Ísafold - 11.04.1921, Síða 2

2
ÍSAFOLD
Hitt er óhæfa, að gagnrýni þingsins nefnd þess i nefndaráliti sínu, að hún
gagnvart sjálfu sér sé svo lítil, að það hafi átt mjög erfitt með að skapa sér
skuli viðgangast ár eftir ár, að þingm. ! rökstuddan dóm um það.
vaði elg og mæli fásinnu í þingsölun-
um. I þeim orðaflaumi týnist margt,
vinnulagið verður óhentugt, og afköst-
in engin og eigi gerður sá greinarmun-
ur á mikilsverðum málum og smávægi-
legum, sem skyldi. Þess eru mörg dæm
in, að smámálunum er mestur gaumur
gefinn, en stórmálum flaustrað af íhug
unarlítið. Tilviljunin ræður of mikl«
í þingstörfnnum.
En ábyrgðartilfinningin. Hvar «r
hún?
Andvari.
Til samgöngumála er á frv. stjórn-
arinnar veittar 160.000 kr. Frá sam-
vinnunefnd samgöngumála komu fram
3 brtill., 3000 kr. aukaf járveiting til j 26 samhlj. atkv.
Breiðafjarðarbáts, 8000 kr. aukafjár-
veiting til Rangár, 60.000 kr. til Eim- j ---
skipafélags íslands. Breytingatillögur \
þessar voru samþyktar svo og við-
aukatill. frá Þorl. J. og Sv. ÓL um
15.000 kr. styrk til mótorbátsferða
milli Hornafjarðar og Seyðisfjarðar.
4. gr. frv.; viðbót við 14. gr. fjárl.
(kirkju- og kenslumál) var samþ. á-
samt brtill. fjárv.nefndar. Stjórnin
hafði þar m. a. áætlað 10.000 kr. til
mentamálanefndar. Brtill. fjvn. voru:
hinni frá H. Kr. um heimild fyrir
landsstjórnina til að lána 8000 kr. til
að kaupa fyrir jörð til læknisseturs
fyrir Reykhólahérað.
Ollu frumvarpinu með áorðnum
breytingum var vísað til 3. umr. með
Fjáraukalögin.
____ 8000, styrkur til þess að reisa hás á
Frv. það til fjáraukalaga fyrir árin Prestssetriiu Stað 1 Grunnavik kr. 11-
Að norðan.
Akureyri 7. apríl.
Tíðarfarið.
Einmuna tíð hefir verið hér norðan-
lands. Er orðið mjög snjólítið niðri
um sveitir. Mun heyjaforði bænda
vera með allra mesta móti nú um
J I þetta leyti árs.
Til húsabóta á Utskálaprestssetri kr.
1920 og 1921, sem stjórnin lagði fyrir
Valþingi, var tli umræðu fyrra
niiðvikudag, föstudag og laugardag.
Umræðunum var lokiS á laugardag síð-
degis og frvumvarpið afgreitt til 3. um-
ræðu.
Milli 1. og 2. gr. hafði fjárveitinga-
nefnd, sem hafði frv. til meðferðar,
000. Dýrtíðaruppbót á námsstyrk
mentaskólanemenda kr. 3000, þóknun
til Sveinbj. Egilssonar fyrir fyrirlestr-
arhald við stýrimannaskólann kr. 300.
Skrifstofukostnaður til fræðslumála-
stjóra kr. 1200. Styrkur til unglinga-
skólans á Núpi kr. 2000 og dýrtíðar-
uppbót til Páls Erlingssonar sund-
skotið inn alveg nýrri grein, sem mikl- j kennara kr. 1800. þessar brtt. voru
ar umræður urðu um. Hún var um! samÞ- nær allar 1 einu LljófSi.
4000 króna launaviðbót til hvers ráð-! 5. gr. frv., viðbót við 15. gr. f járl.
htrra og 9500 kr. styrk til Ara Am-! (vísindi, bókmentir, iistir), var samþ.
alds sýslumanns á JSeyðisfirði, til þess í einu hlj. Helstu fjárveitingar þar
að geta verið fjarverandi frá embætti' voru: Til útgáfu minningamts lands-
eitt ár sér til lækninga, en haldið bókasafnsins kr. 4500, til að fullgera
fullum launum þó. j hús yfir listaverk Einars Jónssonar
Jón Sigurðsson andmælti báðum kr. 50.000 og til að gefa út Faust-
styrkveitingunum, taldi launaviðbót
ráðherranna hljóta að hafa þær af-
leiðingar, að aðrir starfsmenn ríkis-
ins færu fram á sams konar viðbót,
því að ef ráðherrarnir gætu ekki lifað
þýðinguna kr. 2500. Nokkrar brtjjl.
lágu og fyrir frá nefndinni við þessa
grein. Voru það einkum styrkir til
einstakra manna.
Ásmundur Sveinsson kr. 1000 til
af 10.000 krónum, þá gætu póstmeist- I framhaldsnáms við listaháskólans í
ari, landlæknir, biskup og fleiri með j Stokkhólmi (samþ. að viðhöfðu nafna-
9500 kr. hámarkslaunum alls ekki lif- kalli með 16 :11 atkv.), Jóhannes
að af þeirri upphæð. Fyrri styrkveit- Kjarvai kr. 1500 (sþ. 15 :12). Davíð
ingin var feld með 15 :10 atkv., en Stefánsson frá Fagraskógi kr. 2000
sú síðari samþ. með 18 : 4 atkv. j tii suðurgöngu (sþ. með 14 : 2 atkv.),
Sem viðbót við 12. gr. f járl. (lækna- ■ Jóh. L. L. Jóhannesson kr. 3000 (dýr-
skipun o. fl.) var í frv. stjómarinn-; tíðaruppbót) samþ. með 14 shlj. at-
ar áætlaðar kr. 158.000. (Til þess að kv. Brtill. fjárveitinganefndar um
Útgerðin.
Mjög slæmt útlit er með útgerð
hér á Akureyri þetta vor, er vaía-
samt að fleiri er- 3—4 skip gangi
til veiða af ölhim þeim iIot„, sem hér
er. Og á fleiri sviðum eru horfur
heldur daprar.
AflL
Fiskafli hefir verið hér góður fram
að þessu. Smásíld hefir veiðst nokkur.
Og nú síðast hefir veiðst mikið af
hrogpnkelsi.
Slysið á Gullfossi.
Meðan Gullfoss var hér fór fram
rannsókn á slysi því er varð á skip-
inu þegar maðurinn féll útbyrðis
skamt fyrir utan Hólmavík. Vitnaðist
það, að slysið hafði borið að með
þeim hætti að maðurinn var að
draga kaðal í járnstólpana sem eru
á brúnum pallsins yfir hliðarstiganum.
ITélt hann um einn jámstöpulinn. En
svo mikill fúi var kominn í pallinn
að stöpullinn hrökk úr og féll þá mað-
urinn útbyrðis með stöpulinn í hend-
inni. Skaut honum upp aftur og hélt
hann þá enn á járnstöplinum. Skeði
þetta í besta veðri og svo sem hálf-
tíma siglingu fyrir utan Hólmavík.
Prestkosning
Radiumlækniragan 1919-1920.
Stjóru Radíumsjóðs íslands festi
kauj) á radium í Lundúnum síðla árs
1918 fvrir milligöngu þáverandi um-
boðsmanns landsstjórnarinnar í Bret-
landi, herra Björns Sigurðssonar. Kadi
um þetta var frá Standard Chemical
Co., Pittsburgh í Vesturheimi, enda
munu Brel,ar hafa fengið inestalt radi-
»m sitt þaðan á stríðsárunum. Breska
st.iórnin ve'itti útflutningsleyfi oghafði
▼erið samið um kaup á 200 milli-
gi-ömm Radinmsulphat; hreinn radium-
málmur er ekki notaður til lækninga.
Seljandinn í Lundúnum var Watson &
Sons.'* Við náuari rannsókn reyndist
þungirm 202,76 milligr. og er þettaþví
s.á radíumforði sem Radiumsjóður ís-
lands hefir eignast og notað er til
lækninga á radiumstofunni.
Radium þetta var geymt um tíma
í eld- og þjóftryggu rúmi i The Radi-
um Institute í London undir umsjá
Dir. Alton, seni veitir forstöðu efna-
"'r
rannsóknarstofu nefndrar stofnunar
Og tók hanu að sér að vega radinm
okkar sundur og útbúa það til lækn-
inga í liylki og plötur sem hér segir:
Platlnu-hylki:
Skifting radiums-fordans.
1 stk. 40 milligr. radiumBulphat
1 — 40 — —
Plötur:
10 —
1 —
4 —
3 —
4 —
8
6,76
4
4
2
40
40
80
6,76
16
12
8
œ-grv
Þannig er um búið að radium-
hylkin eru tvöföld, hið innra úr gleri,
en hið ytra úr platínu. Plöturnar eru
úr nikkel og komið fyrir á þeim
radium-duptinu í sambandi við
ruleanit-kvoðu. Radiumtækin eru
geymd í rammgerðum járnskáp.
Ymisleg áhöld sem notuð eru við
radium'-lækningar, svo sem síunartæki
— „filtra“ -— voru gerð af kirnrg-
iska Instrument Fabriks Aktiebolaget
í Stokkhólmi; eru það nikkel-ldædd
blýverkfæri með margvíslegri gerð og
lögun til útvortis og innvortis notk-
unar. Eru áhöld þessi notuð til þess
að geislarnir valdi síður sárum og
nota megi sem sterkasta geisla.
Húsnæði hefir Radiumstofan í húsi
Nathan $ Olsen og hafa verið tekn-
ar þar á leigu tvær rúmgóðar stofur
á sömu hæð sem’ Röntgenstofnunin.
I annari þeirra eru áhöld ýmisleg og
starfað þar að innlagning radiums í
sjúklinga; hin stofan er verustof a
sjúklinganna meðan þeir hafa radium
Alls 202,76 m.gr.
í sér eða á; eru þar tvö sjúkrarúm,
handa sjúklingum, sem þurfa að vera
til geislunar allan sólarhringinn.
Iljúkrunarfólk hefir Radiumstofan í
samlögum við Röntgenstofnunina.
Forstöðumaður Radiumstofunnar
hafði mestallan radiumforðann með
sjer frá Lundúnum í maílok 1919, en
fáein milligröm sem ekki var lokið
við að búa um, voru send í júní s. á.
Lækningarnar hófust þ. 1. júlí 1919
og voru fyrstu sjúklingarnir tvær kon-
ur með legsjúkdóma, sín af hvoru lands-
horninu; önnur norðan úr Þingeyjar-
sýslu, en hin úr Vestmannaeyjum.
Báöir þessir sjúklingar fengu fullan
bata og vpna eg, að þessi góða byrj-
un sé fyrirboði þess, að starfið á
Radiumstofunni verði farsælt. Ann-
ars mun síðar og á öðrum stað verða
birt skýrsla um árangurinn af lækn-
ingunum.
Hér fer á eftir skýrsia um aðsókn
að lækningunum og þá sjúkdóma, sem
teknir hafa verið til meðferðar.
Ijúka við læknabústaðinn á Vífilsstöð- námsstyrki til Steins Emilssonar (kr. j stendur nú yfir í Grundarþingum. Var
um kr. 55.000, kostnaður við bsrkla-, 2000), Valdimars Sveinbjörnssonar þar settur í fyrra síra Gunnar Bene-
veikisnefndiria kr. 12.000 o. fl). pessi íþróttanema (kr. 1500), hjónanna Am- diktsson. Er talið áreiðanlegt að hann
grein frv. var samþ. með 22 samhlj.; órs Sigurjónssonar og Helgu Krist- muni verða kosinn.
atkv. og einnig breytingatill. þær sem; jánsdóttur (kr. 2000) og verkfræðinem-
fjárveitinganefnd hafði gert við grfin- j anna Brynjólfs Stefánssonar og Steins
ina, styrkur til „Líknar* ‘ kr. 3000 i Steinssonar (kr. 2000, hvor) voru og
og uppbót til Patersen stöðvarstjóra ! samþyktar. Nokkrar umræður urðu um
í Vestmeyjum kr. 5000, feld. Nefndin j þessa styrki, eins og ávalt þegar um
hafði og lagt til, að sjúkrahúsinu j f járveitingu í þessu skyni er að ræða.
„ftudmans Minde“ á Akureyri yrðuj ; Til verkfræðilegra fyrirtækja eru
veittar kr. 20.000, en viðauka tillaga á frv. stjórnarinnar veittar um 15.000
frá M. P. um að veita að eins 17.000 ! kr. Tvær brtill. komu fram frá f jvn.
kr. var samþykt.
Miklar umræður urðu um uppbót-
ina til stöðvarstjórans í Vestm.eyjum.
Þótt lítið yrðu þær til þess að greiða
og vora samþyktar ásamt greininni.
7. gr. stjórnarfrv. var um eftir-
laun handa Sig. Jónssyni fyrv. at-
vinnumálaráðherra kr. 3000 ásamt
úr sjálfu málinu. Af einhverjum á-' venjulegri dýrtíðaruppbót. Urðu nokkr
stæðum hafði maður þessi verið látinn j ar umræður um þennan útgjaldalið,
segja lausri stöðu sinni og fór nú þar eð ýmsum þm. þótti varhugavert
frrim á 18 þúsund kr. skaðabótakröfu : að fara að veita eftirlaun nú, þar eð
sem upþbót á launum sínum. Ýmsir
þingm. kröfðust ástæðna fyrir því, að
eftirlaunalögin fyrir skemstu væru af-
numin. GTeinin var þó samþykt ásamt
maður þessi hafði farið frá. Atvinnu- 3 brt. frá nefndinni, uppbót á eftir-
málaráðherra gerði tilraun til að skýra' launum ekknanna Sigr. Hjaltadóttur
frá ástæðum og færði þar til það j (kr. 900) og Ingileifar Aðils (kr. 500)
tvent, að maðurinn hefði ekki þótt! og eftirlaun til ekkju síra Matthíasar
gegtaa starfi sínu svo vel, sem þurft Jochumssonar kr. 2400 ásamt 'venju-
hefði og að þegar loftskeytastöðin var ■ legri dýrtíðaruppbót
reist í Vestmannaeyjum(!! !)hafði hann j Síðasta grein frv. var um kostnað
orðið að segja lausri stöðu sinni, þar j við fyrirhugaða konungskomu kr. 200-
eð hann skorti hæfileika til þess að 1000 og 500 kr. styrkur til Sigurðar
gegna því starfi. En frá landsíma- i Jónssonar trésmiðs, Berlín. Var hún
stjóranuin lá vottorð um að þessi mað- samþ. ásamt brt. frá f jvn. ura 60000
ur hefði staðið mæta vel í stöðu sinni j kr. lán til byggingar sýslumannsseturs
og í umræðunum upplýsti Jakob Möll-! ins í Borgarnesi og 2 viðaukatill,
er að alls engin loftskeytastöð væri annari frá atvinnumálaráðherra um
í Vestmannaeyjum! Mál þetta virðist heimild til að láta starfrækja silfur-
vera mjög flókið, enda getur fjáv. bergsnámuna í Helgustaðarfjalli og
Gjalddaginn er I. maí.
Samkvæmt reikningum skaðabóta-
nefndar bandamanna í París og í sam-
ræmi við 235. grein friðarsamning-
anna eru skaðabætur þær, sem Þjóð-
verjar eiga að greiða innan 1. maí
næstkomandi 20 miljarðar gullmarka.
Hefir skaðabótanefndin sent þýzku
stjórninni áminningu um, að ljúka
þessari greiðslu skilvíslega. En fyrir
1. apríl átti stjórnin að hafa samið
um við nefndina, hvernig greiðslutani
skyldi háttað og hve.mikið pjóðverjar
mættu greiða í vörum, og þá hvaða
tegundir.. Enn fremur áttu Þjóðverjar
innan sama tíma að hafa leitað fyrir
sér um lán erlendis til þess að geta
int þessa greiðslu af hendi, og yfir-
leítt að hafa undirbúið greiðslurnar
að öllu leyti.
Ummæli Briands, þau sem sagt er
frá í skeyti hér í blaðinu í dag, virð-
ast benda á, að pjóðverjar hafi ekki
búið nógu vel um hnútana, hvað
greiðslunni við víkur. Hótanir for-
sætisráðherrans gefa það í skyn, að
Þjóðverjar hafi látið alt dankast af
eins og áður, og muni ætla að draga
alt á langinn fram til 1. maí og
koma þá fram með mótbárur og af-
sakanir.
Sjúkdómar og sjúkl.tala júli — des. 1919 og 1920.
Sjúkdómar.
Actinomycosis (sveppsjúkd.)
Arthroitis tub. (berklar í liðum)
Cancer (krabbamein)
Eczema (húðsjúkdómur)
Epithelioma (hörundskrabbi)
Fibromyoma uteri (leg-æxli)
Glioma oculi (augnmein)
Granuloma (e. k. æxli)
Hæmangioma (valbrá) '
Hæmang. hyper-trof. exulcerans (ill-
kynjuð valbrá)
Keloid (örþykni)
Lupus vulgaris nasi (hörundsberklar
í nefi)
Lymphadenitis tub. (berklar í kirtlum)
Menorrhagia (blóðlát)
Sarcoma (illkynj. mein)
UIcus tub. (berklasár)
1919
o
1
l
5
1
1920
Sj.fráf. á. Nýjirsj. All»
1
1
2
2
3
1
4
1
3
1
3
1
6
3
1
1
1
1
2
2
3
1
4
1
5
1
6
3
1
1
Alls 20
28
32
Alls hafa því á síðara misseri árs-
ins 1919 og árið 1920, 52 sjúklingar
leitað sér radiumlækninga og hefir
flestum sjúklinganna verið vísað hing-
að af öðrum læknum. Ástæða er til
þess að gera ráð fyrir að sjuklinga-
talan á ári hverju. aukist frá því, Sem
verið hefir, þar eð lækningarnar eru
í byrjun hér á landi og því ekki svo
kunnar læknum né sjúklingum sem síð
ar mun verða. Reyndar verður sjúkl-
ingafjöldinn aldrei mikill í fámenn-
inu hér á landi, þar eð radíum er
notað við tiltölulega fáa sjúkdóma.
Eins og undanfarandi skýrsla ber með
sér, hafa sjúklingarnir haft 16 teg-
undir sjúkdóma, og mun ekki sem
stendur vera um marga fleiri sjúk-
dóma að ræða. En athugandi er, að
radiumlækningar eru að eins fárra
ára gamlar og engum vafa undir-
orpið, að svið þeirra vex með ári
hverju. Af ofantöldum ástæðum verð-
ur því óhjákvæmilegt að aAa sér
meira radiums innan fárra ára, enda
unnið að því að gera hinar einstöku
geislanir æ sterkari og sterkari, an
þess að sjúklinginn saki, en til þess