Ísafold - 19.01.1926, Blaðsíða 4

4
ÍSAFOLD
og Kristín símamær lijer í Rvík.
Frá Reykjavík flutti hann aft-
-lu; norður að Ystafelli, og dvaldi
þar alla stund, sem hann ekki
Vár hjer á þingi. Skömrnu eftir
að hann kom heim af þingi í vor
«em leið, lagðist hann banaleg-
ruua. Hann andaðist á laugardag-
inn var, þ. 16. þ. m.
Sá, sem þetta ritar, kyntist
Sigurði frá Ystafelli fyrst fyrir
14 árum síðan. Þó hann þá vseri
þetfca roskinn orðinn, sextugur
að aldri, var hann maður ungur
í anda. Hann var fullur áhuga á
framfaramálum, og hafði alveg
cfvenjulegt starfsþrek og starfs-
þor. Þá var hann í fyrirlestrar-
ferð um landið, til þess að kynna
samvinnuhreyfinguna fyrir bænd
npi. — Þar miðlaði hann af mikl-
tim þekkingarforða — og talaði
>tf brennandi áhuga — talaði
„eins og sá, sem vald hafði“. —
Qg hann hafði hvorttveggja í
shnn, vald á efni og vald á eft-
irtekt manna. Á þessum ferðum
Sigurðar fengu menn persónuleg
kynni af honum um allar sveitir
landsins. Skömmu síðar var hann
afstur á lista við landskjör hjá
„dháðum bændum“, og hlaut
kosnmgu.
Yegna þess álits, sem hann á-
vann sjer á fyrirlestrarferðum
íánuro, varð hann einn helsti
hrnmkvöðidl að stofnun bænda-
fíokks á landi hjer.
Sigurður á Ystafelli og sam-
fcíðarmenn hans og samverika-
menn, marka ekki ómerkileg
tijnamót í sögu íslenskra bænda.
Altítt er að bent sje á, að það
hafi verið bændur, sem lögðu
díýgstan skerf til viðhalds ísl.
fræða.
En svo mjög hafa bændur vor-
ir rerið aðþrengdir og lamaðir,
að komnar voru upp andstæður
milli verklegrar menningar og
bókmenningarinnar. — óg hið
heimskulega orðtak var fest á
v&rir þjóðarinnar, að bókvitið
„yrði ekki látið í askana.“. Meðan
þjóðin var rígbundin við slfka
Heimsku, voru framfarir mjög
heftar.
Hjer er eigi rúm til þess að
rekja orsakir þess, að einmitt í
Þingeyjarsýslu skyldu fyrst falla
múrveggir gamalla fordóma í
þessum efnum. Hin ríka bók-
hneigð Þingeyinganna; hin sterka
Útþrá andans, sem á hinn hug-
þekkasta hátt er tengd bjartri
dg sannri átthaga-ást, gaf ping-
e^ingum sjerstöðu: gaf þeim um
leið trú á mátt og megin; trú
f$r virðing fyrir bændastöðunni;
tyú á landið. — Fyrsta sporið
var að efla hagnýta þek'kingu
tj* verða síðan sjálfbjarga —
efnalega sjálfstæðir. Og bændar
foringjar Þingeyinga, með Sig-
aj:ð á Ystafelli í fylkingarbrjósti,
tóku erlenda samvinnubændux
sjer til fyrirmyndar.
í 10 ár var Sigurður á Ysta-
felli ritstjóri Tímarits Samvinnu-
fjelaganna. í þessi 10 ár mun
þar aldrei hafa sjest persónulegt
stygðaryrði til nokkurs manns.
í sama anda talaði ritstjóri Tíma
ritsins, er hann ferðaðist um
landið og heillaði hug bændanna,
*vó þeir íkusu hann sem foringja
-súnn — foringja óháðra bænda.
Þegar Sigurður tók sæti í
Iandsstjórninni, stóðu úfriðar-
vandræðin hjer sem hæst. Fjiolda
áhugamála hafði hann borið fyr-
ir brjósti alla æfi. Sjaldan eða
aldrei á æfiferli hans mun það
hafa verið jafn erfitt, og ein-
mitt þá, er hann varð ráðherra,
að marka stefnur og hrinda fram
faramálum áleiðis. Alt var hjer
á ringulreið og þvingað af ó-
friðarráðstöfunum. Er mönnum
það enn í fersku minni.
En það fer oft svo, að skuld-
inni er skelt á þá er með völdin
fara, þótt þeir sjeu á valdi alveg
óviðráðanlegra kringumstæðna.
Hafi fleiri eða færri orðið fyrir
vonbrigðum, er Sigurður varð
atvinnumálaráðherra, þá munþað
sannast að hann sjálfur hafi
ekki orðið það síður, er hann
fann hve alt vár þá erfitt. Þá
færðist aldurinn yfir hann, og
hann varð eigi sami bændahöfð-
inginn, skörungurinn eldheiti —
áhugamaðurinn og áður.
Síðustu ár hans á þingi þjáðist
hann af heilsulasleika, er dró
hann til bana.
Heima í sveitinni hafði hann
um langt skeið öll þau trúnaðar-
störf, sem á hann varð hlaðið.
Á skólabekk settist hann aldr-
ej — en var milkinn hluta æfi
sinnar kennari. Hann hafði alla-
tíð sanna ánægju af því að lesa
sjálfur og miðla öðrum af fróð-
leik sínum. Hann var maður ræð-
inn og skemtilegur, meðan hann
var í fullu fjöri, sanngjarn í
dómum sínum og íhugunarsamur
um alt, sem fyrir hann bar. —
Honum var aldrei gjarnt á að
missa sjónar á málefnum og al-
menningshag fyrir moldviðri
pólitískra veðrabrigða, eða um-
hyggju fyrir stundarhag eiii-
staklinga.
Ollum þeim, sem unna land-
búnaði vorum og bændastjett af
alhug, er það hinn ihesti fengur
að hafa kynst Sigurði frá Ysta-
felli, hugsjónum hans og starfi,
meðan hann var í blóma lífs síns.
Brjef úr
Þingeyjarsýslu.
20./12. 1925.
Tíðarfar
Aðgerðir Svía gegn mænu-
sótt.
1 „Lönmnarveikin hefir gert
síðastliðið sumar var hið besta, töluvert vart. við sig síðustu miss-
sem elstu menn muna eftir. Fór irin í Noregi og Svíþjóð, og ekki
þar saman öndvegistíð og mjög síst í norðurhlúta Svíþjóðar. —
góð grasspretta víðast hvar. Og Hvað gerðu Svíar gegn þessu
sökum þurkanna fengu öll hey.fári?
ágæta verkun og urðu meirj og peir sendu meðal annars æfðan
betri en dæmi eru til í flestum sóttkveikjufræðing með öll nauð-
sveitum sýslunnar. Stóðu heyann- synleg tæki til þess að rannsaka
ir yfir í 11 vikur alment og í veikina, því hjeraðslæknunum
stöku stað lengur, og er slíkt væri það ofvaxið, enda kæmust
fátítt hjer í sýslu. Haustið mátti þeir ekki yfir það. Fyrsta verk
heita gott' og vetur góður fram sóttvarnalæknisins var að fara
að 9. des. þá gerði norðvestan bæ frá bæ á veikindasvæðinu og
Stórhríð og síðan hafa verið um- rannsaka heilsufarið. Komst hann
hleypingar og hríðar og mun nú að raun um, að fjöldi manna
jarðlaust i flestum sveitum.
Heilsufar.
hafði fengið snert af veikinni, þó
sloppið hefðu flestir við lamanir.
Höfðu t- d. öll börnin sýkst á
Engar farsóttir hafa gengið mörgum heimilum, þó lítið hefði
hjer s.l. sumar og það sem af a því borið.
er vetri nema mislingar. Komu j Ekki treystist læknirinn til þess
þeir til Húsavíkur snemma í sum- að taka upp samgöngubann, en
ai og eru þar enn. Hafa þeir aftur reyndi hann bólusetningu,
verið mjög vægir og lítið breiðst eða öllu heldur blóðvatnslækn-
út, aðeins á stöku bæi. Annars ingu. Tók hann mönnum blóð,
hefir heilsufar verið gott og fáir sem höfðu haft veikina eða reynst
dáið. 1 haust andaðist £>avíð ónæmir fyrir henni, náði blóð-
bóndi Sigurbjörnsson á Lauga- vatninu út úr því, varðveitti það
vatni. Aldraður sæmdarmaður og í lokuðum glösum og dældi því
vellátinn. Krabbamein varð hon- inn í menn, sem sýkingarhætta
um að bana. Nýdáin er líka úr vofði yfir. Þannig bólusetti hann
hjartaslagi Sigríður Einarsdóttir 'helming íbúa í dálitlu þorpi, áður
frá Reýkjahlíð, kona Kristjáns en veikinnar varð þar vart. Þetta
Júl. Jóhannessonar á Hjeðins- virtist bera góðan árangur, því
höfða; efniskona á besta aldri.
Skólamál.
af bólusettum sýktust nálega eng-
ir, en allmargir af óbólusettum.
Þó er erfitt að dæma um svo
t
Frú Kristín E. Sveinsdóttir.
Látin er í Stykkishólmi frú
Kristín Elísabet Sveinsdóttir,
kona Tómasar Möller póstaf-
greiðslumanns og símstjóra.
Frú Kristín var 46 ára að aldri,
Hún var af ágætu fólki
komin, dóttir Sveins Jóns-
sonar, bróður Björns heitins Jóns-
sonar ráðherra og þeirra systkina.
Tvígift var hún, og var fyrri
maður hennar Hjálmar Sigurðs-
son, kaupm. í Stykkishólmi, en
síðari maður Tómas Möller sím-
stjóri, eins og fyr er getið.
Frú Kristín hafði þjáðst af
veikindum nærfelt 3 ár undanfar-
ið, oft þungt haldin, en þó stund-
um á fótum. En banameinið nú
mun hafa verið 'afleiðingar af
slagi, er hún fjekk fyrir nokkru.
Hún var hin mesta greindar-
og athafnakona, eins og hún átti
kyn til, meðan hún naut fullrar
heilsu, og gekst fyrir ýmsum
framkvæmdum í Stykkishólmi.
Á fyrsta vetrardag tók hinn dutlungafulla veiki eins og mænu-
nýstofnaði alþýðuskólj. á Laugum sóttin er.
til starfa. Eru margar bjartar j Enginn efi er á því, að Svíar
vonir bundnar við þá skólastofn- hsfa gert miklu fullkomnari gang
lun. Er óskandi að skólinn verði skör að því, að rannsaka veikina
á komandi tímum andleg mið- j °S leita ýmsra bjargraða en vjer
stöð frjálsra skoðana og þjóð- höfum gjört. Orsök þessa er eðli-
legrar mentunar, og verði til þess leRa sú, að þeir hafa æfðum sjer-
að leiða nýa og holla strauma inn fræðingum á að skipa, hafa öll
í okkar fábreytta sveitalíf. I nauðsynleg tæki og leggja fram
vetur eru um 50 nemendur í skól-jl78^ fje sem með þarf. Vjer höf-
anum og varð að vísa nokkrum um ur engu þessu að spila, og
frá sökum rúmleysis. Eru nem-
endur í tveimur deildum og þar
að aulk er við skólann lítill vísir
til húsmæðradeildar og eru þar
nokkrar stúlkur, sem fá tilsögn í
matartilbúningi o. fl. Jafnframt
matreiða þær fyrir skólann. —
Kennarar skólans eru þeir: Arnór
Sigurjónsson, Konráð Erlendsson
og Þórhallur Björnsson og svo
Ása Jóhannesdóttir við húsmæðra-
deildina.
er það ekki vansalaust á vorum
dögum.
G. H.
Frjettir víðsvegar að.
Almenn mál.
Um stjórnmál er nú lítið talað.
Sigurður Patursson, sonur Jo-
annesar Paturssonar kongsbónda,
var, ásamt systur sinni, meðal
farþega á Nóvu síðast. Ætlar
hann norður í Þingeyjarsýslu og
dvelja þar eitthvað, til þess að
!Gott þótti mörgum mönnum að,kynna s-)er sauðfjárrækt.
heyra til Jóns Þorlákssonar ráð-
herra í sumar. Mun hann og
flokkur hans hafa unnið við komu
hans og fundarhald hjer í sýsl.
Enskur togari, sem Lord Astor
heitir, kom hingað nýlega. Hafði
hann verið að veiðum hjer, og
var kominn á leið til Englands,
junni. Er það þakka vert og nauð- um 60 til 70 sjómílur suður af
synlegt að ráðherrar ferðist um Yestmannaeyjum. Kom þá á hann
og haldi fundi svo að mönnum svo 0r og mikill leki, að hann
gefist kostur á að kynast skoð- sá þann kost vænstan að snúa
unum þeirra og áhugamálum. j við aftur. Állmiklu af aflanum,
Noklkur uggur mun vera í mönn- eða um 200 Ikössum, var varpað
um út af fjárhagsvandræðum ein- 1 sjóinn, til þess að ljetta skipið.
staklinga og þjóðarinnar. Eru Hann hefir nú verið lagður hjer
líkur til að skuldir manna auk- nPP 1 f-Uiru’ tU rauuaókna á
ast hjer þetta ár, en það mun
stafa af því að alment munu |
menn fjölga fje sínu í haust og
var slíkt nauðsynlegt eftir fækk-
skemdunum.
unina í fyrra. Annars má kalla
verslunina hagstæða þetta ár.
Þingeyingur.
Kvenfjelag Fljótshlíðar gekst
fyrir fjölmennri samkomu milli
jóla og nýárs. Hjelt prófastur,
sjera Eggert Pálsson, prjedikun;
Björgvin Yigfússon sýslumaður
hjelt fyrirlestur um skólamál og
Helgi Jónasson læknir hjelt einn
ig fyrirlestur um sullaveiiki.
Bændur í Þykkvabænum hafa,
margir hverjir, verið í Kaupfje-
lagi Hallgeirseyjar. Nýlega höfðu
þeir fund með sjer, og hafði
kaupf jelagsstjórinn, Guðbrandu*
Magnússon í Hallgeirsey, verið
á fundinum. Er sagt, að á fundi
þessum hafi allir bændur sagt sig
úr kaupfjelaginu; en ekki vit-
um vjer orsakir. Vafalaust hefir
bændunum þótt verslunin eitt-
hvað óhagstæð.
Álit Alþýðublaðsins á Sam-
vinnuskólanum. í gær stóðu í Al-
þýðublaðinu þessi orð: „Tíðrædd-
ast varð blaðinu (Mbl.) um Is-
leif Högnason kaupf jelagsstjóra.,
og gerði það. allskonar tilraunir
til að svívirða hann. M. a. bendl-
aði blaðið ísleif við Samvinnu-
skólann“. Sjest nú hvert álit Al-
þýðublaðið hefir á skóla Jónasar,,
ef það telur manni það til sví-
virðingar að vera kendur við
skóla hans. En hjer í blaðinu.
hefir aldrei staðið eitt orð um
það, að Isleifur hafi verið í Sam-
vmnuskólanum, svo þetta er alt
á eina bókina lært hjá Alþ.bl.
•
Úr Skagafirði
var símað í gær, að þar væri nú,
afbragðstíð. Minkaði snjór þar
mjög í þýðunni um daginn, en er
þó allmikill enn. Frostlítið kvað
hafa verið norður þar á hverj-
um degi undanfarið.
Kaaber bankastjóri
dvelur erlendis um þessar mund'.
ir. Yiðskiftablaðið „Börsen“ í
Höfn, flytur rækilegt viðtal við
hann þ. 6. þ. m. Skýrir Kaaber
þar í glöggum dráttum frá at-
vinnulífi voru árið sem leið, fiski-
veiðum, afurðaverði, verslun o. fl.
og segir að lokum frá nokkrum
helstu dagskrármálum, svo sem
búnaðarumbótum, samgöngumál-
um o. fl. Er yfirlit þetta mjög
glöggt og fróðlegt fyrir danska
lesendur.
!
Dómsdagurinn 1930.
Fyrirlestur dr. Guðmundar
Finnbogasonar í Nýja Bíó síðastl.
sunnudag, var með afbrigðum góð
ur. Lu'ku allir upp sama munni
um það, er á hann hlýddu. Em
þeir voru færri, en búast hefði.
mátt við, þar sem um annað eins
mál var að ræða* og Alþingishá-
tíðina 1930. Færði Guðmundur svo -
; skýr rök að því, hvílík nauðsyn
| væri til þess að taka mál þetta
j nú þegar til alvarlegrar íhugun-
? ar, að hver einasti áheyrandi hans
mun hafa fallist fullkomlega á
málstað hans.
Bifreiðarslys.
Á laugardaginn vildi til það
slys hjer í bænum, að Gunnlaug-
ur Ólafsson, Vatnsstíg 9, fjell út
af flutningabifreið, og skaddaðist
svo mjög á höfði) að hann ljest
daginn eftir. Gunnlaugur heitinn.
var hinn vinsælasti maður, vask-
ur og duglegur.
Mannalát. Þann 16. þ. m. andað-
ist í Kaupmannahöfn frú Stefa-
nía Guðmundsdóttir, leikkona.
Dr. Prince sendiherra Dana í
Kaupmannahöfn hjelt ræðu í út-
varp á gamlárskvöld og talaði
um Island og á íslensku. Er ræð-
an prentuð á öðrum stað hjer í
blaðinu.