Ísafold - 25.02.1926, Síða 1
Ritstjórar:
Jón Kjartamson.
Valtýr Stefánsson.
Sími 500.
Auglýsingasími
' 700.
ISAFOLD
Arg2».ffurinn
kostar 5 krónur.
Kjalddagi 1. júlí.
Afgreiðsla og
innheimta
í' Austurstræti 8.
Sími 500.
DAGBLAÐ: MORGUNBLAÐIÐ
51. árg. 12. tbL
Fimtudaginn 25. febrúar 1926.
ísafoldarprentsmiðja h.f.
Gengismálið
0£
„fulltrúi landbúnaðarins“.
leikana á því að „stýfa‘ ‘ lcrónuna.!
Slík er nú vandvirknin hjá þess-
um „fulltrúa landbúnaðarins* ‘.
Eigi skal að svo komnu nein- ]
Isíendingar eiga ekki því láni um getum að því leitt, hvað af
að fagna, að eiga marga fjármála þessu afkvæmi „fulltrúa landbún- j
menn. Er það líka varla von hjer aðarins“ í Gengisnefndiuni verð-
í fábreytninni og með þeirri ur, og eigi heldur að því, hverjar
stuttu lífsreynslu, sem þjóðin enn afleiðingar það kann að hafa fyr-
hefir á fjármálasviðinu. En ís- ir þjóðina, að frv. þetta er fram
lendingar eru líka einstaklega komið. Hitt dylst oss ekki, að j
lagnir á það, að nota ekki þá góðar afleiðingar hefir það aldrei j
litlu fagþekkingu sem þeir hafa, að frv. er fram komið, síst ef!
þegar þarf að leysa úr einhverju það reynist rjett, sem heyrst hef-
mikilvægu fjárhagsmáli. Fer því ir, að annar stærsti fldkkur þings-
oft ver fyrir þeim, en ella hefði ins fylgi óskiftur frumvarps-
þurft að fara. I ómyndinni. Verður því eigi trú-
Sú ógæf.a hefir oft hent þessa að, fyr en á revnir, að þjóð vor
þjóð, að þeim mönnum hefir ver- ■ eigi á þingi marga fulltrúa, sem
ið falið að ráða fram úr mestu svo eru sneyddir fjármálaþroska,
vandamálum hennar, sem síst eru að þeir geti undirskrifað þetta
til þess hæfir. Til þess að ráða frumvarp um „stöðvun á verð-
fram úr vandasöinustu fjárhags- gildi krónunnar“.
málum liennar eru stundum valdir
menn, sem enga fjármálaþékkingu
hafa, enga reynslu hafa á sviði Tíma-menningin.
fjármálanna, aldrei nálægt fjár- ------
málum komið og aldrei sýnt það, Út af skrifum Jónasar frá
að þeir bæru minsta skyn á fjár-; Hriflu í síðasfa blaði Tímans, er
mál. t rjett að taka þetta fram:
Er þá nokkur von til þess, að 1) Jónas kyngir með þögninni
allar þær tillögur, sem fram koma j einni fyrri lýgi sinni. Hann get-
í peninga- og fjármálum þjóðar- ur eigi fundið neina leið til þess
innar, sjeu bygðar á þeirri að afsaka ummæli sín um „for-
reynslu og þekkingu á málefninu, menskuvafstur“ í Búnaðarfjelagi
.sem nauðsynleg er til öryggis fyr Islands.
Góöur öráttur.
Mynd þessi er blaðinu send frá Kaupmannahöfn og fylgir
eigi önnur skýring en sú, að hjer iaf geti margur fengið góðan
málsverð. — En mynd þessi er auðþekt, að minsta kosti fyrir
Reykvíkinga, því að hún er úr íslensku kvikmyndinni hans Lofts
Guðmandarsonar, og ertekin um borð í „Skallagrími". Maðurinn,
sem heldur á þorskinum, heitir Magnús Lárusson, og var háseti
á skipinu.
-°o°-
Álit bankaaebtdarlDnar
er komid ut.
ir því, að það eitt sje til málanna
lagt, sem alþjóð er fyrir bestu ?
Ágætt sýnishorn af því, hve
2) Hann endurtékur enn ósann-
indin um hiniar alkunnu 613 þús.
(tekjuskattinn); (13 er dottið
slcaðlegt það getur orðið fyrir aftan af í notkuninni).
þjóðarheildina, að óliæfum mönn- j 3) Hann játar á sig ofnotkun
um sje falið að ráða fram úr. lilunninda við þingið, en er auð-
vandasömustu málum hennar, er ] sjáanlega sár út af því, að þurfa
nýkomin tillaga frá einum manni! framvegis að látia Sís borga undir
úr Gengisnefndinni, um framtíð allar Gróusögur sínar út um land.
ísl. krónunnar. Maðurinn nefnir; 4) Hann reynir að leiða at-
sig „fulltrúa Iandbúnaðarins“ og hyg'li lesendanna frá því, að hann
gerir tillöguua í nafni landbún-! sendi nám.spilta sína til þess að
aðarins; og maðurinn er Tryggvi j vera fulltrúa bolsevikans Ólafs
Þórhallsson. | Friðrikssonar við bæjarstjómar-
Þessi „fulltrúi landbúnaðarins“ ! kosninguna.
hefir lagt fyrir Alþingi frumvarp Bjett er að bændur athugi sam-
um „stöðvun á verðgildi“ ísl. pen-! ræmið í framkomu Jónasar. í
inga. (Heiti frv. bendir til þess liverju Tímablaði dáir hann
að ísl. peningar eigi ekkert verð- j bændamenninguna; en bak við
gildi að hafa, enda máske til þess tjöldin fylgir hann Ólafi Frið-
stefnt með frv.). Frv. fer fram! rikssyni,
á, að verðgildi ísl. peninga skuli a) þeim manni, sem er fulltrúi
endanlega fest, þar sem 'kaupmátt' rússneskrar byltingarstefnu,
ur krónunnar innanlands reynist (■' b) sem oft hefir viðurkent, að
að vera eftir rannsókn. Með öðr- hann telji íslenskt sjálfstæði og
um orðum, frv. fer fram á, að ísl.1 íslenska menningu einkisnýta,
krónan skuli „stýfð“ þar sem ] og vill fyrir hvern mun koma
innanlands kaupmáttur hennar, hjer á alræðisvaldi erlends múgs,
er. ^ j 0g
Ástæður þær, sem flm. færir c) ætlast til að skrílstjórn sú,
fram fyrir þessari tillögu sinni, sem hann hygst að innleiða hjer,
eru margvíslegar, og sumar næsta noti hjer hervald og ofbeldi und-
broslegar. En fjarstæðurnar keyra ir eins og færi gefst.
svo úr hófi fram, að undrun sætir. j Fylgi sínu við Ólaf Friðriksson
Greinargerð höfundarins er ein- getur Jónas ekki neitað. Það er
hliða hártog, og er forðast sannað.
að minnast einu orði á nokkurn; Bændur eru óðum að vakna til
hagnað, sem þjóðin hefir af geng-: meðvitundar um það, að fyrsta
ishækkun; en erfiðleikar gengis- skilyrðið til þess, að landbúnaður
hæklkunarinnar eru málaðir þar og bændafjelagsskapur geti
svo svart og einhliða, að dæmi blómgast hjer og dafnað, er það,
fyrir öðru eins finnast varla í að slorpenni Jónasar frá Hriflu
Tímanum, hvað þá annarsstaðar. hætti að dreifa róg og lýgi um
Úkki er c*au orð] bent á erfíK- sveitir landsins.
Því fylgir m. a. álit aðalbankastjóra allra þjóðbanka á
Norðurlöndum um fyrirkomulag seðlaútgáfu, einnig á-
grip af sögu bankanna hjer á landi eftir Magnús Jóns-
son o. m. fl.
Fróðlegast af þessum brjefuto
hinna erlendu bankastjóra é*
brjef Ryggs bankastjóra Noregs-
banka. Hann sýnir fram á, hye
kringumstæður eru margar líkar
hjer nú, og þær voru í Noregi
áður.
En um leið og við leggjum til,
að Landsbankinn fái seðlaútgáf-
una viljum við breyta fyrirkomU-
lagi bankans.
Nokkur fyrirkomulagsatriði
— Við leggjum til, segir Sy.
Bj., að Landsbankinn sje ríkis-
eign, og leggi ríkið honum til á-
kveðið stofnfje, og ábyrgist, að
stofnfjeð sje jafnan óskert.
Hann sje sjálfstæð stofnun und
ir sjerstakri, óháðri stjórn.
Starfsemi hans sje í 3 deild-
um: seðladeild, sparisjóðsdeild og
veðdeild, sem haldið sje algjör-
lega aðgreindum reikningslega.
Einn á að vera aðalbankastjófi,
en með honum tveir aðrir bankh-
stjórar.
Yfirstjórn bankans er í hönd-
nm 15 manna nefndar, er þingið
kýs; en hún kýs fjóra í banöra-
ráð, en fjármálaráðherra kýs
einn baukaráðsmann og er haun
form. bankaráðsins.
Nefndarálitið er komið í bóka-
verslanir.
Bankanefndin var skipuð sam-
kvæmt þingsályktun 14. maí s. 1.
Á fundi í samein. þingi þ. 15.
maí voru þessir kosnir í nefnd-
ina:
Ásgeir Ásgeirsson, Benedikt
Sveinsson, Jónas Jónsson, Magnús
Jónsson og Sveinn Björnsson.
Þ. 25. maí var Sveinn Björns-
son skipaður af fjármálaráðherra
form. nefndarinnar.
Nefndin hjelt með sjer ndkkra
fundi í vor, og skifti með sjer
verkum. Var Magnúsi Jónssyni
falið að rita sögu bankanna hjer
a landi.
Þrír nefndarmanna, þeir Sveinn
Björnsson, Ásgeir Ásgeirsson og
Jónas Jónsson, fóru utan í sumar.
Áttu þeir Sv. Björnsson og Ás-
geir Ásgeirsson tal við aðalstjórn
anda seðlabankanna á Norður-
löndum. Lögðu þeir fyrir þá á-
kveðnar spurningar, er þeir svara
í brjefum þeim, sem prentuð eru
með nefndarálitinu.
Jónas Jónsson átti tal við ýmsa
stjórnendur fasteignalánsstofn-
ana, á ferð sinni.
Hefir meiri hluti nefndarinnar
samið frv. til 1. um heimild fyrir
Veðd. Landsbanka íslands t.il að
gefa út ný bankavaxtabrjef.
Fylgir frv. þessu ritgerð eftir
Jónas Jónsson um veðlánastofn-
anir. r
Fundir nefndarinnar byrjuðu
aftur þ. 7. okt. þ. 9. nóv, kvaðst
Benedikt Sveinsson ekki lengur
geta tuinið að málinu á þeim
grundvelli, að Landsbankanum
yrði falin seðlaútgáfan, en meiri
hluti nefndarinnar hefir samið
álit sitt á þeim grundvelli.
En niðurstaða nefndarinnar er
í öllum aðalatriðum í samræmi
við álit stjórnenda seðlabankanna
fjögra á Norðurlöndum, svo og
við álit þeirra próf. Axel N'ielsen
og Jóns Krabbe forstöðumans
sendiráðsins í Höfn.
Viðtal við Svein Björnsson,
formann bankanefndarinnar
Mbl. liafði tal af Sveini Björns-
sjmi um nefndarálitið.
Jeg hefi í rauninni engu við
það að bæta, sem stendur í hinu
stutta nefndaráliti. Sjálft nefndat
álitið er ek!ki nema um 60 bls.
Mest málið er álit hinna erlendu
sjerfræðinga og saga bankanna,
eftir Magnús Jónsson.
Vil jeg taka það fram, að í
þessari bankasögu Magnúsar er
sjerlega mikill fróðleikur saman
kominn í stutt mál um bankana
hjer og atvinnulíf vort.
Deiluefnið.
— Hvað um deiluefnið?
— Deilt hefir verið um það,
hvort það væri óhætt að láta
Landsbankann hafa seðlaútgáf-
una, þareð hann starfaði með
innlánsfje.
Menn liafa. viljað fá útlenda
sjerfræðinga til þess að skera iir
því máli. Nú er álit þeirra komið.
Það er einróma. Það fer í raun
inni alveg í sömu átt. og álit
þeirra Axel Nielsen og Jóns
Krabbe, sem komið var áður.
Mæðrabókin.
Jafnvel fáfróðum og ólærðutn
konum verður ekki skotaskuld úr
því, að setja böm inn í heiminn,
og það hraust og vel sköpuð, en
hitt er meiri vandinn, að kunna
svo með börnin að fara í þessuín
hættulega heimi, að þau þrífist
vel og verði heilsuhraust. Til
þess þarf þekkingu og hana verð-
ur að sækja í góða menn og —
bækur. Hver einasta kona, seta
eignast fyrsta barnið, þarf að
eignast leiðbeiningakver um með-
ferð þess.
„Barnafóstra" Jónassens og
leiSbeiningaikver Valdemars 3tef-
fensens, hafa komið mörgum að
gagni, Nú hefir Hinrik læknir
Thorarensen gefið út nýja bók
um þetta efni, „Mæðrabókina.“
Hiin er frumsamin á dönsku af
dr. Svend Monrad.
Bókin er vfirleitt góð bók og
áreiðanleg, og þýðingin góð, að
því mjer virðist. Jeg finn það
helst að henni, að hún er ekki
frumsamin. Jafnvel góðar útlend-
ar bækur eiga aldrei eins vel við
og frumsamdar, ef góðir menn og
fróðir halda á pennanum.
G. H.
Sigurður Briem aðalp6«tmeist-
ari hefir verið skipaður formaður
gengisnefndarinnar í stað Odds
Hermannssonar skrifstofínstjóra,
sem er erlendis.