétt-
arskjölum. Sjilfstæði smáþjóðanua —
og jafnvel allra, byggist bezt á þvi
einu, á þessum timum, að vera
sjdlfum str nóqur.
Þetta ófriðarþing vort, sem nú
sezt á rökstóla, verður að hafa þá
forsjálni að horfellir eða annað vor-
tjón af fóðurskorti, hnekki ekki
sjálfstæði íslands á næsta ári.
Ráðstafanir þings og
stjórnar.
Augljóst er að til þess ern tvær
ieiðir:
1. Að tryggja þjóðinni að handbær
matvöruforði flytjist til landains
fyrir vorið, er nota má til skepnu-
fóðurs ef þörf gerist. — Eða
2. Að sjá um að islenzkir bændur
hafi ekki of margt á innlenda
fóðrinu í þetta sinn.
Um fyrra ráðið þarf ekki að fjöl-
yrða — það ráðið sem þingið ef-
laust snýr sér að fyrst. — Orðin
eru til alls fyrst. Þegar þingi og
þjóð er það ljóst að eigi eru upp-
grip af mat á næstu grösum, eins
og venja er til, þá er næst fyrir
hendi að leita fyrir sér hvort eigi
er hægt með einhverjum ráðum að
tryggja sér matvöru fyrir vorið —
og flutning á henni til landsins.
Gæti skrifstofa Björns Sigurðssonar
i Lundúnum komið þar að góðu
haidi. — m
Hitt]] ráðið er ] gamall? draugur

E