Ísafold - 10.03.1926, Blaðsíða 3

ÍSAFOLD
3
Skuggahliðar þingræðlsins.
Eftir Guðmund Hannesson prðfesser.
VI.
England og Bandaríkin.
Það er hvorttveggja, að míg
hrestur tíma og blaðið rúm, til þess
þeirra mjög frábrugðið því, sem
víðast gerist. Mentamenn, auð-
menn og sveitaaðall hafa lengst
af stjórnað þjóðinni, stjórnin haft. kvæntur.
flð týna upp mörg sýnishorn af j mikil völd, en þingið verið eins-
'dómum manna erlendis um þing-
íæðið og pkuggahliðar þess, enda
«r það ekki nauðsynlegt. Menn
■■sjá af því, sem sagt er í undan-
förnum greinarköflum, hversu
■dómar falla og helstu aðfinslurn-
■ar. Ef siimij. 'kypnu að hyggja,
að þetta sje á annan veg í öðr-
dim löndum t. d. Englandi, þá er
ínunurinn satt að segja ekki mik-
311. Fyrir síðustu kosningarnar í
Englandi, meðan þrír flokkar
þörðust um völdin og enginn
liafði traustan meiri hluta, kvört-
Wðu þeir sáran og sögðu hik-
laust, að ef þetta ástand hjeldist,
Vmri þingræðið orðið óhæft stjórn-
■■arskipulag og því yrði að breyta.
Það eru ekki fáir í Englandi, sem
ím gsa líkt og lord Rosebery skrif-
‘aðj eitt sinn: „Sannleikurinn er
"sá, að flokksstjórnin er höl, ef
Þ1 vill óumflýjanlegt, en eigi að
'síður alvarlegt böl (evil). Það er
"gæfa, að svo margir í hærri
■stjettunum s'kuli tigna, þetta skipu
lag og trúa á það. Það fælir
Vura hestu menn frá því, að skifta
R,ior af stjómmálum og setur í
®tað þ>éirra þá, sem flokkarnir
telja líkl'egasta að ná kosningu og
^era trúa flokksmenn." Löngu
%rir ófriðinn var þetta niðurstað-
5811 hjá F. Astory í grein um þing-
fæðið: „Figi aðeins í Englandi,
^ieldur víðsvegar erlendis, í Frakk
^andi, Þýskalandi, ítalíu, Banda-
Þíkjunum og víðar finnur fjöldi
^ttanna, að það er úti um þing-
Lseðisstjómina, þö ekki viti menn
fljótt annað og betra skipulag
kemur i hennar stað.“ — Eftir
'áfriðinn hefir auðvitað ástandið
^’ersnað stórum og dómarnir orð-
hatðorðari. Hinn frægi rithöf-
hndur H. G. Wells segir t. d. um
F’ingstjórnina: „Jeg þekki enga
•astæðu, sem mælir með henni, og
hjet Jóhann Björnsson, og mun landssjóðs lán þau, sem fjelagið um fóðurmjölsekkjum og öðrum
hann hafa verið ættaður að norð- þarf til byggingar skipsins, gegn þeim vörum, sem sjerstök hætta
an. Hann var ókvæntnr maður. yeði í skipinu, og er Eimskipafje- telst á, að sóttnæmi geti borist
Bergþór Árnason hjet sá, er tók laginu óheimilt að selja dkipið, með“. Hefir dýralæknirinn í Rvík
út af „Hrefnu“ ; var það stýri- nema með samþykki ríkisstjórnar- samið frv.
maður bátsins. Hann var af Akra- innar, og strandi skipið, er fje- Till. til. þál. um heimild til til*
nesi, rösklega tvítugur maður, ó- laginu annaðhvort skylt að smíða færslu á veð/ jetti ríkissjóðs í tog-
nýtt skip af sömu gerð, eða endur urum h.f. Kára.
Eftir að bátarnir höfðu fengið greiða ríkissjóði framlag hans. j Till. er borin fram af fjárhagsn.
lkonar áttaviti og ráðanautur. iáföllin og mist mennina, leituðu ; og er þannig:
En er þá ekki alt með himna- j Þeir allir hingað, „Ingólfur“ og prv_ njjj breytingar á 1. umat- „Álþingi ályktar að heimila ráð-
lagi í hinum gullauðgu Banda- „ITrefmi1 ‘ hingað til Reykjav. og yjjjjjjj yjg vjelgæslu á mótorskip* herra að færa veðrjett ríkissjóðs í
nkjum Ameriku? Enginu var ,,Gruðrun til Keflavikur. Höfðu jjjjj flvtur sjávarútvegsuefnd Md., togurum li.f. ,,Ivara aftur fyrir
kunnugri þeim en lord J. Bryce Þeir ^ist að kalla má alt lauslegt ejnnjg samkv. beiðni atvinnumála- alt að 150 þús. kr. skuld fjelagsins
og enginn velviljaðri, og þó segir ofan þilfars, í hrotsjó þeim, er j.agjlerra. _ Er það um heimildir til íslandsbanka, að því tilskildu,
hann: ,.Það líður ekki sá dagur, iók út mennina, lóðarbelgi, línur um nnúanþágu frá lögum, að at- að fjelagiö fái, nægilegt rekstrarlán
að ekki annaðhvort hlöðin eða j °S annað lauslegt. Er svo sagt v;nnnmálaráðuneytið geti, þegar til þcss að halda áfram útgerð skip-
dómstólarnir flett.i ofan af ein- nm „Ingólf“, að brotsjórinn hafi þ5j.f er 4 veitt þeim mönnum anna, fyrst um 'sinn til loka næstu
hverju feykilegu hneyxlismáli hjá, sprungið yfir hann allan, og sjarfa vjg vjelgæslu á ísl. skip- vertíðar."
Segir svo í greinargerð: „Árjð
stjórnmála- og fjármálamönnum.; mátti víst ekki milklu muna, að Jinn gem fengjg hafa vjelstjóra-
Kosningasmalar og undirróðurs- fleil'i tæki út en þennan eina. | skírteinj í öðrum löndum. Einnig 1923 tókst ríkissjóður á hendur
menn kaupa atkvæði þúsundum j Fleiri bátar komust í hann jjeimilar frv. að veita efnilegum1 gagnvart fslandsbanka sjálfskuld-
saman, ábyrgðarfjelögin nota krappan á laugardag. Mun lítið hynfjjjrnm undirvjelstjóra skír-1 arábyrgð fyrir 5000 sterlingspund-
sjóði siua til undirróðurs við for- bafa vantað á, að tveir sykkju.; |ejn; á fiskislcipum með minna en um af skuld fiskiveiðahlutafjelags-
setakosningar, heil bæjafjelög ^ylti þá í einu áfallinu. Fjöldi
I.
selja sig verksmiðjufjelögum með báta misti mikið af lóðum sínum,
húð og hári.“ ’j0" bafa, þeir því margir orðið
Ekki er dómur frakkneska f.yrlr tilfinnanlegum skaða.
heimspekingsins Basch um Banda- hörmulegast er þó manntjón-
ríkin betri: „í hinu risavaxna
þjóðf jelagi í Bandaríkjunum, sjá- j
um vjer lesti, glæpi, þjófnað og;
svik í öllum myndum í stórum!
stíl, vitlausa peningagræðgi,

djarftækt gróðahrall, takmarka-
lansa eigingirni, svo hlygðnnar-
lausa kosningaspillingu, að hvergij
hefi jeg sl-íkt sjeð, — og þó hlómg
ast þjóðfjelagið á allar lundir!
FRÁ ALÞINGI.
Ný frv. og nefndarálit.
900 liestafla vjel, þó aðeins til 1, ins „Kára“ aúö enskan banka og
árft í senn. j fjekk jafnframt til tryggingar fyr-
Með þessum undanþágum á að ir ábyrgðinni 2. veðrjett í tveimur
bæta, úr hrýnustu vandræðum á togurum fjelagsins, næst á eftir
meðan vöntun er á mönnum, sem 20,000 sterlingspunda veðskuld við
telkið hafa vjelstj. próf samkv.
núgildandi 1.
Hafnarfjarðarkjördæmi.
Meiri hl. allshn. hefir eigi „get-
að fallist á, að sá munur sje á
Till. til þál. um kaup á snjóbíl
Menn vinna baki brotnn, safna j flytnr Jónas Jónsson.
auðæfum, efla mentun og menn- Með henni er ríkisstjórninni
ingu og sjá hörnum allra fyrir heimilað að nota alt að 10 þús.
ágætum skólum.“ Basch þakkar kr. 'af landsfje, nú í ár, til að. . . .„
framfarirnar dugnaði einstaklinga1 kaupa óg láta gera tilraunir með! Verslunaxbækur. Mem hl. Alls-
og afskiftaleysi stjórnarinnar af a í 'lin- Nd. leggur til, að frv. um
sama banka. Þennan veörjett má nú
telja nálega einskis virði, sakir verð
lækkunar skipanna. íslandsbanki
hefir neitað fjelaginu um frekari
lán, nema ríkissjóður færi til veð-
rjett sinn, á þaun hátt, er greinir
atvinnurekstri manna í Gullbr.-j- tillögunni. En fjárhagur fjelags-
Kjósarsýslu og Hafnaifiiði, að ■ jng gvo hágborinn, aö það getur
skifting kjördæmisins sje óhjá-. ej-; haldið útgerðinni áfram á
kvæmileg af þeim ástæðum“. gð f& nýtt rekstrarlán.“
Minni hl. (JBald. og P.Þ.) felst
aftur á móti á frv. og „telur
an
rjett að það sje samþykt“.
flestum atvinnu- og framkvæmda-
(snjóbíl, bæði á vegleysum og í
snjo.
málum. Eflaust er dómur hans j f rrrcinnrger’S till. er þess getið,
ekki gripinn úr lausu lofti en ag rússneskur hugvitsmaður hafi
(hanu lýsir auðvit.að skuggahlið- fvrjr nokkrum árum fullgert bif-
mm- ' reið, sem Fralékar hafi nú farið
pví miður er það svo, hvar sem j yfjr þvera og endilanga Sahara-
leitað er, að áliti þingræðisskipu- eyðimörkina, yfir þvera Mið-
lagsins hefir stórkostlega hnignað Afríku og nú síðast frá Kaspíhaf-
það efni nái fram að ganga. En
frv. á að lögheimila, að gamla
venjan um sundurliðaða inn-
færslu í höfuðbækur skuli tekin
upp aftur, en „nótu‘ ‘ fyrirkomu- S
laginu sje þó haldið. Verður þetta, I
ef frarn gengur, auðvitað til þess;
að auka skriffinsku að stórmikl-;
Framhald af umræðum um
gengismálið
I þrjár klukkustundir stóðu um
ræður um frumvarp Tryggva Þ.,
sem varð „stýfingar“-f rumvarp,
eftir að hann „leiðrjetti prent-.
villuna“.
Fyrstur talaði Ásgeir Ásgeirs-
son. Var það langt mál, sem eigi
verður rakið hjer í þetta sinn.
Ræða hans var yfirleitt ekki eins
undanfarið. Það hefir reynst jnu og ausfur, að Indus.SegÍr flm.jum mmi ölhim kaupmönnum, og framsöguræga Tr Þ &
miklu \er en menn hjuggust við ag margt bendi til, að þessi bif-1 11,111 " "n jaitansson þvi fyrra fostud„ 0„ liefir Ásgeir
og nú telja margir að dagar þess rei8 getJ komið a8 miklu haldi,skorif/r leik 1 ne£ndinni °S ± reynt a8 kynna sier máli8?
s.jen taldir, þegar minst
vonum
snjóahjeruðum landsins, til vetr-
ur að frv. eigi alls ekki að verða'
arflutninga, og til sumarferða um,
’ekki niá algerlega hrekja (knock varir.
l'" pieces) á fimm miuutum. í „Það ei* alvo^ ótrúleart live „ , .• -r •
' 1 I dlv>-í- uu uit-5,1 nvc rilcicja vegi, sem þo eru ofærn
m<)rgum stórmálum er engan Þ,]óð- fljótt flest mannaverk rotna Tenjulegum bifreiðum. •
að lögum.
1 m. a. lesið bók Jóns Þorláiksson-
ar, Lággengi, og bar Ásgeir mikið
Skattur af lóðum og búsum á.lo£ á bók Skilning hans á
_ „—0— -------------- ,.■ \ efni bókarinnar varð J. Þorl. þó
arrilja að fmna. Flestum stend- stmdur. Óðar en fullveldi fólks- ■w- f -I -ií, f +Í1 . Sigluíiröi. E.A. óei íram 1 Ed. ,
11v ' . , , Nefndaraht um frv. til lagaum' , f . „ , , - að leiðr,jetta 1 nokkrum veruleg-
h >e,m a sama, og voldm lendajins er komið 1 krmg, sjer maðnr heimild fyrir Landsbankann tilaðj . !Um atriðum.
hondum þeirra, sem vopnfimastir feita, hvíta maðka skríða alstaðar g-efa út jjý bankavaxtabrjef, erj™"?1" samlllJoða frv' er “ var j Ajjmargar vitleysur sagði þó
•eru x kosningabardaganum.“ út úr þvi“ segir Göteborgs Han-í komi8 fram frá fjárhagsn. ®d. I l'tiTæthmT^áð^skaBu I Á«geir, sem ekki er rúm'til aS
Merkdegtmáþaðheita, aðEng-jdels och Sjöfartstidning nýskeð.(Mœlir nefndin með frv„ me5|® heÍ T standastÍm b3er a« sinni, gefst ef tiT
Wmgar skula fella svo harða(Eugan mann hitti jeg í sumar 1 þeirrj hreytingu aðallega, að sam- i / * '5 giávarnarwarZn Í'vill tækifæri til þess síðar.
ðoma nm þmgræðið. Það hefir þó Svíþjóð,sem mælti þingræðinu bót. timis verði hafðir tveir flokkar ikostnað . V]ð S]Ovarnaröarðinn ai _
Allir löstuðu það og mun þó víð- veðdeildar í gangi, og verðj þeir' ^ 1
með mismunandi háum vöxtum,
i en það hefir áhrif á gangverð
^RÍR MENN DRUKKNA. Ægir heimtaði líka sínar fórn- brjefanna. Eiga lántakendur svo
^eynst þeim betur en flestum öðr-
úm þjo8llm, enda er skipulag
tekur út af þremur vjel-
Mtum í fyrradag, einn af
hverjum.
í’lestir bátar mistu meira og
minna af lóðum sínum.
Á laugardag reru flestir bátar
llr verstöðvunum hjer suður und-
an. En eins og menn muna gerði
Mðvestan hrvðjuveður, er hjelst
^st allan daginn. Bátar fengu
>ví hið versta veður. En þó bar
bltt af, hve sjóvondur hann var.
óg er svo sagt að sunnan úr ver-
stöðvunum, að sjóm. þar ljuki upp
°lnum munni um það, að í fjölda
hlorg ár hafi bátar ekki þ'ent í
óðium eins hroðasjó og þá.
ir, eins og svo oft áður, þegar að geta valið um, úr hvorum
hann er í þessum ham. j flokknum þeir taka lán, hvort
Fjóra menn tók út af þrem heídur þeir vilja greiða hærri
hátum. Einn af þeim náðist aft- ’ vexti og fá hærra verð fyrir brjef
ur, en 3 hvíla á mararbotni. - j in, ellegar þeir greiði lægri vexti
Bátar þeir, sem mistu menn- og fái þá lægra verð fyrir þau.
ina, voru: „Ingólfur“, eign Lofts j
Loftssonar, ,,Hrefna“, eign Þórð- j Frv. til 1. um framlag til kæli-
ar Ásmundssonar ikaupm. á Akra-; skipakaupa 0. fl. flytur Landhún-
nesi, og „Guðrún“, eign Ólafs Dá-j aðarnefnd Nd., eftir beiðni at-
víðssonar í Hafnarfirði. Af henni. vinnumálaráðherra.
tók út tvo menn, en annar náðist! Segir svo í 1. gr.: „pegar h.f.
aftur. | Eimskipaf jelag Islands lætur
Sá er misti.st af „Ingólfi“, hjet byggja nýtt millilandaskip, er
Óskar Þorg-ilsson, og var liúsettur' ríkisstjórn heimilt að verja til
í Hafnarfirði. Yar hann stýrimað- (þess styrk úr ríkissjóði, alt að
ur á bátnum. Hann var 26 ára, 350 þirs. kr., gegn því, að skipið
gamall, kvongaður maður, oglæt- hafi fullkominn kæliútbúnað. —
ur eftir sig konu og stjúpdóttur.; Ennfremur er ríkisstjórninni
Sá, er tók iit af „Guðrirnu“, heimilt, að ábyrgjast fyrir hönd
1 þetta sinn skal aðeins á það
benf, hve alvarleg meinloka það
Yfirsetukonur. Halldór Steins- er, Þegar stýfingarmenn lialda því
son ber fram frv. um bætt kjör, fnrm, að framtíð atvinnuveg-
yfirsetukvenna. Fylgir því brjef.anna sje best borgið með því að
frá Ljósmæðrafjelagi íslands, og þtýfa krónuna. Stýfing er ein-
segir þar, að laun ljósmæðra rnegj niltt. stundarljettir atvinnuveg
ekki vera „minni en vinnukonu-
laun, sem nú muni vera nálægt
600 kr. á ári, auk fæðis og hús-
anna, ljettir sem hefnir sín geypi-
lega síðar meir.
Ásgeir mintist á það í ræðu
næðis, ásamt öðrum blunnindum,! Slnlli, hve margar veHklegar fram-
svo sem skótau 0. fl.“. — En kvæmdir hiðu hjer óunnar, og
ljómæðralaun mega aldrei fara hve >eirra væri mikil þörf. Yegna
fram úr 1000 kr. á ári, samikv.
núgildandi lögum, en 200 kr. er
lágmark.
þeirra tjáði hann sig vera stýf-
ingarmann.
En hvar á að taka fje til fram-
kvæmdanna. Hvar á að fá milj-
Innflutningsbann á dýrum o. fl. ónirnar, sem við þurfum til tún-
Landbúnaðarnefnd Nd. ber fram ræktar t. d.
frv. um að banna innflutning á Við þurfum á erlendu lánsfje
lifaudi spendýrum og fuglum, svo að halda, einmitt vegna þess, hve
og, ef atvinnumálaráðuneytinu líst hjer er mikið ógert. En hver
— innflutning á heyi, hálmi, ali- útlendingur vill lána okkur fje,
dýraáburði, hráum og lítt söltuð- ■ ef við einir allra þjóða utan ófrið
um sláturafurðum, mjólk, brúkuð- arsvæðisins í styrjöldinni sýnum