Ísafold - 28.12.1921, Blaðsíða 2

1
tSAFOLD
á því við konuna, að lítið gagnaði
að óska þess, sem ómögulegt væri.
En barnið, sem var að hlaupa
þar í kring og leika sér að .stráum,
það heyrði andvörp móður sinnar.
Og litli drengurinn gat ekki unað
því, að mamma hans fengi ekki það,
sem hún bað um. Þegar hann heyrði
nefndar döðlur, varð honum litið
upp í tréð, og hann braut heilann
um það, hvernig hann ætti a'S fara
að því, að ná í döðlurnar. Og lá
við, að hrukkur kæmu á ennið undir
ljósu lokkunum. Loks brá fyrir
brosi á andliti sveinsins. Hann hljóp
aS pálmanum, klappaði honum með
litlu hendinni og sagSi með blíSri
barnsrödd:
Beygðu þig, pálnii! Beygðu þig,
pálmi!
— En ihvað er nu þetta — hvað er
um aS vera?
Það hvein í pálmablöðunum, eins
og um þau færi fellibylur, og bol-
urinn kyptist viS hvaS eftir annað.
Pálminn fann, aS hér var viS ofur-
efli að etja. Hann varff að hlýSa
drengnum litla.
Og hann lét bolinn sinn háa lúta
barninu, eins og menn lúta höfð-
ingjum. Hann laut svo lágt, að j
krónan mikla með blaktandi blöS-
unum nam viS sand eySimerkurinn-
ar, og bolurinn varð eins og afar-
mikill bogi.
Drengnum virtist alls ekkert
bregSa við þetta, en hann hljóp að
krónunni með fagnaðarópi og tíndi
hvern döðluskúfinn á fætur öSrum
af gamla pálmanum. '
Þegar hann þóttist vera búinn
aS fá nóg, og pálminn lá 'enn
hreyfingarlaus, gekk hann til hans
aftur og sagSi meS innileikans blíS-
ustu rödd:
— Rístu upp, pálmi! — rístu upp.
Og stóra tréð rétti úr sér hægt
og með lotningu, og í blöSunum
heyrðist þytur — eins og hörpu-
hljómur.
— Nú veit eg yfir hverjum þið
syngiS líksönginn, mælti gamli pálm-
inn, þegar hann var.búinn að rétta
úr sér. Það er ekki yfir neinum
þessara flóttamanna.
En maSurinn og konan krupu á
kné og lofuSu guS: — Þú hefir séð
örvœnting okkar og frelsaS okkur.
Þú ert hinn voldugi, sem beygir
stofn pálmans eins og reyrstrá. —
Hver er sá óvinur, er við þurfum að
óttast, þegar þú verndar okkur.
Næsta sinn, er kaupmannalest fór
um eyðimörkina, sáu þeir aS lauf-
króna pálmans mikla var visnuð.
— Hvernig víkur þessu við ? sagði
einn ferðamannanna. Þessi pálmi
átti ekki aS visna fyr en hann liti
þann konung, er meiri vœri en
Salómon.
— Má vera aS hahn háfi séS
hann, svaraði annar.
Árni Jóhannsson.
Oræfaganga.
Eftir Jóhann Sigurjónsson
lega klæSum búiS, mælti pálminn
ennfremur. Eg sé að konan hefir
briigSið upp klœðafaldi sínum og
sveipaS um það. Hún virSist hafa
gripið það upp úr rúminu í flýti
og þotiS af staS með það. — Nú
skil eg: þetta eru flóttamenn.
— En heimsk eru þau engu að
síSur, hélt pálminn áfram. Og fylgi
þeim ekki verndarengill, þá hefSi
þeim verið betra aS gefa sig óvin-
um sínum á vald, en að leita hingað
út á eyðimörkina.
— Eg gct hugsaS raér hvernig
þetta befir atvikast: MaSurinn er
við vinnu sína, barniS sefur í vögg-
nnni og konan. er farin út að sœkja
vatn. Þegar hún er komin nokkur
skref frá dyrunum, sér hún óvin-
ina koma æSandi. Hún þýtur inn,
grípur. barnið, kallar til mannsins
að koma með sér, og hleypur af
stað. Síðan hafa þau veriS á flótta
marga daga, og er er viss um, aS
þau hafa ekki notiS augnabliks-
hvíldar. Já, þann veg er þessu
háttað; en eg segi nú samt, aS ef
ekki fylgi þeim verndarengili, þá ..
— Þau eru svo óttaslegin, aS þau
finna enn hvorki til sársauka né
þreytu; en þorstann sé eg speglaS-
ann í augum þeirra. Eg held eg
ætti aS vera farinn að þekkja þorsta-
merkin á ásjónum ferðamannanna.
Og þegar pálmanum kom þorst-
inn í hug, fóru krampadrættir um
stofninn og blöðin engdust saman,
eins og þeim væri haldiS yfir eldi.
— Væri eg maSur, mælti hann,
þá mundi eg aldrei hætta mér út á
eySimörkina. Enda er það ofdirfska
öSrum en þeim, er rœtur eiga niðri
í hinum ótœmandi vatnslindiun. Hér
getur jafnvel pálmanum verið hætta
búin — já, jafnvel pálma, eins og
mér.
— Gæti eg gefið þeim ráS, mundi
eg ráða þeim að hverfa héSan hiS
fyrsta heim aftur. Því að óvinir
þeirra geta aldrei orðiS þeim jafn-
skæSir og eyðimörkin. Ef til vill
álíta þau, aS gott sé að hafast hér
viS. En sá veit gjör sem reynir, og
oft hefi eg átt fult í fangi meS að
halda í mér lífinu. Er mér einkum
minnisstætt eitt sinn er eg var ung-
ur, þegar hvirfilvindurinn feykti
yfir mig háu sandfjalli. Mér lá við
köfnun. Og gœti eg dáið, þá mundi
þetta hafa orðiS minn bani.
Pálminn hélt áfram að hugsa
upphátt, eins og gömlum einstæS-
ingum er títt.
— Eg heyri kynlegan hljómþyt
fara um krónuna mína, mælti hann;
hvert einasta blað titrar. Eg veit
ekki hvaS veldur þeim kynjum, er
um mig fara viS að sjá þessa vesa-
lings flóttamenn. En konan hrygga
er svo undur fögur. II ún minnir mig
á hina dásamlegustu minningu liS-
ins tíma.
Og meðan þyturinn hvein í blöð-
nnum, rifjaði pálminn upp fyrir sér
viðburð löngu liSinna alda. Tvö
stórmenni fóru þar um eyðimörk-
ina. Það var drotningin frá Saba og
Salómon konungur hinn vitri. Hann
var að fylgja henni heim á leiS, og
hér ætluSu þau að skilja.
Til minja um þessa stund, mœlti
drotningin, sái eg döSlukjarna hér
í jörðina, og eg mæli svo um, að
upp af honum spretti pálmi, sem
vaxi og þróist, uns GySingar eign-
ast þann konung, er meiri sé en
Salómon. Og sem húu hafði þetta
mælt, sáSi hún kjarnanum og vökv-
aSi með tárum sínum.
En hvernig víkur því við, aS mér
kemur þetta í hug einmitt í dag?
' — spurði pálminn sjálfan sig. Get-
ur þaS hugsast, að þessi flóttakona
sé svo fríS, að hún minni mig á
hana, sem fríðust var allra drotn-
inga — þá konu, sem meS ummæl-
um sínum réði tilveru minni, lífi
og þroska til þessa dags?
— Þyturinn fer vaxandi í blöSum
mínum, og hann er angurblíður eins
og líksöngur. Engu líkara, en að
þau séu að spá feigS einhvers. En
gott er til þess að vita, aS ekki get-
ur slík spá átt við mig. sem cr ó-
dauSlegur.
Það hlutu aS vera flóttíun: nnirn-
ir, sem þyturinn spáSi feigð, hugs-
aði pálminn. Enda hugSic þau sjálf
maðurinn og konan, aS ekki gæti
hjá því fariS,að þeirra síðasta stund
væri í nánd. ÞaS var auðséð á yfir-
bragði þeirra, er þau fóru framhjá
úlfalda-beinagrindum, sem lágu þar
við veginn; og á augnaráSinu, sem
þau gutu til hræfugla tveggja, er
flugu fram hjá. Yið öSru var ekki
að búast. Þau hlutu að farast.
Þá komu þau auga á pálmann og
grastóna í kring og flýttu sér þang-
að, í von um að finna þar vatn. En
þegar loks þangaS kom, hnigu þau
niSur af þreytu og örvæntingu —
því aS lindin var þornuS. Konan
lagði barniS frá sér og settist grát-
andi við lindar-farveginn • en mað-
urinn fleygði sér niður við hliS
hennar og lamdi meS kreftum hnef-
um skrælnaSa jörSina. Og pálminn
heyrSi þau vera að tala sín á milli
um aS þarna hlytu þau að bera
bein sín.
Hann skyldi það einnig af sam-
tali þeirra,. að Heródes konungur
liefði látið myrSa öll börn tveggja
og þriggja ára, af ótta viS þaS, að
hinn mikli vœntanlegi konungur
GySinga vœri fæddur.
—- Þyturinn fer vaxandi, mælti
pálminn. Þeir eiga víst ekki langt
eftir, vesalings flóttamennirnir.
Ilann heyrði þaS líka á þeim, að
þeim stóð ótti af eySimörkinni. —
Maðurinn sagði, að betra hefSi þeim
veriS aS vera kyrr og veita hermönn-
unum viðnám, en aS flýja hingað
— þaS hefði orSið þeim léttbærari
dauðdagi.
— fíuff hjálpar okkur, svaraSi
konan.
— Hvernig má þaS verða, mælti
maðurinn, þar sem viS erum hér
varnarlaus innan um óargadýr og
höggorma.. — Og hann reif klæði
sín í örvæntingu og grúfSi andlit-
ínu niður í jörSina. Hann var meS
öllu vonlaus, eins og sá, er fengið
hefir banasár.
En konan sat flötum beinum,
spenti greipar um kné sér og horfSi
út yfir eyðimörkina. Og svipur
hennar lýsti takmarkalausri sorg.
Pálminn tók eftir því, aS enn
óx þyturinn í laufinu. Konan hafSi
auðsjáanlega orðiS þess vör; því að
hún leit upp í laufkrónuna. Og um
leiS hóf hún ósjálfrátt upp hend-
urnar.
— Döðlur, döðlur! hrópaSi hún.
Svo innileg bæn fólst í röddinni,
að pálminn óskaSi aS hann væri
ekki hœrri en svo, að jafn-auSvelt
væri að ná í döðlur hans, eins og
aS tína rauSu berin af þyrnirunn-
anum. Hann vissi sem sé að krón-
an var alsett döðluskúfum, — en
hvernig áttu flóttamennirnir aS ná
til þeirra, slíka ógnar-hœð.
MaSurinn hafði þegar veitt því
eftirtekt, að döðlurnar héngu svo
hátt, aS engin leiS var að ná þeim.
Honum varS það því ekki einusinni
að líta við, en hafSi hinsvegar orð
í „Pólitiken“ frá 24. nóv. segir
frá því, aS Jóhann Sigurjónsson
skáld hafi látið eftir sig nokkur
handrít, sem ekki hafi áður veriS
prentuð, ýmist í rími eSa lausu
máli, og meðal þeirra er ferSasaga,
sem blaSið birtir, og fer hún hér á
eftir.
Jóhann heitinn fór þessa göngu-
för, ásamt þremur ungum mönnum
öðrum, meSan hann hafði Fjalla-
Eyvind í smíðum, og komu þeir
gangandi alla leið hingaS til Reykja-
víkur.
Kl. 2 um nóttina lamcli stormur-
inn á gluggann og vakti mig. Fyrst
eftir að eg vaknaSi, vissi eg ekki
hvar eg var, en þegar eg leit á sam-
ferðamenn mína sofandi, mundi eg
að eg var á ferSalagi.
Eg rifjaði upp í huganum ferSa-
áætlun okkar. Við vorum fjórir og
höfSum lagt upp í gönguför frá Ak-
ureyri til Reykjavíkur. ViS höfðum
valiS okkur Vatnahjallaveg, sem er
erfiðasti og sjaldfarnasti en jafn-
framt fegursti vegurinn frá Norðnr-
landi til SuSurlands. Hann liggur
upp úr Eyjafjarðardölum og niSur
í Haukadal, til Geysis hins mikla.
Við höfðum veriS hálfan annan dag
frá Akureyri inn að Tjörn, og þar
vorum viS nú staddir. Sá bær er inst
inni í Eyjafjaröardalnum, næst há-
lendinu. Þaðau hófst ferðin yfir ör-
æfin. ViS höfSum mælt það á landa-
brjefinu, aS tuttugu mílur vœru
milli bæja eftir beinni línu, og þá
leið ætluðiim við aS fara á fjórum
dögum, síSan að-hvíla okkur einn
dag við Geysi, en ganga svo á tveim-
ur dögum þaðan til Reykjavíkur.
Þetta var nú ferSaáœtlunin. ViS
höfSum meS okkur nesti og tjald og
svefnpoka úr vatnsheldu Ijerefti,
því við vissiun að uppi undir jökl-
unum gæturn við fengið á okkur
snjóhríS, þótt sumar væri. Fylgdar-
maðurinn hafði komiS á eftir okkur
og náS okkur kvöldinu áSur. Alt var
í reglu.
Ekki veit eg hvaS nóttin haíði
gert af skýjunum, en þegar eg var
vakinn, kl. (i um morguninn, var
himininn heiður og blár og komið
logn. Ekkert er jafn ynclislegt á okk-
ar blesuðu jörS og fagur sumar-
morgun — fjárhúsin, hvaS þá ann-
að, litu út eins og þau væru nývölm-
uð. ViS tókum saman farangur okk-
ar og lögSum á stað. Beztu óskir
fylgdu okkur. Nokkrar smástúlkur
stóSu á hlaðinu og störðu á eftir
okkur, eins og menn stara á haustin
eftir síSustu farfuglunum.
Þegar við komum niSur að áuni,
fórum viS úr sokkum og buxum ; við
höfðum vaSið hana áður, til að kcm-
ast heim aS bænum, svo að viS.lcönn-
uðumst við hana. Hér var iiúr. lít.il
og meinlevsisleg, en niSur viS Akur-
eyri, þar sem hún fellur í hafið, er
hún orðin aö stórri á. Eg hefði ekki
trúaS því, að þetta væri sama áin,
ef eg hefSi ckki gengið fram með
henni mílu eftir mílu, vaSiS yfir læk-
ina og árnar, sem í hana féllu, og
séð hana verða minni og minni,
þangaö til hún loks hvarf á milli
fjallanna inst inni í dalnum eins og
ofurlítill glitrandi ormur.
Vatnið var kalt og nísti tcernar,
en við fundum þaS aS eins sem allra
snö^vast, og á eftir voru fætur okk-
ar kátir.
Þar sem brekkurnar hófust nám-
um við staðar til þess að líta eftir
flutningnum. Þarna var enginn veg-
ur, enginn stígur, en uppi við snjó-
skafl í brúninni stóð steinvarSa og
eftir henni stýrðum við eins og vita.
Sandurinn lét undan fótum okkar og
steinarnir ultu niSur, en viS færð-
umst hœrra »g hærra upp.
í miðrl brekkunui námum við
staSar, til þess að njóta útsýninnar
yfir dalinn. Þarna voru lágu sand-
öldurnar, sem áSur heftu útsjónina
í norðri, og litu út eins og smáar
þúfur, en milli þeirra lítil, falleg
tjörn.
ViS héldum svo áfram uppeftir
og hlupum síðasta spottann. ViS
höfSum búist við að sjá langt inn í
land af brúnini, sjá hvíta sólglitr-
andi jökla, en sáuift. ekkert annað en
bera eyöimörk.. Við skVgndumst eft-
ir því, hvort ekki væri kveSja til
okkar í vörðunni, en liún var engin.
Nú var klukkan orSin 9. Einum tíma
síSar vorum við komnir svo langt, að
við sáum Hofsjökul og var hann aS
sjá eins og langt, ljóst ský niðri við
sjóndeildarhringinn. ViS áSum
þarna við flata snjófönn, gáfum
hestunum hey og átum sjálfir morg-
unmat, og um leiS og við fórum
skrifuðum viS nöfn oltkar í snjóinn.
Aldrei hef eg séS svo eyðilegt
land. Sandur, möl og grjót svo langt
sem augað eygir, engin hrísla, elck-
ert blóm, ekki eitt. strá, ekkert dýr,
ekki einu sinni einförull örn — og
samt er fallegt þarna. Loftið er dá-
samlegt, aS anda því aS sér, hæg gola
svalar kinnum. okkar og sólin skín
yfir jökla og einstök, blá fjöll í
fjarska. Við göngum í suðvestur,
stefnum á Hofsjökul. ViS förum
fram hjá Ullarvatni, og í suðvestri
sjáum viS yfir Sprengisancl. Við sjá-
um Vatnajökul. Við göngum mílu
eftir mílu, yfir eina hæSina af ann-
ari, en leiSin að Hofsjökli virðist
samt lítið styttast. Loks verSum viö
hrœddir um, að landabréfið sýni
elcki rétta leiö, því stefna okkar er á
jökulinn miðjan, svo aS við beygjum
af til vesturs.
Tvœr stórár koma undan Hofs-
jökli, Héraðsvötnin og Blanda. Hér-
aSsvötnin myndast af tveimur jök-
ulkvíslum. Frá Vatnahjalla að eystri
kvíslinni eru 4 mílur.
Þarna áSum viS í tvo tíma og át-
um miðdegisverð. ViS stililuðum yf-
ir Geldingakvísl' á tröllabrú, þ. e.
nokkrum stórum steinum, sem tröll-
in í gilinu höfSu kastað niður í ána,
til þess aS krakkarnir þeirra kæmust
þurrum fótum yfir um. Hálftíma.
síSar konmm viS að vaðinu.
Við klæddum okkur úr öllum föt-
um, nema vesti og skyrtu, en bund-
um þau svo hátt upp um okkur sem
hcegt var. Svo létum viS á okkur ís-
lenzka skó, til þess að hrufla ekki
fæturna á grjótinu í árbotninum, og
eftir litla stund vorurn við komnir
út í mið ja ána. Kolgrár jökulstraum-
urinn lagðist þungt á lendar mér og
tók fast í gönguprik mitt, sem var
grein af tré og í digrara lagi. Eg
varS aS nema staSar öSru hvöru og
líta til lands, til þess að verjast
svima.
Við komumst yfir ána, og kalda-
baðið var hressandi. En okkur var
kalt, og viS urSum að hlaupa, til
þess aS ná í okkur hita. Kl. hálf sjö
komum við að Pollum, og þar höfS-
um við ákveðið aS láta fyrir berast
um nóttina.
Við reistum tjalcl okkar, tíndum
saman skrælnaSa kvisti og kveyktum
eld til þess að hita okkur kaffi.
ViS fengum okkur svo aS borSa og
okkur leið vel. Þarna er ofurlítill
gróðurteigur í miðri eyðimörkinni,
dálítil tjörn og lækjarsitra. Undir
tjaldinu okkar er mosadúkur, svart-
ur og gulur eins og leópardaskinn.