Ísafold - 05.07.1921, Page 1

VikublaÖ. Verð: 5 kr.
árg. — Grjalddagi 1.
júlL
Símar 499 og 500.
Ritstjórar: Vilhjálmur í'insen og Þorsteinn Gíslason..
Afgreiðsla og inn-
Iheimta í Lækjargötu
2. — Talsími 500.
Isafoldarprentsmiðja h.f.
XLVm. árg.
Reykjavík, Þriðjudaginn 5. jtllí 1921.
27 tölublað.
nQregur.
I samsæti fyrir norska íþrottamenn í Reykjam'k 21. júru 1921.
Fylgi heiður og heill gömlu hauðri, sem ól
okkar hugstóru landnámamenn!
— Það er dugur og dáð, það er dirfska og þor
í þeim drengjum, sem fæðast þar enn.
Enn til frægða, sem tyr, er í frenwtu röð beitt
Noregs fána um sædjúpin við.
Norsku hörpunnar hljóð enn um höf og um lönd
bera hreima frá vikinga tíð.
Noregs frama og írægð ætið fagnað var hér,
þvi að fortið í nútimann ófst.
Hér er eyrunum kært sérhvert örnefni enn
þar sem islenska fornsagan hófst.
Lyltum Norðmanna skál! Fyrir nútimans lýð
berist norðursins merki sem hæst!
Verið velkomnir hér! Berið heilsanir heim!
Noregs hamingja verði sem stærstl
Þ. G.
Auglýsingai*
pær, sem sendar eru Lögréttu eða
ísafold, birtast i báðum blöðunum
og ná þannig mestu útbreiðsln um
landið, sem fáanleg er — Verðið
þó hið sama og áður var í öðru
blaðinu.
Konungskoman.
Austurförin.
Eins og frá var sagt í sfðasta tbl,
hófst austurförin morguninn 28. júui.
Var hér gott veður um morguninn,
on sólskinslaust. Á Þingvöllum var
glaðasólskin, bjart yfir öllum tindum
og hvergi skV á lofti. Snjór var enn
tðluverður i fjöllunnm i kring, bung-
an á Skjaldbreið alhvit, og gerði
þetta útsjónina fegurri en hiin er
eftir að fjöllin verða auð. Kl. 12 kom
konungsfylgdin niður á Þingvöll.
Mikill mannflöldi var þar saman
kominn og tók á móti konungs-
hjónuuum við Almannagjirbarminn
með húrraópum, en bogi með lyng-
fléttum var reistur yfir gjána, þar
sem niður var farið, og þar í var
rauður borði með iletrun: »Stig heil-
um fæti á heigan völl!« Konungs-
fjölskyldan hélt nú til konungshúss-
ins, en fylgdarliðið til Valhallar.
Dreifðist mannfjöldinn um völlinn
og brekknrnar vestan við hann, og
var þá fallegt nm að litast i góð-
viðrinu. Uppi í brekknnni mótiVal-
höll var karlasöngflokkur Jóns Hall-
dórssonar landsféhirðis og lúðraflokk-
nrinn »Harpa«, og sungn þau og
léku á víxl. Margt manna var boð-
ið til borðhalds með konungi kl. 1
i stóru tjaldi, sem reist var anstan
við Valhöll og sett í sambard við
hana. Meðan á því stóð, flntti Matth.
Þórðarson þjóðmenjavörður stuttan
og gagnorðan fyrirlestur um Þing-
völl, á dönsku, og eftir borðhaldið
sýndi h*rn konungi merkustu sögu-
staðina. Pallur var reistur á völlun-
0
um suður frá konungshúsiuu og kl.
4 söfnuðust menn þar saman og
röðuðu sér i brekkuna fyrir ofan
hann til þess að horfa á glímn.
Tókn 8 menn þátt í henni og hlant
Guðm. Kr. Guðmundsson verðlann
fyrir fegurðarglímu, silfurbikar, sem
konungur afbenti, en flesta vinninga
hafði glimukongnrinn Hermann Jón-
asson.
K!. 6 söfnuðust menn saman á
Lögbergi. Þar var reistur pallur með
sætutn handa konungsfólkinu og
flaggstöngum umhverfis. Söngflokk-
ur Jóns Halldórssouar söng fyrstu
tvö erindin af kvæði, sem Sig. Sig-
urðsson skáld frá Arnarbolti hafði
orkt, en Jón Laxdal gert lag við.
■bá mælti Jón Magnússon for-
sætisráðherra nokkur orð og bauð
konungshjónin velkomin til Þing-
valla, en konungur svaraði og mælti
fyrir minni Islands. A eftir var
sungið »Eldgamla ísafold*. Þá mælti
forsætisráðherra fyrir minni Dan-
merkur, en á eftir var sunginn þjóð-
söngur Dana. Að siðustu söng flokk-
ur J. H. »Ó, guð vori lands«. —
Kl. 8 um kvöldið var aftur borð-
hald, en síðan dans úti á glimupall-
inum. Góðviðrið hélst allan daginn
og skemtu menn sér vel og voru
alment glaðir yfir Þingvalladegin-
nm.
Næsta dag var haldið til Geysis;
íéltst sarra góðviðrið allan þann
dag og var útsýni hið besta. Var
toœið til Geysis Dálega kl. 7 um
kvöldíð. Enginn hverinn gaus, nema
Smiður. Hann gaus tvisvar um
kvöidið. Morguninn eftir var fatið
að Gullfossi og um kvöldið aftur til
Geysis. Þann dag var sólskinslanst,
en gott veður, og gekk ferðin vel.
Tuxen málar, sem var með í för-
inni, gerði mynd af Gullfossi. Um
kvöldið var aÉhjúpaður konungs-
steinn hjá Geysi með fangamarki
konungs og drotningar og hafði
verið reistur við hlið þeirra steina,
sem áður voru þar og bera fanga-
mörk Krístjáns X. og Friðriks VIII.
Við afhjúpunina las Guðm. Björn-
son landheknir upp kvæði eftir Þ.
G., sem orkt hafði verið vegua
tækifærisins.
Næsta dag, á föstudag, var haldið
frá Geysi niður á Suðurláglendið,
yfir Hvltá hjá Brúarhlöðum og morg-
unverður snæddur í Skipholti. Laxá
var i vexti og farið yfir hana á
ferjum. Þegar á Skeiðaveginn kom,
var farið í bila og haldið svo að
Ölfusárbrú ura kvðldið. Þangað
var komið kl. 61/*- Þennan dag
var drungaveður og rigning um tíma.
Eu næsta dag, á laugardag, var aft-
ur bjart veður og sólskin. Þá var
farið á bílum upp að Sogsbrú, en
þaðao á hestum upp að Sogsfossum,
og svo heim til Rvikur um kvöldið.
Aftur í Reykjavik.
A sunnudaginn vorn konunps-
hjónin við messu í dómkirkj-
unni kl. 12. Séra Bjnrni Jónsson
prédikaði Og mintist þess í siðari
hluta ræðu siunar, að þann dag, 3.
júli, vo u 200 ár liðan frá þvi er
Hans Egede kom til Grænlands.
Eftír messu hafði konungur boð
sal Mentaskólans. En k!. 3 var
konungsflölskyldan og fylgdarlið
hennar við sýningar úti á Iþrótta-
velli og tókust þær vel. Um kvöld-
ið kl. 8 hófst veitsla sú, sem Rvikur-
bær hélt konungshjónunum, og tók
Jón Þorláksson, forseti bæjarstjórn-
arinnar, þar á móti þeim með ræðu
i nafni bæjarbúa, en konungur svar-
aði með ræðu fyrir Rvikurbæ og
íslandi. Veitslan var haldin i Iðn-
aðarmannahúsinu.
A mánudagsmorgun kl. 10 fóru
konungshjónin til skips, út í »Val-
kyrjuna«, Jðh. Jóhannesson bæjar-
fógeti kvaddi þau með stuttri ræðu
á bæjarbryggjunni, en konungur
svaraði og bað menn að hrópa húrra
fyrir Islandi. Kl. 2 höfðu konuogs-
hjónin boð úti á skipi sínu, með
.standmdi borðhaldi og dansi áeftir.
Var því lokið kl. liðlega 4 og héldu
þá konungsskipin á stað, til Hafnarfj.
en þarfóru konungshjónin og fylgdar-
liö þeirra yfir í »Island«, en á þvi
verður farið til Grænlands og er bú-
ist við 5 daga ferð héðan til Godt-
íaab.
Konungur gaf 10 þúsund kr. til
^.andspítalans og 5 þús. kr. til fá-
tækra í Reykjavík. Náðuð voru: Kr.
!). Bjarnason, Gústav Siguibjarnar-
sod og Lydia Thejl, en það, sem
eftir er af hegningartima þeirra Elí-
asar Hólir, GeirsJ Pálssonar og
lallgríms Finnssonar stytt um helm-
ing.
•m «-»»■■ 0' ..
Eimskipafélagið.
Aðalfundur þess var haldian laugar-
daginn 25. f. m. i BArnhúsinu og
íófst kl. 1 6Íðdegis. Varaformaðar,
?étur Ólafsson konsúll, setti fuud-
inn og stakk upp á Jóhannesi bæj-
arfógeta Jóhannessyni til fundarstjóra.
Fundarskrifari vaf Lárus Jóhannes-
son cand. jur.
Að fundiuum höfðu verið afhent-
ir aðgöngumiðar fyrir 704.J25 kr.
eða 41% af hlut.:.3ét3a, þar af lands-
sjóðshlntir 100 þús kr. og hlntir
Vestur-íslendinga 04.100. Alls
höfðu verið afhentir seðlar fyrir
25.664 atkvæðum.
Varsformaður félagsins mintist,
áður en gengið rtrtil dagskrár, hins
fráfarna formanns félagsins, Sveins
Björnssonsr sendiherra og hins ágæta
starfs hans sem formanns frá stofn-
un Eimskipafélagsins. Vottuðu fund-
armenn honum þakkir með þvi að
standa upp.
Þá var byrjað á dagskránni og
gaf stjórnin þá fyrst ársyfirlit. Vara-
formaður lagði fram prentaða skýrslu
stjórnarinnar og fór um bana nokkr-
nm orðum. Stjórnin hafði kosið i
stjórnina á árinu H. Benediktsson,
vegna þess að mjög fáir úr stjórn-
inni voru þá heima. Hallgrimur
Kristinsson var endurskipaður full-
trúi stjórnarinnar fyrir næsta ár. Á
fundinum mættu Magnús Guðmunds-
son fjármálaráðherra fyrir hönd
stjórnarinnar, en af hálfu vestur-ís-
ledinga Aroi Eggertsson og As-
mundur Jóhannsson.
A árinu hafði Gullfoss farið 10
ferðir til úthnda en Lagarfoss tvær
ferðir til Danmerkur og eina til
Leith en þaðan til Ameriku. Var
hann í viðgerð 5 mánuði af árinu,
og kostaði viðgerðin 835 þús. kr.
Nýja skipið hefir tafist mikið frá
því sem fyrst var áætlað, en er nú
komið svo langt, að búist er við að
skipið geti lagt á stað frá Kaup-
mannahöfn 18. ágúst.
Húsið er nú nær fullgert, neðsta
hæðin og efsta að öllu leyti en hin-
ar verða tilbúnar innan skamms.
Byggingarkostnaðurran er nú orðinn
900 þús. kr. og búist við að húsið
kosti eina miljón fullgert, eu leigan
af þvi er áætluð 75 þús. kr. á ári.
Húsið er að öllu leyti hið vandaðasta
og hefir ekkert verið til þess spar„ð.
Eigendaskifti að hlutum félagsins
hafa alls orðið 168 og upphæðin,
sem skift hefir um eigendur nemnr
23.825 kr. Eftirlaunasjóðm féhgsins
var við síðustu áramót 188.889
Eignir félagsins umfram skuldir eru
taldar 1.3 71.5 27 kr. og svarar það
til 81% af nafnverði hlutanna.
Farmgjöld hafa verið lækkuð tvis-
var á umliðnu ári, 1. jan. cm 20%
og 1. júuí um 10% ÚA Kaupmannar
töfn og 20% úá Leith. Hins vegar
hafa fargjöldin til Leith og Kaup-
mannahafnar verið hækkuð upp í 200
kr. á fyrsta og 155 kr. i öðru far-
rými.
Gjaldkeri félagsins E. Claessen
bankastjóri skýrði því næst frá hag
félagsins og heflr áður verið r.rtur
útdráttur úr reikningnum hér í blað-.
inu. Reikningnrinn var samþyktur
eftir nokkrar umræður.
Næsti liður dagskrárinnar var skift-
ing arðsins. Jón Þorláksson hóf máls
og mælti með þeirri tillögu stjórn-
arinnar að hluthöfum væri greidd
io°/0 af hlutafénu. Var sú tillaga
samþykt, en feld tillaga frá Jóni
Björnssyni kaupmanni um, að greiða
aðeius 7°/0. Tillögur stjórnarin’.ar
um arðskiftinguna voru samþyktar
allar með þeirri breytingu einni, að
samkvæmt iillögn séra Magnúsar
Björnssonar var samþykt að gefa i
guðsþakkaskyni :o þús. kr. til vænt-
anlegs berklahælis á Norðurlandi.
Þá hófust stjórnarkosningar. Úr
stjórnimi gengu Sveinn Björnsson,
P. A. Ólafsson. Halld. Þorsteinsson
og Arni Eggertsson. Vestur-Islend-
ingar höfðu nefnt til kjörs Arna
Eggertsson og Asmnnd JóhannssoD,
en við tilnefningu fundarins á mönn-
um i stjórnina fengu þessir flest at-
kvæði:
Halldór Þorsteinsson. . . 9908
Pétnr A. Ólafsson . . . . 9537
Hallgrimur Benediktsson . 8096
Ólafur Johnson...........3958
Jón Björnsson............3958
Hjalti Jónsson...........2638
Við stjórnarkosninguna sjálfa var
Arni Esgcrtsson kosinn fyrir Vestnr-
islendinga með 8579 atkv. en As-
mundur Jóhannsson fekk 2112. Og
i stjórnina voru kosnir af íslenskum
hluthöfum P. A. Olafsson með
10689 athv. Hallgr. Benediktsson
með 9945 atkv. og Halld. Þorsteins-
son með 9899 atkv. Endurskoð-
andi var endurkosinn Þórður Sveius-
son með 5876 atkv. og varaendur-
skoðandi Guðm. Böðvarsson.
■a
Stjórnin hefir fengið simskeyti,
sem segir, að við getum ekki feng-
ið að halda áfram vægustu kjðrum,
sem tollög Spánar heimila, á fiski
héð-n, ef ekki sé leyfður hingað
innfiutningur spánskra vina.
---
Bækur*.
Knud Rasmussen og
Græniand.
Eftirtekt manna á Grænlandi og
áhugi á málum þess hefir nokkuð
aukist við konungsförina, að minsta
kosti i svipinn. Annars hafa ís-
lendingar oft látið sig þau mál
minna skifta, en vert væri og þeim
er að ýmsn leyti skyldara en mörg-
um öðrum. Þó hafa isl. fræðimenn
nokkuð skrifað um þessi efni, auk
þess sem geta má þar jarðfræðis-
rannsókna dr. HeJga Péturs og
ýmsra atriða í sambandi við ferðir
Vilhjálms Stefánssonar, hvorutveggja
auðvitað unnið fyrir erlent fé. —
Það hafa þvi, eins og að likum læt-
ur, einkum verið Danir, sem haldið
hafa uppi ýmsum rannsóknum á
Grænlandi. Auk hagnýts gildis