Ísafold - 27.12.1916, Blaðsíða 2

2
I S A F OL D
íslenzkum búnaði — sem hingað til
hefir orðið honum til lítilla búbóta.
— Væri ekki ólíklegt að slæi óhug
i menn, ef leita ætti bjargráða til
heyskoðunar, sem áður hefir komið
aö svo fáilega litlum notum. — En
ef þing og stjórn getur ekki trygt
sér kornforða þann, er virðist bú-
stofni landsins nægileg lífsábyrgð,
þá mundi hitt ráðið engin frágangs-
sök, að sjá um fækkun sauðfjár í
heylitlum sveitum.
Ef þing vort lætur í þetta sinn af
óþarfa flokkaþjarki um ráðherratign
og annað glingur, er dregur þing-
setu mjög á langinn, þá væriréttast
að þingmönnum yrði falið að sjá
um heyskoðun í kjördæmum sinum
hið fyrsta.
Þar sem þeim eða skoðunarmönn-
um þeirra virtist þörf á að fækka
fénaði, gætu þeir boðið bændum, að
stjórnin keypti af þeim það fé, er
umfram er góðan ásetning.
Væri það engin frágangssök fyrir
landið að kaupa féð góðu verði,
þareð stjórnin gæti hæglega fengið
futningsleyfi fyrir kjöt sitt og selt
það háu verði t. d. til Noregs.
Vegur væri það og fyrir stjórnina
að flytja kjötið ekki til útlanda, en
nota það til þeás að draga úr kjöt-
eklu kaupstaðanna. Er það ráðið
jafnvel aðgengilegra, þareð það mið-
ar að því að auka handbæra mat-
▼ðru innanlands — og á þann hátt
minka flutningaþörfina.
Undirtektir almennings.
Fari svo, að þingið sjái sér ekki
annað fært en snúa sér að almennri
fjárskoðun, þá ber brýna nauðsyn
til, að almenningi sé það ljóst, að
hér er að ræða um mikilsvert vel-
ferðarmál þjóðarinnar og bregðist
vel við skoðuninni i þetta sinn.
Bændur þurfa að skilja, að á þessum
alvöru tímum hvíla þyngri og víð-
tækari skyldur á herðum einstakling-
anna en endra nær. Einkum og
sér i iagi verða stjórnarvöld land-
anna að láta sig skifta alt það,
er að framleiðslu matvæla lýtur. —
Ofriðarstjórnirnar þurfa þess, til þess
að geta séð um að orrustuaflið hald-
ist. En þær þjóðir, sem enn eiga
friði að fagna, verða að vera sem
bezt við því búnar, að ófriður beri
að höndum hvenær sem er. Það er
t
Þórhallur Bjarnarson
biskup.
Ræða flutt i dómkirkjunni af settum
biskupi Jóni Helgasyni.
Drottinn vor guðl Vér vitum,
að allir þínir vegir eru elska og trú-
festi, því að þetta felst í nafninu
dýrlega, föðurnafninu, sem sonur
þinn hefir leyft oss að ákalla þig
með, og því dirfumst vér, börn þín,
lika að leita þín í þungaróðri lífsins,
þegar sorgir og andstreymi sækja
oss heim og oss verður það aug-
ljósara en nokkru sinni annars, að
án þín megnum vér ekkert. Vér
biðjum þig un, Uknsami faðir, send
anda huggunarinnar friðandi og græð-
andi í hjörtu þeirra, sem hér eru
harmi losntir. Lát þá finna til náð-
ar-nálægðar þinnar og geta fundið
sálu sinni hvild í meðvitundinni um,
að þú ert miskunsamur i öllucn þin-
um verkum. í Jesú nafni. Amen.
y^Allir vegir drottins eru elska o%
trújesti«, — svo ei að orði komist
á löngu liðinni tíð í einum af sálm-
um Hebreanna og með þessum sömu
skylda stjórnvaldanna að vinna að
slíkum ráðstöfunum — og skylda
þjóðanna að bregðast vel við þeim.
Hugsum okkur ef ófriður dynur
yfir Norðurlönd i sama mund og
hin árlega horfellishætta kviknar i
hug islenzkra bænda. Líklegast væri,
að þeir leituðu til landsstjórnar um
bjargráð. Bregðast verða þeir vel
við, ef stjórn landssins vinnur að
velferð þeirra og þjóðarinnar — að
fyrra bragði, meðan timi er til.
Örðugleikar nokkrir yrðu á miðs-
vetrarslátrun, og mönnum myndi
sárna að hafa eytt heyi i það fé, er
afhöfðast þá. En smámunir eru það
tjón við hliðina á meðal vortjóni. Þar
sem sláturhús eru, ættu ekki að
verða neinir erfiðleikar á að vinna
að slátrun.
Voðinn.
í 28 mánuði hefir heimsófriður-
inn geysað. Á þeim tima hafa helztu
áhrif hans á ísland verið peninga-
gróði til flestra stétta.
Þessa mánuði hafa menn horft
upp á hvernig smáþjóðirnar hver af
annari þyrlast inn i hringiðu þjóð-
viganna. Þær þjóðir sem eru eftir,
biðja fyrir sér jafnframt þvi sem i
hugskoti þeirra leynist sú hugsun:
Hvenær kemur að mér?
íslendingar hafa þózt öruggir úti
i regin hafi. Búist hefir verið við
því að Bretar færðu þeim matinn.
Siðan kafnökkvarnir þýzku hafa sýnt
að þeir geta líka sict Islandi, ef til
kemur, er flutningur Breta ekki ör-
uggur.
Ef íslendingar fá að halda því sem
þeir hafa komast þeir af.
En — ef vorhretin 1917 fá að
vinna bug á fénaði bænda, þá er
þjóðin í voða.
Kpmh. #/12 ’i6.
ReykjaYlknr-annálL
Landsjóðsskipið, BIsp, kom hing-
að í gærmorgun frá Vesturheimi.
Hafði hrept versta veður, svo út tók
alt er var á þilfari og sjór komst
einnig í »lestirnar«, en hversu mikið
só um vöruskemdir er enn ókunn-
ugt.
orðum vil eg í dag mega ávarpa
yður, sem hingað hafið fjölment til
þess að láta vorum kæra látna bisk-
upi í té síðustu þjónustu elsku og
virðingar.
»AUir vegir drottins eru elska og
trúfesti*. Það var sá dýrlegi vis-
dómur, sem lífið hafði flutt hinum
gamla trúarörugga söngvara í Israel
og það var jafnframt sá vísdóm-
ur, sem hann þráði heitt að geta
sungið inn i hug og hjörtu samlanda
sinna á nálægum og ókomnum tím-
um. Hvernig það líf var í sjálfu
sér, sem flutt hafði skáldinu þenn-
an dýrmæta sannleika, um það vit-
um vér ekkert og getum ekki vitað,
enda skiftir það í sjálfu sér litlu;
aðalatriðíð er hitt, að hann bar gæfu
til að lesa sér út úr lífi sínu þann
vísdóm, sem í orðunum felst. Og
því er ekki að neita, að sá er sæll,
sem lífið og lífsreynslan flytur slík-
an vísdóm.
En hafi nú lífið getað flutt hinum
gamla söngvara i ísrael slíkan vis-
dóm til að svala sálu sinni á, manni,
sem að öðru leyti hafði aldrei séð
nema litla skímu, örlítinn bjarma
þess Ijóss opinberunarinnar, sem
löngu síðar skyldi upprenna öllum
þjóðum í fylling sinni, hve miklu,
miklu fremur ætti lífið að geta flutt
Látinnerá aðfangadag Jón Thor-
arensen realstudent frá §tórholti,
eonar sonur Bjarna skálds, maður á
bezta aldri. Banamein hans var íungna-
bólga. Nánara minst siðar.
Úfriðar-annáll
12—30. nóvember.
FriBarfregnir.
Er foraetakosningunni í Banda-
ríkjunum var lokið, og Wilson
var kjörinn forseti ríkjanna til
næstu ára var víða litið til hans
vonaraugum; nú gæti hann gefið
sig við friðarmálum Norðurálf-
unnar.
Þ. 15. nóv. bárust þær fréttir
út frá Lundúnum, að Wilson hefði
í hyggju að kalla saman friðar-
þing vestur í Ameríku. Ættu þar
að koma saman fulltrúar frá
öllum ófriðarþjóðunum. Ættu
þeir að bera fram hina vægustu
friðarskilmála þjóða sinna. Úr
þeim ætlaði Wilson svo að bræða
friðinn.
Önnur fregn barst frá Berlin
skömmu síðar þess efnis, að ráða-
gerð væri milli hlutlausu þjóð-
anna, að koma á friðarfundi sín
á milli. Ætti fundur sá að vera
í Ameríku. Ætluðu þeir sér að
senda þaðan friðarskeyti til ófrið-
arþjóðanna, og bræða úr undir-
tektum þeirra grundvöll undir
fullkomna friðarsamninga.
Um sama leyti kom út grein í
þýzka blaðinu »Vörn og friður*,
er lét í ljós þá skoðun, að ræða
ríkiskanzlarans um væntanleg-
an frið, er hann hélt nýlega í
þinginu — og sem minst hefir
verið á hér í blaðinu — gæti orðið
fyrsta skref til friðarsamninga.
Enn fremur segir blaðið, að hjá-
kátlegt sé, að nokkur skuli geta
haldið því fram eftir 28 mánaða
ófrið, að annar hvor aðili gersigri.
Ef þeir Samherjar vilji ekki að
reynt verði til þess að koma á
friði, þá 8é framhald ófriðaríns
á þeirra ábyrgð.
oss og að hafa flutt oss kristnum
mönnum sama vísdóminn, oss sem
sól sólnanna frá Betlehem hefir lýst
um svo margar aldir, oss sem i
drotni vorum Jesú höfum meðtekið
fylstu opinberun miskunnandi elsku
og trúfesti guðs, og meira en það,
oss sem höfum átt kost á, að sjá
dýrð drottins, svo sem hún skín
fram af ásjónu Krists Jesú, föður-
dýrðina, sem ekkert fær við jafnast
á þessari jörð.
Svo er þá líka guði fyrir þakk-
andi, að þeir menn hafa á öllum
tímum kristninnar verið til, sem þá
er þeir litu yfir lífsveg sinn, hlutu
að játa með klökkum hug, að allir
vegir guðs væru elska og trúfesti.
Og það voru vissulega ekki einvörð-
ungu menn, er alla tíð höfðu getað
látið fyrirberast sólarmegin í lífinu,
heldur og menn, sem höfðu séð
bæði sætt og beiskt byrlað sér
i bikar æfikjara sinna, og meira að
segja einatt svo, að hins beiska gætti
þar meira fyrir manna sjónum en
hins sæta. Og þó gátu þeir dregið
þennan gamla og jafnframt ávalt
nýja sannleika út af lífi sínu, þegar
þeir litu yfir það: »Allir vegir guðs
eru elska og trúfesti*.
Og þetta hygg eg þá líka, að ver-
ið hafi í fæstum orðum sá vísdóm-
Nokkru síðar kom fram fyrir-
spurn í brezka þinginu til stjórn-
arinnar um það, hvernig hún liti
á friðmál kanzlarans. Utanríkis-
ráðherrann BoDar Law svaraði
henni á þá leið, að þegar kanz'-
arinn talaði um frið, þá talaði
hann að eins um »J>yzkan fríð«,
þ. e. Þjóðverjar fengju að kveða
á um úrslit ófriðarin8. Engin
ástæða væri til þess fyrir Breta
að sinna því tali. — Háþýzku
blöðin eru á sömu skoðun og Bon-
ar Law, að Þjóðverjar líti ekki
við nema »þýzkum friði«. En
önnur blöð Þjóðverja efast um,
að Bonar Law hafi farið þarna
með rétt mál. Þau halda því
fram, að kanzlarinn vilji að Mið-
veldin láti af hendi öll þau lönd
er þau hafa unnið í ófriðnum —
er friður verður saminn.
Þessu hefir kanzlarinn ekki neit
að enn avo kunnugt sé. — Víst
er um það, að sterkar friðaröldur
eru meðal allra ófriðarþjóðanna
— þótt öll framrás þeirra sé heft
enn; og því ekki að vita hverju
Wilson gæti afrekað ef hann lóti
til sín taka.
AlþjóOarútboD ÞjóBverja.
Aðrar fregnir frá ófriðarþjóð-
unum þessa daga kveða nokkuð
við annan tón. Þjóðverjar hreyfa
því fyrstir, að nú muni þeim ráð-
legast að taka til þeirra úrræða,
að hefja alþjóðarútboð á þessum
vetri. Þeir ætla sem sé að kveðja
til vinnu í herþágu alla verkfæra
karlmenn í ríkinu. Gert er og
ráð fyrir, að konur þær, sem
ekki hafi öðrum störfum að sinna,
gangi til vinnu, er lúti að eða
létti undir herannirnar.
Skipulag þetta er eigi enn
komið á, en nú um mánaðamót-
in hefir ríkisþingið það til með-
ferðar.
í nýtízku ófriði er talið, að
helmingur þeirra manna, sem er
í herþjónustu, sem á einhvern
hátt tekur þátt í herönnum, sé
eigi undir vopnum. — Hinn mikli
sægur vopnlausra manna er önn-
um kafinn við vopnasmiðjur og
útbúningannarratækja, sem nauð
synleg eru og flutt eru jafnóðum
til víg8lóðanna.
ur, sem lífið flutti vorum góða Iátna
biskupi á æfileið hans og um leið
sterkasti strengur trúarsambands hans
við drottinn, eins og það hafði mótast
i skóla lífsins: »Allir vegir guðs
eru elska og trúfesti«. Allir vegir
hans — ekki að eins hið indæla og
blíða, sem guð lét fram við hann
koma, heldur og hið mótdræga og
stríða, sem guð gaf honum að reyna.
Þegar litið er yfir æfiferil vors
kæra látna biskups, þá verður þvi
ekki neitað, að þar gætir mein gæf-
unnar og lífslánsins en hins gagn-
stæða, lengstan og mestan hluta æfi
hans. Og þetta veit eg, að hann
kannaðist við með auðmjúku þakk-
læti kristins manns, er veit sig óverð-
ugan allrar guðs náðar. — Það er
bjart yfir uppvaxtarárunum. Bernsku-
árin líða unaðsrík og yndisleg á
heimili ástríkra foieldra, sem höfðu
hvorttveggja i rikum mæli viljann
og efnin til að vanda í öllum grein-
um uppeldi sins unga sonar og styðja
að þroska hans, er snemma var svo
bráðger til líkama og sálar sem fáir
sveinar aðrir honum jafnaldra. Vér
vitum þá líka öil, hve heitt hann
elskaði æskustöðvarnar í Laufási;
enginn blettur á þessu landi var
honum helgari en þær, og þegar
hann hafði búið um sig hér í bæ,
Komist þetta alþjóðarútboð á,.
þá er svo tilætlast, að mikill hluti
hinna vopnfæru manna, sem nú
er að iðju í herþágu víðsvegar
um landið og kemur hvergi ná-
lægt víg8lóðunum, verði í vor
laus við iðju sína og geti komið
sem óþreyttur liðsauki til víg-
stöðvanna.
Ef Þjóðverjum tekst að auka
á þennan hátt vinnuaflann við
vopnasmiðjurnar í vetur, þá er
og líklegt, að þeir geti verið vel
útbúnir til árása eða varnar að
vori.
Nú síðustu mánuðina hefir ver-
ið útlit fyrir, að Þjóðverjar væru
héldur lakara útbúnir með vopn
og skotfæri en Bretar og Frakk*
ar. Er því enn meiri ástæða fyrir
þá, að flýta vopnagerðinni í vet-
ur. Eins og kunnugt er, voru
þeir fyrstir til þess að breyta iðn-
aði sínum í herþágu í byrjun
ófriðar. Af því leiddi, að þeir
voru mikið betur útbúnir að skot-
færum framan af ófriðnum. Mun
það hafa átt einna meatan þátt
i því, hve sigursælir þeir voru,
En í fyrra fóru Bretar að herða
sig og standa í svip betur að
vígi. —
Ef þetta alþjóðarútboð Þjóðverja
kemst á, þá sýnaþeir það í verk-
inu, að Samherjar eiga ekki í
höggi við þýzka herinn — þeir
berjast við þýzku þjóðina í heild
sinni. Þjóðin rís upp öll — all-
ir, sem vetling geta valdið, leggja
fram krafta sína í baráttunni fyrir
fósturjörðina. — Slík þjóðar-afl-
raun mun eins dæmi. —
Undlrtektir Samherja.
Hugsanlegt væri, að þeir tækju»
þessum fregnum fegins hendi —
hugsuðu sem svo, að þetta tiltæki
Þjóðverjans sýndi ljósast,. hve
hörmulega Miðveldin væru stödd.
— En það fór á annan veg.
Frönsk blöð líta svo á, að
þetta fyrirhugaða fyrirkomulag
Þjóðverja væri í fylsta máta eft--
irbreytnisvert fyrir þá Samherja.
Þeir líta svo á þar í landi, að
úrslit ófriðarins komi mjög undir
aðgerðum í vetur. Ekki á þanm
hátt, að barist verði til úrslíta
1 vetur. Úrslitin hljóti að koma
þá fluttist nafn æskustöðvanna eins;
og að sjálfsögðu yfir á hinn nýjs*
bústað. Eins og hann var fæddur í'
Laufási, svo vildi hann og lifa og:
deyja i Laufási. — Af bernskuárun--
um í foreldrahúsum taka svo við’
skólanámsárin, þar sem h nutn gáf-
aða og námfúsa unga manni gefst
kostur á að menta anda sinn bæði
innanlands og utan, að sitja við
brunna visinda og lærdómslista og
öðlast þann undirbúning i rikum
mæli, sem talinn er skilyrði fyrir
þvi, að geta orðið góður embættis-
maður í þjóðfélaginu. Og hann
þurfti þá ekki heldur að biða þess
lengi, eftir að námstimanum var lok-
ið, að þeir vegir opnuðust honum,
þar sem honum gafst tækifæri til að
beita sínum miklu og góðu hæfileik-
um í þjónustu ættlands síns og ætt
landskirkju, fyrst nokkur ár sem
sóknarprestur, því næst hátt upp í
aldarfjórðung sem kennari við presta-
skólann og forstöðumaður þeirrar
æruverðu mentastofnunar, og loks
síðustu átta árin sem æðsti maður —
sem biskup hinnar islenzku kirkju I
Vissulega mátti vor látni biskup
segja með hliðsjón á öllu þessu:
»Allir vegir drottins eru elska og
trúfesti*.
En eg tel mér lika óhætt að bæta