Ísafold - 09.08.1921, Side 1

Vikublað. Verð: 5 kr.
árg. — Grjalddagi 1.
júlí.
Síraar 499 og 500
XLVIII. árg
Ritstjórar: Vilhjálmor Fins£ra og Þorsteinn Gíslason..
Reykjavik, Þriðjudaginn 9. ágúst 1921.
Afgreiðsla og inn-
heimta í Lækjargötu
2. — Talsími 500.
ísafoldarprentsmiðja h.f.
32 tölublað.
Huglýsingar
þær, sem sendar eru Lögréttu eða
ísafold, birtast í báðum blöðunum
og ná þannig mestu útbreiðsln um
landið, sem fáanleg er — Verðið
þó hið sama og iður var í öðru
blaðinu.
Nordurlanda.
Uiðtai uið Nagnús Binarsson dýFalæbni.
I. norræna dýralæknsmótið var
haldið i Khöfn 1902. Drátturinn i
þvi, að næsta mót væri haldið, mnn
fyrst hafa stafað af ósamlyndi milli
Norðmanna og Svia út af skilnaðar-
málinn, en síðan af ófriðarástandinu,
Annað mótið var ekki haldið fyr en
nú i sumar, dagana 6.—9. júli og
var f>að í Stokkhólmí, í sambandi
við 100 ára minningarhitíð dýra-
læknaháskólans þar.
Öllum Norðurlöndnm var boðið
að eiea þitt i mótinu, og fór Magn-
ús Einarson dýralæknir þangað sem
fnlltrúi tslands. Frú hans var með
honum i ferðioni. Alls voru þarna
321 dýralæknir fri Sviþjóð, 73 frá
Danmörku, 42 frá Noregi, 2 áttu
að vera fiá Finnlardi, en komu
ekki, og einn frá íslandi. Konur
margra dýralæVnanna sóttu einnig
mótið, alls 108, svo að samkoman
var fjölmenn, og var þar að auki
boðið til hennar við ýms tækifæri
heiðursgestum, utan dýralæknastétt-
arinnar.
Mótið hófst með hátiðahaldi á
■dýralæknaháskólanum, og vorn boðn-
ir þangað fnlltrúar fyrir ýmsar stétt
ir. Þar var kcnungur og drotning
og prinsarnir. Ræður héldu formað-
nr skólanefndra og rektor skólans,
prófessor dr. f. Vennerholm, er kos-
inn var forseti mótsins. Var þessi
samkoma mjög hátiðleg. Minnispen-
ingur var sleginn úr silfri vegna
tækifærisin* og honum útbýtt til
nokkura stofnana, dýralæknaskóla og
dýralæknafélaga, þar á meðal einum,
sem M. E. fekk, til dýralæknafél.
íslands. Alls var þeim útbýtt um 20.
Mótinn var hagað á þá leið, að
fyrri hlnta daganna vorn fundahöld
og fyrirlestrar um ýmsa dýrasjúk-
dóma, mest næma sjúkdóma, flnttir
af sérfræðingum. Voru fleiri fyrir-
lestrar fluttir i senn og mótinu þann-
ig skift í deildir, en fundastjórn var
skift milli landanna, og stýrði M.
E. einum fundinum. Fundirnir voru
haldnir i rikisþingshúsinu, sölum
beggja deilda þess, og eru salirnir
hringmyndaðir, með hækkandi sæt-
um til vegejanna, en alt ljós kemur
að ofan. Komu þarna fram margir
merkir fyrirlestrar, sem síðar verða
prentaðir.
Siðari hluta daganna v?r varið til
skemtana og kynninga. M. E. var i
fylgd með dönsknm dýralæknum til
Stokkhólms. Þegar þeir komn þang*
að, voru reist á stöngum fraraan við
járnbrautarstöðina flögg allra Norður-
hnda. Einnig vorn þau framan við
þinghúsið og dýralæknaháskólann
meðan fundahöld eða hátíðahöld
fóru þar fram. Sömuleiðis var skreytt
með þeim í öllum veitslunum.
Á járnbrautarstöðinni var tekið á
móti dýralæknunum af sérstakrinefnd,
körlnm og konum.
Var þeim M. E. og frú hans þá
boðið til morgnnverðar, ásamt nokkr-
um öðrum, af rektor dýralæknahá-
skólans. Þrjár stórar miðdegisveitsl-
ur vorn haldnar meðan á mótinu
stóð. Fyrsta daginn á Strandhótel-
inn og þangað boðið sem gestnm
öllum útlendu dýralæknunnm. Einn-
ig vorn ráðherrarnir sænsku þar
boðnir og ýmsir fleiri, svo að veitsl-
nna sátu á 6. hndr. manns. Rraður
vorn margar, talað fyrir minni Dan-
merkur, Noregs og íslands. M. E.
flutti þar ræðu og þakkaði fyrir ís-
lands hönd. Veitingar voru góðar
og gleðskapur i besta lagi. Annan
daginn var ekki miðdegisveitsla. En
þriðja daginn var siglt niður Múler-
en, út til Saltsjöbaden, ytst 1 Sker-
garðinum, og þar haldin stór mið-
degisveitsla með ræðuhöldutr og
gleðskap. Ef fagurt þar út i Sket-
garðinnm, þéttar eyjar skógi vsxaa^
með sketrtibústöðum, en mjó sund
í milli. Fjórða og síðasta daginn
var kveðjumiðdeeisveitsla haldin á
Hotel Kontinental og tók fjöldi
manna þátt i henni. Þar hafði for-
seti rnótsirs, Vemerholm prófossor,
frú Astu Einarson til borðs. Margar
ræður voru haldnar, ein sérstakhga
fvrir M. E. og f ú hans af dr. Wall
og býrjaði hann raeð tilvitnun í
Hávamál. M. E. flutti þar ræðu,
þakkaði viðtöknrnar f íslands nafni
og bað menn að drekka skál stóra
btóðursins norræna þ. e. Svfanna.
Við miðdegisveitslurnar skemtn hljóð-
færasveitir og stúdentasöngflokknr.
Lagið við isl. þjóðsönginn knnni
hann ekki, en söng í þess stað:
»Yderst mod Norden*, er íslands
var minst.
1 lok mótsins var ákveðið, að
næsta norræna dýralæknamótið yrði
haldið i Kristianin eftir 5 eða 6 ár.
I undirbúningsnefnd þess var kosinn
einn maður frá hverri þjóðirni, sem
þátt átti i þessu móti, og Firmura
ætlað að velja 5. manninn. M. E.
var kosinn fyrir Island. Varð hann
að lofa að koma þangað með fyrir-
lestnr nm bráðapest og bólnsetning
gegn henni.
Konurnar tóku ekki þátt I fnnda-
höldunum fyn-i hluta mótsdaganna,
en höfðn þá sérstakar dagskrár fyrir
sig. Annan daginn komu þær sam-
an hjá prófessorsfrú Vennerholm á
dýralækn aháskól ann m og skoðnðn
siðan skólann og þjóðminjasafn rík-
isins. Næsta d«g komu þær í kon-
ungshöllina og Riddarahólmskirkjuna.
Síðasta daginn i dýragarðinn og
á Skansion. Hafði frú Vennerholm
aðalleiðsöguna alla dagana.
M. E. lætur mjög vel yfir við-
tökunum i Sviþjóð og öllu íyrir-
komulagi bæði á fundahöldunum og
veitslnhöldnnum. Sérstaklega tekur
hann það fram, að auðfnndið hafi
það verið, að Sviar hafi viljað sýna
íslandi allan sóma. Það má lika full-
yrða, að ísland hefir átt þarna á
mótinu góða fnlltrúa þar sem vorn
þan hjónin bæði.
Þaa fóm héðan 20. mai til Kaup-
mannahafnar og vora þar um htíð.
Fóru svo yfir til Jótlands, og þar
heimsótti M. E. ýmsa dýralækna,
sem hann þekti frá námsárunum i
Khöfn. Hann hafði nú ekki komið
til Danmerknr í 21 ár, en var alda-
mótaárið á landbúnaðarsýningn i
Odense. Lengst var hann á Jótlandi
hjá J. N. Jörgensen dýralæknir í
Hammel, skamt frá Aarhas, og ferð-
aðist hann með honum til og frá
um landið, m. a. til Silkiborgar og
Himmelbjærget. Þnrkar voru miklir
meðan hann dvaldi á Jótlandi og
skemdu þeir jarðveginn, einkum þar
sem sendin jörð er. — Um Norður-
Sjáland ferðnðust þau hjónin einnig.
Eftir að þau komu frá Stokkhólmi
dvöldn þau aftur viku í K.höfn áður
en þau héldu heimleiðis.
■■ . J : 0 I 1 ■■--.
niis Mnin.
Nokkui* bréf til I*. G.
17. april 1901.
Góði vinl
Gleðilegt snmar — bara isinn
hremmi ekki heila galariið, eg verð
nervös, hvenær sem sá óvættur
nálgast strendurnar. Enn er autt
auítur fyrir, en hvað lengi — ?
Þökk fyrir Bjarka, sem oft er lag-
legur, þó skömmóttur sé með sprett
um. Eg heyrði hjá lækni póst úr
bréfi frá þér (confidentielt) og vildi
eg skjóta þvi að þér, að fari svo
að Bjarki færði út kvíarnar og
duplicat hans yrði hér gefið út (0: í
nýrri pressu) gæti vel verið að eg
(si vixero) gæfi kost á að starfa að
því, að hann kæmi hér út almenni-
lega redigeraðnr. Um það á sin-
um tima, en Stefnir og hans pressa
er sem niðurlagsfat og litill sómi
Norðurlandi.
Hér riður lifið á vilrum, réttsýn-
nm, staðföstum og sannfróðum blöð-
um. Mórall íshnds ætti ekki að
sökkva dýpral Verst er þetta póli-
tiska argafas, sem alt er orðið per-
sórnlegur idíótismus eða verra.
Stillinsr í stjórnar- og þjóðmálum
er það sem alt er undir komið —
enda fyrir menn sjálfa, sem stýra
blöðum, þegar til lengdar lætur. Nú
er Chanchinn, því flestir spakir menn
eru orðnir jafnleiðir á Doctrinairis-
mus Benediktskunnar sem Op-
portunismus Valtýs, sem löngu er
orðið vitlaust kappsmál, þó i sjálfn
sér hafi margt til síns máls.
1 flughasti
þinn
Matth. Jochumsson.
Ekkeit múkk segið þið um Jón
Arason, og er það ekki meðmæli
með sölu ritsins. Seinna meir mnn
það kannske kynlegt þykja að flest
blöðin hafa myrt karlinn með þegj
andaskap. Nú sendir Östlund út
nýprentuð »Aldamót« min, og á eg
von á sömu þökkunnm, þó þar sé
fólki minni vorkunn að »vera með«
í skilningnnm.
Þinn
> Matth. Jochumsson.
——e—■—«
Bækur.
Georg Brandes hefnr lengi verið
meðal allra afkastamestu rithöf. á
Norðurlöndum og jafnframt sá, sem
einna mest hefur verið lesinn, bæði
þar og erlendis. Hano kom Hka að
ýmsu leyti með nýtt blóð inní nor-
rænt bókmentalif, þó áhrif hans nú
orðið sén sjálfsagt nokknð annars
eðlis, en þau sem i öndverðu áttn
að liggja i baráttu hans fyrir realism-
anum. Það er ekki lengur það
bardagaeðli G. B., sem dregur að
sér mestu athygli, enda þarf ekki
lengi að leita til að finna það, að
haDn hefur ekki sjálfur fylgt þeirri
stefnu sinni út í æsar. Hann hefur
leitað sér verkefna miklu viðar,
smogið inn í miklu fleiri og fjöl-
breyttari má efni og menn. Hann
segir sjálfur i formila seinustu bók-
ar sinnar, um Michel Angelo, að
hann hafi helst skrifað um þær per-
sónur, sem hann elskaði: »Eg byrjaði
mjög nngnr með Aarestrup, Paln-
dan Mtlller, H. C. Andersen, Hauch.
1870 bom fyrsta bók min nm Hippo-
lyte Taine, en af þeim manni hafði
eg mest lært á árunum 1864—70
og honnm finst mér eg enn eiga
mest að þakka. Svo skrifaði eg um
Sören Kirkegaard, þann rithöf., sem
um tvítugsaldur vakti mig til sjilf-
stæðrar hugsunar. Frá 1874 er
fyrsta uppkastið að bók minni um
Lasalle, sem eg þá, af góðnm og
gildum ástæðum, mat mjög mikils.
Þar áður hafði eg skrifað um Ibsen,
sem dró mig mjög að sér, nm Disraeli,
sem heillaði mig, nm Max Klinger,
sem nndraði mig með snilli sinni,
og seinna um Nietzsche, sem vann
mig með frumleik sínum.
Um flesta þessara manna hafði
enginn skrifað á undan mér. Síðan
minnist hann á Höfnðstranmana og
Sftakespeare og loks á síðustu rit
sin um Goethe, Valtaire, Cæsar,
Michelangelo.
Brandes segir svo frá upphafi
þeirrar bókar, að 1860 hafi hann
keypt fyrstu Ijósmyndina af teikn-
ingu eftir M., árið 1900 hafi hann
farið að kynna sér hann fyrir alvöru
og frá 1918 hafi hann sökt sér al-
veg niður i hann.
Það er eins og að búa sig undir
langferð, að leggja í lestur þessara
tveggja stóru þykku binda. Fyrst
er skýr og skemtilegur inngangnr
(overture) að sumu leyti best skrifað-
af allri crókinni og siðan langir
kaflar um Florens og Róm á end
urreisnartimnnnm og síðan æfi- og
woskasaga Michelangelos sjálfs og
ýsing á verknm hans. Á norræn-
um tnilum hefur tiltölulega lítið
verið skrifað nm M., áður. Bier-
i rennd — sem lika hefur skrifað góða
bók um Shakespeare, hafði í
smiðnm rit um hann, en dó frá
m og sömnl. hefir verið þýdd á
norskn bók Rollands um hann. En
í þessu riti kemur nú ýtarlegt og
anðlesið yfirlit um æfi hans og starf
og menningn samtímans. Og Mich-
elangelo er eflaust einhver allra stór-
reldasti andi endurreisnaraldarinnar,
íann er eins og kristall, þar sem
brotnar ljós og litskrúð heillar ald-
ar, heillar menningar. Það er altaf
nndir hælinn lagt, hvernig aðrir
dæma slíka menn á eftir, ekki síst
>egar í þeim berst eins mikið af
andstæðum, eins mikið af brotum og
og í Michelangelo. En það ern oft-
ast menn sem vert er að reyna að
tynnast, þó niðurstaðan fari oft eft-
ir manninum, sem skoðar, þar eins
og víða annarstaðar, þó dómarnir
séu að ýmsu leyti bnndnir af erfða-
tenningum og vana. Þetta kemur
hvorttveggja fram i bók Brandesar.
Hún er í rauninni ekki síður um B.
sjálfan, en um Michelangelo, enda
byrjar formálinn á því að »það sé
tilgangur þess rithöfundar, sem ekki
vinni eftir pöntnn, að fá framrás
anda sínum og lýsa hugsjónum sin-
nm«. Eftir þessari »forskrift« hefir
Brandes svo skrifað nm það sem
mest áhrif hefir haft á hann í þetta
eða hitt skiftið og afleiðing þessa
er einnig það i ritmensku hans, sem
ef til vili hefir haft mest áhrif. Hann
hefir gert norræna — og einkum
danska ritskýringu að alþjóðareign
og alþjóðaráhugamali — fært hana
út fyrir svið sérfræðinganna. Þetta
hefir aítnr á móti haft áhrif á form-
ið — það verðnr »alþýðlegra« sem
kallað er eða »óvísindalegra« —
Brandes vitnar t. d. hér um bil al-
drei til heimilda sinna og þó erfal-
ið mjög mikið lestrar- og lærdóms-
starf í bókunum. Þær verða stund-
um nærri því eins og sögulegar
skáldsögur.
En hvað um það. Það má sjálf-
sagt finna margt að þeim. En þær
eru skemtilegar, eins og flest sem
Brandes skriíar, og fróðlegar viða, og
ættu bókasöfn og lestrarfélög að
eignast þær helstu þeirra (Gyldendal,
Ársæll Árnason). Brandes hefir verið
fnndið margt til foráttn 1 seinni tíð,
og ýmislegt með réttu. Hann hefix
verið rifinn niður i heilum skamm-
arritum og hafinn til skýjanna í öðr-
um, eða reynt hefir verið að segja á
honum kost og löst í sambandi við
samtið hans. En þögn hefir sjaldan
verið í kring nm hann.
Vt>?.
: j—i- - 0—l".íj 1. .