Ísafold - 11.04.1921, Blaðsíða 3

ÍSAFOLD
3
auSvitáö meira radium.
Radium lietir verið notað sumpart
eingöngu, sumpart í sambandi við
Röntgengeisla eða skurðlækningu. Eg
vil nefna eitt dæmi. Einn sjúkling-
anna með ótvortis krabbamein var
geislaður fyrst ineð Röntgengeislum,
>ar eð líklegt þótti að meinið væri
vel i’aliið til slíkrar geislunar. Nú varð
i-cyndin sú, að Röntgengeislarnir höfðu
engin áhrif til hins betra, og var
meinið því skorið burtu, en tók sig
brátt upp aftur. Yar nú gripið til
radiums og virðist sem sjúklingurinn
hafi fengið fullan bata. Annars tíðk-
rist radiumgeislanir eftir skurði, þótt
engin deili séu til að meinsemdin
taki sig upp á nv, og er iþá radium
notað til frekari tryggingar og árétt-
ingar. Röntgengeislar í sambandi við
í'ádium geta stytt mjög þann tíma,
sem sjúkl. þurfa að dvelja hér til
ggislunar.
Ýnisir hafa spurt um hvort radium
rpyndist eins við íslendinga sem út-
lenda sjúklinga. Áhrif radiums á sjúkl"
ingana eru auðvitað hin sömu, en stað-
h'tettir og ástæður ýmsar á landi hér
valda því að geislalækning þarf oft að
haga öðruvísi hérenerle'ndis. Veldurþar
uiestu um; að æskilegt er að geta
lokið lækningum og afgreitt sjúkl-
iugann á sem skemtum tíma vegna
hinna strjálu óg erfiðu samgangna,
sem vér eigum við að búa. Nú er
•unt að stytta talsvert lækningatím-
ann með því að nota radium í stað
Röntgengeisla við ýmsa sjúklinga, þótt
árangurinn sé hinn sami að öðru leyti,
sérstaklega á þetta við um kvensjúk-
dóma. En afar mikilsvert er mörgúm
konum utan af landi að dvalartími
þeirra' í.Reykjavík sé sem skemstur.
Borgun fyrir lækningarnar hefir ver
ið ákveðin sumpart eftir því, hve
mikið radium hefir verið notað við
sjúklinginn, sumpart eftir eínahag
hans; fátækir sjúklingar hafa fengið
lækninguna ókeypis.
Reykjavík 28. mars 1921.
Gunnlaugur Claessen
læknir.
Kola^erkfallið i Englandi.
Kaupmannahöfn 2. apríl.
Frá London er símað á þessa leiS: Verkamenn lögðu niður vinnu í all-
flestum námum í nótt. Hafa hinir róttækari verkamannaforingjar tekið
í'orustu námuverkamanita í sínar hendur Verkfaiiið hefir * sér byltinyar-
hlæ, en stjórnin virðist standa vel að vígi og vera mjög föst í sessi. —
Standa Bretar nú augliti til auglitis við mestu vandræðin, sem nokknm
tíma hafa verið í iðnaðannálum þar í landi.
Allur útflntningur eldsneytis úr landinn er hannaður, nema því að
eins, að sérstakt leyfi sé gefið tiL Hefir stjórnin gefið út bráðabirgðalög,
sem veita henni heimild til víðtækra ráðstafana.
Valdasókn Karls konungs.
Frá Berlín er símað: Það er alment álitið í Vín, að stjóm Ungverja-
lands hafi verið með Karli konungi í ráðabruggi hans um ríkistöku í
Ungverjalandi. Hervaldi hefir verið lýst yfir í Vestur-Ungverjalandi og
helmingur hersins hefir gengið í lið með konunginum.
í skeyti frá Vín er sagt frá því, að Horthy ríkisstjóri hafi slept til-
kalli sínu til embættis og í síðara skeyti, að Karl konungur ætli .að fara
til Sviss aftur og að ungverska stjómin hafi beiðst fararleyfis honum
til handa.
Agence Havas segir að Horthy hafi fengið Karli konungi völdin í
hendur og hafi hann verið hyltur af lýðnum og hernum. Enn fremur að
Andrassy greifi hafi verið útnefndur forsætisráðherra í Ungverjalandi.
Erl. simfregnir
frá fréftaritara Isafoldar.
IISI
Mikill reksturshalli.
Kliöfn 2. apríl.
Verkfallið í Bretlandi.
Margar kolanámur eru þegar orðn
ar fullar af vatni og koma ekki að
; nokkru gagni fyrst um sinn. Meira
en tvær miljónir manna hafa mist
atvinnu.
I Ungverjar og Karl konungur.
j Þjóðþingið í Búclapest hefir sam-
iþykt í einu hljóði, að Karl konung-
ur liafi fyrirgert rjetti sínum til
lconungdóms. er hann flýði úr landi
j 1918, og leitun hans eftir konung-
dómi brjóti bág við gildandi rjettar-
far. Er skorað á stjómina að flytja
,hann þegar úr landi. Konungur
jhefir skrifað ríkisstjóranum og seg-
Dönsku járnbrautirnar hafa verið
reknar með miklu tapi hin síðustu
árin. Réð þar miklu um, að útgjöld
öll fóru mjög hækkandi eins og við
annan rekstur, en. tekjurnar ekki að
sama skapi. Var því tekið til þess
ráðs, að hækka farþegagjöld öll um
þriðjung, en flutningsgjöld um helm-
ing, til þess að auka tekjurnar. En
engin bót hefir orðið að því og tekju-
hallinn aldrei meiri en nú.
Reikningsár brautanna er miðað við
fyrsta apríl. Skýrsla er komin út
um rekstur brautanna fyrstu þrjá
ársfjórðunga reikningsársins eða til
síðastliðins nýárs. í ágúst var hallinn
1 miljón kr., í september 3 miljónir,
i oktober rúmar 5 miljónir, í nóvem-
ber 7,86 miljónir og í desember 8,59
milj. kr. En í sömu 9 mánuðum árið
áður hafði hallinn þó ekki verið meiri
en 4y2 milj. kr. alls. Þrír fyrstu mán-
uðir eftir nýár eru taldir verstu mán-
uðirnir og var hallinn þann tíma 22
miljón krónur síðast. Er því gert ráð
fyrir, að hallinn á reikningsári því,
sem nú er að líða, geti eigi orðið
minni en 50 miljón krónur alls. Hafa
farþega- og þó einkum flutningsgjöld
brautanna minkað mjög síðan taxt-
arnir voru hækkaðir.

ir þar, að hann fari því úr landi, að
hagsmunnm ríkisins sje svo best
borgið, en kveðst vera löglegur kon-
migur Ungvérjalands og áskilja sér
rétt til að hverfa þangað, hvenær
sem vera skal.
írar fá sjálfstjórn.
Talbót, lávarður, hinn kaþólski, er
rðinn landstjóri í írlandi. Sam-
rvæmt nýjn sjálfstjórnarlögunum,
/erður fyrsta verk hans að kveðja til
‘undar þingin í Suður-írlandi og
Norður-írlandi. Sinn Feinar hafa
ýst yfir, að þeir ætli að taka þátt í
atkvæðagreiðslunni við þingkosn-
ngarnar.
Ráðherra-skifti.
Sir Robert Horne er orðinn fjár-
nálaráðherra eftir Austen Cham-
oerlain.
Síldveiðar Svta við ísland.
Sænska stjórnin hefir borið fram
illögu um að veita fjórum hring-
íótafjelögum í Bóhús-léni 100 þús-
und króna styrk til síldveiða við ís-
snd næsta sumar. Er ráðgert, að 50
nenn stundi veiðarnar og áætlaður
ifli er 20 þúsund tunnur. Sú ástæða
?? færð fram fyrir þessari fjárveit-
ngu, að fiskimönnum í Bóhúsléni
gangi misjafnlega að selja hina 6-
eitari síld sem þeir veiða; ennfrem-
n er það talið þjóðþrifaráð að
tyrkja síldveiðar, því að árið 1909
il 1918 var flutt til Svíþóðar íslenzk
íld frá Noregi fyrir 13 miljónir
króna á ári og fyrir 32 miljónir
króna 1918. Talið er, að selja megi
um 150 þúsund tunnur af íslenzkri
síld í Svíþjóð árlega og þykir æski-
legast, að- Svíar veiði sem mest af
henni sjálfir.
(Sumar þessar tölur virðast mis-.
ritaðar).
Khöfn 3. apríl.
Járnbrauta- og flutningsverkamenn
styðja kolaverkfállsmenn.
Lundúnafregn segir, að búist sé
við, að járnbrautarmenn og flutn-
ingamenn standi sem einn maður
með kolaverkfallsmönnum.
Bandaríkin vilja sitt.
Hardings-stjórnin í Bandaríkjun-
um hefir samþykt að gefa ekki |
bandamönnum , einn eyri eftir^ af
skuldum þeim, sem þeir standa í við
Bandaríkin.
Friðvœnlegra í pýzkalandi.
Berlínarfregn segir frið á kominn
í borgum og bæjum Mið-Þýzkalands,
en óaldarflokkar kommunista fara
rænandi víða um sveitir.
Orikkir hefja styrjöld.
Grískar hersveitir hafa sótt inn
yfir landamæri Búlgara norðvestan
við Adrianópel. Aþenufregn segir,
að foiánffjar frá 1901 tál 191S hafi
verið kvaddir til herþjónustu. Kon-
ungur þeirra er farinn til landamær-
anna. Gunaris er orðinn forsætisráð-
herra en Kilogeropoulos fjármála-
ráðherra.
Khöfn 5. apríl.
Enska verkfallið.
Aköfustu foringjar verkamanna
leggja sig ákaflega fram til þees að
fá járnbrautamenn og flutningamenn
að ganga í rerkfallið og hóta upp-
roisn. Ef þeir gerá einnig verkfall,
verða 5 miljónir atvinnulausra manna
í Bretlandi og þykir þá sýnilegt, að
Bretland standist ekki samkepni við
aðrar þjóðir í verzlun og viðskift-
tim.
Grikkir bíða ó iigur.
Kemal paschn hefir stöðvað fram-1
rás vinstra fylkingararnís gríska hers-1
tns i Litlu Asíu og tekið 7000 fanga.
Karl konungur
er enn sagður í Ungverjalandi —
sjúkur af hálsbólgu.
Ráðstafanir bresku stjórnarinnar.
Símað er frá London: Bráðabirgða-
lög hafa verið útgefin, er heimila
stjórninni að leggja eignarhald á
kolanámur, hesta vagna, lýsingatæki
og skipaskurði; stjórnin hefir og heim
ild til að taka að sér eftirlit með um-
ferð á vegum, má takmarka eða banna
vöruflutninga, ræður yfir stjórn allra
hafna, liefir vald til að banna skip-
um að fara úr höfn eða skipa í land
vörum. Ennfremur fær stjórnin vald
til að ákveða verð á kolum, gasi, vatni
rafmagni, bensíni og sér hún um út-
hýting þeirra nauðsynja. Bönnuð er
sala á skotvopnum. Stjórnin hefir
rétt til að nota hermenn til hvaða
nauðsynjaverka sem er. Lögreglulið
hefir verið aukið og því gefin heim-
ild til að framkvæma -húsrannsóknir
og hneppa menn í varðhald.
Khöfn 6. apríl.
Fýluferð Karls konungs.
■Erá Vín er símað, að Karl konung-
ur hafi farið frá Steinamantzer í
gær, undir gæslu austurrískrar eftir-
litsnefndar og liðsforingja frá banda-
mönnum. Pór hann til Sviss og dvelur
þar fyrsta kastið.
Grikkir fara halloka.
Erá Konstantinopel er símað, að
Tyrkir hafi rekið norðurher Grikkja
fullkomlega á flótta.
Enska verkfallið.
Frá London er símað, að Lloyd
George hafi boðist til þess að hefja
samningatilraunir við verkfallsmenn,
en foringjar þeirra hafi nafnað því.
„Times“ birtir leyniaskorun frá
Bolshevikkastjórninni og er þar lögð
áhersla á að nauýsynlegt sé, að haldið
sé áfram undirróðri fyrir kenningum
Bolshevikka, þrátt fyrir alla verslun-
arsamninga. Heldur Times því fram,
að samband sé á milli fyrirmæla ráð-
stjórnarinnar og námaverkfallsins.
Siðasta frétt segir, að ráðstefna
fiutúingsverkamanna hafi samþykt að
veita namaverkmönnum að málum.
Khöfn 7. apríl.
Kröfur Frakka.
Frá París er símað, að Briand hafi
lýst því yfir, að ef Þjóðverjar héldn
enn áfram að brúka vífillengjur og
kæmu með nýja útúrdúra fyrsta maí,
er fyrsta afborgunin félli í gjald-
daga, þá væri um leið lögfræðilega
yfirlýst, að þjóðin sé gjaldþrota og
muni þá verða þeir atburðir, er hafi
þjóðarhrun í för með sér.. En Frakk-
ar séu staðráðnir í því að ná inn inni-
eign sinni hjá pjóðverjum, og muni
þeir eigi hlífást við að beita valdi,
ef þurfa þykir.
Bandaríkin og þjóðabandalagið.
Bandaríkin hafa tilkynt bandalags-
þjóðunum í Evrópu, að þau 'álíti sig
ekki á nokkurn hátt bundin við á-
kvæði friðarsamninganna í Versailles,
yfirráð bandamanna eða alþjóða-
bandalagið.
Spánartollurinn hækkaður.
Frá Kristjaníu er símað, að Spán-
verjar háfi hækkað innfintningstoll
á norskum saltfiski um þríðpung, úr
24 up|i í 36 peseta. Ágtæðan til toll-
luckkunarinnar er álitin vera innflutn-
uigsbann Norðmanna á heiturn vítium.
Frumvarp um einkasölu landsstjórn-
arinnar á tóbaki og áfengi er skriðið
upp úr neðri deild með eins atkvæðis
meiri liluta, með þeirri athugasemd
þó, að nokkrir þingmenn deildarinn-
ar greiddu því atkvæði í „vissu“ um,
að því verði breytt í efri deild í þá
átt að áfengi verði undan skilið frum-
varpinu og látið falla undir lyfsölu-
frumvarpið. peim þykir sem sé við-
kunnanlegra, að áfengi það sem til
iandsins flyst verði talið með lyfjum,
en ekki sett á bekk með tóbaki og
annari munaðarvöru hér í bannland-
ir.u. Og er þeim eigi láandi.
Frumvarpið er fram komið frá
stjórninni, sem tekjuaukafrumvarp.
Tóbaksmennirnir eiga enn að bjarga
við fjárhagnum, til þeirra er enn leit-
að og verður þó eigi annað sagt, en
að landssjóður hafi drjúgum komið
við vasa þeirra áður. En látum það
gott heita. Það má alt af segja sem
svo, að þeir geti hætt að brúka tó-
bakið, þegar þeim þykir það orðið of
dýrt. Segjum að tóbakseinkasalan sé
tekjuaukafrumvarp. Segjum að korn-
einkasölufrumvarpið sáluga hafi verið
hallærisvarnafrumvarp. Og segjum að
lyfjasölufrumvarpið sé tekjuaukafrum-
varp. Hverúig stendur þá á því, að
aðstandendur þessara frumvarpa vilja
þó ekki fara þá leiðina, hvað tóbakið
snertir, að fá sama tekjuaukann með
hækkuðum tolli? Hvers vegna einmitt.
með einkasöíu ?
I landinu er risinn upp flokkur
manna, sem trúir eða læst trúa því,
að ríkiseinokun sé uppspretta alls
góðs. pað eru þessir menu sem riðið
hafa baggamuninn í neðri deild, þótt
fáir séu. Og það er sigur einokun-
arstefnunnar að frumvarpið komst í
gegnum deildina. Stjórnin og nánustn
fylgismenn hennar sumir hafa hjálp-
að stefnunni til sigurs, stefnu sem
þeir þó eru andvígir. Hún hefir verið
látin hylja sig í skugga tekjuauka-
vonarinnar.
Menn munu ef til vill segja, að
öðru máli sé að gegna um einkasölu
á tóbaki en nauðsynjavörum og vitna
til annara landa, eins og stjórnin ger-
ir í greinargerð sinni. En því verður
þó ekki neitað, að stefnan er alveg
sú sama, hvort það er tóbak eða mat-
ur sem einokað er. Fylgismenn stefn-
unnar eru atorkusamir. Og þeir eru
klókir. Þeir vita að stefnan á ekki
néma fáa fylgismenn í landinu, og
þess vegna breiða þeir yfir hana. Og
því verður ekki neitað, að stjórnin,
hvort sem það nú eru einstakir menn
úr henni eða hún öll, hefir veitt þess-
um mönnum góðan stuðning.
Fylgismenn landsverslunar hafa
haldið því fram, að þeir vildn láta
hana vera samkepnisverslun við kanp-
menn og kaupfélög, en ekki einok-
unarverslun, og gæti þessi skoðun ver-
ið réttmæt, ef ríkissjóður ætti svo
mikið fé afgangs, er hann hefði lagt
til allrá fyrirtækja sem nauðsynlegri.
eru landi og lýð, að hann geti rekið
verslun fyrir það. Hitt hafa formæl-
endur landsverslunarstefnunnar ekki
látið í ljósi, að þeir vildu ríkiseinok-
un. En fögnuður þeirra yfir einokun-
inni gefur manni ástæðu til að ætla,
að hugsjón þeirra sé einokun, þótt
þeir að svo stöddu ekki þori að nefna
nema samkepnisverslun.