Ísafold - 06.06.1921, Qupperneq 1

Vikublað. Verð: 5 kr.
árg. — Gjalddagi 1.
júlí.
Símar 499 og 500.
ISAFOLD
Ritatjórar: Vilhjálmur Finaen og Þorateinn Gíalason.
Afgreiðsla og inn-
Iheimta í Lækjargötu
2. — Talsími 500.
ísafoldarprentamiðja h.f.
XLVIII. árg.
Reykjavík, mánudaginn 6. júni 1921.
23 tölublað.
H.f. „Völunöur**
Timburverslun — Trésmiðja — Tunnugerð
Reykjavík.
Smiðar flest alt, er aö húsbY29»n9um (aðallega hurðir og
glugga) og tunnugerð (aðallega kjöttunnur og sílðartunnur) lýtur.
Selur flestar algengar tegunðir af timbri (furu og greni)
hús, húsgögn, báta og amboð.
Ábyrgist viðskiftavinum sínum nær og fjær þau bestu við-
skifti, sem völ er á.
Fljót afgreiðsla. Símnefnj: Völunður. Sanngjarnt verð.
Isafold.
Frá byrjun þesaa mánaðar hef
eg tekið að mér, ásamt hr. Vilhj.
Finaen, ritstjórn íaafoldar.
Reykjavík 6. júní 1921.
t»orst. Gfslason.
Sv. Jónsson Gt Co.
Kirkjustræti 8 B- Reykjavík.
hafa venjulega fYrirliggjanð imikl-
ar birgðir af fallegu og enðingar-
góðu veggfóðri, margs konar
pappír op pappa — á þil, loft
og gólf — og gipsuðum loftlist-
um og loftrósum.
Talsími 420. Símnefni: Sveinco.
Ár 1921, þann 30. aprll, var aðal-
fnndur Búnaðarsambands Suðurlands
haldinn að Þjórsártúni. Á fundin-
um voru mættir: Formaður Sam-
bandsins Guðmundur Þorbjarnarson
og annar meðstjórnandi Dagur Brynj-
ólfsson. Hinn meðstjórnandi,Magnús
Finnbogason, mætti ekki og tilkynti
ekki forföll. Á fundinum mættu
fulltrúar frá 20 búnaðarfélögum og
2 sýslufulltrúar; fyrir Arnessýslu
Eggert Benediktsson og fyrir Rang-
árvallasýslu Runólfur Halldórsson.
Mættir æfifélagar: Sig. Sigurðsson
ráðanautur; lagimundur Jónsson,
Hala ; Skúli Thorarensen, Móeiðar-
hvoli; Kristinn Ögmuudsson, Hjálm-
holti. Aðrir æfifélagar, er mættir
voru, voru búnaðarfélagsfulltrúar. Á
fundinum voru tekin fyrir þessi
mál:
1. Reikningur yfir tekjur og
gjöld Sambandsins siðastliðið ár.
Reikningurinn athugasemdarlaus frá
endurskoðendum, samþyktur i einu
hljóði. Einnig las formaður upp
efnahagsreikning sambandsins, og
teljast skuldlausar eignir samtals kr.
4550,00. Skýrt frá framkvæmdum
Sambandsins síðastliðið ár.
2. Tillögur til framkvæmdarstarf-
semi Sambandsins þetta ár:
a) Plægingarstarfsemin haldist frá
byrjun júni til loka september, ann-
ars með sömu kjörum sem næst-
liðið ár, þannig að verkþegi greiði
kr. 120,00—130,00 fyrir almenna
dagsláttn, ank þess að fæða og hýsa
mennina, og leggja til hjálparmann
eftir þörfum. Tillagan samþykt með
öllum greiddum atkvæðum. b) Mönn-
um gefst kostur á manni, hestum
og verkfærum til mýrasléttunar með
sömu kjörum og lofað var í fyrra.
Tillagan samþykt. c) Sambandið
tekur að sér að útvega mann til
leiðbeiniagar við þurkun á sandi,
komi beiðnir um það frá það mörg-
um eða þannig vaxnar, að Sam-
bandinu þyki taka því að láta mann-
inn koma. Verkþegi greiði mann-
inum hálft dagkaup, auk fæðis. Tll-
lagan samþykt með öllum greiddum
atkvæðum. d) Verðlaun fyrir áburðar-
hirðing haldist sama og áður. Skal
I erindisbréfi mælingamanna gefa
reglur fyrir mati áburðarhirðingar-
innar. Tillagan samþykt. e) Með
því að hjá ýmsum félögum vill
verða dráttur á greiðslu árstillagsins,
oft óþægilegur, og stundum full
vanskil, "en sambandið kostar hins
vegar allar jaTðabótamælingar, þá
ber mælÍDgamönnum að byrja starfa
sinn innan hvers búnaðarfélags nú
og framvegis með því að nitta for-
mann félagsins, taka hjá honum
skýrslu yfir félagatalið og fá jafn-
framt sér greitt tillagið fyrir yfir-
standandi ár. Vilji formaður ein-
hvers félags færast undan greiðslu á
tillaginu, fellur niður mæling og
leiðbeining i þvi félagi það ár. Til-
lagan samþykt í einu hljóði. Fjár-
hapsáætlun fyrir 1921—1922 lesin
upp og samþykt i einu hljóði.
3. Formaður vakti máls á þvi að
stjórn áhatdasýningarinnar ætlaðist
til, að Búnaðarsamböndin beittu sér
fyrir þvi að safna til sýningarinnar.
í tilefni af þvi kom fram svo hljóð-
andi tillaga: »Fundurinn skorar á
»fulltrúa Búnaðarfélaganna að hlut-
»ast til um, hver innan sins félags,
»að menn sendi til væntanlegrar
»ihaldasýningar muni þá, er þeir
»kynnu að eiga«. Samþ. i einu hlj.
4. Þá las formaður upp bréf frá
Búnaðarfélagi íslands, þar sem tekin
eru fram skilyrði fyrir styrk úr rikis-
sjóði til sandgræðslu.
5. Tekið til umræðu kaupgjald
verkafólks. Kom þá fram athuga-
semd um, að þetta væri sérstakt
mál, sem heyrði til öðrum fulltrú-
um heldur en fulltrúum búnaðarfé-
laganna. Eftir nokkrar umræður var
leitað eftir hvað margir hreppar
hefðu sent fulltrúa á kaupgjaldsfund-
inn, og samþykta þeir fulltrúar
einir með öllum atkvæðum móti
tveimur, að atlir viðstaddir bændur
á sambandsfundinum skyldu hafa
málfrelsi og atkvæðisrétt i kaup-
gjaldsmálinu. — Þá var lesin upp
fundargjörð frá fundi um það mál
o. fl., er haldinn var að Þjórsártúni
22. f. m. og skýrt frá framkvæmd-
um nefndar er þar var kosin. Þá
hófust umræður. Var Jörundur Bryn-
jólfsson málshefjandi og sýndi fram
á samtakaleysi bændastéttarinnar, og
nauðsynina á meiri samvinnu meðal
bænda. Eftir allmiklar umræður komu
fram þessar tillögur:
1. hður: Fundurinn velur þrjá
menn í nefnd þá er ákveðin var í.
fundi 22. f. m. til að starfa með
mönnum þeim, er sýslunefndir Ár-
ness og Rangárvallasýslna hafa kosið
til að ákveða kaupgjald kanpafótks í.
yfirstandandi sumri. Tillagan samþ.
í einu hljóði.
2. liður: Starfssvið þessarai nefnd-
ar er meðal annars: a) Að afla upp-
lýsinga úm verðlag á landbúnaðar-
afurðum, svo sem smjöri og ull :i
yfirstandandi sumri og kjöti, tólg,
gærum og innmat á komandi hausti.
Samþ. með öilum greiddum atkv.
b) Að ákveða kaupgjald kaupafólks,
er aðallega miðist við gamalt lag,
virt til peningaverðs, eftir meðal
verðlagi búfjárafurða. Samþ. með öll.
um greiddum atkv. móti 1. c)Nefnd-
in skal hafa ákveðið kaupið og til-
kynt það hreppsnefndum svo fljótt
sem mögulegt er, f síðasta lagi fyrir
miðjan september. Samþ. með öll
um greiddum atkvæðum. — Við-
aukatillaga frá Skúla Thorarensen,
>annig: Verði þá eigi nægar upp-
ýsingar komnar í ljós i þessu efni,
skal kaupið verða sem hér segir:
40—50 kr. vikukaup karlmanna, en
25—30 kr. vikukaup kvenmanna.
Feld með öllnm greiddum atkvæð-
gegn 2. — Þá var dregið um það,
ívor sýslan skyldi hafa tvo menn í
nefndinni. Hlaut Rangárvallasýsla að
eggja til 2 menn, en Arnessýsla 1.
Fyrir Rangárvallasýslu var stungið
upp á og kosnir þeir Guðmundur
>orbj trnarson bóndi á Stóra-Hofi og
Einas Einarsson hreppstjóri í Gerðs-
auka, en fyrir Arnessýslu var kosinn
Skúli Gunnlaugsson á Kiðjabergi.
6. Þá kom fram svo hljóðandi
tillaga: »Fundurinn samþykkir að
cjósa 5 manna nefnd til þess að
taka til athugunar samvinnumái bænda
á * Suðurlands-nndlrlendinu. Skal
nefndin hafa lokið stöifum sínum
fyrir næstu áramót, og leggja at-
huganir sínar og tillögur fram á
fundi, er Búnaðarsambandið boðar
til á sambandssvæðinu*. Jafnframt
stakk fundarstjóri upp á að í þeasa
nefnd yrðu kosnir: fyrir Arnessýslu
sira Þorsteinn Briem prestur á Mos-
felli, Jörundur Brynjólfsson bóndi á
Múla og Arni Jónsson bóndi i Al-
viðru. Og fyrir Rangárvallasýslu
Ingimundur Jónsson bóndi i Hala
og Guðjón Jónsson bóndi í Asi.
Tillaga þessi, ásamt nefndum mönn-
um, var samþykt i einu hljóði.
7. Ólafur læknir Isleifsson flutti
fyrirlestur um bjartsýni og bölsýni.
8. Iugimundur fónsson bóndi,
Hala, skýrði frá reynslu þeirri, er
hann hafði fengið við fóðurtilraunir
á ám með kraftfóðri á siðastliðnum
vetri. í sambandi við það kom
fram svo hljóðandi tillaga: »Fund-
urinn óskar eftir að þessum tilraun-
um verði haldið áfram næsta vetur,
og þeim hagað sem næst þvl, er
bændur alment mundu notfæra sér;
það er kraftfóðurgjöf með beit, jafn-
hiiða sem tilraunir eru gjörðar með
innistöðu*. Tillagan samþykt i einu
hijóði.
9. Signrður Sigurðsson ráðunaut-
ur flutti erindi um fóðurbyrgða- og
forðagæzlumál. Rakti hann sundur
grundvallarhugmyndina fyrir frum-
varpi því til laga um eftirlits- og
fóðurbirgðafélög, sem Búnaðarfélag
íslands hefir samið og sent út um
land i vetur. í sambandi við það
kom fram tillaga svohljóðandi:
»Fundurinn vill alvarlega brýna fyrir
mönnum að taka nú föstum tökum á
fóðurtryggingarráðstöfunum, annað-
hvort eftir frumvarpi Búnaðarfélags
íslands, eða i likingu við það«. Til-
lagan samþykt með öllum greiddum
atkvæðum.
Þar næst las formaður upp kafla
úr bréfi frá Búnaðarfélagi íslands
viðvikjandi kraftfóðurskaupum svo
hljóðandi: »í sambandi við þetta
viljum vér vekja eftirtekt yðar á þvl,
að innlend kjarnfóðurefni, síld og
lýsi, er nú í lágu vetði — sildar-
tunnan á 12—15 kr., en lýsisfatið
(200 pottar) á 68—92 kr.
Þetta er miðað við verðlag hér i
Reykjavík. Samband íslenzkra sam-
vinnufélaga myndi geta annust kaup
á þessum fóðurefnum, ef óskað
yrði.
10. Kristinn Ögmundsson í Hjálm-
holti sagði ferðasögu frá norðurför
þeirra félaga i fyrravor.
ir. Þá var gengið til stjórnar-
kosningar fyrir Sambandið, og var
stjórnin endurkosin i einu hljóði.
Sömuleiðis varastjórn og endurskoð-
endur. Fundargjörðin lesin upp og
samþykt. — Fundi slitið.
Guðm. Þorbjarnarson.
Daqur Brynjólfsson.
Arsreikningur fyrir 1920.
Eimskip.iélagið heíir uýlega gefið
út reikning sinn fyrir siðastliðið ár.
Hefir hreinn arður á árinu orðið
533.806 kr. 65 aur. en reiknings-
veltan er nærri ein miljón krónur.
Frá fyrra ári hafði verið yfirfært
115.241 kr. 43 aur. svo alls eru til
ráðstöfunar 649.048 kr. 08 aur.
Gjaldaliðirnir eru: skattar og opin-
ber gjöld 151.668 kr. og skrifstofu-
kostnaður í Reykjavik og Kaup-
manmhöfn 174.857 kr. 04 aur. En
aðaltekjuliðirnir eru: Tekjur af
rekstri Gullfoss 556.615 kr. 24 aur.,
af rekstri Lagarfoss 102.096 kr. 43
aur., hagnaður af gengismun 12.620
kr. 95 aur., afgreiðslulaun á vörum
46.366 kr. 14 aur. hér og í Kaup-
mannahöfn 29.970 kr. 93 aur.,
þóknun fyrir útgerðarstjórn lands-
sjóðskipanna 50.400 kr. og »Suður-
lands* 10.800 kr. og mismunur á
vaxtareikningi 47.897 kr. 20 aur.
Jafnaðarupphæð efnahagsreiknings
félagsins er 4.188.098 kr. 10 aur.
I árslok 1920 var bókfært verð
Gullfoss 400 þús. kr., Lagarfoss
767.637 kr. og fyrir nýja skipið
hafði þá verið greitt 1.272.568 kr.
88 aurar. Vörugeymsluhúsið við
Tryggvagötu var bókfært fyrir
66.W41 kr. 58 aur. og fyrir nýja
húsið hafði verið greitt 626.970 kr.
04 aur. Kol og ýmsar aðrar vörur
átti félagið fyrir ca. xoo þús. kr.
og fyrirframgreiddar vátryggingar
voru 42.689 kr. 29 aur. lnnieignir
hjá ýmsum skuldunautum voru
132 þús. kr., hjá afgreiðslumönnum
29 þús. kr. og i bönkunnm 740.620
krónur.
Skuldamegin á efnahagsreikningn-
um er fyrst að telja hlutaféð, sem 1
árslok var 1680 þúsund krónur.
Ogreiddur arður frá fyrri árum er
ca. 95 þúsund krónur. Af bolleaska
skipaláninu stóðu eftir um áramót
350 þús. kr., Flydedokken átti 133
þús. kr. hjá félaginu, og landssjóðs-
skipin 207 þús. kr. í varasjóði átti
félagið 1.057.054 kr. 26 aur. Eftir-
launasjóður félagsins var 188.889 kr.
06 aur.
Stjórnin leggur til, að arðinum,
649.048 kr. 08 aur., verði varið
þannig: Dregið frá bókfærðu eignar-
verði Gullfoss ^oþús.kr., Lagarfoss 75
þús. kr., vörugeymsluhúsanna 15 þús.
og skrifstofugagna 3 þús kr., sam-
tals 123 þús. kr. í endurnýjun-
ar- og varasjóð leggist 275 þús. kr.,
ómakslaun til stjórnar og endurskoð-
enda 7500 kr., hluthöfum greiðist
10 °/0, útgerðarstjóra r6 þús. kr.
ágóðaþóknun, i eftirlaunasjóð greið-
ist 20 þús. kr. og til næsta árs yfir-
færist 39.473 kr. 08 aur.
í samanburði við árið 1919 hefir
siðasta ár veiið slæmt. Þó er það
gott, þegar tekið er tillit til aftur-
kipps þess sem kom á siglingarnar
á siðasta ári og er undravert, að
Gullfoss skuli hafa gefið eins mik-
inn arð á síðasta ári eins og árið
áður. En á Lagarfoss er munurinn
mikill. Tekjurnar af honum voru
640 þús. kr. árið 1919 eða yfir
hálfa miljón króna meiri en siðasta
ár. Stafar þessi mikli mismunur
nokkuð af hinni löngu töf, sem
skipið hafði af viðgerðinni i Kaup-
mannaböfn í fyrra.
4» 1 t
í Nd, kom fram, frá samgöngu-
málanefndinni þar, og var samþ. í
deildinni frv. um sýsluvegasjóði.
Aðalefnið er þetta; í sýsluvegasjóð
skal árlegu greiða vegaskatt af öllum
fasteignum innan hverrar sýslu.
Skattur þessi greiðist á manntals-
þingi af ábúanda hverrar jarðar, en
af eiganda hverrar lóðar eða húseign-
ar i kauptúnum. Sýslunefnd ákveð-
ur jafnan fyrir eitt ár i senn, hve-
hár skatturinn skuli vera það ár, en
hann skal vera minst 2 kr. af hverjn
þúsundi af virðingarverði skattskyldra
fasteigna, samkvæmt fasteignamati,