Ísafold - 24.03.1926, Page 3

ÍSAFOLD
3 '
Frá TíðTarpinn.
Ræður Magnúsar Guðmundssonar atvinnumálaráðherra
og sjera Friðriks Hallgrímssonar á fimtudagskvöldið
var, er stöðin var opnuð.
I þjónusta, sem ferðamaðurinn tófc sem fleiri eru í prestakalli. Enda
jþátt í; og að hénni lokinni fjekk eru til nokkrar kirkjur hjer á
ihann bensínið sitt og hjelt leið- landi, er ekki ber að messa í nema
ar sinnar.
Rekstri brauta/ánnar á að halda
uppi á kostnað ríkissjóðs, nema
öðruvísi verði ákveðið með lög-
Fundastofa Búnaðarf jelags ís-
lands hefir tekið mildum stakka-.
skiftum. Hefir víðvarpsfjelagið
leigt hana til þess að þar verði j
haldnar ræður þær og hljómleik- j
íir, sem stöðin sendir út. Er stof-!
■an öll fóðruð með klæði hátt og
lágt, til þess að koma í veg fvr-:
ir enduróma.
3tæða Magnúsar Guðmundssonar.
Útvarpsf jelagið hefir óskað
"þess, að jeg tæki það að mjer að
tilkvnna það, að fjelagið tekurnú
til starfa. Mjer er það ánægja að
verða við þessari ósk, og vil um
le.ið láta í Ijós þá vou, að fjelag-
inu takist að leysa vel af hendi
setlunarverk sitt. Hins vegar vil
jeg vara útvarpsnotendur við því
mð gera sjer of háar vonir, þvi
að uppgötvun sú, sem hjer er um
að ræða, er enn á bemskuskeiði, ■
og á því enn í höggi við ýmsa j
harnasjúkdóma, sem * vonandi.
Iiverfa með tímanum.
1 öðrum löndum (er útvarpið ^
orðið talsvert alment, en hjer eru !
tiltölulega fáir, sem hafa reynt
það. En jeg verð að segja, að jeg
þekki ekkert land í heiminum, er j
ímeiri þörf hafi fyrir útvarp en
«inmitt ísland. Vjer erum hjer,
tæplega 100.000 manns, dreifðir
nm land, setn er 103000 ferkílóm.
?að stærð. Samgöngur eru strjálar
og dýrar. Og ma.rgur er sá bær-
inn á þessu landi og margur er
sá afdalnrinn, þar sem íbúarnir
Ibíða með óþreyju komu næsta
pösts og fregna, er hann fcann
að flytja. Fregnirnar eru þá venju
lega orðnar gamlar og hinum
'fróðleiksfúsu íhúum hinna af-
skektu hjeraða mundi því þykja
það miklu skifta að geta daglega
íengið að vita um nýjustu við-
burði umheimsins. Rlíkt mundr
draga mikið úr annmörkum ein-
■•angrunarinnar, ljetta yfir lífinu
:£ hinum strjálbygðu stöðum og
vinna að því að sætta hina af-
skektu við dvalarstaði sína. Þá
jná og ekki gleyma því, að út-
varpið er ágætt meðal til þess að
flytja um landið hverskonar fróð-
leilc sem er, eöng, hljóðfæraslátt
o. fl. o. fl.
Yfir höfuð að tala er jeg þess
fullviss, að útvarpið á hingað mik
íð erindi, og mjer virðist eðli-
legt, að við þessa miklu og merku
uppgötvun mannsandans sjeuýms
ar vonir tengdar. Jeg hefi reynt
að kynna mjer þetta mál talsvert
'Og aflað mjer skýrslna um reynslu
-eriendis. Og jeg þykist hafa kom-
ist að rauu um, að þar er þessi
•uppgötvun í miklum hávegum
höfð, og fjöldi hiTgvitsmanna vinn
ur árlega að endurbótum á henm.
Mikill f jöld} manna erl. hefir aflað
sjer móttökutækja, og þótt oft
misheppnist að heyra vegna loft-
truflana og annara erfiðleika, er
mannsandinn hefir ekki enn sigr-
ast á, þá vill þó enginn missa
móttökutæki, sem eitt sinn hefir
fengið það. Hjer er því ekki alveg
ölíku saman að jafna og talsím-
anum. Oss gremst oft þegar tor-
velt er að ná sambandi eða illa
ISieyrist; en enginn, sem júnusinni
hefir haft talsíma, vill án hans
vera. Og útvarpið hefir einn kost •
sem talsíminn hefir ekki, og liann
er sá, að það ónáðar oss aldrei
þegar vjer viljum vera í friði.
Jeg mintist áðan á, hversu fá-
mennir vjer værum, og ein af-.
leiðing fámennisins er sú, að hver
notandi ritvarpsins verður að
greiða hærra gjald fyrir notkun-
ina en erlendis. Allir munu vel
skilja hvers vegna svo hlýtur að
vera, því að engum dylst það, ^
að hjer á landi er fjTst nm sinn
ekki unt að vænta fleiri notenda
en 1—2 þúsund; en í miljóna-
löndunum skifta notendur tug-
um og hundruðum þúsunda. Það ^
verður því hlutfallslega^ miklu
erfiðara og dýrara fyrir oss en j
aðrar þjóðir að halda þessn fyrir-!
tæki uppi, jafnvel þótt ekki sje
gert ráð fyrir gróða af því.
Aður en jeg lýk máli mínu vil
jeg leyfa mjer að þakka forgöngu
mönnum þessa fyrirtækis þá fyr-
irhöfn, það starf og þau fjárfram-
lög, sem þeir hafa lagt á sig,
því að jeg er þess fullviss, að
það hafa þeir frekar gert af á-
huga fyrir málinu en af gróða-
von.
Að svo mæltu lýsi jeg því yfir,
að Útvarpsstöðin er frá og með
þessum degi opnuð til afnota, og
óska að hún verði stofnendunum
til gleði og notendunum til gagns
og énægju.
Fólkið, sem þarna var statt, bygðin. Þá liggur í augnm uppi,
átti heima í býlunum þar í ná- hvílík blessun það væri fyrir
grenninu, og það var alt fremur. fólkið í þessum afskektu sóknum,
efnalítið fólk, sem hafði ekki efni að get.a fengið til sín víðvarps-
á að eiga bifreiðar, og átti þess1 guðsþjónnstur á hverjum sunnu-
vegna erfitt með að sækja kirkju degi.
langa leið; en t.il kirkju voru um' Og svo má ekki gleyma fiski-
12 rnílur enskar. En í þessari lit.lu 1 skipunum mörgu við strendur
viðgerðarstöð komii nágrannarnir landsins, sem hafa. móttokutæki.
saman á hverjum sunnudegi til Þar gætu skipverjar átt guðsþjói?
þess að taka þátt í guðsþjónustu,' ustustund á hverjum sunnudegi,
sem haldin var í kirkju í stór-! og tekið þátt í guðsdýrkuninni
borg, alllangt þaðan, og á meðan! ásamt vinum sínum í landi, ef
á guðsþjónustunni stóð, var eng-1 sjeð yrði um, að guðsþjónustum
inn afgreiddur þar. Þá stund. yrði víðvarpað.
varð viðgerðarstöðin að guðshúsi
fyrir það, að víðvarpið flutti
þangað boðskap fagnaðarerindis-
ins. —
4 sinnum á ári. Því veldur strjái- um, og á liún að verða, ásamt
öllum tækjum og mannviúkjum,
Alþingi og landsstjórnin ætti að
gera ráðstafanir til þess, að guðs-
þjónustum verð; víðvarpað emu-
sinni eða tvisvar á hverjum helg-
Oft kom jeg á sjúkrahxis íjum degi ársins, og líka miðviku-
Winnipeg, og sá þar á borðum: dagaguðsþjónustnm á föstunni;
hjá rúmum sjúklinganna lítil og' og líka stuðla að því, a?5 þeim,
ódýr móttökutæki, og heyrnartól jsem erfiðast eiga aðstöðu, verðijnot af landi, takmarkanir á Bffi
er henni tilheyra, eign hans. —
Ríkisstjórninni á að veita heimild
til að ákveða flutningsgjöld og
fargjöld með lienni, og annað, er
ákveða þarf vegna starfrækslunn-
ar, eða til öryggis fvrir starfsfólk
brautarinnar, notendur og al-
menning. Skal setja um þetta alt
sjerstakar reglugerðir. Laun fram
kvæmdarstjóra brautarinnar og-
fastra starfsmanna skulu ákveðiu
með lögum.
Framkvæmd járnhrautarlagn-
ingarinxiar. Þegar ríkisstjórnin
liefir ákveðið að ráðast í að
byggja brautina, eru landeigend-
ur og leiguliðar á því svæði, sem
mannvirkin eiga að ná yfir, skyld-
ir að þola þau á löndum sínum
og lóðum, láta aí hendi land óg
mannvirki og þola hvedskonar af-
höfðu þeir við eyra sjer, og hlust J gert sem auðveldast að eignast
móttökutæki. Því kristið mann-
fjelag á að nota hvert tækifæri
sem býðst til þess að orð trúar-
innar komist til sem flestra.
Það er fagnaðarefni að víð-
vai’psstöð er komin hjer á fót.
Ef henni er vel stjórnað og fólk
notar sjer hana alment, þá er
enginn efi á því, að húp' getur
orðið til þess að flytja út um
uðu á prjedikanir og sálmasöng í
kirkjum borgarinnar, eða hljóm-
leilka. Og þá leið fengu þeir líka
til sín daglega á ákveðnuin tíma
nýjustu símfrjettirnar og fyrir-
lestra ýmiskonar efnis.
Á mörgum heimilum lágu sjúk-
lingar, sem höfðu lengi verið
rúmfastir og saknað mjög þess
unaðar, að geta tekið þátt í guðs-
VÍÐVARPIÐ
og- boðskapur fagnaðar-
erindisins.
Ræða F/iðriks Hallgrímssonax.
Víðvarpið er einhver merkasta
uppgötvun þessa mannsaldurs, óg
það er nú mjög víða notað, bæði
til gagns og gamans.
Þá leið hefir meðal annars boð-
skapur fagnaðarerindisins komist
til margra, sem hefðu annars far-
ið hans á mis.
í Nóvembermánuði síðastlið.n-
um nam hifreið staðar fyrir utan
hifreiða-viðgerðarstöð í sveit í
Bandaríkjunum á sunnudegi. —
„Tuttugu potta af hensíni", kall-
aði maðurinn, sem hifreiðinni
stýrði. Maður kom út í dyrnar
og veifaði hendi, til merkis um,
að hann hafi heyrt til hans. —
Nokkrar mínútur liðu, og enginn
kom út. Ferðamaðurinn fór þá að
verða óþolinmóður, og hann fór
út úr hifreiðinni, og kallaði nm
leið og hann gekk inn um dyrn-
ar: „Látið þið mig fá“ — „Bíðið
við augnablik; það er rjett kom-
ið að blessuninni", svaraði mað-
urinn fyrir innan, og henti utn
leið komumanni að koma til sín.
„Náðin Drottins Jesú Krists,
kærleiki Guðs og samfjelag heil-
ags anda, sje með yður öllum“
heyrðist greinilega frá hljómhorni,
sem var þar í sambandi við mót-
tölkutæki uppi á hyllu. Og þar
inni sat dálítill liópur' af sveita-
fólki, og allir lutu höfði, eins og
þeir væru í kirkju að gera bæn
sína.
Þetta var fyrsta víðvarps-guðs-
þjónustunum, eins og þeir liöfðulland alt og til skipanna við strend
áður verið vanir. En úr því bættijur þess, mikið af nytsömum fróð-
nú víðvarpið. þeir gátu legið í leik, og v.eita mörgum, sem annars
rúmum sínum og fylgst með guðsjfæru þess á mis, kost á því, að
þjónustunni í hverri kirkju, heyrt, heyra hoðskap fagnaðarerindis-
sálmasönginn, tekið þátt í bænun-jins á liverjum einasta sunnudegi.
um og notið uppbyggingar af, Og það tel jeg göfugasta viðfangs
prjedikaninni. Víðvarpið flutti
kirkjuua heim að sjúkraheðinum,
og mörgum langþjáðum sjúklingi
hárust þá leið orð huggunarinnar
iir húsi Guðs. Og margir, sem hjá
þeim sjúku voru, heyrðu um leið
þann boðskap, sem hefði annars
fram hjá þeim farið.
Altaf er verið að aúka guðs-
þjónustu-víðvarp í Yesturheimi;
og það kemur til af því, að fólk-
ið heimtar það. Bæði gefst tyrir
það mörgum, sem eiga af eiu-
hverjum ástæðum, erfitt með að
sækja kirkju, lcostur á að heyra
Guðs orð. Og líka eru þeir marg-
ir, sem rneta þau lilunnindi mikils
að geta, hvar sem þeir eru stadd-
ir, hlýtt á snjöllustu prjedikara
landsins og besta kirkjusönginn.
Kirkjulegir leiðtogar þar í landi
eru sannfærðir um, að það sje
víðvarpinu að þakka, að miklu
fleiri en áður heyri nú að stað-
aldri hoðskap fagnaðarerindisins.
Og víðvarpsstöðvarnar fá daglega
þakklætisbrjef úr öllum áttum
fyrir þá uppbyggingu, sem ménn
hafa haft af þessum guðsþjónust-
um, þar. sem söfnuðurinn, sem
ekki sást, var margfalt fjölmenn-
ari en sá, sem í kirkjunni var. —
efni víðvarpsins.
Með þeim ummælum óska jeg
víðvarpinu gengis og árna hless-
unar öllum þeim, sem á þessi orð
mín hafa hlvtt.
Járnbrautar-fruravarpið.
Frá því hefir verið sagt hjer í
blaðinu, að komið væri fram í
þinginu frv. til laga um heimild
fyrir ríkisstjórnina, t.il þess að
láta leggja járnbraut frá Reykja-
vík til Ölfusár. Eru flutningsmenn
frv. þeir Jörundur Biynjólfsson
og Magnús Jónsson.
Kostnaðurinn við járnhrautar-
gerðina leggja flm. til að verði
greiddur á þann hátt, að Reykja-
víkurkaupstaður kosti alt land
undir stöðvar, og greiði ennfrem-
ur allar hætur fyrir landnám,
jarðrask og átroðning vestan af
rjettar eða almennings á Hellis-
heiði.
Aftur á móti á Árnessýsla að
lcosta á sarna hátt land undir
stöðvar, og greiða allar hætur
fyrir landnám, jarðrask og a-
Hjer á landi er jeg sannfær$ur troðning austan afrjettar eða a^
um, að reynslan getur orðið hin mennings á heiðinni.
sama, ef rjett er að farið.
Loks á ríkissjóður að leggja
Hjer eru margir sjúklingar, ^ fram kostnaðinn að öðru líyti, í
bæði á sjúkrahúsum og heimilum, j fyrsta lagi 2y2 milj. kr. sem heint
sem eiga ekki kost. á því, ef til, framlag. Og á þá að minsta kosti
Vill árum saman, að sækja kirkju. 1 miljón kr. að vera handhær,
í messuskýrslum þeim, semjþegar hyrjað er á verkinu, en
bisíkup lagði fram á síðnstu Syno-.leggja fram alt að lþú miljón kr.
dus, var frá því sagt, að á síðasta með árlegum greiðslum, meðan
ári hefðu í 23 prestaköllum mess-|verkið stendur yfir. í öðru lagi á
ur verið 20 eða færri; og af því ríkissjóður að leggja fram það,
er auðsætt, að ekki hefir oft verið sem á vantar, sem lán til fyrir-
messað í sumum kirkjunum, þar tækisins.
ráðarjetti ög óþægindi, sem nauð-
synleg verða vegna framkvæmdár
verksins, viðhalds þess og starf-
rækslu brautarinnar, gegn fuRu
endurgjaldi, sem ákveðið á að
verða eftir mati, samkvæmt lögum
frá 1917, ef ekki næst samkomu-
lag.
Um rekstur hrautarinnar segir
ennfr. í frv. svo, að honum skuli
haga á. þann liátt, að tekjur henn-
ar, svo fljótt sem unt er, nægi til
þess að ávaxta og endurgreiða
þann hluta stöfnkostnaðarins, sem
heimílað er að taka að láni.
Heimild þessi, sem frumvarpið
veitir stjórninni, ef samþykt verð-
ur, á að ganga í gildi þegar ríkis-
stjórnin leggur fram 1 milj. kr.,
og hefir trvgt sjer lánsfje það,
sem hún telur þurfa til fyrirtæk-
isins. En þó skal ekki byrja á
framkvæmd verksins, annars en
undirbúuings, fyr en á árinu 1928.
ítarleg greinargerð fylgir frv.,
og leggja flm. til grundvallar í
henni áætlunarskýrslur Sverre
Möller og G. Zoega vegamála-
stjóra.
FRÁ ALÞINGI
Ný frumvörp.
Nýr banki. Ríkisstjórnin hefir
lagt fyrir Alþingi frv. til laga um
heimild fvrir stjórnina til ao
veita ýms hlunnindi fyrirhuguð-
um nýjum hanka í Rvík. Er frv.
þetta sniðið eft.ir lögum nr. 47,
1917 (norski hankinn), án þess
þó að heimildin sje hundin við
nafn nokkurs manns. Aðal hlunn-
indin, sem farið er fram á áð
veita, er algert skattfrelsi, en í
st.að þess á hankinn að greiða í
ríkissjóð hluta af hreinum árs-
arði sínum, sem verður, þegar
húið er að draga frá: 1) afskrift
af eignum; 2) tap; 3) 10% til
varasjóðs og 4) 5% af hlutafjár-
eigninni til hluthafa); 5% af
fyrstu 100 þús. kr., 10% af næstn
100 þús. kr. og 25% af afgang-
inum. — Skilyrði er sett, að hluta
fje bankans sje minst 2 milj. ög
mest 6 milj. kr., og skulu minsía
kosti 55% hoðið innanlands. —
Þá eru og auk þess sett smærri
skilyrði.
Seðlaútgáfan. Stjórnin hefir
lagt fyrir þingið frv. um Lands-