Ísafold - 01.01.1926, Blaðsíða 1

Ritstjórar:
Jón Kjartansson.
Yaltýr Stefánsson.
Sími 500.
Anglýsingasími
700.
Árgangurinn
kostar 5 krónur.
Gjalddagi 1. júlí.
Afgreiðsla og
innheimta
í Austurstræti 3.
Sími 500.
51 árg. 1. tbl.
Isaf oldarprentsmið j a
h.f.
ísalold.
á öðrum stað hjer í blaðinu, var Hafði hann þar sökt sjer niður í
Þetta tölublað ísafoldar er hið
fyrsta af hinum 51. árgangi.
Það þótti eigi rjett, að láta
þetta elsta blað landsins hverfa
yfir þessi tímamót, án þess þeirra
og undanfarinna ára væri minst
að nokkru.
í raun og veru var 50 ára af-
mæli ísafoldar þ. 19. sept. 1924,
því þá voru 50 ár liðin síðan 1.
blað hennar kom út.
En á þeim degi, voru eigi komn-
ir út 50 árgangar blaðsins, held-
ur var 49. árg. þá á ferðinni.
Þessi seinkun kom til af því, að
útgáfan hætti um stund, frá því
í árslok 1921 og þangað til 1.
apríl 1924.
L september 1924, er 50 ár
voru liðin frá þvi, að ísafold hóf
göngu sína um sveitir landsins'
stóð urn hana allmikill styr. Var
það að vísu ekkert óvenjulegt,
því eigi verður sagt um ísafold
með sannnindum, að hún hafi lif-
að við neina lognmoliu afskifta-
leysis undanfarin 50 ár.
En í hitteðfyrra eða haustið
1924, stóð alveg sjerstaklega á.
ísafold hafði legið niðri í rúm 2
ár. Hún reis upp aftur án þess
að hafa nokkra vísa áskrifendur.
Vinna varð henni útbreiðslu og
hylli á ný. .
En andstæðingarnir töldu sjer
leik á borði að spilla fyrir út
breiðslu og áliti hennar vegna
þess, að menn ungir og óreyndir
tóku við stjórn hennar. er útgáfan
byrjaði á ný.
Enn er þjóðinni í fersku minni
ritstjórn Björns Jónssonar á ísa-
fold. Enn lifir í endurminning
manna vopnagnýr bardagamanns-
ins. Og allir sem fullorðnir eru,
muna fullhugann bjartsýna, áhuga
manninn. hamhleypuna, er með
málsnild og fimleik *hins æfða
blaðamanns greip skeyti öll á
lofti, er til hans var beint.
Þegar á þetta er litið, er ekki
nema eðlilegt, að það hafi reynst
og reynist, erfitt verk og aðsúgs-
mikið, að taka upp ritstjóm ísa-
foldar — svo það þyki vel af
hendi leyst. —
Hjer er þó þess að gæta, að
líta verður á málið frá annari
hlið. Fyrir þá sem leggja alúð og
rækt við starf sitt, er ekkert gagn-
legra en ágæt fordæmi. Eins og við
íslendingar njótum góðs af feðr-
anna frægð — eins og karlmenska
þeirra og mannkostir, örfa til eft-
irbreytni og manndáða — eins er
það í hvaða starfi sem er, hinn
mesti fengur, að hafa sem ágæt-
astar fyrirmyndir.
Á þessum rúmu 50 árum sem
liðin eru, síðan ísafold byrjaði að
koma út hafa skilyrði fyrir blaða-
útgáfu breyst allmikið hjer á landi
En þó svo sje, geta grundvall-
arreglumar um ritstjórn blaða gilt
þær sömu. Eins og getið er um
lífið næsta fábreytt á landi hje^
fyrir 50 árum — og sáu menn
þess lítil merki, að þörf væri á
nýju blaði.
Af efni fyrstu árganga ísafoldar
er markmið og tilgangur stofn-
andans auðsær. Hann hafði um
nokkurt ára bil setið erlendis.
það mest af öllu,
heimsviðburðunum
að kynnast
- öllu því
sem máli skifti og fram færi í
heiminum utanlands og innan.
Síðan harðvítugar flokkadeilur
helsta, sem var að gerast í sam- risu hjer innanlands hefir það oft
tiðinni.
Er hann byrjaði blaðaútgáfu,
mun það framar öllu öðru hafa
vakað fyrir honum, að blað hans
yrði fræðandi um alt það helsta,
viljað brenna við, að blöð væru
gefin út, sem sintu meira um póli-
tískt karp en hina almennu fræðslu
og frjettafróðleik.
Vitaskuld þarf blað hvert að
tsafold og Björa Jénsson
Eftir Einar H. Kvaran. S !
hafa ákveðna afstöðu til stjóm-
mála og£ helstu dagskrármála
þjóðarinnar og má vel á því fara
án þess að blöðin einskorði meg-
inið af efni sínu um deilumálin.
En þetta hefir viljað brenna við.
Blöðin hverfa frá aðalhlutverki
sínu, að flytja mönnum nýungar og
fróðleik. En þó hinn almenni
frjettafróðleikur . hafi oft orðið
útundan, hefir almenningur eigi
mist sjónar á aðalhlutverki blaða.
Er því blaði enn í dag best tekið
á landi hjer. sem fjölbreyttastar
frjettir flytur.
Og þó hinar hlutdrægu frásagn-
ir blaða veiti flokksforingjum
liðsauka og vaxandi brautargengi.
verður það ekki langvinnt, því
hver sá, sem á upptök að vísvit-
andi rangfærslum máli sínu til
stuðnings, hann sýnir málefni því
sðm hann berst fyrir, hið fylsta
vantraust.
Náist ekki fylgi með sannri
rökvíslegri fræðslu um málið, telji
forvígismennirnir hlutdrægni nauð-
synlega, þá spilla þeir málstaðn-
um, í stað þess að bæta hann.
' Margt er það á landi hjer er
þarfnast endurbóta við. En fátt
er þó jafn afleitt og samgöng-
urnar sbr. við samgöngur annara
þjóða. Við ömurlega einangrun eiga
menn að búa í íslenskum sveitum.
Þar er fátt um nýbreytni, að öðru
leyti en því, sem hin sviptigna
íslenska náttúra landsins veitir,
og hin hugþekku landbúnaðar-
störf. En því meiri sem einangr-
unin er, því ríkari áherslu verða
blöðin að leggja á það að bregð-
ast eigi aðalskyldu sinni gagn-
vart lesendunum
Þessi missiri síðan í apríl 1924
hefir ísafold stefnt eindregið að
því, að flytja lesendunum eins
fjölbreyttar og áreiðanlegar frjettir
og fróðleik sem auðið er, um
viðburði fjær og nær. — Hefír
tekist, að halda þeirri stefnu
m. a. vegna þess að ísafold er
eigi bundin stjórn neins stjórn-
málaflokks í landinu en er rekin
með dagblaðinu (Mbl.) sem sjálf-
stætt útgáfufyrirtæki.
Hinar örtvaxandi vinsældir
blaðsins hvetja ritstjórnina til þess
að halda fast við þessa stefnu,
sem stofnandi ísafoldar markaði
fyrir 50 árum.
Fyrsta bla? ísafoldar kom út 19. lagt upp í hendurnar á Islending- um ritgjörðum um bækur. Þær
september 1874. Þá var ekkert um með stjórnarskránni. Hinir voru komu engar út, svo að teljandi væri.
árennilegt að fara að stofna nýtt miklu fleiri, sem töldu það vald Og ef einhver bók kom út, þá var
blað. Jeg held aö fæstir menn úti
um sveitir hafi fundið mikið til
þarfarinnar á því. Þeir fengu Þjóð-
ólf að sunnan og Norðanfara að
norðan. Það virtist vera nóg.
Áhugamál þjóðarinnar voru fá
og óljós. Stjórnarbótarmálið var til
lykta leitt um stundarsakir. Um úr-
slitin voru reyndar nokkuð skiftar
skoðanir. Til voru þeir menn, sem
hjeldu að alt of mikið vald væri
ekki nógu mikið. En jeg er lirædd-
ur um, að þeir hafi veriö flestir,
sem ljetu sig þetta stjórnarmál litlu
skifta og höfðu fremur óljósa hug-
mynd um, hvað í raun og veru var
að gerast. Menn töluðu sín á milli
um framfarir, en mjög mun mönn-
um hafa verið óljóst, í hverju þær
ættu að vera fólgnar, eða hvernig
þa*r ættu að gerast. Ekki gátu menn
vonast 'eftir miklum eða slcemtileg-
afstaða almennings gagnvart henni
mjög á reiki. Menn sjá það glögt á
því, livernig fór um ljóðabók, sem
Björn Jónsson ritstjóri ísafoldar, á
samt Snorra Pálssyni verslunar-
stjóra á Siglufirði, rjeðst í að gefa
út nokkurum árum síðar eftir eitt
af landsins frumlegustu skáldum,
Grím Thomsen. Ein blaöagrein olli
því að ekkert eintak seldist af bók
inni um 10 ár.
Hvað áttu íslendingar að gera
við nýtt blað 1
Ekki ýtti það undir áhugann á
nýju blaði, hvað langur tími leið
frá því að blöðin komu út, og þang-
að.til þau komu í hendur kaupend-
anna. Póstferðir voru fáar og á póst-
afgreiðslunni virðast hafa verið all-
miklir annmarkar. í öðrum árg.
ísafoldar hefi jeg tekið eftir t.veim-
ur dæmum. Bókasending frá Kaup-
mannahöfn var lieilt ár, eða líkleg-
ast eitthvað lengur á leiðinni til
viðtakanda. Hitt dæmið er frá Ak-