Ísafold - 01.09.1921, Blaðsíða 3

ÍS AFOLD
fram á fnndi ráðstefnunnar ti. ág.
Morgnnin eftir hafði franska ráða-
neytið fund með sér og vatð sam*
mála um, að hafna þessu tilboði. En
Lloyd George hafði tilkynt að hann
yrði að hverfa heim til Englands
þann sama dag. Virtust þvi litlar
likur til, að endi yrði bundinn á
málið að sinni, og auðsætt að ríð-
stefnan mundi verða til ónýtis
Hinn 12. ágdst kl. n árdegis var
haidinn síðasti fundur ráðstefnunnar
og var úrslita hans beðið með eftir-
vaentingu. Það var vitanlegr, að
Lloyd George hefði getað knúð fram
vilja sinn i málinu, því hann hafði
afl atkvæða með sér, þar sem ítalir
og Japanar voru honum fylgjandi.
En hitt var jafn víst, að ef hann
hefði tekið þann kostinn og beitt
þvl ráði við Frakka, þá hefði verið
úti um bandalag þessara þjóða, sem
þrátt fyrir allan krit og sundurlyndi
geta illa hvor án annarar verið.
Flestir töldu því liklegt, að engin
ákvörðun yrði tekin,
En Lloyd George bjó yfir úrræði,
sem engan hafði grunað. Á fundin-
nm lýsir hann yfir þvi, að hann
hafi orðið ásáttur við fulltrúa Jap-
ana og ítala, að vísa málinu til úr-
slita alpjóðasambandsins. Þetta kom
eins og þruma úr heiðskiru lofti —
engum hafði dottíð alþjóðasamband-
ið i hug. Og Frakkar gátu ekkert
við þessu gert og urðu að fallast á
þetta úrræði hvort sem þeim likaði
betur eða ver.
En til þess að mýkja ósigurinn,
sem Briand hafði beðið i málinu,
íelst George á, að senda bæri aukið
faerlið til Efri-Schlesíu, þar sem nú
yrði bið á þvi, að málum hennar
væri endanlega til lykta ráðið. —
Að svo búnu gekk Lloyd George af
fundi og hélt á stað til Englands,
þvi þar biðu hans mál, svo vanda-
miki), að Efri-Schlesíumáiin eru
barnaleikur hjá þeim: samningarnir
við Sinn Feina.
Og hvað verður nú um Efri-
Schlesíu? spyrja' menn. Það má'telja
vafalitið, að vilji Lloyd George nái
fram að ganga. Bretar eru mestu
ráðandi um gjörðir alþjóðasambands-
ins. Lloyd George vissi hvað hann
gerði þegar hann visaði málinu
þangað.
Þjóðverjar fá mestan hluta þrætu-
landsins. Og þeim er það nauð-
synlegt. Það er meðal annars skil-
yrðið fyrir því, að núverandi stjórn
haldist við völd. Missi Þjóðverjar
Efri-Schlesiu verður Wirth-stjórnin
að fara frá völdum, og þá getur
enginn maður í Þýskalandi myndað
þá stjórn sem vill taka að sér að
rækja skuidbindingar þær, er núver-
andi stjórn hefir gengist undir. Þetta
fullyrða Þjóðverjar, og það tnun
vera satt. Ef til vill hefir þetta at-
riði ráðið nokkru um afstöðu Breta
i Schlesiumálunum.
Erzberger myrtur.
Simað er frá Beriin, að rikisþings-
maðurinn þýski, Erzberger, einn af
aðalmönnum miðflokksins þýska hafi
verið myrtur skamt frá Greisbach i
Baden, en þar var hann á göngu.
Var hann skotinn 12 skotum. Talið
er að stjórnmálaástæður liggi til
morðsins.
Blaðið »Vorwárts« segir, að morð
þetta geti haft óútreiknanlegar afleið-
ngar og komi á hinum alvarlegustu
Uimum.
Rinn bersyndugi.
Skáldsaga eftir Jón Björnsson.
V.
Dregur að þvi, sem verða vill.
Daginn eftir var Skarphéðinn einn á gangi
uti. Gekk hann fram og aftur milli bæjar
og fjárhúsa. Þar var komin hörð sporaslóð
eftir fjármennina til húsanna og féð í vatn
og frá því.
Hann valdi sér þessa slóð vegna þess, að
af henni blasti við alt bæjarfjallið, gnæfandi
í mjallhvítum hátignarleik sínura.
Veðrið var yndislegt. Fárra stiga frost.
Blæjalogn. Heiðríkt. Hljótt. Hið eina,
sem rauf þögnina, var brimgnýr neðan frá
ströndinni. Þar háðu hrannirnar hvítfyss-
andi hildarleik við klettana og unnu ekkert á.
Þegar Skarphéðinn leit heim að bænum,
sá hann andlit í öllum gluggum. Hann þekti
ekkert þeirra, en hann bjóst við, að þetta
mundu alt saman vera kvenmannsandlit.
Karlmennirnir voru flestir úti við.
Hann varð skapillur við þessa áreitni.
Hvers vegna mátti hann ekki ganga þarna
I friði og njóta veðursins?
Andlitunum smáfjölgaði í gluggunum.
Hann sá ekki betur, en þarna væru sumar
vinnukonurnar, sem áttu að vera við vinnu
frammi i bæ. Hverskonar undur fanst þeim
hann vera?
Hann varð skapverri og skapverri. Hon-
um fanst synd að eyða þessari dýrðlegu
stund í þessar ómerkilegu hugsanir. Ef hann
hefði fengið að vera í friði, gat vel verið, að
honum hefði dottið eitthvað notandi í hug,
um sjálfan sig, veðrið náttúruna, kensluna.
Eða jafnvel eitthvað í sambandi við dýpstu
þrána, sem hann bar i brjósti: leit sálarinnar
að guði. Honum fanst sér jafnan verða mest
ágengt í þeirri leit, þegar hann gekk einn
úti í góðu veðri, eins og þá streymdu ósýni-
legar opinberanir um tilveru guðs inn i sál
hans. Þá þáði hugur hans oft mest og fús-
ast af þvi, sem fyrir augun bar. Og hann
var vanur að geyma vel slíkar hugsanir.
Það var hægt að nota þær síðar við kensl-
una. En nú höfðu þessi forvitnis-andlit eyði-
lagt alt saman.
Það var höfuð við höfuð.
Honum tókst að gleyma þeim. Hann beitti
allri hugsuninni að brimniðnum, þungum og
óaflátanlegum. Og hann gleymdi sér svo
gersamlega, að hann tók ekki eftir, að Arn-
fríður var komin fast að honum. Kom hún
8lóðina heiman frá bænum og hélt á fötu
Var í henni ýmislegt góðgæti, sem hún ætl-
aði að gefa lambi, er móðir hennar átti og
hún hafði tekið sérstöku ástfóstri við.
Það flaug strax í hug Skarphóðins, að hún
hefði aldrei farið fyr sjálf með fötuna. Til
þess notaði hún jafnan aðra. Það vissi hann
af viðtali við Pétur.
Þau mættust strax. Slóðin var örmjó.
Annaðhvort varð að stíga út fyrir hana. En
þar var margra álna djúpur snjór. Hvorugt
vildi fenna sig. Þau staðnæmdust. Skarp-
heðinn heilsaði. Hún leit á hann, svo á
slóðina, svo út fyrir hana til beggja hliða.
Svo aftur á hann, og augun leiftruðu. Hann
varð allur heitur af þessum logum.
»Annaðhvort verður að víkja«, sagði hann
brosandi.
»Það lítur út fyrir það«, svaraði hún og
brosti líka.
En brosið fór henni illa, það sá hann.
Hún var rétt komin að því að stíga út
fyrir slóðina — þá greip hann snögglega í
handlegg hennar. Hann fann hitann af mjúk-
um vöðvanum leggja um höndina. Átti hann
að láta undan þessari skvndilegu hugsun,
gera þessa vitleysu, láta eins og strákur?
Og andlitin í glugganum? Augun mundu
ranghvolfast af áfergju. Það ýtti undir hann,
eSgjaði hann. Og áður en Arnfríður vissi
af, hafði hann tekið hana á annan hand-
legg sinn, lyft henni upp, snúið sér við með
hana á mjórri slóðinni og sett hana niður
hinum megin við sig — alt í einni svipan,
fumlaust, óhikað.
Um leið og hann setti hana niður, sagði
hann:
»Sjáðu nú til, hvorugt þurfti að vikja.«
Hún hafði ekki sagt eitt orð. Undrunar-
eða hræðsluóp hafði verið i fæðingunni, þeg-
ar hann lyfti henni svona fyrirvaralaust upp
i fang sitt. En það kom aldrei. í stað þess
hafði henni orðið á að grípa lausa handleggn-
um utan um háls honum, óvart en þétt. Og
um leið og hann snéri sér við með hana,
hafði hún lagst að barmi hans, fundið andar-
drátt hans, snöggan og heitan, beint i and-
litið.
Hún ætlaði að segja eitthvað, en kom engu
orði upp. Blóðið þaut fram í andlitið og
augun skutu logum, brennandi eldi — fanst
kennaranum.
Loksins sagði hún:
»Þakka þér fyrir. Þú ert svei mér ekki
kraftalaus*.
Röddin skalf.
»Maður getur alt, þegar í óefni er komið.
Hér var ekki hema um líf eða dauða að
tefla«. Hann hló oghún tók undir hláturinn.
Hann spurði um lambið. Hún var því
auðheyranlega ókunnug. Hún sagði að Pét-
ur annaðist það alt fyrir sig. En nú ætlaði
hún að sjá, hve það hefði vaxið síðan það
fór á gjöf.
Skarphéðinn rétti henni höndina að skiln-
aði. Honum fanst hún taka undarlega þétt
í hana.
Hún hélt áfram til húsanna. Hann heim
til bæjarins. Honum varð litið á gluggana
um leið. Ein rúðan hafði brotnað, af troðn-
ingnum innan við. Einhver hafði hrópað
upp, að kennarinn stæði með Arnfríði í faðm-
inum uppi á fjárhússlóð. Það vildu allir sjá.
Og rúðan fór í þúsund mola.
Þegar Arnfríður kom í húsið, gleymdi hún
erindinu þangað, lambinu, fötunni í hendinni
á sér — öllu nema augnablikinu, sem hún
hvíldi á handlegg skarphéðins og fann brjóst
þeirra snertabt. Hvað skyldu stúlkurnar
hafa sagt heima í bænum? Þetta var þeim
mátulegt. Hún hafði grun um, að þær gengu
á eftir kennaranum með grasið í skónum.
En enga þeirra hafði hann tekið í fang sitt.
Það vissi hún. Henni varð undailega hlýtt
við þessar hugsanir. . . .'
Hún fór úr húsinu án þess að hafa gefið
lambinu úr fötunni.
Skarphéðinn fór að hugsa um þetta atvik
nánara. Þetta var ógnarlega saklaust, barna-
legt. En það gat orðið vísir til hins og ann-
ars í munni fólksins.
Nú. Það stóð þá í glugganum til ein-
hvers.
i raun og veru var Arnfríður glæsilegasta
stúlka, fanst kennaranum. Þó var eitthvað
ógeðfelt við drættina kringum munninn.
Þeir voru ekki hreinir. Honum fanst, að
þar gerast ýms svipbrigði, sem hvergi sýndu
sig annarstaðar á andlitinu. En augun! En
augun! Hann var farinn að tauta þetta
fyrir munni sér, hvað eftir annað. Og orð-
in bergmáluðu einhverstaðar inni í honum.
Þessar hugsanir grófu um sig. Hann fann,
að hann var að eignast þaroa neista, sem
hann gat blásið líö í og gert úr stórt bál.
Hann hafði nú um nokkurn tíma verið frem-
ur fátækur af lýsandi og vermandi eldi, sem
hann átti sjálfur. Hann hafði lifað á kensl-
unni einni, ausið sjálfum sér upp í henni.
En nú fann hann, að það nægði ekki til
hlítar. Hann varð að fá eitthvað, sem var
séreign hans, sem enginn annar gat eða
mátti hafa aðgang að, einhvern helgidóm.
Allir menn þurftu að eiga sér helgidóm.
Og þarna var hans helgidómur að mynd-
ast, hélt Skarphéðinn. Hann gerði sér enga
grein fyrir, hvað var að vaxa í honum. En
hann fann, að það var byrjun til nýs lífs,
sem hann gat unað við, þegar annað þraut
Það var langt siðan, að honum hafði liðið
eins vel og þetta kvöld. Hann var öruggari
um gleði sína, auðugri.
En sama atvikið hefur misjöfn áhrif.
Arnfríði var fundurinn á sióðinni til
nautnar, Skarphéðni til óljósrar og óráðinn
• 1
ar gleði, vinnufólkinu til umtalsefnis, blöud-
uðu háði, hlátrum, undrun og öfund. En
svo var ein enn, sem varð ver úti.
VI.
Kvíknar í gömlum glœðum.
Nokkuru síðar um kvöldið, kom Þórunn
húsfreyja fram í frambæinn til einnar vinnu-
konunnar, og bað hana að gera eitthvert
verk fyrir sig, sem lá á. Rétt í því, að þær
voru að skilja, gekk Skarphéðinn fyrir glugg-
ann, sem vissi fram á hlaðið. Þeim var
báðum litið út. Þórunn sá, að vinnukonan
glotti um leið og hún sá kennarann. Þetta
kom henni til að staðnæmast. Hún var bú-
in að segja stúlkunni fyrir verkum. En hún
hafði óstjórnlega löngun til að fá að vita,
hvað henni gengi til að glotta að kennaran-
um.
Vinnukonan var fljót og notaði sér tæki-
færið úr því einhver var til að hlusta á
hana. Hún var auðvitað búinn að tala í
fulla tvo tíma um þetta efni. En margt
mátti segja enn. Hún byrjaði tafarlaust:
»Hann litur ekki út fyrir að vera sérlega
feiminn við kvenfólkið, blessaður kennarinn«.
Það mátti skilja á röddinni, að hún hefði
ýmsar upplýsingar um þetta á boðstólnum.
Þórunn kiptist við. En hún varð þess
ekki vör. Þó var eins og hvíslað væri að
henni, að hún skyldi færa sig í skuggann.
Hún var ekki viss um, að hún hefði vald
á svipbrigðum sínum.
»Hvað finnurðu að honum?« spurði hún.
Ef vinnukonan hefði ekki verið jafn áfjáð,
hefði hún tekið eftir annarlegum hreim í
rödd húsfreyjunnar.
»Mér finst það ekki bera vott um mikla
feimni að faðma að sér lítið kunnuga stúlku
hér úti á fjárhússlóðinni. Eða hvað finst
þér?«
Þórunn sneri sér við út I eitt hornið og
lést vera að gæta þar að ýmsum húsmunum,
er stóðu þar. Hún fekk ákafan hjartslátt.
Hana langaði til að stökkva að stúlkunni og
tæta út úr henni hvert orð um þetta, svo
svo hún þurfti ekki að engjaat lengi i þessum
óvissu kvölum. En hún þrýsti sjálfri sér
til að þegja stundarkorn. Loks sagði hún:
»Hver segir þetta?«
»Það segja nú margir. En eg horfði á
það, ein með öðrum«.
»Og hvaða stúlka var svona — svona lán-
söm?«
»Það var hún Arnfriður hérna. Feimnin
þjáir hana ekki heldur, stúlkuna þá«.
Nú var eins og Þórunn vissi ekki, hvort
hún ætti að standa á verði gegn gráti eða
hlátri. Hvort tveggja fanst henni vilja brjót-
ast fram. En hvorugt mátti fá útrás. Hún
snóri sér aftur út að veggnum. Hún föln-
aði ýmÍBt eða roðnaði.
Vinnulconunni fanst, að henni þykja þetta
furðulega smávægilegt. Hún ætlaði að hefja
máls á þessu aftur, en þá var Þórunn kom-
in fram hjá henni í einni svipan og út.
Hún hljóp inn göngin eins og hún væri
að flýja undan einhverju. Nei! Ekki inn.
Þar var fult af fólki. Út? Þar gat einhver
mætt henni. Hún snéri við sömu leið til
baka. Vinnukonan var farin úr framhýsinu.
Þórunn hljóp þar inn og tvílæsti á eftir sér.
Þar gaf hún öllum hugsunum sínum lausan
tauminn.
Drottinn minn! Hvað var að gerast i henni,
hvernig var hún orðin? Mátti henni ekki
standa á sama, hvað kennarinn gerði ? Hvað
varðaði hana um Arnfríði? Hvað kom henni
við, þó Skarpheðinn tæki allar stúlkur ver-
aldarinnar í faðm sinn fyrir allra augum?
Hún, gift konan og þriggja barna móðir.
Hún hnipraði sig inn í eitt hornið, hélt
höndunum fyrir andlit sitt, eins og hún fyr-
iryrði sig fyrir dauðum hlutunum og myrkr-
inu, eða fyndist hún vera nakin og allir
horfa á sig. x