Ísafold - 12.01.1926, Side 1

KITSTJÓRAR:
J6n KjartanBSon.
Valtýr Stefánsson.
Sími 500.
Aaglýsingasími
700.
ISArOLD
Árgai
mnn
kostar 6 rónm
Gjalddag júlí
Afgreii Og
innli ita
í Austu; i,ræt
Sím xoá
DAGBLAÐ:MORGUNBLAÐIÐ
5(. árg. 3. Ibl.
Þriðjudaginn 12. janúar 1926
ísafoldarprentsmiðia h
Landbúnaðupinn 1925.
i
Eftir Sigurd Sigurðsson búnaðarmálastjóra.
Þetta ár má telja eitt með betri armánuðina, vegná þess að tregt
árum, í búnaðarlegu tilliti, er gekk með ,sölu mjólkurinnar. í
komið bafa um langt skeið. •— nóv. vildi það óhapp til, að verk-
Skýrslum er eigi safnað um fram- smiðjan brann. Bændur hafa þó
leiðslu búnaðarafurða eða húsa- í hyggju að endurreisa hana.
og jarðabætur, fyr en eftir á, svo Verðlag á búsafurðum. Ullar-
eigi er hægt að dæma um, hvern- verðið fjell mjög á árinu, svo
ig heildarútkoman er, nema eftir bændur munu vart fá hálft verð
frjettum og umsögn manna úr fyrir ullina, móts við það sem var
ýmsum s’veitum landsins, og sem síðastl. ár. Á öðrum búnðarafurð-
eru að meira eða minna leyti óá- um mun verðlag hafa verið nokk-
byggilegar. Eftir þessum heimild- uð líkt og í fyrra.
um mun þó heildaryfirlitið þann- Samband íslenskra samvinnu-
ig: ; f jelaga ljet gera tilraunir með
Tíðarfar. Fyrstu mánuði ársins útflutning á frystu sauðakjöti. —
var veðráttan hagstæð. Hitinn yf- Væntanlega verða þessar tilraunir
ir meðallag, einkum í jan. (2,1°) til þess að nýr markaður fyrir
og mars (1,6°). Vorið var gott, íslenskt kjöt opnist á Englandi.
nokkuð þurviðrasamt á Suður- ^að jrrði til ómetanlegs gagns
landi, framanaf. Sumarið var ó-, fyrir búnað vorn.
venju hlýtt á Norður- og Austur- j Kaupgjald. var alment hærra
landi, en úrkomur miklar fyrir en síðastl. ár. ' Bændur kvarta
sunnan. Haustveðráttan var góð mjög um fólksskort og há vinnu-
um land alt. Fyrst á síðustu mán-jlaun í sveitunum, sem búnaðurinn
uðum ársins brá til hríða um
Norður- o g Austurland.
eigi geti borið. Þetta málefni er
mjög athugavert; , því fari alt
Heýafli. Spretta mun hafa ver- yngra f61kið úr sveitunum um
ið í betra lagi um land alt. —J bjargræðistímann, er eigi að
Óvenju góð heyskapar tíð fyrir v®úta að þar verði miklar fram-
norðan og austan, svo heyafli, kvæmdir. Aðal orsök liinna háu
mun hafa orðið þar með meira' vinnulauna er dýrtíðin í Reykja-
móti. Rigningar töfðu mjög hey-! vik> sem seint ætlar að linna.
afla á Suðurlandi, og verkunj Jarðabætur. Hve mikið, hefir
heyja mun hafa orðið miður góð ; V('rið framkvæmt af þeim, verður
á mörgum stöðum, en að vöxtum eiíÞ sagt með vissu. Um það vant-
mun heyaflinn hafa orðið vel í jar allar skýrslur. 1 sveitunum
meðallagi virðist vera að lifna yfir fram-
1 *__TT. i o -i lcvæmdunum, bæði jarða- og húsa-
Uaroyrkja. Hun mun hafa hepn
„ , . , , . botum, Af stærri framkvæmdum
ast vel um land alt, svo uppskera.;
af garðjurtum mun hafa orðið 111,1 llMlll<l a ■
með meira móti. Víða leggja menn 1 Eyjafirði tætti þúfnabaninn
of litla stund á garðyrkju, og exfirski um 75 dagsláttur fjrir
fara því á mis við þann hagnað, liæn<lur, það er alt nýyrkja.
sem af því gæti leitt. Áiíka mikið var unnið með þúfna
bananum lijer fyrir Reykjavíkur-
bæ. pað er í hinni svo nefndu
Sogamýri. Þar er verið að reisa
nýbýli. 60—70 ha. landspilda er
ætluð til þeirra framkvæmda og
I
er vel á veg komið. Landið er
Skepnuhöld munu yfirleitt hafa
Verið góð um land alt, og væn-
leiki fjár að haustinu vel í með-
allagi.
Smjörbúin. Þau störfuðu 9 í
sumar. Eitt heltist úr lestinni, afjræst; tæpur helmingur tættur, bú-
þeim, sem störfuðu í fyrra. Fram- j $ að leggja vegi og reisa þrjú
leiðslan mun hafa verið lík og J nýbvIi. Hverju býli er ætluð 2—3
síðastl. ár. Sýning á mjólkuraf- jia stðr Spiida.
urðum var haldin s. 1. haust íj 1 þessu ári hafa dráttarvjeiar
Reykjavík. Hún sýndi framför fyrst verulega verið notaðar til
frá því í fyrra. Það, sem dregur | jargyrkju. Á Korpólfsstöðum í
úr starfsemi smjörbúanna, er Mosfellssveit, á búi hr. Thor. Jen-
mjólkur-, en einkum rjóma-sala
til Reykjavílcur, sem eykst mjög
mikið með hverju ári.
Gráðaostabúin í Þingeyjarsýslu'
Verkafólksskorturinn knýr menn
til að útvega sjer betri verkfæri
en áður, til jarðyrkju og heyafla.
1 ár mun hafa verið útvegað
meira af þessum verkfærum, —
stærri og minni, — en nokkru
sinni áður. Mönnum er farið að
skiljast hve mikla þýðingu það
hefir að hafa góð verkfæri við
búskapinn; sem dæmi þess má
nefna, að bóndi einn, sem á góð
heyvinnutæki (fyrir hesta) lieyj-
aði um 3000 hesta með 6 manns
á 10 vikum, og er það mi'kill hey-
afli.
Notkun tilbúins áburðar tvö-
faldast nú að heita má með ári
hverju. Það styður mikið að auk-
inni nýyrkju. Á tveim býlum hafa
verið gerðar miklar umbætur síð-
ustu árin, en það er á Vífilsstöð-
um og Korpólfsstöðum. Á Vífils-
istöðum hefir á síðastl. 9 árum
verið unnin 16000 dagsverk að
jarðabótum. 1916 fengust þar 63
hestar af töðu af túninu, — í
sumar 1360 hestar. — Þessar
jarða- og húsabætúr liafa borgað
sig vel. í sumar voru peningshús-
in á Vífilsstöðum stækkuð um
helming. Þar eru nú 36 kýr.
Á Korpólfsstöðum byrjaði Thor
Jensen jarðabætur fyrir þrem ár-
um. Lítil tún voru þar þá (100 til
200 hesta heyfengur). 1 sumar
fengust, af túninu á Korpólfsstöð-
um um 2400 hestar. Að jarðabót-
um hafa verið unnin um 11000
dagsverk, og er nú byrjað að
byggja þar hina veglegustu bygg-
ingu, er gerð hefir verið á sveita-
býli hjer. Byggingarnar eru í
gamla bæjarstílnum. Þar er íbúð,
: f jós fyrir 120 kýr, tilsvarandi
hlöður, súrheysgryfjur, áburðar-
hús o. fl. Væntanlega verður þessi
i bygging langt komin á næsta ári.
I Aveitur. Miklavatnsmýrar- og
Skeiða-áveitan voru starfræktar í
sumar. Vatn fjekst nóg til áveit-
anna, en framræsla hefir reynst
ónóg á báðum stöðunum. Spretta
sæmileg.
Að Flóa-áveitunni var unnið í
alt sumar. Flóðgáttin við Hvítá
er nú fullgerð, og stóri skurður-
inn langt á veg kominn. Menn
; gera sjer vonir um, að næsta
sumar verði hægt að ná vatni yfir
áveitusvæðið, að minsta kosti
nokkurn hluta þess. Þing-áveitan
; reyndist vel í sumar; góð spretta
vellisengjar (1000 — 1200 hesta honum hafa bændur fengið sjálf-
slægja.)Þar var lítill gróður áður stæða peningastofnun, sem ætti
en girt var. að gera mönnum hægra um vik
Ræktunarsjóður tók til starfa með framkvæmdir jarða- og húsa-
síðastl. haust, samkvæmt lögum bóta.
þeim, er Alþingi samþykti. Með Á gamlársdag 1925.
-°o°-
íslenskar bókmentir 1925.
Eítir Dr. Alexander Jóhannesson.
sen, var unnið með þrem dráttar-
vjelum, einkum við lierfing og
tilfærslu.
Eyjafirði keypti fjelagið
og Flatevri í Onundarfirði, störf- l Arður<< dráttarvjel sumarið
uðu eigi í sumar, að nokkru, vegna 1918. Með fyrstu tilraunirnar
mistaka sem xtrðu á framleiðsl- urðu mistök. Aftur var farið að
Unni 1924, enda söluverð ostannajnpta vjeliua 1922, til að herfa
lægra en búist var við. Væntan- með henui land, sem búið var að
lega taká þessi bú aftur til starfa
á næsta sumri. Leifar af góðum
þingeyskum gráðaosti, frá í fyrra,
voru seldar í haust í Reykjavík
fyrir 9 kr. kg.
Niðursuða á mjólk. Verksmiðj-
sn á Beigalda starfaði fyrri hluta
ársins, en varð að hætta um sum-
tæta með þúfnabana. Þetta hepn-
aðist vel. Síðan hefir verið unnið
með þessari dráttarvjel hvert sum
ar, bæði við herfing eftir þúfna-
ban^, og á plægðu landi. f sumar
voru herfaðar með henni 110 dag-
sláttur. Að lierfa eina dagsláttu
af plægðu Jandi var selt á 36 kr.
þar.
Sjóvarnargarðarnir á Stokks-
I eyri, Eyrarbakka og Selvogi,
fjellu í stóra sjávarflóðinu í
fyrrahaust, er olli mikluúi skemd-
,;um. Á tveim hinum fyrnefndu
stöðum eru þeir endurbygðir að
fullu, og að nokkru í Selvogi. —
j Ríkissjóður veitti styrk til end-
;urbyggingar garðanna.
Sandgræðslan hefir hepnast vel
þetta ár. Sjerstaklega er mjög
| góður árangur að sandgirðingun-
um á Klofaflötum og Stóruvöll-
' um, er byrjað var á fyrir þrem
árum síðan. Innan þessara girð-
inga voru í sumar góðar harð-
Bókmentafræðingum væri æski-
legt að geta farið gandreið yfir
láð og lög — og tíma. Þeir myndu
fara á skömmum tíma yfir helstu
menningarlönd lieimsins, staldra
við á liverjum stað og líta á gróð-
urinn og lífsskilyrðin, þroskaferil
undanfarinna alda, andlega og
líkamlega atgervi, sem kyngöfgi
og menning hafa mótað. Þeir
myndu verða varir við lík fyrir-,
brigði og líkar hugsanir í flest- ^
um löndum, en ræktun máls og
mynda, ættarkend og föðurlands- J
ást, varpar sjerstökum ljóma á j
athafnir og hugsanir einstaklinga j
og þjóða. Eftir vígaferli og
mannjöfnuð stórþjóðanna ríkir nú |
andi friðar og einingar í heimin- j
um og alstaðar virðist stefnt að
því að græða meinin og skapa
nýjar hugsjónir, þar sem samræmij
og samvinna skipar einstaklingum j
og þjóðum í bræðraf jelag til full-;
komnara lífs í andlegum og lík- j
amlegum efnum. Bjarmi nýrra
tíma varpar geislum sínum yfir
löndin.
Stjórnmálaspekingar og fjár-
málamenn revna að ráða fram úr
vandræðum þjóðanna, en fjar-
lægðir allar mílli landa og þjóða
fara stórum minkandi. Nú fara
menn á nokkrum klukkutímum
um mikinn hluta Evrópu og tal-
ast við úr járnbrautum á fleygi-
ferð og afskektir sveitabæir
teng'jast orðsins og hljómsins
böndum við miðstöðvar menning-
arinnar í öðrum löndum. íhald og
jafnaðarmenska keppa nú víðast
um völd, þeir gætnu, er vilja
byggja á reynslu liðinna álda, og
hugsjónamenn, er vilja kollvarpa
ríkjandi þjóðskipulagi með bylt-
ingu eða sigrast á andstæðingun-
um á hösluðxim velli. Frjálslyndir
nefnast þeir, er fara vilja bil
beggja og leita styrks hjá æsku-
iýð þjóðanna.
Hver býr að sínu, og íslending-
ar reyna, eins og. aðrar þjóðir, a8
skilja sjálfa sig, samtíð sína og
hlutverk í ljóðum, sögum og öðr-
um listum. Ljóðagerðin er rikust
í eðli íslendinga og á sjer lengsta
sögu. Hún hefir tekið miklum
framförum um brag og hrynjanda
á síðustu árum, en hrifning og
andagift farið aftur. Þess vegna
lifa góðskáld liðinna tíma enn
hjá þjóðinni, þótt hætt sje að
kveða. (1925 komu út Ljóðmæli
Steingríms Thorsteinssonar í 4.
útgáfu, Kvæði Hannesar Haf-
steins í 3. útgáfu, Eiður Þorst.
Erlingssonar í 2. útg.)
Af nýjum kvæðasöfnum má
geta kvæða Guðm. Friðjónssonar,
er sýna ríka málkend og bragar.
Dýrir hættir og frumlegar hugs-
anir vekja fögnuð þeirra, er unna
fornri braglist íslendinga, en
kvæði þessi eru eins og haglega
gerð smíð, þar sem reynt er að
fága hvern flöt og draga hverj^
línu með list; en þeirrar ljóðrænu
lindar, er rennur fram eins og
tært bergvatn, munu margir*
sakna hjá höfundi þessum. —
„Bláskógar“ Jóns Mangússonar,
Ljóðmæli Guðmundar Björnsson-
ar sýslumanns, Ljóð Guðlaugs
Guðmundssonar, Uppsprettur Hall
dórs Helgasonar, bera vott um
mikla ljóðást þessara manna, og
hefir Guðmundur sýslumaður
gert margar góðar lausavísur, en
hinir einnig kveðið margt laglega,
en .stórfeld eru þessi söfn ekki.
Þau eru eins og mildur aftaneld-
ur, þar sem stöku sinnum bregð-
ur fyrir leiftrandi blossum. —
Lausavísum hefir Margeir Jónsson
safnað (Stuðlamál I), eftir ýms
alþýðuskáld, og eru í safni því
margar prýðilegar vísur, höfund-
umim ri.l sóma og þjóðinni til á-
nægju; en þar eru einnig margar
vísur, sem flestir íslendin'gar
myndu hafa getað kveðið, og
eiga það sammerkt að liafa lifn-
að til þess að deyja. Bautasteinar
Þorsteins Björnssonar frá Bæ
minna á verksmiðjuiðnað.
Af sögum eru „Gestir“ Krist-
mar Sigfúsdóttur merkasta bókin.
Hún er aðdáunarverð, vegna að-
stöðu höfundar, og miklum mun
betri en fyrri bækur hennar. í
smásögum sínum lýsti hún ýms-
um atvikum úr sveitalífi því, er
hún þekkir gjörla, en í bók þess-
ari reynir hún að lýsa sálarlífj
hálfroskinnar stúlku, með ástar-
þrá, eins og falinn eld í hjarta
sínu og kvenlega umhyggjusemi,
er brýst livorttveggja út og breið-
ir út blöðin, eins og blóm í sólar-
dögg, er liún fær hlutverk að
vinna; en kýmnifrásögnin um
Lillu og vinnumanninn evkur and
stæðurnar og skiftir ljósi og-
skugga í lífi og athöfnum sveita-
heimilisins.
,Sögur‘ Helga Hjörvar eru rit-
aðar á prýðilegu máli og hlut-
1 *'
|lausar í framsetning, eins og
I vera ber; en sama verður ekki
,sagt um sögur Guðm. Friðjóns-
1