Ísafold - 08.04.1926, Blaðsíða 2
2
ÍSAFOLD
Túnræktun lyftistöng
allra búnaðarframfara.
Kafli úr brjefi, er
ungur bóndi skrifar göml-
um kennara sínum.
; öldu hafa npptök sín, sem hrund-
ið hefir hreppsbiium áfram. Par-
: skóli starfar ár hvert, og ávalt
vandað til kennara. Bókasafn á
i hreppurinn, hátt á annað liundrað
bindi“. —
Góður bóndi í góðri sveit. —
J.
„— — — Búskapurinn hefir
gengið hálf erfiðlega, slæm ár
vegna dýrtíðar, og töluverðar
bankaskuldir hvíla á jörðinni, og
svo fólksleysið. Af lifandi peningi
hefi jeg 4 kýr, 2 vetrunga, 1 kálf,
8 hesta og 325 kindur; en fólkið
á nokkuð af kindunum í fóðri.
Jarðabætur hafa nú gengið mi«-
jafnlega áfram, eftir vinnukraft-
inum, en þó er nú komið svo, að
jeg fer eKkert út af túninu til að
heyja fyrir þessum skepnum, og
hef selt á hverjum vetri'2-3 þús.
pund af töðu. Pæ vanalega af
túninu í fyrra og seinna slætti,
innan girðingar, 7—8 hundruð
200 punda hesta af töðu og töðu-
gæfu heyi. Átt dálitlar fvrningar
eð vorinu og allar skepnur í góðu
etandi. Annars er nú hver ein-
asti hóndi hjer, sem elur nú orðið
vel sínar skepnur, enda eru þær
orðnar hjer vænar, hæði vegna
fóðurs og með vali og nokkrum
kynhótum. Dilkar finnast hjer
nokkuð víða með rúmum 50 pd.
ekrokk og þrevetran sauð skaut
jeg í fyrra með 87 punda skrokik
og veturgamlan hrút með 70 pund
af kjöti. Flestallir skjóta nú fje
ísitt. Einstöku nota helgrímu.
Kýr eru flestar með 3000 Iítra
mjólkurhæð yfir árið, án mat-
gjafa, sumar með 2—300 lítra á
f jórða þúsundið; einstöku þar 3Tf-
5r. Jeg hefi sljettu- og rakstrar-
vjel, auk jarðyrkjuverkfæra, en
túnið er ekki enn nógu sljett til
þess að geta haft full not af
sláttuvjel. Garðrækt hefi jeg
nokkra; fjekk 31 tunnu af kart,-
öflum í haust og 5 tnnnur af
rófum, sumar 3,5 pund að þyngd.
Jeg hefi ekki enn getað steypt
peningshús, en geri það hið fyrsta
jeg get.
prjár sláttuvjelar eru í hreppn-
nr. Búnaðarfjelag fáment, en vel
lifandi starfar hjer að jarðahót-
nm árlega. Nú í vetur rjeðist það
i, með sjálfsábyrgðum hænda og
styrk að festa kaup á dráttarvjel
(Traktor) til að plægja og herfa
með á,, vori komanda.
Víðast hjer er allvel húsað, —
eumstaðar ágætlega, og yfir höf-
nð framfarahugur, að vinna fyrir
eftirkomendurna. 14 af 21 bónda
eiga meira og minna í ábýli sínu,
en aðeins tvö heil., Peningaeign
bænda í sjóðum, bönkum eða á
kistubotni, er engin, því að pcn-
ingamir fara jafnharðan til jarða-
eða húsabóta, eða verkfærakaupa.
Nábúakritur er enginn, og flest-
allir vel samhentir. í hreppnum er
kaupfjelag og ungmennafjelag og
eru til mikillar hlessunar, hvoru-
tveggja. Skrifað hlað gengur um
hreppinn, er bændur ræða í áhuga
mál sín.
í fyrra komu hreppsmenn sjer
npp hesthúsi í fjelagi á aðal
funda- og sarnkomustað hreppsins,
til þess að hestar manna hefðn
hús og hey, meðan við væri stað-
ið. —
VEL AÐ VERIÐ.
,,Þór“ tekur 3 togara í land-
heloí og bjargar 2 bátum úr
sjávarháska á sama sólar-
hringnum.
Aðfaranótt sunnud. 28. f.m., tók
„Þór“ tvo þýska togara, er voru
við ólöglegar veiðar austur við
Ingólfshöfða. Hjet annar togar-
inn „Tyr“, en hinn „Hans Pick-
enpack.“ — Á leiðinni vestur með
söndunum tók „Þór“ einn frakk-
neskan togara „Bais Rose“, frá
Pécamp, er hafði ólöglegan út-
búnað veiðarfæra inni í landhelgi.
Það var um hádegið á sunnu-
dag, sem „Þór“ kom til Eyja
með þessa veiði. Var þá brostið
á hið mesta ofviðri af norðri, en
fjöldi báta var á sjó og margir
nauðulega staddir.
Þegar eftir komu varðskípsins
til Eyja, voru settir varðmenn vir
landi um bórð í sökudólgana, en
varðskipið heimtaði sína menn,
því nú var það björgunarstarf-
semin, sem „Þór“ bjó sig undir.
Móti roki og sjó lagði ,,Þór“ nú
út, til þess að liðsinna hátunum.
pegar leið fram á kvöldið, voru
margir bátar komnir undir Stór-
höfða, og lágu þar, en vegna roks-
ins treystu sjer ekki að ná til
hafnar.
í leiðangri sínum, hitti „Þór“
einn bátinn, „Baldur“, er var
mjög illa til reika, vjelin biluð
og reiðinn brotinn niður. „Þór“
dró bátinn í höfn.
Þegar Ieið fram á kvöldið kom-
ust. allir þeir bátar, sem lágu und-
ir Stórhöfða, í höfn. En þá vant-
aði enn einn bátinn. „Þór“ fór
nú út að nýjn til þess að leita
bans.
Klukkan 10 um kvöldið náðist
loftskeytasamband við „Þór“, og
hafði hann þá ekki fundið bátinn.
Veðrið var hið sama, og voru
evrjaskeggjar orðnir mjög hrædd-
ir um bátinn. Menn töldu litlar
líknr til þess, að „Þór“ fyndi
hann í því aftakaveðri, som var
um nóttina.
Snemma á mánudagsmorgun
náðist enn samband víð „Þór“,
er þá hafði þan gleðitíðindi að
segja, að hann hefði fundið^ bát-
inn um miðnættíð, og komst með
hann í höfn eft.ir 12 klukkustunda
drátt.
Vel og giftusamlega tókst ,Þór‘
þarna, eins og svo oft áður. —
j Ekkert tjón hlaust af veðrinu
í Eyjum, og má það óefað þakka
ptarfsemi björgunarskipsins.
Merkur rithöf. norskur látöm.
Símað er frá Osló, að prófessor
Christian Collin sje látinn.
Og svo síðast en ekki síst: —
Fræðslumálin hafa altaf átt hjer
talsmenn, og þaðan tel jeg þá
KefndarsSxýrsía — iladd ár sveii.
Svo sem kunnugt er orðið, sendi
nefnd bindindis- og bannvina brjef
út um land í nóvember sl. ár. Voru
brjefin send til allra presta og
hreppstjóra og nokkurra annara
málsmetandi manna. Var það til-
gangurinri með brjefaskriftum þess
um að fá vitneskju um álit þess-
ara manna og annara, sem þeir
heföu kynni af, á áfengismálinu.
Nefndinni bafa nú borist 101
svarbrjef. — Og með þvi
að nefndin lítnr svo á, að bjer sje
um að ræða eitt af mestn og örð-
ugustu viðfangsefnnm þjóðar vorr-
ar á yfirstandandi tíö, hefir hún
orðið ásátt mn að biðja blöðin að
í'iytja fregnir af því helsta, sem
hún fær vitneskju um í brjefum
þessum.
Skal hjer til að byrja meo gef-
in skýrsla um þan brjef, sem kom-
in eru, en síöar fram haldið skýrsl
unni, er fleiri hafa svarað.
Af brjefunum eru 24 úr Sunn-
lendingaf jórðungi, 33 úr Vestfirð-
inga.fjórðungi, 22 úr Norðlend-
ingaf jórðungi og. 22 úr Austfirð-
ingafjórðungi.
23 brjefritararnir eru prestar,
3 læknar og 75 hreppstjórar eða
bændur.
Um afstöðuna til bannmálsins
er það að segja, að 67 tjá sig
•vera ákveðna bannmenn, þar af
19 prestar og 1 læknir. 18 teljast
ákveðnir andbanningar, þar á
meðal 12 prestar og 2 læknar, en
um 16 verður ekki með vissn
sjeð hvoru megin teljast skuli.
Viðvíkjandi drykkjuskap í
bygðarlagi brjefritara er það tek
ið fram í 27 brjefum, að hann sje
enginn, og í 31 er hann talinn
lítill. Aðeins 3 telja hann mikinn,
og eru 2 þeirra úr kaupstað,
en einn úr sjóþorpi. 24 segja
drykkjuskap vaxandi, en 16 mink-
andi.
Ein spurningin í brjefunum,
sem send voru til annara en
prestanna, var á þá leið, livaða
áfengi sje mest drnkkið, —
Spánarvín, læknabrennivín eða
smyglað áfengi. Nefna 20 Spán-
arvín, 25 læknabrennivín og við-
líka margir smyglað áfengi.
Þá var og í sömn brjefum svo-
hljóðandi spurning:
Teljið þjer æskilegt að leita
aftur þjóðaratkvæðis um bannlög-
inl
Þessari spurningu svara 23 ját-
andi, en 41 neitandi. Aðrir eru í
vafa, eða láta spurningunni ó-
svarað.
55 brjefritarar vilja beita á-
brifum sínum þannig, að úr
stjórnmálaflokki þeirra sje jafn-
an völ á vel hæfum bannmanni í
þingmannssæti Ikjöi’dæmisins, og
enn fleiri, um 70, vilja styðja
að því, að þau stjórnmálablöð,
sém þeim standa næst, leggist ein
dregið á sveif með bindindis- eða
bannmönnnm gegn áfengisbölinu.
Aðeins 1 synjar um nokkurn
stuðning í því efni.
Langmerkilegust og lærdóms-
ríkust eru svörin við síðustu
spurningunni í brjefi nefndarinn-
ar, en hún var á þessa leið:
Getið þjer ekki bent oss á ein-
hver góð ráð til enn betri sam-
vinnu gegn áfengisbölinu en ver-
ið hefir vor á meðal?
Svo margvísleg eru svörin við
þessari spurningu, að ókleift er
að gefa í stuttu máli yfirlit yfir
þau. Er þar einkum minst á bætt
bannlög, aukna banngæslu, bind-
indisfræðslu í skólum, samvinnu
við önnur fjelög, sjerstaklega ung-
mennafjelögin, eftirlit með opin-
bernm starfsmönnum o. s. frv. En
í svörum þessum og brjefnnum í
heild sinni er margt svo gáfnlega
sagt og svo rækilega atbugað, að
nefndinni virðist rjett, að það
komi fyrir almennings sjónir, og
skal það telkið fram, að þetta á
sjer jafnt stað um brjef sumra
andbanninga eins og bannmanna.
Mun nefndin því smámsaman
biðja blöðin að flytja valda kafla
úr brjefunum, og gerir hún það
í þeirri von, að háttv. höfundar
misvirði það ekki.
í þetta sinn leyfir nefndin sjer
að birta meginatriðin úr bi'jefi
breppstjóra eins í Þingeyjarsýslu.
Axxðvelt er að finna þau brjef,
sem lýsa enn eindregnax’a fylgi
, við oss, bindindismenn og bann-
menn, heldur en þetta brjef ger-
ir. En með ráðnum hug valdi þó
i nefndin þetta brjef til birtingar.
gætandi þess, að vjer höfum líka
gott af að oss sje sagt til synd-
anna, ekki síst er það er gert af
vináttuþeli til þess rnáls, sem vjer
erum að starfa fyrir.
Brjefritarinn segir svo:
„Hjer í sveit er mjög sjaldan
neytt áfengis hin síðari ár. Mun
það að þakka samhuga mótstöðu
flestra miðaldra og roskinna
manna í sveitinni gegn drykkju-
skap og eyðslusemi, er honum
fylgir, meira en fjelagshnndinni
bindindisstarfseftii. Sýslumaður og
læknir styðja líka mjög vel að út-
rýmingn áfengis, að því sem mjer
: er fkunnugt, bæði með því að gefa
ekki fyrirmynd í drykkjnskap og
með íhaldi á sölu þess til lyfja og
refsingum, ef reynt er að smygla.
Stöku maður mun hafa pantað
Spánarvín; en það eru undantekn
ingar. Álít jeg að bannlögin sjen
mikilsverður hemill, ,jafnvel eins
J og nú á stendur, og sje því var-
, hugavert og ástæðulaus undan-
! dráttur að skjóta þeirn nú til
þjóðaratkvæðis; vil ekki heldur
með því stofna til hamslausi*a æs-
inga. Þegar bannlögin voru í und-
irbúningi, áleit jeg að þau kæmn
að haldi og væru rjettilega sett,
ef þeim fylgdu tveir þi'iðju þjóð-
aiúnnar af fi'jálsum vilja. Greiddi
jeg þeim atkvæði með því skil-
yrði. Níi varð þetta etkki svo, og
hafa þan þó gert gagn. pví vil
jeg ekki sleppa þeim nú.
Þótt jeg sje hlyntur bannlög-
unum, get jeg ekki gert þann
skoðunarhátt að höfuðskilyrði
fyrir þingsetu. Lífsreynsla mín
hefir veikt traust mitt á starfi
blaðamanna og „bindindismanna“
fyrir jafn viðkvæmt xnál og hjer
er um að ræða. Of margir sýnast
og eru ekki. Jeg hefi verið svo
óheppinn að kynnast þeim með-
limum bindindis- og hannstefnii
af ýmsum landshornum, sein
kenna öðrum það, sem þeir knnna
e'kki sjálfir. Þess vegna er svo
komið, að því æstari sem prjedik-
I ararnir verða um þetta mál, því
ver trx'd jeg þeim. Mjer vii’ðist að
þeim, vitanlega mörgn, sem er
einlægt áhugamál að styðja vel-
sæmi og vellíðan fólksins, beri
fyrst og fremst að gera sjer far
um að hreinsa vel til í sínum
hóp, þar’ næst að vinna út á við
með hógværri fræðslu, gætandi
þess, að áfengisnautnin er ein af
leiðum, er-ástríðnrnar leita eftir,
ástríður, sem ef til vill verða
ekki stemdar að ósi, þó þessi leið
I sje lokuð. Aðrar leiðir geta líka
: verið hættulegar.
Þá vil jeg mega segja, livaða
| stofnun er best til þess fallin að
: annast þetta siðferðis- og hags-
munamál. Það eru ungmeixnafje-
: lögin. Þar sem þau eru í sveitum
I taka þátt í þeim flestir menn upp-
að þrítugu. Ef þau hefðu bindindi
sem eitt fvrsta stefnuskráratriði
sitt, þá kæmist þorri manna í
þeim sveitunx á ráðsetta aldurinn,
án þe'ss að falla fyrir áfengisá-
stríðunni. — Hjer norðanlands, og-
iiklega víðar, munu ýms ung-
mennafjelög ekki hafa nein á-
kvæði um þetta í reglum sínum.
Bindindis- og hófsemismenn ættu
að geta orðið samferða til að lag-
! færa þetta. Þar sem ungmenna-
ífjelög eru ekki enn, væri æski-
jlegt að þau.kæmust ár'einmitt nxeð
! þetta fyrir augum. Paxúsargrund-
völlurinn, sem K.P.U.M. er bygt
á, ætti að vera grundvöllur allra
ungmennafjelaga. J'afnframt í-
þróttaiðkunum sínum og öðrum
samæfingum þyrftu þessi fjelög
að fá góða fyrirlesara gefins heim
til sín, ekki dóma’dagsprjedikara,
heklur Hfsglaða, listelska fræðara
og sögumenn til að Ijetta blóðrás-
ina og lýsa hugskotið. Pæru þá
unglingarnir að brenna af áhuga
fyi'ir því að vinna sjer prinsess-
una og hálft ríkið, þ. e. a. s.
fengju löngun til að verða menn
með mönnum. Mundi ekki G.-T.-
reglan vilja verja til slíkrar fyrir-
lestrarstarfsemi einhverju af því
f.je. sem annars fer í prentað mál?
Fvrir tæpum mannsaldri var víða
svo ástatt hjerlendis, að lesendur
vantaði bæleur. Þetta er orðið öf-
ngt, þar sem jeg þekki til. Víðast
hvar eru nóg blöð og nógar bæ'k-
ur, en lesendur vantar. Lifandx
orðið verður lengst þegið. Og á
þennan hátt fengju nnglingarnir
holla nautn, er með nokkurum
hætti gæti komið í stað þeirrar
íóhollustu, er frá þeim á að taka.“
Reylijavík, 17. mars 1926.
P. h. nefndarinnar.
Sig. ,Iónsson.
Vinnukaup í Frakklandi.
Ilvergi sjest það betur, hversu.
fólksflutningur xxv sveitum til
borganna er magnaðxxr, heldttr en
í Prakklandi. Landið er frjósamt
og loftslagið ákjósanlegt, en þó
horfir þar til landauðnar víða í
jsveitum. Af þessu hefir leitt, að
menn úr ýmsum löndnm flykkj-
ast til Frakklands.
Svíar og Norðmenn hafa rann-
sakað þetta mál og aflað sjer upp-
lýsinga nm kaup verkafólks í
frakknesku sveitunum, til þess
að geta leiðbeint xxtflytjendum. —
Kaup vinnumanna er sem stendur
175 frankar á mánnði, ank fæðis
■og húsnæðis. Það svarar til 29
íslenskra króna, og myndi ekki
þykja háti, hjer.