Ísafold - 16.11.1921, Blaðsíða 3

Frá útlöndum.
Þjóðverjar og skaðabæturnar
Síðan þýska markið fór að falla.
•svo gífurlega sem nú er raun a
orðin hafa umræður mjög aubist
um fjárhag Þýskalands. og í sam-
bandi við hann um það, hvort
Bandamenn nevðist eigi til að
gefa þeirn upp hernaðarskaðahíet-
urnar. Frakkar einir halda enn
fast við kröfuna um skaðabóta-
greiðsluna og lióta Þjóðverjum
öíiu illu, ef þeir halda eigi gerða
samninga. Englendingar vilin gefa
upii skaðabæturnar, að minstá
kosti að einhverju levti, og íta’ir
hafa nýlega tekið í sama streng-
inn. Meðal þeirra sem nú hafa
byrjað að beita sér fvrir að Eng-
lendingar gæfu upp skaðabæt-
urnar, er Asquith fyrrum forsætis-
ráðherra.
Frakkar og Kemalistar.
Nýtt deilumál hefir komið nqn
milli Frakka og Breta. Er orsökin
sú, að Frakkar hafa tekið málstað
Mustafa Kemals í deilu hans við
•Grikki og viðurkent ríki hans og
völd í héruðum þeim, sem Grikkir
háfa gert. tilkall til. Grikkir hafa
-altaf véi'ið að tapa gegn Kemal-
istum í haust og eru nú orðnir
úrkula vonar um að vinna sigur
með vopnum I Litlu-Aisíu. Fór því
stjórnarforseti þeirra í för til Róm
París og London til 'þess að biðja
Bandamenn, - liðveislu, en einmitt
um sama leyti kemur sú fregn, að
franska stjórnin hafi viðurkent
ríki Kemalista og fengið þeim í
bendur yfirráðin yfir landi því í
Litlu-Asíu, sem ekki er eign
Frakka.
Bretar telja þetta bein svik við
sig og að með þessn sé brotin lof-
(orð er Brand forsæáisráðherra
hafi gefið. Segja ensku blöðin að
þetta sé hið alvarlegasta misklíð-
arefni, sem upp hafi komið milli
Frakka og Breta, síðan vopna-
hléssamningarnr voru undirskrif-
-aðir.
Á Balkanskaga
«r alt í báli og brandi. Hafa
-Jugoslavar ráðist með her manns
inn í Alhaníu og lagt undir sig
allmörg þorp í landinu. Út af
þessu hafa Frakkar krafist þess,
að þjóðahandalagsráðið verði kall-
að saman á fund til þess að gera
nt um skipulagið á stjórn Aihaníu
og friða landið.
Ráðstefnan í Washington.
var sett á laugardaginn var. Bri-
and er formaður frönsku fulltrú-
anna en Balfour hefir forustu
Englendinga. Lloyd George býst
við að geta sótt ráðstefnuna síð-
ar. Á fyrsta fnndi ráðstefnunnar
var Hughes ráðherra kosinn for-
seti og- lagði hann fyrir þingið
fiumvarp um takmörkun víghún-
aðar á sjó, sem vakið hefir hina
mestu athygli. Samkvæmt frum-
varpi þessu eiga stórveidin áð
hætta við að fullgera öll þau skip
sem nú eru í smíðum. Heilar
deildir af herskipum eiga að ónýt-
ast óg flotar allra ríkja að minka
að miklum mun. Þegar þessi breyt
ing er komin á, á enski flotinn
að verða um 600,000 smálestir,
Bandaríkjaflotinn 500 þús. smál.
og floti Japana tæpar 300 þúsund
smál. Tillögur þessar eru nú
ræddar mjög kappsamlega og
hafa fulltrúar Breta gengið að
Rinn bersyndugi
Skáldsaga eftir Jón Björnsson.
XII.
í rðkkrinu.
Um veturinn seint, var Skarphéðinn stadd-
ur á samkomu þar í sveitinni. Það var ver-
ið að h.ylla gamlan bónda, sem aldrei hafði
hugsað, sagt eða gert neitt iofsvert. En hann
hafði verið ráðrikur, látið alt til sín taka,
krafist hlýðni, og annaðhvort beygt eða
brotið alla, sem urðu i vegi fyrir honum.
Menn voru því hræddir við hann. Og menn
verða stundum að hylla þá, sem maður ótt-
ast.
Skarphéðinn hafði verið fenginn til að
flytja aðalræðuna. Hann hafði fyrst lengi
skorast undan og borið ókunnugleika við.
En þá streymdi til hans her manns á hverj-
um degi til þess að segja honum frá öldungn-
um. En það voru mest frásagnir um ribb-
aldahátt, ágengni, kvennamál, bónasynjanir
og fleira af líku tægi. En þetta fanst sveit-
armönnum bera vott um stórmenskubrag,
skörungskap, að einn maður skyldi ganga
svona í berhögg við alla sveitina. Þetta
yrði að þakka gamla manninum.
Loks lét kennarinn tilleiðast að flytja öld-
ungnum þakkarorð sveitarmanna. Og hann
var þegai' í stað ráðinn í því að gera það á
þann hátt, að þeir bæðu hann ekki framar
þess sama.
Honum tókst það ágætlega. Hann sagðist
bera fram þökk sveitarmanna til heiðursgests-
ins fyrir afskifti hans af málum þeirra.
Frá einum fyrir það, að hann hefði látið sig
skera megnið af bústofni sínum eitt heyleys-
Í8vor, þó hann hefði sjálfur fyrnt mörg hey.
Frá öðrum fyrir hestinn, sem hann hefði
sama sem svikið út úr sér. Þriðja fyrir
framkomuna í réttinni, þegar hann hefði
reynt að hafa af sér æruna. Fjórða fyrir
aðgerðir hans á heimili sinu, sem of nær-
göngult væri að nefna. Og svona koll af
kolli. Skarphéðinn rakti langa lest af frá-
sögnum.
öldungurinn hvítnaði og roðnaði, roðnaði og
hvítnaði af reiði undir þessari ræðu. Og
sveitarmenn engdust i sætum sínum af smán
og hræðslu. Hvernig mundi gamli maðurinn
verða í horn að taka á eftir þessum vitnis-
burði?
Skarphéðinn endaði á því, að fyrir þetta
alt væru ibúar sveitarinnar þakklátir. Þetta
hefði kent þeim að standa sjálfbjarga, var-
ast varginn á meðal þeirra. Gamli maður-
inn hefði verið sífeld yfirvofandi hætta. En
bættan þroskaði og efldi. Þessvegna hefði
hann gert þá sterkari og forsjálli. Og fyrir
það væru þeir nú að hylla hann en ekki
fyrir verk hans.
Skarphéðinn hafði náð tilgangi sínum.
Hann hafði hneykslað alla — undantekning-
arlaust alla.
Það var ef til vill þessvegna, að menn
tóku i sig kjark á þessum mannfundi og
gengu á tal við hann, hver á fætur öðrum,
til þess að láta hann vita um þann ljóð, sem
þeim þótti vera á ráði hans.
Fyrstur kom sjálfur öldungurinn. Hann
átti dótturson í skólanum hjá Skarphéðni.
Hann byrjaði umsvifalaust á efninu:
»Mér berast misjafnar sögur af kenslu
þinni, Skarphéðinn. Eftir þeim að dæma,
munt þú vera farinn' að slá slöku við starfið.
Raldi þvi áfram, neyðist eg til að taka barna-
barn raitt úr skólanura*.
»Hvaðan hefurðu fregnir um þá breytingu?*
spurði Skarphöðinn.
»Það skiftir engu máli«. |
»Það er hverju orði sannara. Það skiftir
mestu máli, að þær fregnir eru lognar«.
•Eg hefði ekki farið að hefja máls á þessu,
ef eg vissi ekki fyrir víst, að þær eru sann-
ar«.
Skarphéðinn hitnaði af réttlátri reiði Hann
var sér þess meðvitandi, að hann hafði lagt
sig jafn mikið fram við kensluna siðari hluta
vetrarins. Hann hafði verið að fylla með
henni ýms tóm rúm í sál sinni.
»Þú getur vitanlega tekið drenginn af
skólanura hvenær sem þér líst. Þvi ræður
þú. En fyrst krefst eg þess, að þú færir
fram fullgildar sannanir fyrir þvi, að kenslu
minni sé ábótavant, og látir þá dæma þar
um, sem eru ekki úti á þekju í þeim efnum.
Við þurfurn ekki að eyða um það fleiri orð-
um«.
Jafnskjótt og öldungurinn hafði lokið tali
sínu við kennarann, kom annar i sörau er-
indagerðum. Skarphéðinn þóttist sjá, að hér
væri meiri alvara á ferðum en hann sæi út-
yfir í fljótu bragði.
Skarphéðinn hafði sömu svör: »Sannaðu,
að hér sé um vanrækslu að ræða. Fyr læt
eg ekki taka barnið undan minni umsjá.
Takir þú barnið, heimta eg úrskurð sóknar-
prest8«.
Og svo kom sá þriðji, fjórði og fimti.
Skarphéðinn var orðinn rólegur aftur,
nærri því kátur. Þetta var að verða skemti-
legt. En þó fór gamanið að .grána, þegar
hann komst fyrir það, að öll þessi alda var
runnin frá höfuð-óvini hans, Hildiríði. Þá
skildist honum, að þar var hyldjúpt haf
haturs og illvilja á bakvið, og gátu þyngri
öldur ri8ið á því en svo, að hann fengi einn
staðið á móti. Og hann þóttist sannfærður
um, að Ármann ætti einnig sinn þátt í þess-
um sögum.
Nú, eitthvað skyldi nú skríða til skarar
áður en þau hrósuðu fullum sigri. Erin þá
stóð hann hátt hafinn yfir ofsóknir þeirra,
helgaður og varinn af göfugu starfi.
Þeir urðu samferða heim um kvöldið,
Halldór og hann.
Á leiðinni segir Halldór:
»Hefurðu tekið eftir því, Skarpbéðinn, að
þú ert búinu að eignast óvini hér i nágrenn-
inu?«
»Ef eg hefði ekki vitað það fyr, mundi eg
hafa komist að raun um það i dag«.
»Eftir máli manna að dæma, þá er reynt
að spilla fyrir þér og draga úr kennara-
hæfileikum þinum*.
Skarphéðni kom þetta á óvart. Hann
áleit, að enn hefði þetta ekki komið fram
við aðra en sig. Eftir þessu, var þetta að
breiðast út eins og hættulegur sjúkdómur.
»Hvað hefur þú til marks um þetta?« spurði
kennarinn.
»Það komu ýmsir að máli við mig í dag,
og allir áttu þeir sama erindið, að spyrja
hvort það væri satt, sem bærist út um sveit-
ina, að þú værir farinn að hafa kensluna í
hjáverkum. Og hvort það væri þá ekki lika
satt, að þú mundir hafa miður boll siðferðis-
áhrif á börnin. Þetta lá beint eða óbeint i
spurningum allra«.
Skarphéðinn vissi ekki hvort hann ætti
heldur að hlægja eða hryggjast. Þetta var
kátlega vitlaust. En það var jafnfrarat eins
og sár hnífstunga.
»Og hverju svaraðir þú, Halldór?«
»Eg svaraði heldur fáu, eg man ekki
hverju. En svo miklu býst eg.við, að þeir
munu hafa skilið, að þeir væru allir meiri
og minni asnar. Annars er mér ekki ókunn-
ugt um, hver hefur komið þessum draug af
stað til höfuðs þér. Eg lét þá skilja á mér,
að þeir væru að gerast skósveinar Hildiríðar.
Og það féll þeim illa«.
»Eg þakka þér fyrir, Halldór, -að þú hefur
skotið skildi fyrir mig. En kastaðu þér ekki
inn í þetta mál. Svo kann að fara að fleiri
dragist inn í það en kæra sig um. Eg þyk-
ist vita, að hér sé hafin barátta, sem ekki
er séð fyrir endann á«.
»Ef þú kennir framvegis af jafn mikilli
samviskusemi og árvekni og hingað til, þá
fellur þetta um sjálft sig. Það er ekkert
nýtt, að Hildiriður spinni rógburðarþræði
sina bæ frá bæ. En þeir hafa flestir slitnað,
ef einhver hefur tekið rækilega í þá«.
Skarphéðinn var alt í einu orðinn þung-
búinn á svip. Þetta hafði komið kvíða og
ugg inn i sál hans. Hann var að reyna að
telja sér trú um, að þetta væri meinlaust
þvaður, sem kerlingin hefði spúið í auðtrú-
uðustu flónin, og Ármann svo tekið að sér
að flytja enn lengra. Hér gat ekkert hættu-
legt verið á ferðinni. Hann hafði ekkert að
óttast. Hann hafði vakið og hugsað og strit-
að. Kenslan hafði átt alt lif hans síðan
samvistum þeirra Arnfríðar sleit. Börnin
væru til sannindamerkis. öllum var frjálst
að bera þau saman við önnur, sem jafn
langrar kenslu höfðu notið. En siðferðið!
Þarna var hættan. Margir foreldrar gátu
þolað, að börn þeirra lærðu lítið. En að
kennarinn væri þeim hættulegur siðferðis-
ráðunautur — það gat ekkert foreldri látið
sér lynda. Þetta var eitrið í sverðseggjum
Hildiríðar. Með rógburði um kensluna korast
hún ekkert áleiðis. Börnin sjálf voru áræk-
asti votturinn um þá lýgi. En hver gat
sannað að hún hefði ekki á réttu að standa
um hitt? Það var efni, sem ómögulegt var
að festa hendur á.
því, að hafa frunivarp Hughes
fyrir samnmgsgrundvöll í vígbún-
aSarmálinu.
Sitt af hverju
Aínatole France hefir fengið
bóknientaverSlann Nóbels og Ne-
ainst prófessor efnafræðiverðlaun-
in fyrir árið 1920.
Deilur hafa orðið í ítalíu milli
þjóðernissinna og róttæku flokk-
anna. Hafa þær dregið þann dilk
á eftir sér, að verkamenn hafa
lagt niður vinnu og urðu járn-
brautir, símar og blöð að hætta
siörfum í lok síðustu viku.
Þjóðverjar hafa greitt Norð-
mönnum 10 miljónir króna, sem
eru eftirstöðvar af 76 milj. kr.
láni, er Norðmenn veittu þeim í
ófriðnum.
Tilraun hefir verið gerð til þess
að smygla 25 milj. mörkum í gulli
frá Þýskalandi til Danmerkur. En
tollþjónar við landamærin fundu
gullið og var það gert upptækt.
Ofsaveður geugu í Danmörku
í lok síðasta mánaðar. Gengu sjó-
flóð víða á land og unnu mikið
tjón, en tvö skip fórust með allri
áhöfn auk nokkurra báta.
Uppreisnarmenn í Ukraine hafa
eigi alls fyrir löngu farið með
her manris inn í Rúmeníu og lagt
undir sig allstóra landspildu áð*
ur en númenski herinn gat rönd
við reist.
Dánargjöf til Heilsuhælisins á Víf-
ilsstöðum. í sumar barst Heilsubæl-
inu á Vífilsstöðum dánargjöf frá
Vietoria, Br. Columbia, Canaila. ís-
lensk stúlka, Ólína Brandsdóttir
(Lena Brandsson) dó þar árið 1918.
Hún arfleiddi heilsuhælið að eigum
sínum og reyndist andvirði þeirra,
hingað komið, 6020 krónur.
------e------
Bréf frá Italiu.
Eftir Sigfús Blöndal.
XIV.
f Pegli, smábæ fyrir vestan
Genova (Genvia) býr Gunnar Egil-
son og heimsótti eg hann einn
dag í skínandi sólskinsveðri. Þau
hjónin tóku mér með íslenskri
gestrisni og fylgdu mér um ná-
grennið. Við ætluðum að fá að
skoða frægt herrasetur þar í
grendinni, Villa Pallavicini, gn svo
stóð á að eigandinn lá fyrir dauð-
anum, og var því engum leyft að
skoða húsið né garðinn. En í ann-
að skifti er eg kom • til Genova
sýndi Gunnar mér hinn fræga
kirkjugarð, í dalverpi upp frá
borginni, mjög einkennilega fyrir
komið; hann er líkur kirkjugarð-
inum í Milano að skrauti og
smekklegri umgengni og dj^ðleg-
um listasmíðum, en legan í daln-
um er fallegri. — Eg hafði ein-
hvern veginn fengið það inn i
kollinn að hægt væri að sjá út
á sjó úr þessum kirkjugarði og
svo mun eg hafa skrifað áður eg
kom þangað, en það er rangt —
hæðirnar fyrír norðan Genova eru
of háar og taka sjávarsýn frá
garðinum, en alt um það er þetta
dýrðlegur og veglegur staður. Við
dvöldum dálítið við gröf Mazzini,
frelsishetjunnar ítölsku, sem ftalir
nútímans dýrka sem einn af sínum
mestu og hestu mönnum, mann
með alveg spámannlegri andagift.