Ísafold - 06.06.1921, Síða 4

ISAFOLD
4
haía fyrsta akaðabótagjaldið á
reiðum höndum, og gáfu enga von
um ívilnanir eða eftirgjöf. Eftir
því sem leið á aprilmánuð fóru
vonirnar að minka hjá Þjóðverj-
um, og stjórnin þóttist sjá, að
fokið væri i flest skjól og stefna
Simons væri ekki til frambúðar.
í lok mánaðarins voru enn eigi
fengin úrslit í málinu. Vildu
Frakkar þá þegar taka Ruhr-
héraðið, en Bretar öftruðu því.
Fimta maí settu bandamenn Þjóð-
verjum þá úrslitakosti, að þeir
yrðu að hafa tekið skilmálum
Bandaraanna innan 12. raai, en
að öðrum kosti yrði Ruhr-héraðið
tekið og sett undir hervald Banda-
manna. Og fleiri hegningarákvæði
voru nefnd.
Þótti nú sýnt, að allar tilraunir
Simons og Fehrenbach-stjórnar-
innar hefði verið tíl ónýtis, og
beiddist stjórnin lausnar, en gegndi
störfum þangað til ný stjórn varð
mynduð. Bjuggust flestir við, að
ihaldamenn mundu mynda hina
nýju stjórn, og- var foringi þeirra
Stresemann nefndur sem væntan-
legur kanzlari, og siðar jafnaðar-
maðurinn Löbe. Þetta varð þó
eigi. Sá sem varð til að mynda
hina nýju stjórn er miðflokks-
maðurinn dr. Wirth, og er ráðu-
neyti hans skipað bæði miðflokks-
mönnum, meirihluta-ja fnaðarm.
og »demokrötum«. Era þessir
meðlimir í ráðuneytinu Gustav
Bauer varakanzlari og fjármála-
ráðherra, Braun verkamálarúð-
herra, Giesberts póstmálaráðherra,
Gröner járnbrautaráðherra, Ro-
bert Schmidt viðskiftamálaráð-
herra, Gessler varnaráðherra og
Hermes matvælaráðherra.
Wirth kom í fyrsta sinni á
þingfund með "ráðuneyti sitt 10.
mai, og heflr sjaldan meiri mann-
fjöldi verið saman kominn í þing-
sölunum. Lá þá fyrir að taka
ákvörðun um skaðabótamálið.
Hélt kanzlurinn þar ræðu, og
mælti m. a. svo:
»Nú verður eigi hjá því kom-
ist að taka ákvörðun. Ef vér
höfnum skilmálunum verðum vér
þrælar undir byBBUstingjum óvin-
anna. Pólitisk tilvera Þýznalands
og fjárhagsleg afkoma þess fram-
tíðinni er í veði, og mun þá skamt
að bíða þess, að frelsi og eining
rikisins sé úr sögunni. Þess vegna
verða Þjóðverjar að taka skil-
málunum. Það er eini vegurinn
til þesB að bjarga Ruhrhéraðinu*.
Var hljótt mjög meðan kanzlarinn
flutti ræðu sína, nema hvað kom-
munistar tóku nokkrum sinnum
fram i með ópum. Síðan hófust
umræður, og töluðu margir með
því að Þjóðverjar neituðu að skrifa
undir, þar á meðal Streseraann.
Að lokumfór fram atkvæðagreiðsla
og greiddu 221 atkvæði með þvi,
að skilmálunum yrði tekið, en 175
á móti.
Úrslitakostir bandamanna, þeir
er greitt var atkvæði um, höfðu
verið samdir 5. maí og afhentir
sendiherra Þjóðverja í London,
dr. Sthamer. Aðal innihald þeirra
var sem hér segir:
1) Að afvopnun hersins skyldi
fara fram þegar í stað. 2) að af-
borgun sú, sem samkvæmt áliti
skaðabótanefndarinnar átti að
greiðast 1. maí, verði greidd þeg-
ar í stað. 3) að rannsókn sú gegn
hernaðarafbrotamönnum, sem á-
kveðin var í Versailles-samning-
unum skuli hafln þegar í stað, og
4) ýmsar aðrar kröfur.
Skaðabæturnar, eins og nefnd-
in hefir ákveðið þær nú, og eins
og Þjóðverjar hafa gengist undir
þær, eru: Arleg greiðsla 2 milj-
arðar gullmarka; ennfremur upp-
hæð, er nemi 25°/0 af verði allr-
ar vöru, sem Þjóðverjar flytja úr
landinu, og á að ná þessari upp-
hæð inn með tolli, og þar að
auki 1% verðskattur af öllum út-
flutningi.
Bandamenn hafa gert áætlun
um, á hvern hátt Þjóðverjar geti
risið undir þeim gífurlegu álögum,
sem þeir hafa nú gengist undir,
og hefir Lloyd George skýrt frá
tilhöguninni í ræðu er hann hélt
í þinginu. Gerir hann ráð fyrir
að Þjóðverjar gefi út þrjá flokka
af af rikisskuldabrjefum. Fyrsti
flokkurinn hljóðar upp á 600 milj.
sterl. pd. og verður með 5% vöxt-
um. A hann að vera gefínn út
fyrir 1. júlí. Annar flokkurinn
hljóðar upp á 38 miljard gull-
marka eða 1900 miljónir sterlings
punda og er með sömu rentum
og hinn, og á að vera gefinn út
fyrir 1. nóvember næstk. Þriðji
flokkurinn hljóðar upp á 82 milj-
ard gullmörk eða 4100 miljón
sterl. pd., og á líka að gefa hann
út 1. nóvember, en frestur veitt-
ur á að greiða rentur af honum
og draga út bréf.
Nýi kanzlarinn, dr. Karl Joseph
Wirth, er fæddur í Freiburg í
Baden, og var faðir hans vél-
fræðingur. Stundaði hann nám í
Freiburg og varð prófessor í hag-
fræði við háskólann þar í bæn-
um 1908.
Efri-Schlesía.
Frá Paris er símað að sendiherra-
ráðið hafi nú koœið bráðabirgða-
skipnlagi á í Efri-Schlesiu. Eiga Pól-
verjar samkvæmt þvi að hafa setn-
lið í anstlægustu hérnðunum. Banda-
menn eiga að halda uppi lögum og
reglu um miðbik landsins, en Þjóð-
verjar að hafa yfirrið yfir vestustu
héruðunum. Hefir nefndin kveðið
nánar á um fyrirkomulag á stjórn
landsins.
Frakkar hafa óskað þess, að má
þetta verði tekið fyrir og rannsakað
af nýrri nefnd, áður en því verður
ráðið endanlega til lykta.
Simað er frá Berlín, að Pólverjar
óttist sókn Englendinga í Efri-Slésiu
og hafi viðbúnað til að flýja, og
valdi miklum skemdum, til þess að
tefja fyrir eftirför Englendinga.
Frá Berlfn er simað, að í bardög-
unum i Efri-Slesíu hafi fallið 1700
Pólverjar en 2500 særst, og ætli
Bretar nú að scnda þangað eina her-
deild enn, með öllum herbúnaði
stórskotaliði og brynvögnum.
Kolaverkfallið að hætta ?
Khöfn, 30. maí.
Frá London er simað á þessa leið:
Lloyd George tilkynti í gær, að
skipaður mundi verða nauðungar-
gerðardómur i deilumáli námueig-
enda og kolaverkfallsmanna, ef þeir
kæmu sér ekki saman um sættir eða
tækju miðlunartillögum þeim, sem
stjórnin hefir komið fram með. Miðl-
unartillögur þessar hafa verið sendar
hverjum einstökum námueiganda og
til allra námuhéraða og beiðst at-
kvæðis um þær. Er búist við að
úrslit þeirrar atkvæðagreiðslu verði
heyrum kunn á föstudaginn kemur,
og að vinna verði þá tekin upp
aftur.
Jlllsher|ar verkfall.
Frá Kristjaniu er simað, að alls- \
Demants-bpýnin
— bestu Ijábrýnin —
eru komin aftur í Þingholtsstr. 16
herjarverkfallið sé nú byrjað, og að
borgin sé eins og dauðra manna
bústaður. Teht mönnum svo tii,
að verkfallið kosti þjóðfélagið miljón-
ir króna á dag.
Walther Rathenau
ráðherra.
Frá Berlin er simað að Walther
Rathanau hafi verið gerður að ráð-
herra, og eigi hann að standa fyrir
endurbótum eyðilegginga þeirrra, sem
orðið hafa á ófriðarárunum. Blöð
bandamanna hafa mótmælt þessu
mjög eindregið, því Rathenau er
einn hinna mestu atvinnurekenda i
Þýzkalandi og lagði á ráðin um að
eyðileggja Belgiu og Norður-Frakk-
land.
■ ' ■ * "0 11 O-
Morgunblaðid. Ritstj. Lög-
réttu hefir frá byrjun þessa mán-
aðar tekið að sér, ásamt hr. Vilhj.
Finsen, ritstjórn Morgunblaðsins og
ísafoldar. Lögréttu gefur hann út
á sinn kostnað eftir sem áður.
Geta má þess, að margt af þvi,
sem Timinn segir um þetta síðastl.
laugardag, er rugl eitt 03 vitleysa,
svo sem um framtíðaifyrirkomulag
á útgáfu Isafoldar og Lögréttu, til-
efni til breytingarinnar og tilgang
hennar, afskifti Jóns alþm. Þorláks-
sonar af málinu, og um afstöðuna
til landsstjórnarinnar i sambandi við
þetta mál. Eins og nærri má geta,
var Tíminn ekki kvaddur þar tii ráða,
og hefir ekki annað á að byggja en
flugufregnír og svö heilaspuna rit-
stjórans, sem auðsjáanlega hugsar sér
að nota þetta tækifæri til þess að ná
í aukinn styrk til útgáfu Tímans.
Ingólfur G-íslason læknir á Vopna-
firði er hér staddur, nýikominn úr
ferðalagi suður um lönd. Pór hann að
heiman í september síðastliðnum,dvaldi
fyrst um hríð í Kaupmannahöfn, en
fór svo suður um Þýzkaland til ítalíu'
og var 'í Florenz um jólin. Þar var hann
mánaðartíma og annan mánuð í Róma-
borg. Pór þaðan til Neapel, og gekk
upp á Vesuvíus og fór suður á eyna
Capri. Margt hefir hann skemtilegt að
segja af ferð sinni og tók hann því
líklega, að hann mundi skrifa um hana
í Lögrjettu þegar - hann kæmi heim
og fengx næði. Með honum voru suður
til Rómaborgar Ríkarður Jónsson
myndhöggvari og Davíð Stefánsson
skáld, en urðu þar eftir. Sem stendur
er ódýrt að halda sér uppi í ítalíu,
vegna þess að gengi ítalskra peninga
er lágt á móti dönskum peningum. Á
norðurleið kom hann til Feneyja, fór
þaðan norður yfir Alpafjöllin og um
Berlín til Kaupmannahafnar. Hér í
bænum dvelur hann fram í júlí og hafa
bekkjarbræður hans úr Latínuskólanum
mælt sér hér mót I byrjun júlímánaðar,
því þá eiga þeir 25 ára stúdentsafmæli.
Eru þeir 16 á lífi af 17, sem útskrifuð-
ust fyrir 25 árum.
Sveinn Björnsson sendiherra mun
vera væntanlegur hingað með Gullfossi
næst. Hann dvelur hér fram eftir
sumri og ætlar m. a. að dvelja við lax-
veiðar í Grímsá í Borgarfirði um hríð
Rafmagnsstjóri var Steingrímur Jóns
son verkfræðingur skipaður á bæjar-
stjórnarfundi
----—A—
Til húsasmiða
og þeirra, sem ætla að byggja.
Eg undirritaður hefi nú komið upp lítilli trésmíðaverksmiðju
með vatnsafli og ætla eg mér sérstaklega að vinna að smíði á
gluggum, hurðum, körmum og allskonar listum, Btrykuðum og
óstrykuðum til húsabygginga.
Glugga og hurðar-karma af allskonar stærð og Glugga-
namma — alt ósamsett mun eg geta selt 20—35% ódýrara en
nú þekkist.
Nú hefi eg fyrirliggjandi hurðir, karma, lista og girð-
ingarrimla og margskonar trjávið með niðursettu
verði.
Eg vona að gamlir viðskiftavinir mínir víðsvegar um landið
muni eftir mér og láti mig njóta viðskifta sinna eins óg áður.
Jóh. J. Reykðal
Hafnarfirði.
„IXION“ Cabin Biscuits (skipsbrauð) er búið til af mörg-
um mismnnandi tegundum sérstaklega hentugt fyrir íslendinga.
í Englandi er „IXION“ brauð aðalfæðan um borð í fiski-
skipum.
Fæst i öllum helztu verzlunum.
Aðgætið að nafnið „IXION“ sé á hverri köku.
Vörumerkið „IXION“ á kexi er trygging fyrir hollri og
góðri fæðu.
„IXION* Lunch og „IXION" Snowflake Biscuits
sætt er óviðjafnanlegt með kaffi og te.
ROYAL Gerduít
Hið nafnfræga ameríska Royal
Baking Powder.
Þekt um allan heim sem hið allra
bezta bökunarduft — framar öllum
öðrum tegundum í hremleik, lyfti-
krafti og hvað það geymist vel.
Búið til úr hreinu kremortartar,
sem framleitt er úr vínberjum,
langheilnæmast og notadrýgst.
Seinustu komin í hverri dós.eru
jafn góð þeim fyrstu.
Selt í heildverzlun Garðars Gísla-
sonar og flestum matvöruverzlun-
um.