Ísafold - 23.05.1921, Blaðsíða 3

ÍSAFOLD
S
með búskap í sambandi við þennan
skóla, og það á þessum tímum, þegax
búsafurðir eru stórum að falla, en
kaup afarhátt. Annars er vonandi, að
allir þeir, sem hér eiga hlut að máli,
ráði þv' svo til lykta, að það nái sem
best tilgangi sínum, án þess að það
þurfi að verða ríkissjóði til byrði eða
íramtíð stofnunarinnar á neinn hátt
hættulegt.
pað sem mælir frekar með því að
skólinn verði fremur settur hér á Flat
ev en á Staðarfelli, er þð að hingað
eru greiðari samgöngur, því tæplega
;r Hvammsf jörður vel settur hvað sam
göngur snertir, þar sem siglingaleið-
in um hann er orðlögð fyrir harða
strauma og flestum stærri skipum illa
við að fara þar og oft og tíðum ófáan-
leg til þess. Þar að auki er Hvams-
fjörður flesta vetur undir ís og tepp-
ast þá alveg samgöngur við hann sjó-
leiðis. Einnig er á það að líta, að her
i Flatey er hægra að ná til læknis, ef
á þarf að halda og er það mikils virði.
Svo. er það líka, að kensla yrði hér
ódýrari, þar sem að öllum líkindum
mætti mest megnis komast af með
tímakenslu, því hér er bæði læknir,
prestur og stöðvarstjóri. Er ekki ólík-
legt að þessir menn mundu vera fáan-
legir til þess að kenna ýmsar náms-
greinar við skólann, svo sem náttúru-
sögu, landafræði, reikning, tungumál
og fleira. Pyrfti ekki að ætla þeim
kennurum húsrúm til dvalar í skól-
Ænnm og mætti hann vera að því skapi
minni, og yrði þar af leiðandi minni
reksturskostnaður. Hér er líka sími,
og mundi það ekki draga úr aðsókn
að skólanum.
Læt eg svo úttalað um þetta mál
■að sinni.
Flatey 25. apríl 1921.
S. A. J.
•0
wmém sffl a
Þau stórtíðindi gerðust á Al-
pingi fyrir þinglok að 18 þing-
menn í neðri deild samþyktu til-
lögu Magnúsar Kristjánssonar um
að landsversluninni skuli haldið
áfram. Tillagan hefir áður verið
birt hér í blaðinu og hljóðar á þá
leið að landsverslun skuli haldið
áfram fyrst um sinn, þangað til
næsta reglulegt alþingi kemur sam
an og sé kaupum á nauðsynjavör-
um hagað þannig að eigi séu á
hverjum tíma meiri birgðir fyrir-
liggjandi en nauðsyn krefur. Til-
lagan er ofur meinleysisleg, en
nánari skýringu á vilja flutnings-
mannsins er að finna í greinar-
gerðinni. Þar kemur greinilega í
ljós, að fyrir flutningsmanni vakir
ekkert annað en það, að halda
landsverslun áfram í sama horfi
sem verið hefir undanfarið.
Og átján þingmenn hafa nú fall-
ist á þessa stefnu. Átján þing-
menn vilja gera fyrirtækið, sem
enginn neitar að til hafi verið
stofnað sem bráðabirgðaráðstöfun
ar, að varanlegri stofnun í land-
inu. Ríkið 4 að verða kaupmaður
framvegis og Magnús Kristjáns-
son á að verða faktor meðan hon-
um endist líf og heilsa. Þannig var
tillaga Magnúsar Kristjánssonar
alþingismanns og þannig var at-
kvæði hans og 17 annara í neðri
deild.
Þingmenn sumir, sem greitt hafa
atkvæði með lífgjafartillögu lands-
verslunarinnar láta í ljósi, að þeir
ætlist til að landsverslunin hverfi
úr sögunni von bráðar, en vilji
láta liana starfa fyrsta kastið,
vegna „óvissu tímanna“, sem nú
eru. En líklegt er, að hinum sömu
þingmönnum þyki tímarnir svo
lengi óvissir, að landsverslunin fái
að lifa lengi fyrir þeim. Þá hefir
samkepni um steinolíuverslun ver-
ið talið eitt aðalverkefni lands-
verslunarinnar, en ekki þurftu
þingmenn að samþykkja tillögu M.
Kr. fyrir þá sök, því í áliti meiri
hluta viðskiftamálanefndar er bein
línis gert ráð fyrir, að stjórnin
hafi vakandi auga með steinolíu-
versluninni.
Að sumu leyti er það náttúrlega
ekki nema gott, að landsverslunin
starfi áfram. Hún fær þá tækifæri
til að sýna það, sem hún hefir ekki
sýnt enn, hvort hún getur starfað
og þrifist í frjálsri samkepni við
kaupmenn og kaupfélög. Hingað
til hefir hún starfað undir vemdar
væng stjórnarinnar, kaupmönnum
og kaupfélögum hefir verið mein-
aður innflutningur á vörum, sem
landsverslunin hefir haft til sölu,
tollar hafa verið lagðir á vöruteg-
undir til þess að vinna upp tap og
mörg önnur fríðindi hefir þessi
stofnun hlotið af gjafmildi og
miskunnsemi stjórnarinnar. — Nú
gefst stjórn landsverslunarinnar
færi á að sýna, hvort hún getur
bjargast af án þessara hlunninda. |
Landsverslunin er nú orðin at-1
vinnufyrirtæki en ekki dýrtíðar-'
ráðstöfun og verður því að hlíta
sömu lögum, sem kaupsýslumenn
yfirleitt. Hér eftir verður hvorki
um uppgjöf útsvara, innflutnings-
höft, eða hið margnotaða þarfa-
gagn landsverslunarinnar: einokun
að ræða.
En með leyfi að spvrja. Sat
það ekki hálfilla á háttvirtu Al-
þingi, sem nú hefir setið og barið
lóminn í þrjá mánuði samfelda og
kveinað ömurlega um fjárþröng
landssjóðs, að láta að lokum frá
sér fara þá skilnaðarkveðju, sem
bindur miljónir króna af fé eða
lánstrausti landsins í tvísýnu versl
unarfyrirtæki, sem hingað til hefir
þurft að lifa í skjóli einokunar?
fyrirkomulag hans og jafnframt
spurður álits um fyrirkomulagið.
Eg hafði vitanlega ekkert við það
að athuga og tilkynti komu mína
til Stokkhólms.
-— Tilgangur ráðstefnunnar er
vitanlega sá, að ræða sameiginleg
áhugamál, til fræðslu í vísinda-
greininni yfirleitt, og til þess að
ræða um hvað gera skuli við hina
ýmsu dýrasjúkdóma.
— íslandi hefir enn fremur ver-
ið sá sómi sýndur, hvað dýralækna
fundinn snertir, að ráðstefnunefnd
in hefir ákveðið, að láta Magnús
Einarson stjórna fundi nokkurn
hluta síðasta ráðstefnudagsins.
— Hvað ætlið þér að dvelja
lengi erlendis?
— Auk þess að sitja þennan
fund ætla eg að fara um Dan-
mörku og víðar, til þess að kynna
mér ýmislegt dýralækningum við-
víkjandi. En það eru nú liðin rúm
20 ár síðan eg var erlendis. Síð-
ast í júlímánuði mun eg koma
heim aftur. Lengur get eg því
miður ekki verið að heiman.
Slíkar ráðstefnur sem þessar eru
nú mjög farnar að tíðkast meðal
Norðurlandaþjóðanna í ýmsum
greinum, enda eru þær áreiðanlega
mjög þýðingarmikillþáttur í þeirri
viðleitni, sem nú er hafin fyrir al-
vöru, til að færa Norðurlandaþjóð-
irnar nær hver annari og koma á
náinni samvinnu milli þeirra.
ísland á áreiðanlega heima með-
al þeirra, og það er því nauðsyn
legt að íslenzkur fulltrúi sé æfin-
lega viðstaddur er slíkir fuiidir
fara fram.
--------0--------
SflÉii’iiiiði’i í erl, Mm
Trauðla mun nokkurt frumvarp,
sem fram hefir komið á Alþingi á
síðari árum, haft önnur eins áhrif
á nágrannalöndin, eins og síldveiði
frumvarpið. Norsku blöðin ræða
ekki annað mál meira nú, og eru
sum allhvöss í umælum sínum um
frumv. og fslendinga. Hefir sá
úlfaþytur náð til Danmerkur og
eru dönsk blöð tekin að ræða um
0
DIÉIlHlir ISIOUIH.
Magnús Einarson fulltrúi íslands.
Með Botniu síðast fór héðan m.
a Magnús Einarson dýralæknir og
frú hans áleiðis til Stokkhólms;
hann til þess að sitja þar ráðstefnu
dýralækna frá Norðurlöndum, er
halda á þar í borginni dagana 6
—9. júlí, að báðum dögum með-
höláum.
Vér hittum dýralæknirinn að
máli til þess að fræðast um þessa
ráðstefnu.
— Þetta verður önnur ráðstefn-
an í röðinui, sem dýralæknar frá
Norðurlöndum halda. Skömmu áð-
ur en ófriðurinn mikli skall á áttu
þeir fund með sér í Kaupmanna-
höfn. En þar var enginn fulltrúi
frá íslandi. Nú, þegar ísland er
komið í tölu hinna sjálfstæðu
ríkja, er ekki nema sjálfsagður
hlutur að ísland hafi sérstakan
fulltrúa á fundinum. Mér var því,
segir dýralæknirinn, send tilkynn-
ing um hiim fyrirhugaða fund og
skoðanir Norðmanna á frumvarp-
inu og ummæli þeirra, en láta
sjálft frumvarpið liggja milli hluta
að mestu leyti.
Hér fara á eftir mo'lar úr sum-
um norsku blöðunum um málið
og sömuleiðis einu dönsku.
,,Aftenposten“ segir að félag
skipstjóra í Alasundi hafi haldið
fjölmennan fund og rætt um hverj
ar afleiðingar yrðu af þessu fyrir
síldveiðar Norðmanna hér við ís-
land. Varð það að samþyktum,
að kosinn var skipstjóri einn og
honum gefin heimild til að fara á
fund umsjónarmanns fiskiveiðanna
og sömuleiðis til stjórnarráðsins,
sem fulltrúi sjómannanna. Átti
hann að fá því til vegar komið, að
herskip yrðu send til íslands, til
þess að gæta réttar Norðmanna í
síldveiðimálinu. Sömuleiðis átti
þessi fulltrúi að kynna sér fiski-
veiðalöggjöf Islendinga og önnur
ákvæði, sem snerta síldveiðar Norð
manna hér við land.
Elías Roald, sem er einn mesti
iitgerðarmaðurinn á Siglu|irði,
hefir látið þess getið í viðtali við
blað í Álasundi, að við þessu hefði
mátt búast, því frá því herpinóta-
veiði Norðmanna byrjaði við Is-
lánd, liafi landsmenn litið mjög
óhýru auga á þessa atvinnu er-
lendra manna. Og ár frá ári hafi
I
þeir sett strangari reglur. Þó hafi
bændum og verkamönnum jafnan |
þótt Noi'ðmenn góðir gestir. En
iitgerðarmenn og kaupmenn, með
Ásgeir Pétursson í broddi fylking-
ar, hafi jafnan haft horn í síðu
þeirra. Þeir hafi litið svo á, að at-
vinna Norðmanna hér á landi væri
til skaða fyrir not landsmanna af
náttúruauðæfum landsins sem þeir
teldu sig eina hafa rétt til að nota.
Roald mælir eindregið með því,
að tvö herskip verði send til Is-
lands til þess að vemda(!) Norð-
menn meðan á síldveiðunum standi
því það verði ekki látið sitja við
þetta frá íslendinga hálfu. Þeir
muni setja enn víðtækari lög og
reglur.
Þá hefir eitt danska blaðið, „Na-
tionaltidende“, rætt inálið, einkum
út frá ummælum norska blaðsins
„Norges Handels og Sjöfartstíd-
ende“, sem getið hefir verið um
hér í blaðinu. Sagði það að þetta
frumvarp væri sama sem að segja
Noregi stríð á hendur. „National-
tidende“ fer um það þessum orð-
um:
„Það virðist svo sem hinn norski
„collega“ vor sé kominn óþarflega
hátt upp í skýin, einkum þegar
þess er gætt, að hann getur ekkert
um það vitað, hvort þetta ein-
stakra manna frumvarp verður að
lögum eða ekki. Tunguhvessa blaðs
ins er því ekki nauðsynleg, og er
langt frá því að vera líkleg til að
ná tilgangi sínum hvorki hér í
Danmörku eða á Islandi. 1 sam-
bandi við það álítum vér rétt að
taka fram, að þegar Danmörk sam-
þykti sambandslagafrumvarpið, er
breytti sérstöðu íslands og veitti
bróðurþjóð vorri margóskað sjálf-
stæði, þá felur það ekki að eins
það í sér að vér höfum í hyggju
að virða það sjálfstæði, heldur líka
það, að vér munum vinna að því,
að önnur ríki geri það líka. Það er
þess vegna rétt hjá norska blaðinu
að í þessu máli verður Noregur að
taka tillit til Danmerkur. En eins
og við höfum áður drepið á, mun
semjast um þetta mál á friðsam-
legan hátt, og svo, að allar þrjár
þjóðirnar megi vel við una.“
norski, og er því ekki sambærileg-
ur við hann. Annars hafa íslend-
ingar haft fastan og mikinn mark-
að á Spáni um langt skeið.
— En Það lítur út fyrir að ís-
lendingar geti fengið góðan mark-
að fyrir fisk sinn bæði í Grikk-
landi, en þangað hafa þeir þegar
selt mikið af fiski, og eins í Italíu,
en þar er einokun á fiski feld úr
gildi 15. apríl. Þetta í sambandí
við að gengi lírunnar er að hækka
gefur ástæðu til að vænta góðs
markaðs þar, og eru því markaðs-
horfur ís'lenska saltfisksins heldur
góðar.
Erl. simfregnir
frá fréttaritara Isafoldar.
Saltfiskurinn.
Khöfn 18. maí.
Misklíð Frakka og Breta.
Kurrinn milli Breta'og Frakka
magnast. Og sér í lagi eru þaS
ensku blöðin, sem eru óspör á stór-
yrðin. Bandaríkjablöðin verja að-
gerðir Briands.
Þjóðverjar eru ánægðir með
j ræðu Lloyd George. Hafa þeir
sent Briand nýja orðsendingu út
úr ástandinu i Efri-Schlesiu.
Sjómannaverkfallið norska.
Frá Kristjaníu er símað, at
Þjóðhjálpin hafi útvegað fólk tfl
þess að halda uppi helstu sigl-
ingaleiðum. Landsfélag verka-
rnanna hefir sent út opið bréf þesa
efnis, að meðan stórverkfall þetta
standi yfir, muni verkfallsmena
ekki fá neinn styrk úr sjóðum
sambandsins.
/
Dr. Karl Mantzius
leikari, fyrrum forstöðumaður kon-
unglega leikhússins í Kaupmanna-
höfn, er látinn.
Khöfn 14. maí
Skaðábsiturnar.
Frá Berlín er símað: Mönnum
hefir alment létt við að afstaða er
nú loks tekin til úi'slitakosta banda-
manna um hemaðarskaðabæturnar.
Blöð þýska þjóðernisflokksins leggja
áherslu á, að frá þeirra sjónarmiði
séu skuldbindingarnar efeki annað
en „pappírssnepill.“ Parísarblöðin
fagna úrslitunum lítið og draga í
efa, að Þjóðverjar hafi góðan vilja
á að uppfylla loforð sín.
Konow stórþingsmaður í Noregi
íhefir getið þess í viðræðu til blaða-
menn, að vegna hækkunar tollsins
á norskum saltfiski geti Islend-
ingar og New Fonndland, sem eigi
miklar birgðir af gömlum fiski,
kept við norska fiskinn hvar sem
er og útrýmt honum.
..Berlingske Tidende“ hafa fyrir
mánuði liðnum átt tal við Aage
Berléme stórkaupmann út af þess-
um ummælum, og spurt um álit
hans á því, hvort tollmáladeila
Norðmanna og Spánverja muni
geta haft nokkur varanleg áhrif
á sölu íslenska saltfisksins. Far-
ast honum þannig orð um málið:
— Auðvitað er það ekki ómögu-
legt að það hafi einhver áhrif á
fiskverðið að land eins og Noreg-
ur er lamað af tollhækkun, en um
eiginlega samkepni getur ekki ver-
ið að ræða, vegna þess að íslenski
fiskurinn er miklu betri en sá
Alanaseyjar.
Frá Stokkhólmi er símað, að í
skýrslu Álandseyja-nefndarinnar,
sem nú hefir verið birt, sé mælt með
því, að eyjarnar lúti framvegis yfir-
ráðum Finna.
Verslun Breta og kolaverkfallið.
Frá London er símað að utan-
ríkisverslun Breta, innfluttar vörur
og útflutar hafi minkað um 46% í
aprílmánuði, vegna kolaverkfalls-
ins.
Kvikmyndir
af konungsheimsókninni.
Kvikmyndafélagið „Fotorama1 *
í Kaupmannahöfn hefir ráðist í að
taka lifandi myndir af för konungs-
ins til íslands í sumar.
(Félagið hefir samið við Bjarna
Jónsson forstjóra „Nýja Bíó“ um
að hann láti taka myndir af leið-
angri konungs og kaupir af honum
myndirnar).