Ísafold - 08.04.1926, Blaðsíða 2

1SAF0LD
m
PMSSt
Túnræktun lyftistöng
allra búnaðarframfara.
Kafli úr brjefi, er
ungur bóndi skrifar göml-
um kennara sínum.
öldu hafa upptök sín, sem hrund-
I ið hefir hreppsbúum áfram. Far-
i fikóli starfar ár hvert, og ávalt
I vandað til kennara. Bókasafn á
í hreppurinn, hátt á annað hundrað
jbindi". —
Góður bóndi í góðri sveit. —•
J.
I
„— — — Búskapurinn hefir
gengið hálf erfiðlega, slæm ár
vegna dýrtíðar, og töluverðar
hankaskuldir hvíla á jörðinni, og
svo fólksleysið. Af lifandi peningi
hefi jeg 4 kýr, 2 vetrunga, 1 kálf,
8 hesta og 325 kindnr; en f ólkið
á nokkuð af kindunum í fóðri.
Jarðabætur hafa nú gengið mií-
jafnlega áfram, eftir vinnukraft-
inum, en þó er nú komið svo, að
jeg fer ekkert út af túninu til að
heyja fyrir þessura skepiium, og
hef selt á hverjum vetri*2-3 þús.
pund ai töðu. Fæ vanalega af
túninu í fyrra og seinna slætti,
innan girðingar, 7—8 hundruð
200 punda hesta af töðu og töðu
gæfn heyi. Átt dálitlar fymingar
eð vorinu og allar skepnur í góðu
etandi. Annars er nú hver ein-
asti bóndi hjer, sem elur nú orðiS
vel sínar skepnur, enda eru þær
orðnar hjer vænar, bæði vegna
foðurs og með vali og nokkrum
kynbótum. Dilkar finnast hjer
nokkuð víða með ríimum 50 pd.
ekrokk og þrevetran sauð skaut
jeg í fyrra með 87 punda skrokk
og veturgamlan hrút með 70 pund
af kjöti. Flestallir skjóta nú fje
Bitt. Einstöku nota helgrímu.
Kýr eru flestar með 3000 lítra
mjólkurhæð yfir árið, án mat-
gjafa, sumar með 2—300 lítra á
tjórða þúsundið; einstöku þar 3*f-
ir. Jeg hefi sljettu- og rakstrar-
vjel, auk jarðyrkjuverkfæra, en
túnið er ekki enn nógu sljett til
þess að geta haft full not af
eláttuvjel. Garðrækt hefj jeg
nokkra; fjefok 31 tunnu af kart,-
öflum í haust og 5 tunnur af
rófum, sumar 3,5 pund að þyngd.
Jeg hefi ekki enn getað steypt
peningshús, en geri það hið fyrsta
jeg get.
prjár sláttuvjelar eru í hreppn-
or. Búnaðarfjelag fáment, en vel
lifandi starfar hje.r að jarðabót-
um árlega. Nú í vetur rjeðist það
í, með sjálfsábyrgðum bænda og
styrk að festa kaup á dráttarrjel
(Traktor) til að plægja og herfa
xneð á„ vori komanda.
Víðast hjer er allvel húsað, —
eumstaðar ágætlega, og yfir höf-
uð framfarahugur, að vinna fyrir
eftirkomendurna. 14 af 21 bónda
eiga meira og minna í áhýli sínu,
en aðeins tvö heil.. Peningaeign
bænda í sjóðum, bönkum eða &
kistubotni, er engin, því að pen-
mgarnir fara jafnharðan til jarða-
eða húsabóta, eða verkfærakaupa.
Nábúakritur er enginn, og flest-
allir vel samhentir. í hreppnum er
kaupfjelag og ungmennafjelag og
eru til mikillar blessunar, hvoru-
tveggja. Skrifað blað gengur um
hreppinn, er bændur ræða í áhuga
mál sín.
í fyrra komu hreppsmenn sjer
npp hesthúsi í fjelagi á aðal
funda- og samkomustað hreppsins,
til þess að hestar manna hefðu
hús og hey, meðan við væri stað-
íð. —
Og svo síðast en ekki síst: —
Fræðslumálin hafa altaf átt hjer
tatemenn, og þaðan tel jeg þá
VEL AÐ VERIÐ.
,.Þór" tekur 3 togara í land-
helgi og bjargar 2 bátum úr
sjávarháska á sama sólar-
hringnum.
Aðfaranótt sunnud. 28. f.m., tók
„Þór" tvo þýska togara, er voru
við ólög]egar veiðar austur við
Ingólfshöfða. Hjet annar togar-
inn „Tyr", en hinn „Hans Pick-
enpack." — Á leiðinni vestur með
sðndnnum tók „Þór" einn frakk-
neskan togara ,,Bais Rose", frá
Féeamp, er haf'ði ólöglegan iit-
búnað veiðarfæra inni í landhelgi.
Það var nin hádegið á suhnu-
dag, sem ..Þór" kom til Eyja
með þessa veiði. Var þá brostið
á hið mesta ofviðri af norðri, en
fjöldi báta var á sjó og margir
nauðulega staddir.
Þegar eftir komu varðskipsins
til Eyja, voru settir varðmenn úr
landi um bðrð í sö'kudólgana, en
varðskipið heimtaði sína menn,
því nú var það björgunarstarf-
semin, sem „Þór" bjó sig undir.
Móti roki og sjó lagoi ,,Þór" nú
út, til þess að liðsinna bátunum.
pegar leið fram á kvöldið, voru
margir bátar komnir undir Stór-
höfða, og lágu þar, en vegna roks-
ins treystn sjer ekki að ná til
hafnar.
f leiðangri sínum, hitti „Þór"
einn bátinn, „Baldur", er var
mjög illa til reika, vjelin biluð
og reiðinn brntinn niðnr. „Þór"
dró bátinn í höfn.
Þegar leið fram á kvöldið kom-
ust allir þeir bátar, sem lágu und-
ir Stórhöfða, í höfn. En þá vant-
aði enn einn bátinn. „Þór" fór
nii nt að nýju til þess að leita
hans.
Klukkan 10 um kvöldið náðist
Joftskeytasamband við „Þór", og
bafði hann þá ekki fundið bátinn.
Veðrið var hið sama, og voru
eyjaskeggjar orðnir mjög hrædd-
ir um bátinn. Menn töldu litlar
líknr til þess, að „Þór" fyndi
hann í því aftakaveðri, sem var
um nóttina.
Snemma á mánudagsmorgun
náðist enn samband við „Þór",
er þá hafði þau gleðitíðindi að
segja, að hann hefði fundið^ bát-
inn um miðnættið, og komst með
hann í höfn eftir 12 klnkkustunda
drátt.
Vel og giftusaralega tókst ,Þór'
þarna, eins og svo oft áður. —
j Ekkert tjón hlaust af veðrinu
í Eyjum, og má það óefað þakka
.starfsemi björgunarskipsins.
'¦m
8111 aiBIHRSÐOII
Mefnda^s&wsla — Rodd úr sveif.
Merkur rithöf. no/skur látjnn.
Símað er frá Ósló, að prófessor
Christian Collin sje látinn.
Svo sem kunnugt er orðið, sendi
nefnd bindindis- og bannvina brjef
út um land í nóvember sl. ár. Voru
brjefin send til allra presta og
hreppstjóra og nokkurra annara
málsmetandi manna. Var það til-
gangurinn með brjefaskriftum þess
um að fá vitneskju um álit þess-
ara manna og annara, sem þeir
hefðu kynni af, á áfengismálinu.
Nefndinni hafa nú borist 101
svarbrjef. — Og með því
að nefndin lítur svo á, að hjer sje
um að ræða eitt af mestu og örð-
ugustu viðfangsefnum þjóðar vorr-
ar á yfirstandandi tíö, hefir hún
orðið ásátt um að biðja blöðin að
filytja fregnir af því helsta, sem
hún fær vitneskju um í brjefum
þessum.
Skal hjer til að byrja með
in skýrsla um þau brjef, sem kom-
in eru, en síoar fram haldíð skýrsl
unni, er fleiri hafa svarao".
Af brjefunum eru 24 úr Sunn-
lendingafjórðungi, 33 úr Vestfirð-
ingafjórðungi, 22 úr Norðlend-
ingafjórðungi og.22 úr Austfirð-
ingafjórðTmgi.
23 brjefritararnir eru prestar,
3 læknar og 75 hreppstjórar eða
hændur.
Um afstöðuna til bannmálsins
er það að segja, að 67 tjá sig
Vera ákveðna bannmenn, þar af
19 prestar og 1 læknir. 18 teljast
ákveðnir andbanningar, þar á
meðal 12 prestar og 2 læknar, en
um 16 verður ekki með vissu
sjeð hvoru megin teljast skuli.
Viðvíkjandi drykkjuskap í
bygðarlagi brjefritara er það tek
ið fram í 27 brjefum, að hann sje
enginn, og í 31 er hann talinn
lítill. Aðeins 3 telja hann mikinn,
og eru 2 þeirra úr kaupstað,
en einn úr sjóþorpi. 24 segja
drykkjuskap vaxandi, en 16 mink-
andi.
Ein spurningin í brjefunum,
sem send voru til annara en
prestanna, var á þá leið, hvaða
áfengi sje mest drukkið, —
Spánarvín, læknabrennivín eða
smyglað áfengi. Nefna 20 Spán-
arvín, 25 læknabrennivín og við-
líka margir smyglað áfengi.
Þá var og í sömu brjefum svo-
hljóðandi spurning:
Teljið þjer æskilegt að leita
aftiir þjóðaratkvæðis um bannlög-
in?
Þessari spurningu svara 23 ját-
andi, en 41 neitandi. Aðrir eru í
vafa, eða láta spurningunni ó-
svarað.
55 brjefritarar vilja beita á-
hrifum sínum þannig, að úr
stjórnmálaflokki þeirra sje jafn-
an völ á vel hæfum bannmanni í
þingmannssæti Ikjördæmisins, og
enn fleiri, um 70, vilja styðja
að því, að þau stjórnmálablöð,
sem þeim standa næst, leggist ein
dregið á sveif með bindindis- eða
bannmönnum gegn áfengisbölinu.
Aðeins 1 synjar um nokkurn
stuðning í því efni.
Langmerkilegust og lærdóms-
ríkust eru svörin við síðustu
spurningunni í brjefi nefndarinn-
ar, en hún var á þessa leið:
Getið þjer ekki bent oss á ein-
hver góð ráð til enn hetri sam-
vinnu gegn áfengisbölinu en ver-
ið hefir vor á meðal?
Svo margvísleg eru svörin við
þessari spurningu, að ókleift er
að gefa í stuttu máli yfirlit yfir
þau. Er þar einkum minst á bætt
bannlög, aukna banngæslu, bind-
indisfræðslu í skólum, samvinnu
við önnur fjelög, sjerstaklega ung-
mennafjelögin, eftirlit með opin-
berum starfsmönnum o. s. frv. En
í svörum þessum og brjefunum í
heild sinni er margt svo gáfulega
sagt og svo rækilega athugað, að
nefndinni virðist rjett, að það
komi fyrir almennings sjónir, og
skal það telkið fram, að þetta á
sjer jafnt stað um brjef sumra
andbanninga eins og bannmanna.
Mun nefndin því smámsaman
biðja blöðin að flytja valda kafla
úr brjefunum, og gerir hrin það
í þeirri von', að háttv. höfundár
misvirði það ekki.
í þetta sinn leyfir nefndin sjer
að birta meginatriðin úr brjefi
hreppstjóra eins í Þingeyjarsýslu.
Auðvelt er að finna þau brjef,
sem lýsa enn eindregnara fylgi
við oss, bindindismenn og bann-
menn, heldur en þetta brjef ger-
ir. En með ráðnum hug valdi þó
nefndin þetta brjef til birtingar.
gætandi þess, að vjer höfum líka
gott af að oss sje sagt til synd-
anna, ekki síst er það er gert af
vináttuþeli til þess máls, sem vjer
erúm að starfa fyrir.
Brjefritarinn segir svo:
„Hjer í sveit er mjög sjaldan
neytt áfengis hin síðari ár, Mun
það að þakka samhuga mótstöðu
flestra miðaldra og roskinna
manna í sveitinni gegn drykkju-
skap og eyðslusemi, er honum
fylgir, meira en fjelagsbundinni
bindindisstarfsemi. Sýslumaður og
læknir styðja líka mjög vel að út-
rýmingu áfengis, að því sem mjer
er kunnugt, bæði með því að gefa
«kki fyrirmynd í drykkjuskap og
með íhaldi á sölu þess til lyf ja og
refsingum, ef reynt er að smygla.
Stöku maður mun hafa pantað
Spánarvín; en það eru undantekn
ingar. Álít jeg að bannlögin sjeu
mikilsverður hemill, .jafnvel eins
og nú á stendur, og sje því var-
hugavert og ástæðulaus undan-
dréttur að skjóta þeim nú til
þjóðaratkvæðis; vil. ekki heldur
með því stofna til hamslausra æs-
inga. Þegar bannlögin voru í und-
irbúningi, áleit jeg að þau kæmu
að haldi og væru rjettilega sett,
ef þeim fylgdu tveir þriðju þjóð-
arinnar af frjálsum vilja. Greiddi
jeg þeim atkvæði með því skil-
yrði. Nú varð þetta elkki svo, og
hafa þau þó gert gagn. pví vil
jeg ekki sleppa þeim nú.
Þótt jeg sje hlyntur bannlög-
unum, get jeg ekki gert þann
skoðunarhátt að höfuðskilyrði
fyrir þingsetu. Lífsreynsla mín
hefir veikt traust mitt á starfi
blaðamanna og „bindindismanna"
fyrír jafn viðkvæmt mál og hjer
er um að ræða. Of margir sýnast
og eru ekki. Jeg hefi verið svo
óheppinn að kynnast þeim með-
limum hindindis- og hannstefnu
af ýmsum landshornum, seia
kenna öðrum það, sem þeir kunna
efkki sjálfir. Þess vegna er svo
komið, að því æstari sem prjedik-
ararnir verða um þetta mál, því
ver trúi jeg þeim. Mjer virðist að
þeim, vitanlega mörgu, sem er
einlægt áhugamál að styðja vel-
sæmi og vellíðan fólksins, beri
fyrst og fremst að gera sjer far
um að hreinsa vel til í sínum
hóp, þar næst að vinna út á við
með hógværri fræðslu, gætandi
þess, að áfengisnautnin er ein af
leiðum, er ástríðurnar leita eftir,
ástríður, sem ef til vill verða
ekki stemdar að ósi, þó þessi leið
sje lokuð. Aðrar leiðir geta líka
v'erið hættulegar.
Þá vil jeg mega segja, hvaða
stofnun er best til þess fallin að
annast þetta siðferðis- og hags-
munamál. Það eru ungmennafje-
lögin. Þar sem þau eru í sveitum
taka þátt í þeim flestir menn upp
að þrítugu. Ef þau hefðu bindindi
sem eitt fyrsta stefnuskráratriði
sitt, þá kæmist þorri manna í
þeim sveitum á ráðsetta aldurinn,
án þess að falla fýrir áfengisá-
mni. — Hjer norðanlands, og
líklega víðar, munu ýms ung-
mennafjelög ekki hafa nein á-
kvæði um þetta í reglum sínum.
Bindindis- og hófsemismenn ættu
að geta orðið samferða til að lag-
færa þetta. Þar sem ungmenna-
eru okki enn, væri æski-
legt að þau kæmust ár-einmitt með
þetta fyrir augum. Parísargrund-
völlurinu, sem K.F.U.M. er bygt
tti að vera grundvöllur allra
ungmennafjelaga. J'afnframt í-
aiðkunum sínum og öðrum
samœfingum þyrftu þessi ijelög
að fá góða fyrirlesara gefins heim
til sm, ekki dómaclagsprjedikara,
heldur lífsglaða, listelska fræðara
og sögumenn ,til að Ijetta blóðrás-
ina og lýsa hugskotið. Færu þá
unglingarnir að hrenna af áhuga
fyrir því að vinna sjer prinsess-
una og hálft ríkið, þ. e. a. s.
fengju löngun til að verða menn
með mönnum. Mundi ekki G.-T.-
reglan vilja verja til slíkrar fyrir-
lestrarstarfsemi einhrerju af því
fje, sem annars fer í prentað mál?
Fyrir tæpum mannsaldri var víða
svn ástatt hjerlendis, að lesendur
vantaði bækur. Þetta er orðið öf-
ngt, þar sem jeg þekki til. Víðast
hvar eru nóg blöð og nógar bæ:k-
nr, en lesendur vantar. Lifandi
orðið verður lengst þegið. Og á
þennan hátt fengju nnglingarnir
holla nautn, er með nokkurum,
hffitti gæti komið í stað þeirrar
róhollustu, er frá þeim á að taka."
Reykjavík, 17. mars 1926.
F. h. nefndarinnar.
Sig. Jónsson.
Vinnukaup í Frakklandi.
Hvergi s.jest það betur, hversu.
fólksflutningur úr sveitum til
borgaima er magnaður, heldur en
í Frakklandi. Landið er frjósamt
og loftslagið ákjósanlegt, en þó
horfir þar til landauðnar víða í
jsveitum. Af þessu hefir leitt, að
menn úr ýmsum löndum flykkj-
as1 til Frakklands.
Svíar og Norðmenn hafa rann-
sakað þetta mál og aflað sjer upp-
lýsinga um kaup verkafólks í
frakknesku; sveitunum, til þess
að geta leiðbeint útflytjendum. —
Kaup vinnumanna er sem stendur
175 frankar á mánuði, auk fæðis
•og húsnæðis. Það svarar til 29
íslenskra króna, og myndi ekki
þykja háti hjer.
I