Ísafold - 01.12.1921, Page 1

Vikublað. Verð: 5 kr.
árg. — Gjalddagi 1.
júlí.
Símar 499 og 500.
Ritstjórar: Vilhjálmur Finaen og Þorsteinn Gíslason.
Afgreiðsla og inn-
heimta í Lækjargötu
2. — Talsími 500.
ísafoldarprentsmiðja h.f.
XLVIII .Arg
Revkjavík, Fimtudagiim 1. desember 1921.
48 tölublað
Bækur.
! Eg hefi því hugsað mér í þetta
sinn, að svara öllu því, sem fram
j kann að koma gegn sóttvarnarráð-
Meðal nýjustu ljóðabókanna stöíunum við egypsku veikina, að
eru. í svo miklu leyti sem að læknisfræð-
Ljóðmæli. Eftir Þorstein Gíslason. 'nní lýtur.
Verð: kr. 13,50. 1 bandi kr.! Smitimarhættan. Þó ekki sé bor-
18.00, kr. 20.00 og kr. 24.00. ið á móti því, að rússneski drengir-
Segðu mér að srnrnan. Eftir Huldu inn hafi veiki þessa og að hún sé
Verð: kr. 5,50. f bandi kr. 8,50. smitandi, þá heldur Ól. Fr. því
Heimhugi. Eftir Þorstein Þ. Þor- fram, að sér hafi verið í upphafi
steinsson. Verð: kr. 6,00. ' sagtrangt um sjúkdóminn. Það hafi
Sprettir. Eftir Jakob Thoraren- verið gert langt um meita úr því,
sen. Verð: kr. 4,50. í handi hvað hann sé smitandi, en rétt er —
kr. 6,80. eftir því sem nú er upplýst“ (Al-
Undir ljúfum lögum. Eftir Gest. þýðubl. 18. nóv.). Þetta segir hann,
Verð: kr. 7,50. í bandi kr. 10,00. en hins vegar ganga tröllasögur út
Drotningin í Álgeirsborg og önn- nm landio, að sjúkdómnrinn sé svo
ur kvæði. Eftir Sigfús Blöndal. Iiróðsmitandi.að menn munibunkast
Verð: kr. 6,00. í bandi kr. 8,00. niður eða verða steinblindir jafn-
sviplega og gerðist í inflúensunni.
Hvað er svo rétt í þessu ?
gy lónsson ^ Co. Þpfrar sagði, að sjúkdómurinn
J * væri „tregsmitandi“, átti eg við það,
Kirkjustræti 8 B. Reykjavík. að sjaldnast er að tala um bráða
hafa venjulega fyrirliggjanði mikl- smitun margra manna. — Venju-
ar birgðir af fallegu og enðingar- tega fer sjúkdómurinn hægt,
góðu veggfóðri, margs konar smitar mann og mann á stangli,
pappír og pappa — á þil, loft
og gólf — og gipsuðum loftlist-
um og Ioftrósum.
Talsími 420. Símnefni: Sveinco
og sóttvarnarráðstafan-
irnar.
en marga ekki, 'þótt þeir um-
gangist sjúklinga tímum sam-
an. — Vér þekkjum þess dæmi í
holdsveiki og berldaveiki. Fæstir
sýkjast a£ þessum sóttum, svo að á
því beri, þó þeir umgangist sjúk-
linga, en þó nógu margir til þess,
að sjúkdómurinn geti útbreiðst og
valdið stórtjóni. Má um þetta egja,
áð það er ekki betri sú músin. sem
la ðist, en hin sem stekkur.Eg býst
við, að það sé ekki of mikið sagt, að
augnveiki þessi sé álíka smitandi og
Bein eða bogin. Einu sinni varð berklaveikin. Stundmn getur hún þó
það að mikilli blaðadeilu á Akur- farið hraðana yfir.í illum ihenmanna
eyri, hvort byggingauefnd hefði lagt slcáfum og þröngum, lélegum húsa-
til, að hafa eina götuna beina eða kynnutn, getur hún orðið að hrein-
bogna. Blandaðist þetta, þó ólíklegt um. faraldri og sýkt fjölda manna,
væri, inn í pólitík og kosningaþjark. sérstaklega ef þrifnaði er mjög á-
TJ þess að gera enda á þessari deilu, bótavant.
prentaði eg staðfest afrit af gerða- /Etla mætti, að auðvelt væri að
bók nefndariijnar, sem sýndi það ó- fara svo með augnsjúkdóm, að lítil
mótmælanlega, hvað nefndin hefði som eugin hætta stafaði af honuin,
lagt til, og var það í fullii samræmi ef alls þrifnaðar er gætt. Tár eða
við það, sem eg hafði haldið fram.. útferð úr augum sýnist ekk: geta
Eg þóttist nú hafa sannað mitt mál, borist m jog auðveldlega í augu ann-
og skeytti þessu ekki framar. ara. Þó er þetta á.alt ann^ja veg. Úr
Áhrif fullyrðingaima. Það kom báðum augum liggja táragöngin nið-
mér þó að Irttu haldi að sanna þann- ur í nefið. Þannig getur sóttnæmið
ig einfalt mál á ótræðan hátt. Eg borist í nefslím og munnvatn, en
varð brátt, vár við þag; að út um það getur aftur borist á margan
allar sveitir neldu menn að eg hefði liátt á milli manna, jafnvel gegnum
vaðið reyk og farið mikla sneypu- loftig í þröiigum herbergjum. Yar
för í þessu götústefnumáli. Orsökin J»að álit sumra augnltekna (t. d.
var sú, að einn ritstjórinn, sem hélt Geprge A. Berry) að veiki þessi
binu mótsetta fram, fullyrti hvað gæti borist í loftiuu milli manna í
eftir annað í blaði sínu, að eg hefði þröngum húsakynnum.
farið með þvætting einan, og gæti Sagan um klútinn. Nú segir ól.
engar sönnur á mál mitt fært. Auð- Fr. frá því (Alþbl. 21. nóv.), að
vitað varaðist hann að taka gerða- hann og drengnrinn hp.fi brúkað
bókarafritið til greina, og fullvrð- sama vasaklútinn alla leið frá
ingarnar, sem hvað eftir annað voru Moskva til Stokkhólms, því hvergi
endutreknar, gengu í fólkið. Eg beið var t.ími til að kaupa klút á allri
því algerðan ósigur í þessurn við- þessari Jöligu leið. Sé því líklegt að
skiftum. hftnn sje smitaður og' veikin land-
Eg lærði það af öllu þessu, að læg hér ineð sér. Eg á erfitt með
ekki dugar að ,þegja við öllu rötigu*. að trúa 01. Fr. til þessa sóðaskapar
Maður nevðist til þess að svara og víst er um það, að vel má vera
endalaust mótbárum og fullyrð- að hann hafi smitast, ef rétt er sagt
ingum, því að eitt svar er oft. ekki frá, en víst er það þó ekki. Meðan
nóg, hve gott sem það er, og hve ekkert ber á veikinni í honum, verð-
ótvírætt seni málið er. ur ekki sagt að hann hafi hana, og
ú meðan vona eg að *hann sleppi.
Sagan um klútinn sannar ekkert til
eða frá, nema það eitt, sem allir
vita, að margir sleppa, þó þeir verði
fyrir smitunarhættu — ef þessu
reiðir þá vel af.
Hættan sem yfir vofir. Því fer
a v vísu fjarri, að hér vofi yfir bráð
og hraðfara landfarsótt, þó einn
sjúklinguv eða fleiri dveldu hér
langvistum, en liitt er viðbúið, að
eftir lengri eða skemri thna færu
stöku menn að sýkjast, og smámsam- j
an fleiri og fleiri. Að þeir gætu orð- j
ið margir, sést t. d. á því, að í Ítalíu
voru 1906 taldir 300,000 sjúklingar.1
Úr því veikin væri búin að festa|
hér vernlega rætur, er það mjög
líklegt, að hún legðist langmest á
þá, sem verst hafa húsakynnin, •—j
fátcéka fólkið, því svo gengur þetta
í öllum löndum. Það eru einmitt hin ’
aumlegu húsakynni hér á landi,1
sem valda því, að mér stendur mik-
ill stuggnr af veiki þessari. Eg er
hræddur um, að hún kunni að verða ^
hér skæð, þó ekkert verði fullyrt
um það.
Tækist nú svo illa til, að veikin j
y ði hér landlæg og næði verulegri:
útbreiðslu, þá geta menn fljótlega
séð afleiðingarnar. Hún varir oft-
ast árum saman, og auk allra óþæg-
inda, er læknishjálp erfið og dýr
yfir svo langan tíma. Og ekki getur
sveitafólk gengið löngum tímu,
saman til læknis, svo lœknishjálp'|
iilyti oftast að verða ófullkomin eða
engin — og þá er hættan mikil á ^
því, að sjónin spillist og að margir
verði hálfblindir. Nú eru því miður
fleiri blindir’hér á landi en gerist
í nágrannalöndunum, og megum vér
því illa við því, að fá nýjan vo-
gest í viðbót við glákublinduna,
sem vér eigum nú við að stríða.
Eg vona, að flestir g. ðir menn
geti orðið mér sammála um það, að
hér sé um svo alvarlega hættu aí
ræða, að ekki sé vert að leika sér að
lienni, en það kalla eg að sé gert, ef
alt á að stranda á einum sjúkling,
sem vér vorum svo heppnir að upp-
götva rétt eftir að hann kemur
hingað.
Er mögulegt að verja landiðf Nú
er það svo, að veiki þessi kemur
fyrir í öllum nágrannalöndnnum, þó
fremur sé hún sjaldgæf og hverf-
andi, í samanburði við það, sem ger-
ist í Rússlandi og víðar, þar sem
hún er brein landplága. Ekki get-
um vér hindrað, að við og við slæð-
^ ist hingað sjúkir menn, og það er
ekki víst, að augnlæknir sé við hend-
ina, tii þess að dæma um sjúkdóm
þeira. Þá má og búast við því, að
íslendingar erlendis verði við og við
fvrir smitunarhættu. Af þessum á-
stæðum eða þvílíkum, á lœknir, sem
tkki þorir að láta nafns síns getið,
að liafa talið það „ástæðulaugt að
vlsa rússneska drengnum burtu' ‘.
Það er.nvi svo um flestar eða all-
ar sóttvarnir, að aldrei verður við
öllu séð og koma þó varnirnar oft
að góðu haldi. Það er reynslan ein,
sem úr því sker hvað framkvæman-
legt er og hvað eklri. Ilvað þessa
H.f. „Völunður
u
Reyk|avík]
hefir nú fyrirliggjandi miklar birgðir af alskonar unnu og
óunnti timbri til húsabygginga.
Timhurgæðin eru sérloga góð og selst timbrið í dönsku lengd-
prmáli. Verðið hvergi lægra.
veiki snertir, þá mælir hún eindreg- j siðuðu traehom-löndunum fyrii
ið með því, að góð von sé til þess að
geta varið landið fyrii- henni. prátt
fyrir miklar samgöngur utanlands
og innan í áratugi hefir landiff veriff
laust viff hana, að því sem kuwnugt
er, og þaff án þess aff sérstökum
vörnum hafi veriff haidið uppi. Að-
nllega stafar þetta af því, hve veik-
iu er fágæt, í nágrannalöndunmn og
austan, Rússlandi, Póllandi o. fl. og
sjúhdúinurinn er algengur í Anstur-
Prússlandi. Hvað gerðu svo Þjóð-
verjar ? Þeir hafa varið stórfé til
varna, eflaust gvo miljónum skiftir,
fyrir stríðið. Þeir skipa svo fyrir* í
lögum sínum, að læknar skuli til-
kynna hvern sjúkliug og að gœtur
skuli hafa á bæði sjúkum og grun-
þar næst af því hve smitunin er treg. J sömnm. Læknum er séð fyrir sér-
Ef vér hefðum haft miklar sam-jstökuin námsskeiðum um trachom,
göngur við Rússland væri veikin j fólki eru gefnar læknisleiðbeiningar
komin hingað fyrir löngu. Úr því
vér höfum verið svo hepnir til þessa
að sleppa við hana, þá verður eklri
annað sagt en að horfurnar séu álit-
legar. ef framvegis er gætt varúðaT.
Er veikin landlæg hér? Ól. Fr.
hefir svo sem fyr -er drepið á látið
það í veðri vaka, að fengnar værn
upplýsingar um það, að veikin sé
þegar orðin landlœg og að smitun-
arhættan sé miklu minni en honum
var sagt. Yissi eg ekiri hveiskunar
ókeypis, öll skólabörn skoðuð á vissu
millibili. Þa er og fátækum veitt ó-
keypis læknishjálp og þegar brýn
nauðsyn krefur eru sjúklingar ein-
angraðir á sjúkrahúsum (Selster:
Hyg. I. bd. bls. 498.1920). Þeir láta
ekki hugfaUast þó sjúkd. sé komimr"
inn í landið og þÖtt hættan vofi
endalaust yfir.
Þegar miehn hugsa út í þessar og
því líkar ráðstafanir annara þjóða,
þá hlýtur það að vera öllum ljóst, að
upplýsingar hér var átt við fyr en K>tt nokkrir sj’úkl. fyndust hér, væri
tilkynning kom um það, að fundinn ‘ sjálfsagt áð révna af alefli til
væri útlendm' maður, búsettur hér ÞPSS sjúkd. breiddist ekki út.
til fleiri ára, sem hefði vfeikina.' Sjúkdómurinn er þesft eðlis, að með
Þetta átti að gerbreyta öllu málinu. hreinlæti og góðri varúð er mikil
Veikin væri orðin hér landlæg ogjvon úl þess að geta upprætt hann,
því engin ástæða til þess að amast '''kki s'st meðan útbreiðslan er lítíl.
við þessum nýja sjiikling. Það hefði því enga þýðingu haft,
Hverju breytti þetta? Sagan um sagan nm.nýja trachomsjúkling-
, iim hefði verið sönn.
þenna utlenda, okunna mann var
næsta ótrúleg, því trachomsjúkling-
ar leita venjulega augnlækna, bæði
vegna óþæginda af sjúkd. og svo
vegna þess að sjónin spillist. Mátti
ganga að því vísu, að ef nokkuð
væri satt í þessu, þá væri hér að
eins að æða um lítilfjörlegar leifar
eða cftirstöðvar af sjúkd. En þó
sagan hefði verið að öllu rjett, þá
sagði hún ekki annað en það eitt, að
fundinn væri einn sjúkl. hér á landi.
Allur landslýður var eftir sem áður
laus við þessa veiki. Var þessi eini
sjúkl. næg ástæða til þess að örvænta
um að útrýma mætti veikinni eða
hindra úthreiðslu hennar ?
Öðru vísi líta aðrar þjóðir á það
mál. Þó þær hafi fjölda sjúklinga í
löndum sínum, þá starfa þær að því
nieð miklu fé og fyrirhöfn að verj-
Sem betur fór kom maðurinn síð-
ar fram. Hann hafði engin einkenni
sjúkdómsins og dómur augnlækn-
anná var, að hann hefði aldrei sjúk-
dóminn haft.
Sagan var því kviksaga ein, og að
svo mikln sem læknar \rita. er snginn
sjúkl. í landinu nemi þessi e.ini
rússnéski dréngur.
Og það eru allar líkur til þess að
vér getum varist sjúkd. framvegis.
Mannúð eða mannúðarleysi. Það
hefir verið fundið að þessum sótt-
varnarráðstöfunum gegn traehominu
að þœr væru ómannúðlegar. Mér
virðist það furða, að noklyma skuli
detta í hug, að það sé ómannúðleg'.
að reyna á lögskipaðan hátt að verja
landsmenn fyrir sjúkdómum og það
jafnvel þó einn maður eða fáir biðu
ast og gera sér góða von Um að vinna bnga af, eins og ætíð er um sóttvarn-
sigur í baráttonni gegn veikinni.Jnrráðstafanir. Stj.órn vor hefir gert
Ameríkumenn reyna bæði að hafa, betur en nokkur stjórn í heimi hefir
höndur í hári veilrinnar innanlands gert mér vitanlega, boðið að l -vsa
og hindra að hún berist með inn- 'þennan rússneska dreng út með gjöf-
flytjendum; leyfa þeir ekki trachom-1 um. Eg gct vel unt drengnmn alls
sjúldingum landsvist, ekki af því góðs gongis, en bezt væri það fyrir
þeir óttist að þeir verði styrkþurfar, ’ oss. að sagan færi ekki víða, þvf
eins og Ól. Fr. heldur fram, heldur gestkvæmt rayndi verða hér á ís-
af því að sjúkd. er smitandi og land- laudi ef sjúki. með smitandi sóttir
plága ef liann nær mikilli útbreiðslu. ] fréttu, að þeir væru leystir út með
— Þá má nefna Þjóðverja. Yfir
þeim vofir sífelt stórhætta frá illa
gjöfum hér á landi og ferðin auk
þess borguð. Eg hef séð mörg ákvæði