Ísafold - 06.01.1926, Blaðsíða 2

2
ÍSAFOLD
in vegna hinnar öru hækkunar á
krónunni er hafði orðið árin 1924
■og 1925, og álitið að atvinnuvegir
landsmanna gætu ekki borið slíka
hækkun, og ógerningur mundi að
halda krónunni í þessu háa verði.
Hún mundi falla aftur.
Rjett er það, að hækkun krónunn-
ar varð geysimikil þessi ár, úr 54
gullgildum aurum upp í 8IV2 og er
hækkunin meiri en hagfræðingar
hafa álitið að atvinnuvegirnir gætu
með ja'fnaði borið. En samt höfum
við getað borið þessa hækkun, og
það, að því er sjeð verður, án þess
að nokkurt hrun hafi af hlotist. Og
€r orsökin eflaust sú, að gott ár-
ferði hefir verið hjer þessi árin, og
afkoman, einkum 1924, óvenjulega
góð til lands og sjávar; hátt verð á
aðalframleiðsluvörum landsmanna
og verslunarjöfnuðurinn við út-
lönd okkur mjög hagstæður. Auð-
vitað hefir ekki verið komist hjá
þ>ví, að ýmsir erfiðleikar hafa orð-
ið samfara gengishækkuninni. Var
ekki hægt að búast við öðru.
Krafa aðalmálgagns Framsóknar-
flokksins, að krónan verði stýfð,
mrðist lítinn eða engan byr hafa
fengið hjá þjóðinni. Stafar það ef-
laust af því, að þjóðin fær ekki
skilið, að þetta vandamál, gengis-
málið, sje leyst að fullu, þótt krón-
an yrði stýfð. Alt er í óvissu um
það, hvað við mundi taka, ef að
þessu ráði yrði horfið. Enginn get-
ur sagt, að við gætum haldið krón-
unni þar sem við vildum stýfa;
enginn veit um, hvert yrði verðgildi
hennar að lokum. Meira að segja
eru miklar líkur til þess, að ef tvið
tækjum okkur einir út úr af þeim
þjóðum, sem sátu hjá í ófriðnum
mikla, og stýfðum krónuna, yrðu
afleiðingarnar svo örlagaríkar fyrir
okkur, að fjárhagslegt hrun myndi
af hljótast.
Eftir þeim undirtektum að dæma,
sem stýfingarkrafan hefir fengið
hjá þjóðinni, má sennilega líta svo
á nú, að málið sje úr sögunni, því
ólíklegt er, að Framsóknarflokkur-
inn sje eins einhuga fylgjandi stýf-
ingu, eins og blað flokksins hefir
: látið í ve.ðri vaka. En tíminn, sá
óendanlegi, leiðir í ljós, hvort svo er.
Jón Kjartansson.
Vestfirðir.
Það má telja yfirleitt meðalár
á Vestfjörðum hvað sjávarafla
snertir. Þilskipaútgerðin sem er
,nú altaf að minka, eins þar eins
og annarstaðar — gafst vel yfir
vertíðina, sömuleiðis færaveiðar á
smærri mótorbátum frá Patreks-
firði'.
í Víkum, Patreksfirði og Am-
arfirði mætti telja góðan afla, en
lakari mikið á norðari fjörðunum,
þó varð þolanlegur afli í Aðalvík.
Einn bátur frá ísafirði stund-
aði veiði frá Grundarfirði yfir
vetrarvertíðina og gafst vel, og
má búast við, að fléiri bátar fari
að gera það, þegar kominn er
, innsiglingaviti þar, sem ekki ætti
að dragast lengi.
Frá Vesturlandinu hafa verið
gerðir út 3 togarar í ár og sá 4
Leiknir, eign Ó. Jóhannessonar o.
fl. frá Patreksfirði, bættist við
síðast á árinu. Sömuleiðis hafa
bæst þar við nokkur línuveiða
gufuskip, svo að segja má, að
þetta sje fyrsta árið sem togara-
útgerð sje rekin frá Vesturland-
-O-OQO--0-
Sjávarútvegurinn 1925.
Eftir Kristján Bergsson.
Árið sem nú er að enda má telja
vel meðalár víðast hvar á land-
inu hvað sjávarútveginn snertir.
Togararnir flestir hjeldu áfram
veiðum, þegar eftir áramótin fyr-
ir Vesturlandinu (Halanum), og
var þar í janúarmánuði sami góði
aflinn, sem var þar seinni hluta
ársins 1924. Þó voru fáeinir tog-
arar, sem veiddu í ís, og fiskuðu
annarstaðar. En mestur hluti
togaranna byrjaði strax saltfisk-
veiðar, og er þá varla ekki svo mikil
þennan tíma árs um annan stað að
ræða en þetta svokallaða
„Halajnið“,
sem liggur ca. 45 sjómílur út af
Isafjarðardjúpi, og hafa togarar
fiskað þar nokkuð í seinni tíð,
byrjuðu þó aðallega á því síð-
astliðið ár, og var það trú margra
manna, að þarna væru nýfundin
stór og auðug fiskimið, sem hefðu
áður verið óþekt. En svo er ekki.
Halinn er gamalþekt fiskisvæði
af Vestfirðingum, en var þar kall-
að Djúpáisrif og stunduðu há-
'karlaveiðarar veiði sína þar mik-
Íð að sumrinu, þegar ís ekki haml-
aði þeim frá að haldast þar við,
en svæði þetta, sem er langt úti
í hafi, hjerumbil % af leiðinni
yfir til Grænlands, er oft þakið
ís, svo að í mörgum árum er ekki
bægt að haldast þar við. En árin
1924 og 1925 voru mjög íslítil
hjer við land, og voru stærri mó-
’torbátarnir frá ísafirði famir að
tstunda veiðar þar úti, jafnvel í
dimmustu mánuðum ársins.
En þessi veiði togaranna þar
úti varð kostnaðarsöm; því í
áhlaupaveðri sem gerði þar
7.—8. febrúar,
«og sem náði yfir mest landið for-
nst þar tveir togarar. Var annar
þeirra Leifur hepni, íslensk eign,
en hinn var eign Hellyer Bros.
Hull, og var hann að mestu leyti
með íslenska skipshöfn. Auk þess
brotnuðu meira og minna flestir
þeir .togarar, sem voru að fiska á
þessu svæöi; mistu loftskeytatækin,
fengu stýrisbilanir 0. s. frv.
Þegar búið var að gera við bil-
anir á skipum þeim, er heim
komu og ekkert spurðist til þess-
ara tveggja skipa, var hafin leit
að þeim af flestum þeim togur-
um, sem sjófærir voru; sömuleið-
is svo og af varðskipinu Fylla.
Tafði þessi leit og viðgerðin á
skipunum þau flest í mánaðar-
tíma.
Suðurland.
Þar byrjaði vertíðin strax eftir
áramótin í Sandgerði og mátti
teljast mjög góð hjá flestum bát-
unum. Bátfjöldinn var líkur og
árið á undan. pó höfðu bæst við
nokkrir aðkomu línubátar auk ís-
; firsku mótorbátanna, 'Sem að jafn-
aði stunda þar veiðar á vetrarver-
tíðinni, ýmsir gufubátar, frá Norð-
ur- og Auátúrlandi.
Tíðin var oft hagstæð, þegar
leið á vertíðina, oft norðan átt
j og kyr sjór, enda var óvenju-
góð veiði í sumum brimmeiri
veiðistöðvunum kringum Reykja-
nes, t. d. Grindavík, svo að ekki
hefir komið þar önnur vertíð
slík, í mörg ár: Aflinn þar sam-
tals 3100 skippund á 20 árabáta
og 1 mótorbát, sem kom seint á
vertíðinni. Er það aðeins ca. 400
skpd. mjnna, en á Eyrarbakka
og Stokkseyri til saman á 24 mó-
;torbáta, og þótti þó vertíðin þar
upp á það bestá.
• Aftur á móti var vertíðin í
Vestmannaeyjum töluvert lakari
yfirleitt, en árig á undan og er
aflinn þar í heild sinni mjög lík-
ýir og árið 1924, en skipin sem
stunduðu veiðarnar, voru tölu-
vert fleiri. Auk þess stunduðu
jnokkrir stærri gufu- og mótor-
skip netaveiði við Eyjarnar síð-
ari hluta vertíðar og lögðu afla
sinn á land í Reykjavík eða
Hafnarfirði.
inu, þó að einstaka skip hafi þar ísafjarðarumdæmi Saltað. Kryddað. Brætt.
lagt á land aðeins eina og eina Siglufjarðarumdæmi tn. tn. mál-
ferð, þegar svo hefir staðið á. Akureyrarumdæmi 17,232 80 55,535
Smærri vjelbátar úr Bolungar- Seyðisfjarðarumdæmi .. 125,878 32,451 26,020
vík og Hnífsdal hafa aflað lítið . . 70,513 6,568 65,167
á árinu. Umdæmi: 1,415 — —
Samanlagt hefir aflinn í heild
sinni verið líkur á Vesturlandinu Samtals .., .. 215,038 39,099 146,722
í ár og árið áður, í kringum 40
þús. skpd. En þau skip, sem höfðu ákveð- aði nok’kuð þegar leið fram á
Norðurland.
Fiskigöngur komu óvenju-
snemma á árinu upp að Norður-
landinu, bæði inn í Eyjafjörð og
Skagafjörð, en sá afli sem fjekst
fyrst framan af, var nær eingöngu
jstundaður af árabátum og fór að
mestu til matar 'og var seldur
í sveitirnar. En með byrjun apríl,
;köm óvenjumikið fiskihlaup að
Grímsey, og mátti telja þar hlað-
afla ,um tíma. Fóru nokkrir mó-
torbátar frá Eyjafirði og Húsa-
Vík þangað og stunduðu veiði.
Það má telja það með nýmæl-
jum, að á þessu ári voru fyrst lögð
þorskanet við Grímsey og gafst
(tilraunin ágætlega, Voru þau
/lögð þar 23. apríl og fiskaðist
strax vel í þau. Það var maður
frá Húsavík, sem gerði fyrstu til-
raunina.
Annars eru þorskanet lítið þekt
og notuð á Norðurlandi og er það
því merkilegra, þar sem fyrsta til-
jraunin, sem gerð var með þorska-
net, var einmitt gerð í Skagafirði
um 1730, og gafst þá vel. Beitu-
leysi hamlaði mikið útgerðinni yf-
ir vorið, eins og altaf þar, þegar
ekki fæst síld á Akureyrarpolli
jjafnóðum og á þarf að halda.
Ársaflinn í Norðléndingafjórð-
ungi nam tæpum 20 þús. skpd.
Austurland.
Þar hefir árið’ verið heldur
slæmt að sumu leyti. Hornafjarð-
arfiskiríið var minna, en árið áð-
ur, enda var þátttakan minni; en
árabátaveiðin var í súmar, á mörg
um stöðum ágæt. T. d. var óvenju-
mikill afli um langan tíma á
Norðfirði. Á Skálum var ágæt
veiði, en beituleysi hamlaði mik-
ið afla þar fram eftir öllu sumri
því að engin beita var fáanleg
nema horuð vorsíld frá Faxa-
flóa, sem ekki fiskaðist á, og síld
fjekst ekki þar alment, fyr en
um lok júlímánaðar. Aflinn alls
á Austurlandi tæp 30 þús. skpd.
þar með talin 2 þús. keypt af
útlendingum, en árið áður var
það hvortveggja til samans um
■36 þús. skpd.
Síldveiðin
var mikið meiri en árið áður.
Fyrri hluta síldartímans var síld-
in að vísu nokkuð dreyfð, og var
þá aðalveiðin austan við Langa-
nes og á Grímseyjarsundi. En
þegar leið fram á miðjan síld-
artímann, fór veiðin að verða
jafnari, enda hjálpaði það mikið,
að veðrið var mjög hagstætt all-
an tímann, gagnstætt því sem
■verið hafði tvö updanfarin ár.
pátttakan í veiðinni, bæði af
hálfu Islendinga og Norðmanna
var líka meiri, en áður hafði
verið.
Samningsbundið verð hjá þeim
sem fis'kuðu, bæði til söltunar og
bræðslu, var í kringum 15 kr. pr.
mál (150 lítra.)
Samtals var síldvéiði íslendinga:
Sala sjávarafurða.
Fyrst eftir áramótin, var mikil
eftirspurn eftir saltfiski, og var
töluvert selt af honum til ítalíu.
Fyrstu mánuðina var verðið hátt,
um 80 aur. pr. kg. f.o.b., enda
voru óvenjulega litlar birgðir fyr-
irliggjandi um áramótin eftir ná-
kvæmri uppgjöf matsmannanna,
var talið, að væru liggjandi í
landinu um síðustu áramót 8,530
smál. af verkuðum og 2,224 smál.
aí óverkuðum fiski og jafngildir
það sama sem 62,580 skpd. af full-
verkuðum fiski. Þar að auki voru
birgðirnar í neytslulöndunum með
minna móti. Fiskverkun byrjaði
því með fyrra móti, en óhagstæð
veðrátta hamlaði fiskverkuninni
mikið, svo að fyrstu þurfiskfarm-
arnir fóru ekki frá landinu fyr
en 25. maí. (Árið áður fór fyrsti
farmurinn 17. maí), og var verðið
á nýjú framleiðslunni í byrjun ca.
190 kr. pr. skpd., en fór smá-
lækkandi og var í júlímánuði
komið niður í 160 kr., en hækk-
inn samning til söltunar um vissa haustið og komst þá aftur upp í
upphæð, fengu 17—18 kr. pr. mál. 175 kr. pr. skpd. fyrir stórfisk.
Flest skip, sem seldu veiði sína, Aftur á móti lækkaði stöðugt
og enga áhættu höfðu með söltun, verðið á Labradorfiski, sem var
munu því hafa sloppið skuldlaus framan af árinu 135 kr. pr. skpd.,
frá sumrinu. Öðru máli var með ler. síðustu mánuðina komið niður
þá, sem söltuðu eða keyptu síld í 95 kr. skpd.
ti! söltunar. Þeir hafa margir, gama var meg s;idina, síðari
orðið fyrir miklu tapi því verðið hluta júlímánaSar var eitthvað
á saltsíldinni fór hægt fallandi selt flf sfld fyrir 60 aur kg f-0.b.
allan tímann og töluvert liggur En yerðið lækkaði st88llgt> og
óselt af síld frá sumrinu ennþá, var j des komið niðnr j 20 anr.
sumt hjer og sumt í Höfn, eða
Svíþjóð.
og jafnvél ekki seljanleg fyrir
það. Gengi íslenskra peninga fór
Norðmenn fiskuðu hjer við land hækkandi alt ári8> var í byrjun
ti’ söltunar 163,000 tunnur. En
þar að auki er mikið af bræðslu-
síldinni bjer á landi fiskað af
Norðmönnum, og nokkur hluti af
þeirri síld, sem söltuð hefir ver-
ið hjer í landi líka; því þrátt
fyrir það, þó að útlendingum sje
bannað samkvæmt lögum frá 19.
ársins 28,00 fyrir 1£, en um árs-
lokin 22,15. Þetta hafði auðvitað
í för með sjer töluverða lækk-
un á íslenskum afurðum, og varð
því útflutningur ársafurðanna
minni í íslenskum krónum en
næsta ár á undan.
1. desember 1925 nam ársút
júní 1922, að leggja hjer upp flutningnrinn.
veiði sína, þá hefir þeim lögum
aldrei verið framfylgt, að minsta
kosti ekki hvað síldina áhrærir.
Þá fiskuðu hjer tvö stór gufu-
skip dönsk, og söltuðu veiði sína
um borð. Skip þessi fiskuðu og
verkuðu veiði sína í íslenskri Bir^ir af fiski 1 landinu vortt
landhelgi, og hefðu því ábt að L des' sL 108>429 skPd- mntt
ísl. kr.
67822563
1. des. 1924:
ísl. !kr.
73611000
gullkr.
48198000
gullkr.
39282000
láta meta veiði sína samkvæmt
matslögum og borga af henni út-
flutningsgjald.
Þá voru starfræktar á árinu
7 síldarbræðslur, 2 á Vesturlandi:
Sólbakka og Hesteyri. 3 í Akur-
eyrarumdæmi: Krossanesi, Dag-
verðareyri og RaufarhöLi og 2
á Siglufirði.
Af þessum 7 bræðslustöðvum
er 1 íslensk, 1 dönsk-íslensk, og
hinar allar norskar, og hafa sum-
ar þeirra, t. d. á Raúfarhöfn og
Ragverðareyri verið bygðar síð-
astliðið sumar, og byrjað er á
byggingu tveggja í viðbót, sem
eiga að verða búnar fyrir næstu
síldarvertíð.
■það vera líkt um áramótn, því að
útfl. í des. er varla minni en það,
sem í land hefir komið á sama
tíma.
Skipastóll landsmanna
hefir aukist mjög mikið á árinu.
Fyrir utan fjölda af mótorbátum,
sem bæst hafa við, hafa verið
keypt til landsins mörg línuveiða-
gufuskip og sex botnvörpungar,
kom að vísu einn þeirra í stað
Leifs hepna sem fórst á árinu;
kemur og annar í stað botnvörp-
ungsins Ásu, sem strandaði, svo
að viðbótin er þar ekki nem*
fjögur skip.
Tíðarfar, mannskaðar 0. fl-
Fyrstu mánuði ársins fiskuðtt