Ísafold - 24.11.1921, Blaðsíða 4

4
fSAFOLD

ir beggja bankamna og þær komu
sér saman um, að bún skyldi verða
eins og hún varð. Hitt er aunað
Tnál, að lánið er oflítið til jress
að það geti komið að tilætluðum
notum.
-0-
26 menn settir i ward-
hald.
Alia dagana síðan ofbeldið var
fjnrnið gegn lögreglu þessa bæjar
að tilhlutun Ól. Fr. og af honum,
hefir ekki verið um annað rætt
hér í bæ. Atburðurinn var svo
einstœður og dæmalaus í sögu
landsins. Og það duldist engum,
að hann gat orðið uudanfari enn
alvarlegri viðburða, ef ekki væri
tekið röggsamlega og afdráttar-
laust í taumana.
Bæjarbúar sáu þetta, og lands-
stjórnin líka. Og í kyrþei var
unuið að því að framkvæma það,
sem mistókst um daginn, og enn-
fremur að setja þá í varðhald,
sem liaft höfðu ofbeldi í frammi
við lögregluliðið.
t gærmorgun ki. 11 var óvenju-
legt rót í bænum. Það hafði kvis-
ast, að kl. 1 ætti að kefjast handa.
Og það hafði ennfremur vitnast,
að í iðnó dveldi harðsnúin og
röskleg sveit manna, sem ætti að
hefja atlöguna_ Menn vissu líka,
að forustu þeirrar sveitar hafði
tekið að sér fyrverandi undirfor-
iugi í sjóher Dana, íslenskur mað-
ur, Jóhauu Jónsson, sá er kaft
hefir skipstjórn á hendi á björg-
unarskipi Vestmannaeyinga, ,Þór‘.
Haun var skipaður lögreglustjóri,
en Axel Tulinius fyrv. sýslumað-
ur hafði haft forustu við sam-
drátt liðsins.
Á tólftu stundu fyrir hádegi
fóru lögregluþjónar og aðstoðar-
menn þeirra að ryðja mannfjöld-
anum úr þeiin götum, sem áhlaups
sveitin þurfti að fara um, Vonar-
stræti og Suðurgötu og fleiri
vStrætum. Og nú fóru bifreiðar að
flytja varðmenn á ýmsa staði,
til dæmis upp að fangahúsi, því
búast mátti við, að á það yrði ef
til vill leitað, þegar komið væri
með fangana. Og vörður var víða
settur.
Klukkan eitt kom aðalsveitin
frá Iðnó vestur Vonarstræti, sú
er átti að hreinsa heimili Ól. Fr.
Höfðu nokkrar sögur farið af því,
að hann hefði viðbúnað til þess
að taka á móti þeim á svipaðan
hátt og lögreglunni um daginn.
En aí'tur á móti sögðu aðrir, að
tryggustu fylgismenn hans væm
búuir að yfirgefa hann, og þótti
það trúlegra, eftir öllu eðli máls-
ins að dæma.
Flokkurinn gekk viðstöðulaust
upp að húsinu, og krafðist að fá
inngöngu, en því var neitað. Var
þá hurðin brotin og greiður gang-
ur inn í húsið. Leið örstutt stund
þangað til komið var út með Ól.
Friðriksson og tvo eða þrjá aðra.
Mun lítið viðnáui hafii verið veitt
al' þeirra llálfu í það sinn. Var
umsvifalaust faríð með þá upp í
langahúx. Og svo rak hver íerðin
aðra. Bifreiðarnar sóttu niðureft-
ir og fluttu upp eftir. Flestir voru
hafðir lausir, en þó nokkrir í járn-
i.m, þeir sem eínhvern mótþróa
eða ofbeldi sýndu. Húsið var tæmt
eftir stutta stund, og munu hafa
verið teknir úr því um 20 menn
og settir í varðhald. Með konu
Olafs Friðrikssonar og erlenda
drenginu var farið upp í sóttvai’n-
arhús.
En ekki þótti tekið nógu ræki-
lega fyrir rætur meinsins með
þessu. Ýmsa vantaði, sem tekið
höfðu þátt í uppþotinu um daginn.
Lögreglan mun hafa vitað um þá.
Og var því farið í bifreiðum í
ýmsar áttir að taka þá fasta, m.
a. Hinrik Ottósson. Og þegar hætt
var munu hafa verið komnir 26
menji í varðhald.
Alt fór þetta fram með hinni
mestu ró og uppþots og æsinga-
laust. Þeir, sem ef til vill hafa
haft einliverja uppþotslöngun,
munu hafa séð, að 'þarna var við
svo ramman reip að draga, að von
laust var að byrja á slíku. Og
það sem veldur því meðai annars,
hvað þessi málalok eru góð, er
það, að eugin meiðsl, barsmíðar
eða blóðsúthellingar áttu sér stað
við handtöku þessara mörgu
mauna, eins og vel gat komið fyr-
ir, ef vörn hefði verið veitt að
nokkrum mun eða sókn farið í
handaskolum.
Oífurlegur mannfjöldi hafði
safnast saman bæði niður í Suður-
götu, suniian Uppsaia og utan
kirkjugarðsins, og eins upp við
fangahús, og einnig vestur á Yest-
urgötu. Mátti svo heita, að sum
hús tæmdust, einkum skrifstofur
og verslunarbúðir.
Það er óhætt að gera ráð fyrir
því, að almenningur líti svo á, að
hér hafi farið fram bæjarhreins-
tm. Loftið var hér 'lævi hlandið.
Alvarlegra uppþot en það sem
varð um daginn, gat gosið upp á
hverju augnabliki. En nú er í-
kveikjau, upphafsmennimir hand-
samaðir. Þá fyrst er von til að
hægt sé að vernda frið þjóðfélags
vors og ekki síst þessa bæjarfé-
lags.
hÚJi telur brottvísunarmál rúss-
neska drengsins einkamál Ólafs
Friðrikssonar, en eigi flokksmál.11
Eftir sambandsstjómai’fund var
málið enn á ný yfirvegað og rætt
vandlega á fundi allmargra leið-
andi mamia innan Alþýðuflokks-
ins, og var álit þeirra einróma
samhljóða áliti og gerðum flokks-
stjómarinnar.
Það sem fyrir flokksstjóminni
vakir í þessu máli með birtingu
iifstöðunnar, er það, að ef vand-
ræðin verða enn í þessu máli, þá
verði þau í miklu smærri stíl,
heldur en ef flokksmenn liéldu að
Alþýðuflokkurinn stæði á bak við
Ólaf Friðriksson og þeim bæri
þess vegna að taka þátt í vörn
hans gegn lögreglunni“.
Það er ekki annað en gott eitt
að segja um þessar gerðir flokks- j
stjómarinnar, og það því fremur j
sem afstaða hennar til Ól. Fr. og
° i
Alþ.bl. hefir verið næsta óljós að j
undanförnu. Blaðið hefir verið
gefið út af Alþýðuflokknum, sem}
mun yfirleitt fylgjandi kenningum
jafnaðarstefnunnar eins og þeim
hefir verið lialdið fram í vestur-
löndum Evrópu, en þar hafa jafn-
aðarmaimaflokkarnir tekið fasta
afstöðu gegn bolsjevikastefnunni,
þ. e. rússnesku sameignar- og bylt-
inga-stefnunni. Aðalblað danskra
jafnaðarmanna, „Social-demokrat-
en“, hefir barist mjög ákveðið
gegn þeim mönnum, sem reynt
liafa að koma upp í Danmörku
byltiugaflokki og byltingakreyf-
ingum eftir rússneskri fyrirmynd.
En Alþ.bl. hefir nú síðustu misser-1
iu oft komið fram sem breint og
beint bolsjevikamálgagn. Nú má
búast við, að eftir þetta skeri svo
úr hér sem annarsstaðar, að þess-!
ar' tvær stefnur verði skýrt að- í
greindar. Og þai- sem byltinga-
stefnan áu efa á hér miklu færri
fylgjendur en hin, þá er það óeðli-1
legt og óviðeigandi að málgagn'
jafuaðarmanna hér væri alveg í
höndum þeirra, sem hana boðuðu.
,,IXIO%“ Cabin Bi cuits (,kip;br,inð) er búið til af mörg-
am mismunandi tegundum ;érstak!ega hectugt fyrir í lendinga.
í Englandi er „IXIO-V* biauð aðaTæðan am botð í fiski-
skipum.
Fæst i öllum helztu verzlunum.
Aðgætið að nafnið „lXION“ sé á hverri kðku.
Vörumeikið „IXION“ i kex er trygging fyrir hollri og
góðri fæðu.
„IXION* Lunch og „IXION“ Snowflale Biscuits
ósætt er óviðjafnanlegt með kafsi og te.
Afstaða Alþýðufloikksms.
Káðandi menn í Alþýðuflokkn-
um hafa séð það frá byrjun, að
mál þetta gætí orðið að vandræð-
um og fulltrúii|t’áð verkalýðsfélag-
anna hefir reynt að ná sáttum og
samkomulagi. Er nú þannig sagt
frá þeiin ui/ileitununi í Alþbl.,
u? „.stjórnin vildi ganga inu á til-
boð nei'ndngnianna, en Ól. Fr.
hafnaði livei’ri miðlim“.
Kvöldið 21. þ. in. fór þá svo, að
stjórn Alþýðufbokksins lét Ól. Fr.
vita, að hún gerði ekki mál hans
að sínu máli og vék honnm frá
ritstjóm Alþl#l., sem gefið er út
af flokknum. Segir svo frá þessu
í Alþbl. í gtt^r:
„Samban^dsstjómarfundar Al-
þýðuflokksjfns var haldinn í gær-
kveldi, og var Ólafur Friðriksson
þar viðstfaddur, ásamt, Öllum öðr-
um stjórnprmeðlimum, sem eru 9.
Voru alljjr meðlimir stjórnarinn-
ar, nema Ólafur Friðiriksson, sam-
mála um, að miðlun væri besta
lausu máflsins. Og lögðu þeir fast
að honum að taka þeim sáttaboð-
um, sem nÆndarmenn fulltrúa-
í'áðsins höfðu borið fram. Eftir 5
klukktttíma árangurslausar um-
ræður samjíykti flokksstjómin til-
lögu þá, siem hér fer á eftir, og
ákvað að birta þá yfirlýsingu sína
í blaðinu og hljóðar hún svo:
..Saipbandsstjórn Alþýðusam-
bands. íslands Jýsir yfir því, að
scn, kosiun af fráfarandi stúdenta- j
ráði, Qiústav A. Jónasson og Björn ,
Arnason úr lagadeild, Þoi’st. Jóhann- j
esson og Ingólfur Þorvaldsson úr!
guðfræðisdeild, Lúðv. Guömimdsson
og Bjarni V. Guðmundssoti úr lækna-
deild og Sveinbj. Sigurjónsson og
Villij. Þ. Gríslason úr heimspekisdeild.
• ^
á útlöndum.
Rússneski drengurinn.
Kússneski drengurinn er nú kom-
inn í Sóttvarnarhúsið hér í bænum,
og mega allir trúa því, að vel verði
roeð hann farið og hann ekki látið
skorta neitt. Og þótt hann verði
fluttur úr landi, vegna sjúkdómsins,
niunu íslendingar sjá fyrir honum
svo lengi sem haun þarf þess rneð
enda hafði landstjórnin iofað þessu
þegar í upphafi. Flokkurinn, sern
tók liann. hefir þegar skotið saman
3000 kr. handa honum, og samskot-
imum verður haldið áfram. Verður
þeim veitt viðtaka á skrifstof u Morg-
unblaðsins. Flestar eða allar þjóðir
Norðurálfunnar gefa nú meira eða
n.iima til hjálpar Rússum í hallæris-
neyðinni, og þetta mætti skoða sem
skerf Iiéðan til þeirra framlaga. —
t>að er sagt, að drengurinn sé alinn
upp í Sviss, hafi að eins verið eitt
ár í Rússiandi, og tali þýzku.
Snjóflóð tók fyrir skömmu unglings
pilt og fjárhóp frá bænum Brúna-
vík í Norðurmúlasýslu, og sópaði því
út á sjó. Var drengnrinn að sýsla
við féð með fósturföður sínurn. En
híiim sakaði eidti.
Staðarstaðarprestakall í Siiæi'ellsnes-
prófastsdæmi er auglýst laust til uiii-
sóknar. Umsóknarfrestur er, til 15.
jan. n. k.
Stúdentaráðið. í sfcúdentaráð næsta
árs er nýkosið í háskó'lannm og hlutu
þessir kosuingu: Skúli V. Guðjóns-i
Ráðstefnan í Washington.
Það sem gnæft hefir yfir alla
viðburði síðastliðiimar viku er ráð
Isteínau í Wasliiugtoiii. Þitngað
horfir uú allur heiniurinn og bíð-
ur frétta með eítirvæntingu. Og
þótt ráðstefnan hafi ekki staðið
lengi, þá hafa þegar gerst þar
siórtíðindi. (
Ráðstefnan var sett 12. þ. ju.
a? Hardiug forseta og hélt hann
ávarpsræðu til fulltrúanna. En
forseti ráðstefnuimar var kosinn
Oh.Huglies foisætisráðherra Biiuda
ríkjanna. Undir eius á fyrsta degi
lagði liann fyrir fiuidinii fruni-
varp um takmörkun vígbúnaðar
á sjó, og er það bysmt merkilegt.
Aðalatriði þess eru þau, að stór-
veldin ininki flotii sína svo að
enski flotinn verði 22 skip, sam-
fals 604.450 smálestir, Bandaríkja-
flotinn 18 skip, 500.650 smálestir
og floti Japana 10 skip. samtals
298.700 smálestir. Af flota þeim,
sem ríki þessi hafa nú, verða Eng-
lendingar að ónýta 583 þúsund
siuálestir, Baiidaríkjamenn 845
þús. og Japanar 448 þús., til þess
að i’rumvarpinu verði i'ullnægt.
Sanikvaunt áætlunum þessara ríkja
áttu flotarnir að vera búnir að
ná þeirri stærð sem hér segir eft-
ir nokkur ár: Bretland 550 skip
samtals 2,059,860 smálestir, Banda
ríkin 533 skip, 2,024,391 og Japan
184 skip 1,33,877 smálestir. Lætur
því nærri að flotarnir verði fjór-
uin simiuin niinui en át'ormað
víir er tillögur llughes kom-
ast í framkvæmd. Og vitanlega
eiga önnur ríki að draga úr víg-
búnaði sínum að sama skapi. —
Frumvarpið gerir ráð fyrir að af-
vopnuii og ónýting flotanna verði
iokið innan þriggja ináuaðá.
Bresku fulltrúarnir á ráðstefn-
unni tóku fnunvarpinu strax sein
samningagruudvelli. En Japanar
þóttust órétti beittir og vildu fá
breytingu í þá átt að þeim yrði
leyfður stærri floti. En í fyrradag
lét stjórn Bandaríkjanna það
greinilega á sér skiljast, að hún
mundi ekki líða ueinar breytingar
er nokkru varðaði á frumvarpinn,
hvort seni Japanar eða aðrir
ættu hlut að máli. Ráðstefnufull-
trúarnir verði að samþykkja þær,
hvort sem þeim líki betur eða
ver. Og er það álit manna, að
ríkin — þar með talið Engtand —
muui sætta sig við þetta valdboð
Ameríkumanna. Þar með hafa
Ameríkumenu í rauninni tekið í
hendur sínar öndvegisvaldið yfir
hafinu, er Englendingar hafahaft
(jidum sauian.' — Anieríkumeim
eru sem sé allra þjóða færastir
til þess ;ið smíða sér flota, sem
boðið geti heimiimm byrgin. Þeir
liafa peningaua og alt annað sem
þart' til lierskipasmíða, og fjárhag
EngleiuHnga er þannig komið að
þeir geta ekki kept við dollar-
valdið. Þess vegna taka þeir ráð-
I'íki Ameríkumanna án þess að
malda í rnóihn. En líklegt er talið
ttð Ameríkumenn hafi í kyrþey
trygt sér bandalag við Bi-eta áður
en þeir komu fram með tilkynn-
ingU sína um að ekki mætti hrófla
við flotafrumvarpinu. Að minsta
kosti teiur aðalsendimaður Japana
á ráðstefnunni víst að slíkt banda-
lag muni vera komið á, og að þar
tif leiðandi mnni eigi neijiar líkur
'i'. að bandalag Japana og Breta
vei'ði endurnýjað. Hefir hanu lát-
ið á sér beyra að uú sé eigi ann-
ars úrkostur fyrir gulu þjóðirnar,
Japana og Kínverja en að gera
með sér bandalag gegn Bretuni og
Ameríkumönnum og verður þá
ijósara hverjir verða aðiljar næstu
styrjaldar. — — —
F'ulltrúar Japana hafa heitið
því, að vrröa á luirt með her sinu,
þanii er þeir hafa haft í Austur-
Síberíu undanfarin ár. Hefir
landið í raun réttri verið algerlega
á vaidi Japana og þeir verið injög
ágengir þar um slóðir.