Ísafold - 10.12.1921, Page 1
Vikublað. Verð: 5 kr.
árg. — Gjalddagi 1.
júlí.
Símar 499 og 500
XLVIII .árg
Afgreiðsla og inn-
heimta í Lækjargötu
2. — Talsími 500.
Í8afold»rprent8miðja h.f.
49 tölublað
tannlœknir
Próf frá tannlæknisskóla Khafnar
Heima kl. 10—2.
(Panta má sérstakar móttökust.).
Hverfisgötu 14. Reykjavík.
Bækur.
Á íslensku eru til, ásamt fleiru,
þessar skáldsögur eftir Gunnar
Gunnarsson:
Sælir eru einfaldir. ísl. þýðing eft-
ir Vilhj. Þ. Gíslason. I bandi
kr. 13,50.
Drengurinn. íslensk Þýðing eftir
Þorst. Gíslason. Verð: kr. 3.80.
Vargur í Véum. ísl. þýðing eftir
Vilhj. Þ. Gíslason. Verð: kr.
6,00. í bandi kr. 7,50 og kr. 8,00.
Ströndin. ísl. þýðing eftir Einar
H. Kvaran. Verð: kr. 7,00. í
bandi kr. 10,00.
Sögur. Verð: kr. 1,50.
Eftir Ásgeir Jónasson.
I. Aðalgallarnir.
Margt er skrifað og skrafað um,
sem minni nauðsyn er á en sam-
göngurnar á íslandi Og kring um
það. Alþingi fleygir t. d. 7—8
hundruð þúsundum króna á ári
til strandferða, og eftir því sem
þeim er hagað, lítur ekki lít fyr-
ir að hugsað sé um að allur sá
fjáraustur komi að þenm notum
sem ætla mætti eftir tölunum.
Þingmenn toga hver í skækil síns
kjördæmis að því er snertir ferða-
fjölda skipanna, án þess að at-
huga hvort þaa hafa þangað nokk-
urt erindi, eða taka tillit til þess
kostnaðar sem slík ferðalög baka
litgerðinni, og ekki síst öllum þeim
fjölda fólks, sem ferðast með skip-
unum og verður að sætta sig við
ýmislegt krókavafs sem er oft með
öllu óþarft eða til hagsmuna fyr-
i einstaka menn, og svo fær fjöld-
inn ánægjuna af að borga brús-
ann. Á vorin er vanalega fjöldi
af fólki sem skifta verður um at-
vinnu og þá líka um dvalarstað
og óhætt að fullyrða að frá
Reykjavík og þar í grend séu jafn
vel þúsundir fólks sem þurfa að
komast í allar áttir til atvinnu
sinnar; er það næstum hörmulegt
að margt skuli þurfa 8 til 10
daga, stundum alt að hálfum mán-
uði og það af besta tíma ársins
til þess að komast þangað sem það
ætiar sér, ef um leið er tekið til-
lit til vegalengdarinnar; svo er
í ofanálag öðru fólki á ýmsum
stöðum ekki mögulegt að nota sér
t. a. m. fiskisældina af því að
fólkið vantar. Ef það væri til-
fellið, sem ekki er, að mestur hluti
ffrðafólksins sé að skemta sér,
þá hefir ríkissjóður ekki efni á að
láta því svo dýrt leifang í té sem
gufuskip með öllu tilheyrandi.
Það eru engin undur þótt menn
sem þurfa að nota skipin séu óá-
nægðir með þetta fyrirkomulag,
þegar svo bætist við meðferðin
sem menn sæta meðan þeir eru
um borð, því hún er áreiðanlega
ekki samboðin siðuðu fólki, eins
og skiljanlegt er af því, að láta
verður allar tegundir af farmi
ofan í fanurými skipanna, alt frá
gullskrauti og silki til síldar og
steinolíu og svo allar tegundir af
íslenskum fénaði. Innan um þetta
alt saman er svo hrúgað fó'lki,
körlum og konum, ungum og
gömlum, sjúkum og heilbrigðum,
á meðan nokkur smuga er til. Af-
gangurinn verður að halda til á
þilfari hverju sem viðrar og svo
troða sér í klefa skipshafnar,
hafa af henni hvíld, sem hún vana
lega. hefiv fulla þörf fyrir, og
vera á margan hátt til óþæginda.
Um leið og þetta kásisuferðalag
í farmrýmum skipanna kemur
mjög í bág við velsæmistilfinning-
ar siðaðra manna, leiðir oft af því
skemdir og vantanir á vörum, og
pósti og verður það útgerðinni
stundum talsvert ódýrt, en ókunn-
ugir kenna ódugnaði eða hirðu-
leysi yfirmannanna.
Ennfremur er með nviveraudi
fyrirkomulagi öllu fólki, skipshöfn
og t'arþegum, stefnt í stóran voða
með því hvað öll björgunartæki
eru ófullnægjandi ef slys ber að
hendi, sem ætíð getur komið fyrir.
Hvernig sem slysinu væri háttað,
hvernig sent veður eða sjór væri,
og næstum hvar sem skipið væri
statt, þá væri mjög lítil vou um
að bjargast mundi nema lítill hluti
fólksins, sem vanalega er miklu
fleira en gert er ráð fyrir að bát-
arnir rúmi eða beri, því að þeir
eru smíðaðir eftir stærð farrým-
Hima og farþegafjölda á þeim.
Þetta, er eg nú hefi bent á,
virðist mér nægja til að sýna að
núverandi fyrirkomulag sé alger-
lega ófært, og væri hin stærsta
nauðsyn á að nýar leiðir yrðu
fundnar, sem orðið gætn til bóta,
bæði hvað viðkemur sparnaði og
gagni, því að strandferðimar, eins
og þær eru nú, eru alls ekki sam-
boðnar siðuðu fólki.
II, Umbætur fólksflutninga..
Hið fyrsta sem mér dettur í hug
or að skilja algerlega í sundur
fólks og vöruflutninga, og skal eg
reyna að gera grein fyrir hvemig
hygg að slíkt mætti fram-
kvæma.
Það þarf fyrst og fremst eitt
skip, svo sterkt og vandað að öll-
um útbúningi, að því megi bjóða
hiklaus ferðalög kringum íslands-
strendur a öllum árstímum, 600
til 700 smálestir (nettó) að stærð,
er hefði rúm fyrir 200 farþega,
og skiftist auðvitað í fyrsta, annað
ög þriðja farrými. Á fyrsta far-
rými væri rúm fyrir 30 menn.
Það ætti að vera útbúið á þægi-
legasta og fullkomnasta hátt og
pví þannig fyrir komið, að ekki
gætu aðrir gengið þar um en þeir,
sem þar eiga að vera. Auðvitað
yrði það að seljast talsvert dýrt,
með því hygg eg að væri komið í
veg fyrir að þar ferðaðist annað
fólk en það, sem hefir efni á því
og getur verið með fólki af öllum
stéttum. En á þessu hafa verið
misbrestir, mest vegna þess, að
ekki hefir verið um annað far-
rými að ræða,og fátæklingar marg
ir heldur kosið að eyða þar mikl-
um peninigum en ferðast í farm-
rúmunum eða á þilfari.
Annað farrými hefði rúm fyrir
100 til 120 manns og skiftist í
herbergi sem rúm væri í fyrir 2
til 6 menn. Þar ætti allur út-
búnaður að vera sterkur og skraut
laus en þokkalegur svo að eng-
inn almennur borgari þyrfti að.
kinoka sér við að ferðast þar. I
Eg geri ráð fyrir að mestur hluti
fólks mundi nota annað farrými,
ef það væri ekki mjög dýrt.
Þá er loks þriðja farrými. Þar
væri rúm fyrir 50 til 70 manns
skift í herbergi með rúmum í. Það
væri dálítið ódýrara en annað far-
rými. Því mætti haiga þannig, að
hægt væri að taka það algerlega
burtu, og nota það fyrir farm,
þegar skipið væri á þeim ferðum,
sem ekki þvrfti að nota fyrir
fólk. Ef skip þetta gæti farið 14
mílnr á vöku eins og ægkilegt
væri, þá gæti það farið frá Reykja
vík kringum land og til Reykja-
víkur aftur, komið við á 14 til
16 höfnum, staðið við á þeim 1—5
klst., á tæpum 5 dögum. Eg hefi
athugað það að með 12 mílna
ferð og 14 viðkomustöðum, þarf
5 daga og 6 klst., alt rúmlega
reiknað.
Afgreiðsla þessa skips þyrfti að
vera með alt öðru móti en vana-
legt er. Farþegar þyrftu að af-
henda afgreiðslu skipsins allan
flutning sinn ákveðnum tíma fyrir
komu þess. Flutningurinn væri
þar merktur númeri og við kom-
anda afhent anuað tilsvarandi
númer, síðan semur afgreiðslan
lista yfir nöfn farþega, númer
stykkjafjölda og ákvörðunarstaði.
Listinn væri í tveimur eintökum,
annað afhendist stýrimanni en
hitt sendist viðkomandi afgreiðslu.
Upp- og útskipun flutnings ann-
ast afgreiðslan ein, öðru dóti alls
ekki veitt móttaka urn borð. Þetta
þarf alt að vera altilbúið að öllu
leyti áður en skipið kemur á höfn-
ina, því að skipið má ekki tefja
eina míniitu fram yfir þann tíma,
er tiltekinn væri á ferðaáætlun
þess fyrir hverja höfn. Póstur
þarf auðvitað að afgreiðast beint
frá þeim stað, sem hann er tekinn
á, til þess staðar sem hann á að
afhendast á, svo að aldrei þurfi
að bíða eftir niðurröðun á honum.
Með svona afgreiðslu væri far-
þegaflufningi betur borgið en nú
er, ekkert þarf að týnast, alveg
komið í veg fyrir misgrip, sem oft
eiga sér stað, eyðilegging yrði
Svanurinn.
Tileinkað H. H.
Ha-nn hóf sig til flugs. — Yfir háfjallalandiS
harst hljómrödd hins göfuga svans.
í henni var sólskin og sumar.
Hann söng sig aff hjarta manns.
Ltfsgleði, ástir, viðreisn og vonir
var vifflag í söngvum hans.
En þjóffinni hlýnaði um hjartarætur,
er heyrði ’ún hljómana þá.
peir vöktu ’enni dvrfsku til dáða
og drauma og framaþrá.
þeir kvöddu til vinnu hrafta hennar
og köllvðu framsókn á.
Pað hirti yfir ströndum og breiðum sveitum.
— pá hrosti hin fátœka þjóð,
því henni var foringi fœddur,
sem fœrði sitt hjartablóð
og söng og gleði, vonir og vorið
og viljans heitu glóð.
pá losnuðu kraftar úr leeðing og fjötrum.
og lukust upp greiðfœr sund.
'Hinn íslenski himin varð hœrri
og hamingjudrýgri hver stund.
-----En nótt fylgir degi og fallið flugi
og fölnun hlómstrandi grund.
Nú liggur í sárum svanurinn hvíti
og söngur hans þagnaður er.
En rödd úr huns Hfsglöðu Ijóðum
nm landið eggjandi fer. —
Um gleðinnar konung grúfir þögnin
en — geisla af slóð hcms ber.
Jón Björnsson.
engin á móti því sem nú er, þar
sem hver hefir séð um sitt dót,
rifið, tætt og' skemt á margan hátt
þangað til loks að hið rétta hefir
fundist. Þar að auki hefir oft
ekki verið til rúní fyrir flutning
farþega, nema á þilfari, og orðið
þar fyrir stórskemdum, bæði af
sjó og veðri. Með þessu móti væri
líka fengin lögun á að fólk ekki
flytti meira í fari sínu en til-
tekið væri. En því hefir verið
ábótavant. Sömuleiðis væri hægt
að koma í veg fyrir að fólk ferð-
aðist með skipinu án þess að borga.
far sitt, þar eð listinn frá af-
greiðslunni segði ætíð til hverjir
hefðu komið á hverri höfn, en
það hefir oft kostað mikla fyrir-
höfn með gamla laginu- og er erf-
itt að segja hvernig hefir tekist
að fá alt rétt, því misjafn sauður
er í mörgu fé. Með þessu móti
kæmist fólk ferða sinna á 2 til 4
dögum sem áður þturfti 4 til 10
daga til, stundum 14 til 16 og
stundum enn meira; og ef tími
er sparaður þá er mikið unnið, að
minsta kosti fyrir það fólk, sem
hefir þá skoðun að tíminn sé pen-
ingar og notar 'hann.
Skip þetta gæti farið 2 hring-
ferðir á 10 til 12 dögum eða má-
I ske styittri tíma (og ætti það ekki
ætíð að vera bundið við að fara
allan hringinn ef annað sæist bet-
ur henta), skeð gæti að tíiuiim
yrði stimdum jafnvel styttri, alt
eftir fjölda viðkomustaða því að
ekki getur komið til mála að það
fari inn á hverja vík, og væri
áreiðanlega mikið unnið samt. Nú
væri alveg óþarft að skipið væri
altaf í þessum ferðum, «g geri eg
ráð fyrir að hægt væri að senda
það til næstu hafna á Mnglandi eða
Noregi, eftir farmi eða með farm,
og væri hægt að koma því svo
fyrir, að þá ætti eittlhvað af hinum
skipunum leið um helstu hafnir á
meðan. Flutning þann, er það tæki
eða kæmi með, yrði allan að taka
eða setja í land á einni höfn, því
að á strandferðmn má það alls
engan flutning taka eða hafa
nema farþegaflutning «g búslóðir
sem fólk þarf að hafa með sér, þó
ekki lifandi fénað. Ekki tel eg
hyggilegt að ríkissjóður ætti skip
þetta, fyrst vegna þess, að stund- j,
um álíta einstakir menn að þeir
eigi eitthvert tilkall til eigna hans
til eigin afnota, t. d. þegar nm
skip er að ræða, að ætlast til að
þau sæki sig eða skili sér í land
eða jafnvel vandafólki sínu, á
stöðum sem alls ekki eru á áætlun
skipanna. Annað það, að í stjórn-
%