Ísafold - 16.08.1921, Blaðsíða 1

Vikublað. Verð: 5 kr.
árg. — (Jjalddagi 1.
jiílí.
Símar 499 og 500.
Ritstjórar: Vilhjálmur FinBen og Þorsteinn Gíslason..
Afgreiðsla og iim-
heimta í Lækjargötu
2. — Talsími 500.
ísafoldarprentsmiðja h.f.
XLVIII. árg.
Reykjavík, Þriðjudaginn 16. ágúst 1921.
33 tölublað.
Auglýsingan
þær, sem sendar eru Lögréttu eða
ísafold, birtast í báðum blöðunum
og ná þannig mestu útbreiðsla um
landið, sem fáanleg er — Verðið
þó hið sama og áður var i öðru
blaðinu.
Perferendis jam per an-
nos tormentis, longe max-
ima virium pars absu-
mitur. Hinc operibus
mora.
Ich förchte nur die
Dummheit, den Mangel an
Schlussföhigkeit, die Be-
schrftnktheit, die Unwis-
senheit, die Abwesen-
heit von Genie.
I.
Til er ritgerð, islensk, sem heitir
Lífgeislan og Magnan (Bioradiation
og bioinduktion), og hefir ekki, svo
mér 'sé kunnugt, þeirrar ritgerðar
verið getið i neinu blaði íslensku.
Margir hafa að visu lesið ritgerð
þessa — sem prentuð er í bók þeirri
er Nýall heitir — en mjög ótrú-
legt“hefir þeim þótt margt það sem
þar er sagt, og blandast svo sem
ekki hugur um, að það mundi vera
i engu bygt, að tala um lifgeislaD.
En þó er það rétt. Og áður á löngu
líður, mun hver mentaður maður
vita af llfgeislaninni, ekki slður en
nú er kunnugt um sýkla og gerla
aðra, öllum lýð, sem nokkra ment-
un hefir fengið. En þó vissi, fyrir
nokkrum áratugum, enginn maður
neitt um þær afar þýðingarmiklu
smáverur.
W. J. Kilner heitir maður. Hann
er rafmagnsfræðingur, vel að sér i
eðlisfræði og tilraunamaður ágætur.
Einnig er hann vel að sér í ýmsu
er að læknisfræði lýtur, og hefir
starfað að rafmagnslækningum á sjúk-
rahúsi i Lundúnum. Kilner hefir
fundið aðferð til að gera sýnilega
geislanina frá Hkama mannsins,
þessa sem eg nefni lifgeislan, og
hefir margvislega rannsakað geislan
þessa, sem stafar af hinum lifandi
Hkama. Frá rannsóknum sínum hef-
ir hann sagt i bók mjög merkilegri
sem heitir The Human Atmosphere
(The Aura). London X920. Bók
Kilners er eindregið visindaleg, al-
gerlega laus við alla dulrænu (My-
stik) Og leynifræði (Occultism).
Kilner hefir nú fundið, að orka
þessi, sem geislar af likamanum og
kalla mætti lífmagn, hagar sér að
sumu leyti likt og rafmagn, og geislar
mest af frammjóum hlutum líkam-
ans, fingrum, nefi o. s. frv.
U.
Þá er að nefna rússneskan mann
dr. Nanm Kotik, lækni og sálufræð-
ing. Kotik fann, að mannsheilinn
sendir frá sér orku, sem hagar sér
að ýmsu leyti likt og rafmagn.
Orku þessa gat hann leitt eftir kop-
arþræði og safnað henni á yfirborð
hlutar, Þá stórmerkilegu uppgötvun
gerði Kotik að orka þessi, sem
geyma má á pappírsblaði, leitast við
að framleiða aftur, í öðrum heilum,
heilaástand eins og það sem samfara
var útstreymi hennar. Einnig hin
aðdáanlega ritgerð Kotiks (die Ema-
nation der psychophysischen Ener-
gie. 1908) er eindregið vlsindaleg
og laus við alla dulrænu.
Þegar oss er kunnugt orðið um
rannsóknir þeirra Kibers og Kotiks,
kemur oss slður á óvart það, sem
segir af Englendingnum V. N. Tur-
vey; en um hann er til eftirtektar-
verð íslensk ritgerð, (i timaritinu
Morgunn) eftir prófessor Harald
Níelsron. Turvey var verkfræðing-
ur að mentun, vandvirkur og ger-
huguli, og eru athuganir þær, sem
hann segir frá i bók sinni The Be-
ginnings of Seership, vottfestar mjög.
Athuganir Turveys sýna enn mjög
greinilega, og i fullu samræmi við
rannsóknir þeirra Kilners og Kot-
iks, að frá mannsHkamaDum geislar
orka sem hagar sér Hkt og rafmagn.
Afar eftirtektarverðar eru þær til-
raunir Turveys, er hann lá i rúmi
sínu. eða hallaðist aftur i hæginda-
stól, og gat, af munni annars, talað
við fólk sem var að halda miðilsam-
komn í 4 (enskra) mllna fjarlægð
(on several occasions — segir Tur-
vey, (Beginnings 5.54). — »1«
have controlled a medium, and
introduced myself through his or-
ganistn to people present, and have
carried on a conversation with them).
Það sem gerðist var þetta. Miðillinn
sofnaði, eins og vanalega. Og eft-
ir dálitla stund fer hann að tala upp
úr svefninum. Og þá talar hann
ekki af sinni eigin meðvitund, held-
nr eins og meðvitund annars manns
ré komin fram í honum, meðvitund
Turveys, manns sem nú einmitt
var að reyna að framleiða 1 miðlin-
um sína meðvitund, þó að hann
væri í 4 mílna fjarlægð. Þegar
samskonar fyrirburðir hafa gerst,
maður sofnað miðilsvefni á sam-
komu og farið síðan að tala eins
og önnur meðvitund væri komin í
hann, þá hafa sumir haldið að mið-
illinn væri að leika, aðrir að lik-
amalaus andi framliðins væri farinn
I hann og enn aðrir, að það væri
undirvitund miðilsins, þetta asylum
ignorantiæ eða athvarf fáfræðinnar
er þeir kalla undirvitund, sem kom-
ið væri fram í houum.
Stórmerkilegar eru þessar tilraun-
ir Turveys, en þó ekkert dularfult
það sem gerist. Rannsóknir Kilners
og Kotiks hafa sýnt að likaminn
geislar frá sér orku, sem hagar sér
likt og rafmagn, og tilrannir Tur-
veys leiða þetta enn frekar i ljós.
Eins cg Marconistöð framleiðir
sitt rafmagnsástand í annari, þannig
framleiðist heila- og taugaástand
Turveys I heila og taugum annars
manns, og það þó i fjarlægð sé.
Miðillinn talaði eins og hann væri
Turvey: mpðvitund Turveys um að
hann væri hann sjálfur, var komin
fram í miðlinum, i staðinn fyrir
hans eigin meðvitund um sjálfan
sig. Væri hann beðinn að skrifa
nafn sitt, þá skrifaði hann nafn Tur-
veys, mjög likt þvi sem Turvey
hefði sjálfur gert. Þetta sýnir hversu
nákvæmlega einnig taugastjórn eða
innervation Tnrveys varkominfram
i miðlinum. Hann hóstaði eins og
Turvey, og fann til þar sem Tur-
vey kendi verkjar. Menn munu
finna, þegar þeir fara að rannsaka
nógu vel, að þessi athugun sem sið-
ast var vikið á, skýrir hvernig stend-
ur á þvi sem menn kalla hysteriskar
þjáningar.
m.
Stórmerkileg er þessi sögusðgn
Turveys. En mjög fór þvifjarriað
hann skildi sjálfur hina afarmiklu
þýðingu tilrauna sinna og athugana.
Newton hét hann að fornafni, en
að vísindasnild komst hann ekki
neitt i námunda '"við nafnann
fræga. Tilraunir Turveys sýna
mjög glögga leið til ráðningar á gátu
spiritismans. Þær sýna mjög fagur-
lega, hvemig á sér stað þetta, sem
eg kalla lifstarfsileiðslu eða bioin-
duktion. Alveg aðdáanlega koma
þær heim við þetta sem eg hafði
fundið. Um mörg ár hafði eg at-
hugað mjög vandlega eðli svefns
og drauma. Eg hafði fundið, að
miðilsvefninn er i eðli sínu náskyld-
ur vanalegum svefni, og að líkam-
inn er i svefni magnaður eða »hlað-
inn« af orku nokkurri, sem kemur
utanað. Þar er vissulega um til-
sendan kraft að ræða, eins og kom-
ist er að orði i helgri bók sem
Edda er kölluð. Orkan sama, sem
i upphafi snér hinu Hflausa efni
jarðar vorrar til lífs, endurnýar lifs-
kraftinn í svefni. Þeir sem hafa
veitt þvi eftirtekt hvað það er, sem
best stefnir i heimspeki og visind-
um, alt frá fornöld, munu glögt
skilja, að hér er satt sagt. Magnan
þtssari, sem verður i svefni, fylgir
nú vit og tilfinning, svefnvitundin
eða draumarnir, og sýnir þar ná-
kvæm athugun, að það er vit og
tilfinning annars manns, likt þvi,
sem kom svo fróðlega fram i til-
raunum Turveys. A eðli svefns og
drauma hefi eg minst i ritgerðum
mínum i Nýal og viðar og mun
enu gera nánar grein fyrir þeim
rannsóknum minum, í sérstakri rit-
gerð.
IV.
Nú vikur sögunni að þvi, sem
gerist á miðilfundi. Miðillinn lagar
sig til, og áður á löngu liður, er
hann sofnaður, eftir nokkrar teygjur
og kippi. Ef setið er nálægt miðl-
inum, má vel finna, hvernig orkan
sem magnar hann, geislar frá hon-
um. Þetta finst oss ekki svo undar-
legt, þegar vér höfum lesið í bók
Kilners, hvernig áhrif t. d. rafmagn-
an hefir á hinn vanalega bjarmahjúp
mannsins, og hvernig stundum standa
geislar af likamanum langt út fyrir
takmörk þess hjúps.
Miðillinn sefur nú vært nokkra
stund, en siðan byrjar hann að tala.
Hann talar með breyttum róm. Og
hann talar eius og af meðvitund
annars, nákvæmlega eins og miðill-
inn sem Turvey var að gera til-
raunir með. I þessu dæœi sem eg
hefi í huga, er það stúlkubarn sem
talar, telpa sem dó hér i Reykjavik
fyrir nokkrum árum. Eða nákvæmar
til tekið, sú sem talar tungu miðils-
ins, kveðst vera það sem nú var
sagt. Eg var óknnnugur þessari
Reykjavikurtelpu i lifanda lífi, en
hefi kynst henni þó nokkuð á þvi
að heyra hana tala fyrir miðils munn.
Að visu kom greinilega í ljós, að
örðugleikamir á að tala, eru miklir,
og eiga þeir sumir rót sina i áhrif-
um fundarmanna á miðilinn —
beinum geislanaráhrifum, á eg við
— en aðrir i heila og hngsana-
brautum miðilsins sjálfs. Og það
var glögt mjög, að í þessu efni
mætti gera stórfróðlegar rannsóknir.
En þrátt fyrir þessa örðugleika, var
telpan óbifanlega samkvæm sjálfri
sér, og komi altaf fram sem vel
innrættur og skemtilegur unglingur,
með endurminningar Reykjavíkur-
barns.
V.
Þegar hér er komið sögunni, vei ð-
ur óefað einhver af lesendura mín-
um farinn að halda að nú sé ég orð-
ino andatrúarmaður, spiritisti. En
þó fer þvi fjarri mjög. Aldrei hefir
nokkur maður á þessari jðrð, verið
jafn langt frá þvi og eg er, að trúa
á anda (spirits) og andaheim (spirit
world). Og síðan eg var á barns-
aldri, hefi eg ekki eitt augnablik trú-
að á anda og andaheim. Þetta er
sagt, af því að eg hefi oft orðið
þess var, að það er nauðsynlegt að
taka það skýrt fram, en ekki af nein-
ura áhuga á að vera á móti for-
vígismönnum þeirrar stefnu hér hjá
oss. Hitt er heldur, að eg kunni
þeim þökk fyrir að hafa komið með
spiritismann hingað, og eins þeim
sem vakið hafa hér guðspekihreyf-
inguna, þvl að eg hefi á ýmsan
hátt haft gagn af þvi við rannsókn-
ir minar, að hreyfingar þessar hafa
komið hér upp. En til þess að
skýra það sem gerist á miðilfundin-
um, þarf ekki spiritismans með. Eða
réttara sagt, meðan menn trúa á
anda og andaheim, skilja þeir ein-
mitt ekki það sem þar fer fram. Um
þúsundir ára hafa menn stundað
samband við framliðna, án þessað
þeim ykist nokkuð skilningur á
þessu sambandi. Og þetta samband
var til foma jafnvel talsvert full-
komnara en á siðari tímum. A Grikk-
landi var t. a. m. fyrir hérumbil
2500 árum frægur helgistaður, þar
sem framliðnir veittu mönnum við-
tal. Og þeir sönnuðu sig eftir sömu
aðferð, sem nú er notuð af spiri-
tistutr. Um þetta má lesa hjá
Herodot, þar sem hann segir frá
Periander, harðstjóra Korinþuborgar.
VI.
Fagurlega Ijóst er nú, hvernig i
þessn liggur. Spiritistar halda, að
andi framliðins hverfi frá þessum
dularfulla andaheimi, sem hugsandi
mönnum veitir svo erfitt að trúa á
af þvi að hann kemur svo illa heim
við alla vora þekkingu ánáttúrunni,
og komi á miðillundinn. En öðru-
visi sagðist þessari telpu frá sem
eg gat um áðan. Hún sagði t. d. i
eitt skifti, að á þeirri sömu stundu
sem hún væri að tala munni mið-
ilsins, sæti hún heima hjá sér og
væri að leika á hljóðfæri. Og af
hljómlistinni sem hún iðkaði, sagði
hún ýmislegt merkilegt. Suma tón-
ana sagðist hún framleiða með fmgr-
unnm beinlinis, eða með snerticgu,
en aðra án snertingar, og að því er
mér skildist, fyrir geislan frá fmgr-
unum. Slikt hættir að vera dular-
fult, þegar vér vitum hvernig Kilner
hefir sýnt fram á Hfgeislanina frá
fingnrgómunum, og hvernig hlutir
hófust á loft fyrir geislun frá fingr-
um á miðli sem v. Schrenck-Notz-
ing rannsakaði.
Vér sjáum af þvi sem nú ?ar
sagt, að þessi vera, sem að eigin
sögn, er Reykjavíkurtelpa, framliðÍD,
er ekki neinn andi, heldur líkamleg
vera. Og i góðu samræmi við það
er að hún kvaðst eiga heima, ekki
i neinum andateimi, heldur á ann-
ari stjörnu. í þriðju vetrarbraat
(eða sólhverfasambandi) héðan, sagði
hún að stjarnan væri, þar sem hún
ætti heima, og þrjár sólir væru þar
á himninum, hvit ein, fjólublá önn-
ur, en fagurrauð hin þriðja, og
stærst.
VII.
Vér sjáum að i mjög verulegu
axtiði er eins ástattt fyrir Turvey og
telpunni. í báðum dæmum ræðir
um Hkamlega veru, sem getnr sent
frá sér orku þannig að meðvítund
hennar og taugastjórn komi fram i
öðrum likama. Að visu er fjarlægð-
armunur mikill. Turvey framleiðir
»sál« sína í líkama sem er aðeins i
nokkurra milna fjarlægð, telpan slna,
i likama rem er i margra biljóna
milna fiarlægð frá henni. En þó
nægir ekki fjarlægðarmunurinn einn
til að gera þetta »mystisktc eða
dularfult. Það þarf hér ekki annað
en að minna á sðgu þráðlausra raf-
skeyta á jörðu hér, sem ekki er þó
löng orðin ennþá. Skeytin eru nú
send yfir þúsundum sinnum lengra
bil, en fyrst þegar þær tilraunir fóru
að takast.
Sá mikli munur er að visu að
Turvey var lifandi maður, en telpan
kveðst hafa dáið. Og þó liggur við
að mér finnist þessi munur aukaat-
riði. Svo mikil tíðindi eru það að
hafa fengið samband við mann á
annari stjörnu. Siðar meir, þegar
það verður farið að sjást, hvernig
samband við lífið á öðrum stjörnum,
gerbreytir á skömmum tlma högum
mannkynsins á þá leið að mörgum
mun koma I hug likt og stendur í
snildarkvæði Þorsteins Erlingssonar:
»Aldni heimur ert það þú, orðinn
svona fríðurl« þá munu þeir skilja,
hvernig unt er að kveða svo ríkt að
orði, að nálega sé aukaatriði hvort
sá ibúi annarar stjörnu sem fengið