Ísafold - 08.04.1926, Blaðsíða 3
ÍSAFOLD
3
(Úr Timræðmram.)
Eins og skýrt hefir verið frá
'&jer í blaðinu, liggur nú fyrir
Alþingi, að taka mikilsvarðandi
•ákvarðanir nm bankamál lands-
ins. Á þar að ákveða seðlaútgáf-
Una fyrir framtíðina, og mörg
fleiri mikilsvarðandi mál, er
snerta peninga- og bankamál
landsins, sem þingið kemur til að
taka ákvörðun um. i
Ríkisstjórnin liefir borið fram
írumvarp, er fer fram á að fela
Landsbankanum seðlaútgáfnna;
:er það i samræmi við till. meiri-
hl.bankanefndarinnar. Ben. Sveins
eon hefir borið fram frumvarp
Um Ríkisbanka íslands, og e>’ ætl-
ást til þess, að ríkið stofni nýjan
banka, sem hafi seðlaútgáfuna
með höndum.
1. umræða um hankamálin
Stóðu tvo daga á Alþingi. Áttust
þar einkum við Jón porláksson
fjármálaráðh. og Benedikt Sveins-
son og greindi á allmjög.
Fjármálaráðherra færði fram 3
höfuðástæður gegn því, að fela
þessari sjerstöku stofnun, sem B.
Sv. vill stofna, seðlaútgáfuna:
1. Hann kvaðst ekki sjá, að
þessum banka. væri ætlað að ann-
%st gjaldevrisverslunina í landinu,
«n það yrði vitanlega að vera höf-
uðverkefni seðlabankans, meðan
Sbúið væri við pappírsgengi. Þess-
nm banka væri ekki fenginn neinn
ínöguleiki til þess, að aiaiast þetta
'Verkefni,' og sæu allir hvaða af-
Jeiðingar þetta gæti haft. Hvernig
nniudi fara fyrir gengi pening-
anna? Það mundi reka á reiðan-
.Vim, gengissveiflurnar vrðu mjög
sniklar, þar sem enginn banki
Siefði tök á að lialda genginu í
þskefjum. Það eitt iit af fyrir sig,
að tryggja seðlana, er ekki nægi-
legt. Meðan seðlarnir eru ekki
innleystir með gulli, þarf að ann-
nst gengisverslunina.
2. Verði sjerstökum ríkisbanka
falin seðlaútgáfan, mundi afleið-
ingín verða sú. að ríkið hefði 2
Ranka, því enginn hefði stungið
upp á því, að það afsalaði sjer
úandsbankanum. Ríkið mundi þá
'íeka Landsb., sem keppinaut við
ainkabankann sem til er, en af-
Seiðingin af því yrði þá, að skap-
, ast mundi einokun um peninga-
verslunina. Þar sem ríkið stæði
■að baki Landsb., mundi sparisjóðs-
íjeð streyma til hans, ef noltkuð
%æri út af hjá einkabankanum.
' 3. Þriðja liöfuðástæða fjármrh.
gegn sjerstökum banka var sú, að
>að væri miklu erfiðara fyrir
'ííkið, að leggja fram nauðsynlegt
f.ie lianda nýjum banka, heldur
*en handa þeim banka sem fyrir
'Væ.ri. Ríkið hefði þegar lagt frarn*
triikið fje til Landsb., sumpart.
sem beint, framlag og sumpart
sem lánsfje.
Benedikt Sveínsson, þingmaður
N.-Þing., kvað sig undra, er fjár-
l'málaráðherra neitaði því, að Rík-
isbankinn annaðist gjaldeyris-
Verslun, og teldi engan styrk að
Áonum um verudun gengisins. —
’Kvað hann það þó standa í L
gr. frv. Þetta gæti hankinn hæði
vneð samvinnu við hina bfinkana,
og með þ>ví að kaupa sjálfur og
selja erlendan gjaldeyri. Ef taka
l^yrfti stór lán erlendis, til þess
að afstýra gengissveiflum, mundi
þurfa ríkisábyrgðar, bver bank-
inn, sem með seðlaútgáfnna færi.
Enga hættu kvað hann á því,
að fremur skapaðist einokun um
peningaverslun, þótt seðlabankinn
væri sjerstök stofnnn, og Lands-
hankinn hjeldi áfram sinni starf-
semi, sem ríkiseign. pvert á móti.
Frumvavp f jármálaráðherra fengi j
Landsbankanum einum alla hanka i
starfsemina, hann ætti eftir því
|
að vera bæði seðlabanki og jafn-.
framt samkepnisbanki undir einni
stjórn.
Hann kvað f jármálaráðherra'
ha-fa sagt, að ríkissjóður ætti hjá
Æslandsbanka um 6 milj. kr. —•
Mundi hægurinn hjá, að láta bank- j
ann greiða nokkuð af þessu í,
gulli því, er bankinn þyrfti eigi i
til seðlatryggingar sinnar. jafn-
óðum og Iiann drægi inn seðlana,
yrði það svo fengið seðlabankan- j
um að nýju. Ríkissjóður ætti einn-;
ig nokltrar miljónir hjá, Landsb.,
en bankanum væri sú skuld varla •
gulls ígildi t.il seðlatryggingar, j
mundi því eins þurfa að fá styrk j
ríkissjóðs, ef liann gerðist seðla- j
.banki. Bæri hjer að sama brunni. j
Benedikt. Sveinsson taldi Islend- j
ingum liollast að fara að dæmum
og reynslu annara þjóða, um
seðlaútgáfu. Sagði ummæli banka-
stjóranna á Norðurlöndum lúta
að því, að slík skipun, sem hann
hjekli fram,,væri traustust og í
mestu samræmi við stefnur nýrri
fíma.
Nýr einkabamki. Litlar nmræður
urðu um það mál, áður en það fór
til nefudar, en þær voru að sama
•skapi skemtilegar. Eftir að fjár-
málaráðherra hafði reifað málið,
skýrt frá þörfinni á auknu veltu-
fje lianda atvinnuvegunum o. s.
frv. og skýrskotað til álits meiri-
og minnihl. bankanefndarinnar,
er lýstu mjög nauðsyninni á því
að fá nýjan banka, þá rís upp
einn úr banikanefndinni, Ásg. Ásg.
og lýsir því yfir, að hin skýlausu
ummæli nefndarinnar beri eklti að
j skilja svo. að þeir vilji flýta þessu
máli svo mikið, að bankinn verði
stofnaður áður en almenn banka-
lög verði samþykt. Fyrst eigi
bffnkanefndin að sitja lengi á rök-
stólum til þess að semja uppkast
að slíkum lögnm, svo þegar það
er búið, þá megi fara að ra45a um
stofnnn þessa nýja banka! Fjár-
^ málaráðherra benti á, að þörf at-
yinnuveganna fyrir auknu veltu-
fje væri sú sama, hvað sem liði
úankalöggjöfinni.
Til brúar á Selá 24 þús. kr.
Til fjallvega kr. 12000 í stað
S000 kr.
Til Loðmundarfjarðarsíma* kr.
15 þús.
Til sírna að Laugaskóla í ping-
eyjarsýslu kr. 1200.
Til kenslu fyrir símamenn kr.
2000,00.
Ymislegt, ekki óskemtilegt, kom
fram við atkvæðagreiðsluna. Eitt
var (il dæmis það. að þegar greitt
var atkvæði um sendiherrann í
Kaupmannahöfn, greiddi einn úr
Sjálfstæðisflokknum, M. Torfason,
atkvæði með því, að fella niður
'ogarimi „Ása“ sfraðar
hjá Grindavík.
Skipshofnin öll dreginílandá kaðli.
Aðfaranótt 2. þ. m. var hinn S'kipbrotsmennirnir komu hing-
nýi togari Duus-verslunar, ',,Ása“, ■ að samdægurs, og leið þeím
'við veiðar á Selvogshanka. Var öllum vel. Talið er víst að skipið
liún á svo nefndum Grunnhálla. j sje gereyðilagt, einungis von um
Að aflíðandi miðnætti var hald-! að einhverjiu verði bjargað úr
ið þaðan, áleiðis til Reykjavíkur. því, ef brimlaust verður.
Þetta var fyrsti veiðitúr skipsins,
og varð sá síðasti.
Af ,,hankanum“ var tekin
tillag til sendiherrans, og gat þess stefnan, eins og leið liggur, í hið
svo nefnda „húll
IJr sjóprófinu 6. þ. m.
,um leið, að þar sem forseti (BSv)
væri með sendiherra, þá gerði
ekkert til þó hann væri á móti.
i Sjálfstæður maður það, hv. 1.
þm. Árn.!
• Annað skemtilegt kom einnig'
fyrir, þegar verið var með nafna-
kalli, að greiða atkvæði um eina
f járbeiðnina til Norð-Mýlinga;
^agðist einn þm. ekki greiða at-
kvæði „vegna þess, að efckert hef-
ir verið talað við mig,“ sagði þm.
Forseti tók ástæðuna gilda, en
þingmenn hrostu.
H. kafli.
1. Ný/r Iíð/r. Til dómkirkju-
prestsins í Reykjavík 1000 kr. ’il
skvrslagerða.
Til byggingar á
Sjópróf út, af strandinu á Ásu
fyrir Reykja- j fór fram í Hafnarf. 6.þ.m. Koia
nes. En kl. 3j4 um nóttina þar ekkert sjerstakt fram, það er
strandaði skipið við Grindavík.; í frásögur er færandi.
Yar það á svo nefndum Flúðum, j pegar skipið lagði á stað af
rjett fyrir austan Járngerðarstaði ^ veiðum, var 75 faðma dýpi, og
— austan við „Rásina“.— Skaut var þá tekin stefna fyrir Reykja-
stefnan þetta skökku við — og
kompásskekkju kent um. Yeður
nes. Stóðu altaf tveir menn 4
stjórnpalli skipsins. Rjett áður en
var Iivast af landsuðri og dumb-' skipið kendi grunns, var þar
ungur. stýrimaður og háseti sá, er stýrði.
Grindvíltingar urðu varir við Dimt var af nótt, og dimmviðri
strandið þegar í stað og f jöl i mjög mikið og ilt til sjónar.
mentu á strandstaðinn. Háflóð var
um þetta leyti, og því óráð að
Skipstjóri getur ekki öðru mn
kent en s’kekkju á áttavita, eða
hefjast handa til þess að bjarga gífurlegum straum, eða þá þessu
Fjárlögin.
Helstu breytingar, sem urðu a
T. kafla fjárlaganna við 2. umr.,
eru þessar:
Utanfararstyrkur til Óskars
Einarssonar lœknis kr. 1200.
Styrkur til sjúkraskýlis og
læknisbústaðar hækkaður úr .15
þús. upp í 23 þús. kr. Á að ganga
til Siglufjarðar.
• Framlag til Heilsuhælisfjelags
Norðurlands var hækkað úr 75
þús. í 125 þús. kr. og auk þess
10 þús. kr. til vegar frá Eyja-
fjarðarbraut að Kristnesi.
Til sjúkrahússins á ísaf. (loka-
styrkur) 10 þíis. kr.
Til fjel. ísl. hjúkrunarkvenna
kr. 800.
Til Hróarstunguvegar 27500 kr.
í stað 20 þús. kr.
prestsetrum (hækkun) 7000 kr. —
Til að kaupa skuggamyndavjelar
o. fl. kensluáhöld lianda Menta-
skólanum og Akureyrarskóla, 2500
kr. — Til miðstöðvarhitunar
Mentaskólarium og Blönduósskóla
19000 kr. — Til hjeraðsskóía Ár-
nésinga 20000 kr., Hvítárbakka-
skóla 4000 kr. og Laugaskóla 7000
kr. — Byggingastyrkur til Bóka-
safns pingevinga til minningar
j um Pjetur Jónsson ráðherra 3000
, kr. — Til dr. Jóns Stefánssonar
fyrir aÓ rita íslandssögu á ensku
j 1000 kr. — Til kaupa á fljótandi
skurðgröfu kr. 32000. — Til á-
veitufjelags Þingbúa 5000 kr. —
Til vegagerða í Vestmannaeyjum
17500 kr. — Til að kaupa Sigríð-
arstaðaskóg í Ljósavatnsskarði
4000 kr. — Til aðstoðar í Efna-
rannsóknarstofunni 4200 kr. —
>Til Mjólkurfjel. Mjallar (fram-
leiðsluverðlaun) alt að 8000 kr.
i— Til að koma upp vindknúinni
rafstöð 5000 kr.
Til að rita og safna gögnum að
menningarsögu 2500 kr. — Styrk-
ur til hafskipabryggju á ísafirði
60000 kr. — Til að gera fossa,
Glanna og Laxafoss í Norðurá
laxgenga kr. 1000. — Heimild til
að ábyrgjast gegn endurtryggingu
25000 kr. lán fyrir tóvinnufjelag
í Reyðarfirði. — Þá var og sam-
þykt „að greiða halla þann, sem
verða kann á tilraunum S.Í.S. af
að senda frosið kjöt á markað
haustið 1926“, miðað við salt-
fcjötsverð.
Auk þessa sem hjer er talið,
ern ýmsir styrkir, sem of langt
yrði upp að telja.
Þá var ákveðið, að styrk lista-
manna og skálda skyldi úthluta
þannig, að enginn fengi minna en
1000 lcr.
skipshöfninni fjT en fjaraði út.
Skipverjar voru hinir róleg-
ustu; sendu „bauju“ í land meo
þeim skilaboðum, að þeir hugsuðu
ekki til að hreyfa sig fyrri en
fjaraði út. —
Þegar fram á daginn kom,
sendu skipverjar björgunarhring
1 í land með línu, og var vörpu-
strengur dreginn í land.
Söguðu þeir síðau ofan af olíu-
fati, er þeir notuðu sem björgun-
arkláf. Voru skipverjar síðan
dregnir í kláfnum í land. Fátt
gátu skipverjar tekið með sjer
af farnagri sínum. Kl. 3 um daginn
voru allir skipverjar komnir í
land heilir á húfi.
pegar ísaf. talaði við Grinda-
vík síðar, áttu memi ekki \on á
að skipið næðist út.
hvorutveggja. Hafði þó eklci orð-
ið vart við áttavitaskekkju áður
í skipinu. En talið er, að hún komi
oft fram í nýsmíðuðum skipum.
Af togaranum sjálfum er það
að frjetta, að hann liggur eins og
þegar liann strandaði. Hefir verið
nokkurt brim, en er nú að minka,
og liefir þótt tilgangslaust að
,reyna að bjarga skipinu á meðan
svo var. En sennilegt þykir, að
’komast megi að því í næsta stór-
straum, jafnvel að hægt verði að
ganga þurrum fótum að skipinu.
Engu gátu (skipsmenn bjargað
úr því, nema skipsskjölum, þegar
þeir kornust í land, ekki einu-
sinni fötum sínum.
BÁT VANTAR.
Sólberg Guðjónsson, neta-
gerðaraaður, fór, ásamt 3
unglingum, á tveggja manna
fari úr Viðey kl. á 6. tím-
anum á föstudaginn langa
og hefir ekkert spurst til
þeirra síðan.
Klukkan á 2. tímanum e. h. á
föstudaginn langa, fór Sólberg
Guðjónssoíi, netagerðamaður,
Grettisgötu 43, ásamt 14 ára syni
sínum, Marteini, og tveim bræðr-
um, Tlieódóri, 13 ára og Árna, 16
ára, Þorsteinssonum á Grettisgötu
44, á tveggja. manna. fari, og var
ferðinni heitið inn í Viðey. Ferðin
mun liafa gengið vel inn í Viðey,
þeir höfðu segl á bátnum, og lentu
Klukkan á sjöunda tímanum
á föstudagskvöld, hafði Guð-
mundur Guðmundsson í Laugalæk
sjeð bát vestur af Skarfakletti.
Virtist honum báturinn reka
stjórnlaust undan vindi og hann
sá menn í bátnum, en ekki hafði
hann aðgætt þetta frekar.
Eftir því sem ísaf. var sagt úr
Viðey, var búist við að þeir
fjelagar hafi lagt af stað laust
eftir messu. Og nálægt klukkn-
stund síðar, sást utan úr Viðey
til báts, er var að sjá milli
Skarfakletts og Laugarness. Ætti
það að geta.verið sami báturinn,
sem Guðmundur í Laugalæk sá.
En síðar um fcvöldið, eða um kl.
7, sást úr Viðey til annars báts á-
feiglingu fyrir norðan eyju. En
um það verður ekkert sagt, hvort
annarhvor þessara báta, sem sá-
'verið við messu. Messunni var
lokið kl. um 5. Haldið er, að þeir
Jiafi svo lagt af stað laust eftir
messu, en til þeirra hefir ekkert
Ýmsir liðir fjárl.frv. vont Og 1 spurst síðar. Nóttina og daginn eft,
hækkaðir talsvert. Af brtt. fjár- ir var hafin leit eftir allri strand-
í vörnnni niður af Viðeyjarbúinn
Kl. 4 var messað í ltirkjunni «st þarna, hafi verið bátur Sól-
í Viðey og höfðu þeir fjelagar bergs, eða aðrir bátar. Væri þess
vegna æskilegt, að sá, eða þeir,
sem kynnu að hafa verið þarna
á siglingu, gæfu sig fram til lög-
reglunnar, ef ske kynni að það
gæti gefið upplýsingar um hvarf
bátsins.
veitinganefndar gengu allar fram
nema tvær, og mun það fátítt.
fengjumii frá Seltjarnarnesi inn
að Kleppi, en sú leit hefir eng-
an árangur borið. Einnig hefir
verið leitað iit í Engey og Ör-
firisey, en árangurslaust. Engin
vegsummerki hafa fundist.
Ýmsar sögur gengu hjer um bæ-
inn um það, að Sólberg hafi
verið við vín, og liefir ísaf. reynt
að afla sjer upplýsinga um það,
en engar ábyggilegar upplýsingar
getað fengið. En þar sem enn hef-
i
0