Ísafold - 22.02.1926, Blaðsíða 2

2
ÍSAFOLD
éfcskan togara, þann fyrsta, sem
|»að hefir tekið á þessari vertíð.
Rjettarsalnrinn var troðfullur,
þegar málið var tékið fyrir. En
ekki gat varðskipið leitt neinar
sönnur að því, að togarinn hefði
verið að ólöglegum veiðum, þeg-
ar hann var tekinn. Skipstjó’rinn
var þessvegna sýknaður, að því
undanteknu, að hann varð að
borga 7 sterlingspund fyrir það
að hafa ekki stöðvað skipið við
fyrsta aðvörunarskot varðskips-
ins. — Þau sjö pund borgaði
feann úr vestisvasa sinum þarna
í rjettarsalnum. Síðan tæmdist
rjettarsalurinn, og áheyrendur
feöfðu orðið fyrir miklum von-
brigðúm.
Nú hefir það heyrst, að eig-
epdur þessa enska togara ætli að
höfða skaðahótamál á hendur
varðskipinu fyrir hindrun á veiði-
síkapnum, en þó einkum fyrir það
að tefja skipið frá því að komast
nleð aflann til Englands fyrir
vissan markaðsdag.
,Beskytteren‘ er nú orðið skip,
se'm ekki ber nafn með rentu;
og er það viðurkent bæði af Fær-
eyingum og Dönum, að eigi hjer
að komast á tryggari landhelg-
isgæsla en nú er, þá verði að
koma betur útbúið skip“.
„ísafold“ veit ekki, svo sem
skiljanlegt er, um sönnur á þessu.
En sje greinin sönn, þá ber hún
vott um það, að víðar eru erlendu
togararnir ásælnir og nærgöng-
ulir en hjer, og eins hitt, að
Færeyingar eru ekki ánægðir með
strandvarnir Dana, en hafa þó
svo sem vonlegt er, fullan vilja
á því, að þær mættu verða sem
öflugustar.
Símasamniugariiir.
Framsöguræða Magnúsar, Guðroundssonar atvinnumálaráðherra
í Neðri deild 13. febr.
' (Kaflar.)
Gengismálið í Noregi.
Rannsóknarnefndin leggur til, að
endanlegum ákvörðunum sje sleg-
ið á frest, en genginu haldið sem
stöðugustu, á meðan sjeð verður
hverju fram vindur.
Á síða8tliðnu hausti skipaði
norska stjórnin nefnd, til þess að
rannsaka, hrað happasælast væri
að gera í gengismálinu, hvort
rjett myndi vera að hverfa að
því ráði, að stýfa krónuna í líku
gengi og hún er nú, ellegar rjett-
ara væri að leitast við, að h’ækka
hana upp í gullgengi.
Nefndin skilaði áliti sínu til
stjórnarinnar fyrir nokkru. —
Nefndin vildi eigi að svo komnu
kveða upp úrskurð um það, hvort
hverfa ætti að því ráði, að stýfa
krónuna eða eigi, heldur taldi
bún rjett að bíða átekta, og sjá
feverju fram vindur.
En meðan málið er ei'gi endan-
lega til lykta leitt, engin ákveðin
stefna tekin, vill nefndin að leit-
ast sje við, að halda genginu sem
næst því sem það *er nú, eða nál.
75% gullverðs.
Fyrst að nokkrum tíma liðnum
telur nefndin tímabært að ákveða
hvort rjettara sje, að stýfa eða
hækka gengið upp í gullverð.
-3.ÍSÓ£»—
Landsstjórninni var á síðasta
þingi falið að gera samninga um
skeytasamninga við útlönd frá
þeim tíma er einkaleyfi Mikla
norræna ritsímafjel. væri á enda,
eða frá 1. okt 1926, þó þannig,
að samningar þessir skyldu lagðir
fyrir Alþingi til samþyktar á
e|tir.
Þessir samningar hafa nú verið
gerðír og er farið fram á, að Al-
þingi veiti samþykki til þess að
gera megi endanlega samninga.
Saga málsins.
Samningar um rekstur sæsimans
í Norðursjónum 1924.
Saga þessa samningamáls er sú,
að á árinu 1924 vissi stjórnin um,
að danska stjórnin og Mikla Nor-
ræna ritsímafjel. áttu í samning-
um Um endurnýjun á leyfi fje-
lagsins um rekstur sæsímanna í
Norðursjónum, en rekstur þessara
sæsíma, eða ijettara sagt gjaldið
fyrir notkun þeirra, kemur oss
mjög við, vegna þess, að öll sím-
skeyti vor til Norðurlanda og
víðar, verða að fara um þessa .sæ-
síma. Af þessu var það ráð tekið
haustið 1924 að sen'da landssíma-
stjóra utan, til þess að vjer gæt-
um haft hönd í bagga um samn-
inga þessa, og jafnframt til þess
að grenslast eftir, hvort Mikla
Norræna fjel. mundi vilja ganga
að þeim kröfum, sem vjer yrðum
að gera, til þess að endurnýja
sjerleyfi fjelagsins.
Sömu kjör fást við Norðursjávar-
símann fyrir skeyti til fslands
eins og Bretlands.
Árangurinn af þessari ferð varð
sá, að vjer fengum bindandi lof-
orð um, að svo framarlega sem
samningar tækjust við fjel. um
íslandssímann, skyldi ekki hærra
gjald tekið fyrir hvert orð í skeyt
um til og frá íslandi, er færu um
Noðursjávarsímana, en tekið
væri á hverjum tíma fyrir hvert
orð í skeytum milli Danmerkur
og Englands, en hingað til hafði
hærra gjald verið tekið fyrir okk
ar skeyti en dansk-ensk skeyti.
Ennfremur var það ákveðið, að
ef það yrði ofan á, að færa niður
símgjöldin milli Danmerkur og
íslands, svo að þau yrðu ekki
hærri en milli Englands og ís-
lands, skyldi hlutfallsleg lækkun
koma á gjaldið fyrir notkun Norð
ursjávar símans.
Mikla norræna læst ekki
geta orðið við kröfum vorum.
Að öðru leyti strönduðu samn-
ingarnir aíveg um íslandssímann
og Mikla norræna fjel. ljet í
veðri vaka, að það mundi alls
ekki geta gengið að kröfum vox’-
um, og í samræmi við það ljet
fjelagið þess getið í skýrslu sinni
fyrir árið 1924 til aðalfundar, að
hluthafar mættu búast’ við, að
einkaleyfið um íslandssímann yrði
ekki framlengt.
Samkomulag fæst eftir mikla
vafninga.
Eftir þetta strand samninganna
1924 voru svo samningaumleitanir
teknar upp aftur síðastliðið haust
og fór þá enn svo, að fjelagið
kvaðst ekki geta gengið að kröf-
unum; en eftir mikið þóf fór þó
svo, að fjelagið slakaði til og
komust á samningar, sem samn-
ingamenn vorir töldu oss hag-
kvæma, og liggja þeir nú fyrir
hjer til samþyktar eða synjunar.
Leiðirnar fimm.
Þegar um er að ræða skeyta-
samband við umheiminn, er, eftir
því sem nú er komið, um þessar
leiðir að velja:
1. Sæsímasamband eingöngu.
2. Sæsímasamband og loft-
skeytasamband til vara.
3. Sæsímasamband og 1 oft-
skeytasamband jöfnum höndum.
4. Loftskeytasamband eingöneru.
5. Loftskeytasamband og sæ-
simasamband (il vara..
TntækUegastft leiðin
Ollam þeini, .-om við sa-'inihg-
í f: h fengust af okkar hálfu kom
saman um það, að hvorki síma-
samband eing >nga nje loftskeytar
samband eingöngu væri nægilega
trygt, en símasambandið þó trygg-
ara. Einnig voru þeir allir sam-
mála um það, eftir nákvæma at-
hugun, að það væri altof dýrt að
halda uppi bæði símasam’bandi
og loftskeytasambandi sem aðal-
sambandi jöfnum höndum, eða
eftir vali sendanda, því að þá
þyrftj miklu fleira starfsfólk, og
skeytin hlytu að verða dýrari.
Aðal samband loftleiðina og sími
til vara, mundi einnig verða mjög
dýrt, vegna mannah^lds og við-
halds símans, sem er jafnmikið,
hvort. sem hann er notaður mikið
eða lítið. Lang tiltækilegast þótti
því símasamband og loftsamband
til vara, svo framarlega sem sím-
skeytagjöldin yrðu ekki hærri’um
símann en loftleiðina. Símasam-
bandið er enn sem komið er trygg
ara en loftsambandið, og ef hið
fyrnefnda yrði ekki dýrara fyrir
almenning, væri það hentugra.
Lækkun símagjalda.
Viðleitnin gekk því mjög í þá
átt, að fá símskeytagjöldin svo
langt niður, að loftskeytasam-
bandið gæti ekki orðið ódýrara,
og þetta heppnaðist, eftir þeim
upplýsingum að dæma, sem um
þessi efni fengust, enda hafa síma
gjöldin lækkað um 8y2 ctm. pr.
orð, eða um 34%, og munar þetta
170000 gullfrönkum á ári, eða
um 150000 kr. Nokkuð af þessu,
eða 4 ctms. fyrir orðið, hverfur
þó aftur, vegna þeirrar hækkunar
á sendi- og móttökugjöldum, sem
alþjóða símafundurinn í París síð-
astíiðið haust samþykti; en sú
hækkun er vitaskuld þessum
samningum algjörlega óviðkom-
andi, enda kemur hún til fram-
kvæmda 1. apríl í vetur, en samn-
ingamir ganga í gildi 1. sept. í
haust. Með hinum nýju samning-
um græðist því 8y2 ctm, eða sem
næst 71/2 eyrir á hverju símuðu
orði, og þessi sparnaður rennur
vitanlega til þeirra, sem sím-
skeytin senda.
Beaeii Fp ipússoo
frá Spákonufelli, nú í Reykja-
vík, Grundarstíg 3, telmr að sjer
að reka erindi hjer í höfuðstaðn-
um fyrir menn út um land, gegu
sanngjarnri borgun.
Fjárhagslegur hagnaður ríkis-
sjóðs af sanmingnum áætlaður
150 þús. kr. á ári. Lækkun síma-
gjalda nemur svipaðri upphæð.
Þá kem jeg að hinni hlið máls-
ins, þeirri, sem veit að ríkissjóði
eða landssímanum. par liggur
málið þannig fyrir, að vjer fyrst
og fremst losnum við 35000 dansk
ar kr., ársgreiðsluna; í öðru lagi
fáum vjer 30000 gullfranka á ári
eða sem næst 30000 kr., sem
nokkurs konar sjerleyfisgjald frá
fjelaginu. í þriðja lagi tökum vjer
að oss rekstur símastöðvarinnar
á Seyðisfirði, gcgn 65000 gull-
franka greiðslu á ári, og telur
landssímastjóri að vjer munum
græða á því um 25000 kr. á ári,
með því að vjer getum reldð
stöðina ódýrar en Mikla nor-
, ræna. 1 fjórða lagi fáum við nú
I umráð yfir veðurskeytum vorum
og getum sennilega haft upp úr
þeim um 20000 kr. á ári. í fimta
lagi fáum við helming brúttó-
tekjuauka sæsímans, miðað við
orðáfjölda 1924, og áætlar lands^
símastjóri það 37000 kr. á ári að
jafnaði, en vit.askuld er þetta að-
eins líkindareikningur, en hann
st.yðst við þá aukningu símavið-
skiftanna, sem hingað til hefir
verið frá árinu 1924 til
þessa tíma. Alls ætti því ríkis-
sjóður að bera úr býtum að jafn-
aði á ári á hinum umsamda leyí-
istíma hjerumbil 150000 kr. um-
fram það, sem verið hefir hingað
til, og er það þá sem næst jafnhá
upphæð og skeytasendendur fá í
lækkuðum símgjöldum. Fyrir rík-
issjóð og símanotendur ætti því
munurinn að verða um 300000 kr.
á ári. Hagnaður ríkissjóðs er þó
eins og jeg tók fram, að sumu
leyti ágiskun, og verður að meðal-
1 tali minni, ef samningnum verður
! sagt upp við fyrsta tækifæri, og
* veldur því væntanleg aukning
símaviðskiftanna.
Því sem á hefir unnist við
samninga þessa hefir því verið
skift nokkumveginn jafnt milli
ríkissjóðs og símanotenda.
Ef sampingar þessir verða sam-
þyktir erum výer bundnir við þá
í 3y3 árs eða til 1. janúar 1930,
og síðan má segja þeim upp ann-
! aðhvert ár, og verði þeim ekki
jsagt upp, falla þeir úr gildi í
árslok 1934, enda eru þá á enda
samningar þeir, sem Mikla nor-
ræna hefir gert bæði við Eng-
. lendinga og Dani, um sæsíma þá,
1 er liggja til þeirra landa.
Áður en jeg lýk máli mínu
,þykir mjer skylt að votta um-
umboðsmanni vorum í Kaup-
■ mannahöfn, Jóni Krabbe og For-
, b'erg landssímastjóra bestu þakk-
' ir fyrir hlutdeild þeirra í samn-
J ingunum. Er því meiri ástæða til
þess að þakka hinum síðarnefnda,
þar sem öllum er vitanlegt, að
liann vann að samningunum, þótt
hann væri mikið veikur, svo
veikur, að flestir mundu hafa tal-
ið ófært að fást við mál sem
þetta.
t
Valdimar Briem.
Látinn er að Stóra-Núpi í Ár-
nessýslu 8. þ. m. Valdimar Briem,
elsti sonur sjera Ólafs Briem,
21i/2 árs að aldri. Hann lagðist
í lungnaberklum í hittiðfyrra um
miðjan vetur og var þá í 5. bekk
Mentaskólans; lá hann hjer á
sjúkrahúsi rúmfastur fram á vor.
Þá var hann fluttur heim og fór
dagbatnandi um sumarið. Var
hann síðan heima í fyrra vetur
og las undir stúdentspróf, en fór
sjer mjög hægt og virtist alls ekki
taka nærri sjer. Lauk hann próf-
inu í vor er leið og ætlaði utan
til háskólanáms, þó rjeðst það a£
að fresta því til næsta vors, í
því skyni að heilsan styrktist
betur við hvíld og hreinna loft.
En sú von brást. Heilsunni fór
hnignandi og eftir jólin lagðist
hann á banasængina.
par er á bak að sjá afbragðs-
mannsefni að viti og öðrum kost-
um.
Frá Sviðningi.
— Þegar hörmungarfregnirnar
bárust norðan að, rjett fyrir jól-
in, um hið ógurlega slys, sem
varð á Sviðningi í Kolbeinsdal,
urðu hjer ótal hendur útrjettar
til hjálpar og samúðar.
Eins og oft áður, sýndu Reykja-
víkurbúar örlæti sitt og hjálp-
semi. Jeg tel því rjett, að þeim
gefist kostur á að fá sem nánust
kynni af kjörum konunnar, sem
þeir á svo margvíslegan hátt
studdu og glöddu.
Um slysið sjálft skrifar mjer
kunnug kona á þessa leið, eftir
eigin frásögn Ikónunnar, Jónínu
Jónsdóttur.
„Hörmulegast og átakanlegast
var henni þó á meðan lífið var
að kveljast úr blessuðn litla barn-
inu, rúmlega ársgömlu í rúminu
fyrir ofan hana, og geta enga
björg veitt því. Hún gat þreifað
á fótunum og upp eftir lærinu á
því, en þar fyrir ofan var viður
og torf ofan á því, og eins 4
milli þeirra. Konan giskar á, að
barnið liafi lifað um eina klukku-
stund, og altaf var það að gráta
og kalla á mömmu, á meðan það
gat komið upp hljóði.
Sjálf var konan komin að falli,
61 barnið viku eftir þessa vo'áa
nótt.
Hún segist altaf hafa verið að
biðja Guð um, að gefa sjer þrek
til þess að deyja rólega, því hún
hugði sjer engrar bjargar von,
og taldi það víst, að alt. fólkið á
bænum væri þegar dáið. Hún vissi
þegar maðurinn hennar dó; ha»n
svaf í næsta rúmi við hana, ®g
gat talað við hana öðruhvoru á .
meðan lífið ent.ist. Það, sem
flýtti fyrir dáuða hans, var nagli,
sem rakst í ennið á honum. Hann
lagði henni ýmisleg ráð að skiln-
aði, ef ske kynni, aÖ henni yrði
bjargað, og bjóst vel og hetju-
lega við dauða sínum, með trú
og trausti til Guðs.
Það sem varð konunni til lífs,
mun að nokkru leyti hafa verið
það, að hún lá á hliðinni í
rúminu, þegar þekjan fjell inn,
og hún/ hafði þykka yfirsæng
\
1 i