Ísafold - 21.12.1918, Page 2

2
I S A f- O l O
Árni Eiriksson
Heild8»la.
Tals. 265.
Pósth. 277.
Smásala.
Vefnaðarvörur, Prjónavörur mjög fjölbreyttar.
Saumavélar með hraðhjól:
og
io ára veiksmiðjuábyrgf
Smávörur er snerta saumavinnu og hannyrðir.
þvotta- og hreinlætisvcrur, beztar og ódýrastar.
T ækif ær isgjafir.
Egill Jacobsen
Reykjavík. — Siml: 119.
Utibú i Hafnarfirði. Sími: 9. Útibú i Vestmannaeyjum. Sfmi: 2.
Landsins fjölbreyttasta VefnaSarvöruverzlun.
Prjónavörur, Saumavélar, Isienzk flögg.
Regnkápur, Smávörur, Drengjaföt,
Telpukjólar, Leikföng.
Pantanir afgreiddar gegn eftirkiöfu ef óskað er.
Öllum fyrirspurnum svarað greiðlega.
Vandaðar vörur. Ódýrar vörur
þykt að »skálkaskjóli« fyrir gjörsam-
legu röksemdaþioti íyrir málstað
stjórnarinnar.
Þuð hefði mátt búast við þeirii
ábyrgðartilfinningu hjá þiuginu, að
það jafnframt þvi að afgreiða hina
stóifeldustu stjórnarbót, sem á dag-
skiá þess hefir komið, teldi sér skylt
að jera þær bráðnauðsynlegu bætur
á framkvæmdarvaldinu, að útvega
landinu starfhæfa, ssmhenta og dug-
lega landsstjórn. Eu síðasta þing
leit nú öðruvísi á það mál.
Fyrsta hagnýting þess á sam-
bandsmálinu, var, að lita landið um
óákveðinn tíma sitja uppi með
stjórn, sem jafnvel meiri hiuti þings-
ins er í raun og veru sár-óánægður
með. Þessi stjórn á að vera íy.sti
meikisberi fullveldis íslands.
Rökstudda dagskiáin, sem sam-
þykt var io. september í sumar, ei
eiiin raunaiegasti þáttuiinn i alhi
þingsögu vorri, og gerist margii
sl kir viðburðir hjá þjóð vorri í fram-
tiðinni, þá verða þeir taldir spámenn
þjóðarinnar, sem vantreystu henni
að verða sjálfri sér ráðandi.
En að svo stöddu get eg ekki
látið þá tilhugsun skelfa mig.
Það kemur siðar til kasta þjóðar
innar um það, hvernig hún lítur á
þessa ráðabreytni fudtiúa sinna, og
víst vakti hún þegar réttinæta gremju
hjá öllum alvarlega hugsandi nönn
um um hag lands og þjóðar, og
jafnvel sumir þeiira þingmanna, ei
leiddust til að ljá þessarri ósvinnu
atkvæði sitt, mun iðra þess meðan
þeir liía.
Þjóðirnar, eins og einstaklingarnir,
eiga fleiri og fleiri glappaskot í fari
sinu, og þó sú óáranin sé verst,
sem er í mannfólkina, getur henm
létt von biáðar og upp runnið betri
timar.
En til þess eiu vítin að varast
þau. Og þótt framtíðaihorfurnar séu
nú að mörgn leyti alt annað en
glæsilegar, og margur ljóðurinn á
ráði voru, verður maður að treysta
því, að oss, með auknu sjálfræði,
ankist ábyrgðartilfinning fyrir gjöið-
um voium, og að hún knýi kjós-
endurna til þess að vanda sem bezt
til fulltrúakosninga sinna og fulltrú-
ana til þess að meta gagn og heið
ur landsins fyrir öllu, án mann-
greinarálits eða persónulegra eigin-
hagsmunahvata.
Því betnr sem þær þjóðdygðir
dafna í skjóli frjálsrar stjórnaiskip-
unar, þvi betur tekst oss að sigrast
á öllum eifiðleikum.
Fari oss þannig á fullveldisbraut-
inni, sem vér nd leggjum út á, þá
rætist með hveiju árinu, sem yfir
land vort liður, spádómur ættjaiðar
vinarins mikla:
»Hefja mun guð í gæfu —
gott -stand það land«.
Vigur, 30. nóveœber 1918.
Sigurtiur Steýánsson.
Sóttvarnir gegn inflúenza.
1 siðasta blaði ísafoldar ritar Gisli
Sveinsson sýslumaður harðoiða greÍD
um aðgerðaleysi landlæknis i því, að
taka ekki upp sóttvörn gegn inflú-
enzunni.
Hann fuliyrðir, að oss hafi verið í
lófa la$ið að hindra pað, að veiki
pessi kctmist til landsins, og að alt
hafi verið til taks hér í Rvík til pess
að stöðva hana. Nú hafi landlæknir
vanrækt allar sóttvarnir, og beri því
ibyrgðina á allri þeirri eymd og
manndauða, sem veikin hefir valdið’
Hann eigi því að láta af embætti.
Ef auðvelt var að stöðva sóttina,
og það fórst fyrir vegna trassaskap
ar lar dlæknis, þá er þetta ekki ein-
göngu létt, heldur kaila eg að Gísli
sýslumaður dæmi landiækni mjög
mildiiega.
En til þess að vera ekki myik?ri
í máli en G. Sv., þá er það fljót
sagt, að öll undirstaða haris er al-
geriega röng. Það voru afarlítil llk
indi til pess að verja sóttinni land
t>ön%u, og í Rvik skorti fiest, sem á
purjti að halda, til þess að hefja
sóttvörr,
Eg geri ráð fyrir því, að G. Sv.
hugsi sér að irflúenzan gangi fljót-
lega yfir lönd, ems og ein stór alda,
og svo sé henni lokið. Eftir nokkra
mánuði var þi veikinni lokið í ná-
grannalöndunum, og nokkra mánuði
hefðum vér átt að geta varist.
Þannig hefir þetta ekki gengið. Að
visu gengur aðai veikinda-aldan fljótt
yfir, en á eftir henni koma venjulega
snuerri öldur, og taka þi sumir sótt-
ina, sem sluppu í fyrstu atrennu
og sumir leggjast i annað sinn. Geia
þannig liðið 1—2 ár, áður sóttin
hverfi úr landiuu. T. d. gekk in-
flúenzan i þetta sinn yfir Knstjaníu
í júlimánuði, og lagðist þá fólk i
hrönnum. I ágústmánuði og framan
?í september sýndist veikin horfin.
Þó hefst hún par á ný, íer sér hæg-
ara en í fyrra sinnið, sýkir færri, en
er þó mannskaðari (stundum dó nál.
þriðji hver maður, sem fekk lungna-
bólgu). Þessi alda varaði meitan
hluta af september og allan október,
og var þó alls ekki lokið, er síðast
fréttist.
Ef vér hefðum tekið upp sótt-
vöin, var ekki annað sýnna, en að
vér hefðum orðið að halda henni
ifram í 1-2 ár, og henni ajar-
strans>ri.
Enqar óteyfileqar samqönqur hejðu
mátt vera við nokkurt skip, sem að
landi kom, hvoiki á höfn né úti á
sjó (botnvörpungar I).
Alla jarpega, sem á land stigut
hefði purft að einangra 1—2 vikur,
og hvergi lejfa þeim landgöngu
nema á sóttvarnarhofnum. — En
hvernig var svo ástandið þar og
tækin til þess að taka á móti mönn-
um ? Hér í Rvik er sóttvarnarhúsið
svo lélegt, að varla er mönnum bjóð-
andi, og þar á ofan er það troðfult
af húsnœðislausu Jólki. Þvert ofan í
fyiiimæli sóttvarnarlaganna er hér
enginu húskofi til taks fyrir sjúk
linga eða einangraða menn, hvaða
drepsótt sem bæri hér að landi.
Hér er alt, sem á þarf að halda
til þess að taka mannlega móti sótt.
nm, i þeirri verstu 6 eiðu, rétt við
nefið á yfirvöldunum. Hver ber
ábyrgðina, landlæknir, landsstiórnin
eða þingið? spyr eg með G. Sv
Eg býst við að eitthvað sé líka bog-
íð á hinum sóttvarnaihöfnunum.
Flest eða öll milliferíasVip og önnur
skip, sem komu frá útlöndum, hefði
purjt að sóttkvía 1—2 vikur. — Að
þctta hefði kostað stórié og verið
afareifitt, liggur í augum uppi.
Hvernig átti svo að fara með
laknana, sem áttu að athuga skip og
einangraða menn? Það hefði helzt
þurft að einangra þá lika, því hvoiki
gátu þeir vaiið sig fyrir pessu fári,
né hindrað að þeir sýkíu aðra, ef
þeir annars hittu á sjúklinga i skip-
nnnm.
Mér er sem eg sjái, hversu tekist
hefði að sigla fyrir öll þessi skex,
sem hér eru talin, og það áður en
almenningur þieifaði á þvi hve ill-
kynjnð sóttin reyndist. Að eitt skip,
eða jafnvel einn maðnr bryti regl-
urnar, gat verið nóg til þess að út
breiða veikina. Ef G. Sv. vill at
huga þetta sanngjarnlega, býst eg við
að hann komist að líkri niðurstöðu
og landlæknir: að sáriitlar hoifur
hafi verið til að geta varið laDdið
fyrir sóttinni.
Þá er eg heldur ekki í miklum
vafa um hvernig útgerðarmeDn sk pa,
farþegar o. fl. hefðu tekið í slikar
ráðstafanir, sem bæði hlutu að verða
feikna-bagalegar og afar-dýrar, ráð-
stafanir, sem hvergi voru geiðar í
neinu af nágrannalöndunum. Ekki
hefði landlæknir fengið þá vægari
döm hjá sumum.
Og hvað hefði svo þingið sagt, er
það átti að borga þann stóra brúsa?
Ef tii vill eftir að öll fyrirhöfnin
hafði reynst til ór.ýtis? Þ.'.ð hefði
l'klega talið ráðstafanitnar óðs manns
æði.
Svo bætist það við, að veikin var
komin fyrir löngu. komin inn l landið,
sarna veikin, þótt vægari væri.1).
Hún fluttist í sumar frá Englandi
með botnvöipungum, en var þó svo
væg, að alt gekk hljóðalaust. Að
um sömu veiki var að ræða, sést
bezt á því, að flest allir sem fengu
hana þá, sluppu nú. Enginn gat
fullyit að veikin yiði svo miklu
skæðari í siðara siunið.
Talsvert betri eru horfuinar fyrir
því, að sóttvarnir innanhjjids geti
komið að gagni. Menn hafa þreifað
á þ í hve sóttin getur oiðið hættu-
leg, og stendur mikiil stuggur af
henni. Hér er heldur ekki um
margar miljónir manna að ræða, sem
sóttir geta týnt upp í ffeiri öldum>
bygðin strjál og yfirleitt fremur góð
varnarskilyrði. Það er því óefað ritt
stejna, að reyna að verja sem flest
byqðarlög. Eigi að síður er áiang
urinn óviss. Ef tvær eða fíeiri veik-
') Landlæknir var þá erlendis, svo ekki
var honnm nm það að kenna. Af ölin því
sem mér er knnnngt get eg ekki annað
ráðið en að nm 8 ö m u veiki væri að
ræða, þótt snmir vefengi það, vegna þess
hve væg hán var og hægfara.
indaöldur ganga yfir landið, getur
sóttvörn orðið afareifið og tvísýn.
Það hefði átt að bú i sig sem bezt
undir, að taka móti veikinni hér í
Rvik og yfirleitt þar sem ekki var
hugsað um sóttvörn, og hinsvegai
atbuga hversu vörnum yrði hezt
komið fyrir, þar sem líklegt þótti að
þær kæmu að gagni. Þetta átti að
gera i tæka tið, en hefir farið í
handaskolum.
Eg hefi talið skyldu míua að segji
nokkur orð um þetta mál, vegna
þess, að eg tel árásirnar á landlækni,
fyrir það að hafa hleypt sóttinni á
land, algerlega óréttmætar.1) Eg ei
jafnsannfcrður um það, eftir að veik-
in hefir gengið, eins og eg va.i
áður en hún kom. Hitt er né'
Ijóst, að margt er það i heilbrigðis-
aiaiutn vorum sem gengur á tré-
fótum og þyrfti gagngerðra endur.
bóta.
Guðm. Hannesson.
Inflúenzan.
Viðar en hér i Reykjavíli; hefii
sú illviga drepsótt höggvið hvað eftir
anaað í sama knérunn. »Vestri«
frá 10. des. sfcgir frá, að i Hnífs-
dai hafi m. a. dáið feðgarnir Jósef
Sigurðsson húsmaður og Guðmund
ur sonur hatis með eins dags milli-
biii, á Flateyri látist hjónin Haiald-
ur Jónsson og Lilja Jónsdóttir og á
Suðureyii hjónin Lúðvík J. Emil
bóksali og kona hans.
Um sérstakan usla af völdum
inflúenzunnar hefir eigi fiézt þessa
viku. Og þau héruð sem í sig hafa
tekið, að reyna að verjast, hefir
hepnast það.
Nýiega hefir Pétur Zóphoníasson
hagstofuritari tekið sér fyrir hendui
’) Á sama méli hafa allir læknar verið,
sem eg hefi haft tal af.
að rannsaka gang inflúenzunnar
1890, og komist að þeirri mður-
stöðu að það sé á miklum mis-
skilningi bygt, að hun hafi veiið
eius skæð og drtp;.óuin nú, hvað
þi heldur skæðaii, en svo hefir
m. a. landlæknir talið. — Og svo
íjarii því, að þá hafa — sam-
kvæmt nákvæmri ranusón P. Z. —
1 allra hæsta lagi daið úr iuflúauzu
hér í bæ j aj hverju púsundi eða
prisvar sinnum fcern en nú.
Áunars hehr íuflueuzenan, eftir
því sem heimsblaóið »Times« telnr,
oiðið 6 miljönum manna að bana
1 ölluiu heimuiiitn siðustu 12 vik-
uinar. Til svmaubuiðar n.á geta
pess, að Þjoðveijar telja iéoo.ooo
manns hafa íallið á sína hiið í öll-
um óiiiðnum.
Bókmentir.
Jóhann Bojer: »Inst&
þ r á i n “ . Skáldsaga. —
Þýtt hefir Björg £>. Blön-
dal. Prentuð i Kaupmanna-
höfn- (H. H. Thiele).
Engin hversdrgtbók er hér á ferð-
inni. Og ekki hefir þýðandmn ráð-
ist á garðinn þar sem hann var lægst-
ur, að snúa þessari ágætisbók á ís-
lenzka tungu, hvort sem litið er tii
sögunnar sjáltrar eða höfundarins,.
Hann er stóifiægur, og það ekki
minst fyiir þessi bók síni. Hefir
hún farið siguiför um löodin á ör-
skömmum tíma, og veiið gefin út í
14 útgáfum.
Þó er ekki efnið nýtt i þessari
sögu. Skáldin hafa fyr lýst sv puð-
um atburðum, sem þarna gerast;
siguibraut umkomulauss unglings til
vegs og gengis, og hrum hans aftur.
Þetta er svo að segja daglegt um-
talsefni þeiria. Þeim er svo tamt aS
tala um alt þið, sem losuar úr
hverikonar fjötrum, einkum þeim,
sem eru bjattsýn. Og það er Bojer.
Eo það er meðferð þessa efnis, sem
gefur bókinni sitt ævarandi giidir
bylgjugangur hinna djúpúðgu, spak-
legu lífsskoðana, sem fyllir hana ein-
hverju máttugu seiðafli, er hiifnr sál
manns með sér um alla þá heima
auda og efnis, sem húri lýsir.--------
Bókin byrjar á lýsingu á drengj-
iinurn tveimur, Pétri í Þró og Klá-
usi Brook, er síðar verða söguhetj-
urnar. KUus er lækni.sonur. Pétur
umkomuiaus tökustrákur hjá fatæk-
lingunum i Þró. Strax finnur maður
það á lýsingunui, að hann er efni-
viðurinn, sem skáldið ætlar sér aö
leggja mesta rækt við. Við fáum
að vita, að hann er sama sem föður-
og móðurlaus: faðirinn einhversstað*
ar úti i viðri veröid, og móðirin
iausiætisdrós. Pétur fiunur að hano
er umkomulaus. »Vesaiingur« er
hann kallaður, aföllum. Það brennir
út frá sér i barnssalinni. Hann verð-
ur þöguli og duiur í luod. En ein-
hver þróttur skeifnr í óþioskaðri sál.
hans.
Svo deyr þessi iausiætisdrós, móðir
hans. »Hver átd þá að borga með
honum«? Dagarnir verða ehn dapr-
ari. Fiamiíðin enu ömuilegii. Um
næturua heyiist grátur einmans
barnsins.
En þá lýsist tilveran ögn.
Peningabiéf kemur írá föður hans,
Og það, sem mestu skiftir: faðir
hans er höfuðsmaður. — Fyistn
diaumarnir um fagra og glæsilega
framtíð vakna i efnisiikri sál Péturs,
Og nú birtir enn meir.
Höfuðsmaðurinn, faðir hans, kem-
ur í allri sinni dýið í kofakytruns: