Ísafold - 19.04.1926, Qupperneq 1

Ritstjórar:
Jón Kjartansson.
Valtýr Stefánsson.
Sími 500.
SAFOLD
Árgangurinn
kostar 5 krónm*.
Gjalddagi 1. júlí.
Afgrei'ðsla og
innheimta
í Austurstræti 8.
Sími 500.
DAGBLAÐ:MORGUNBLAÐIÐ
58. *r». 20. tbl.
Mánudaginn 19. april 1926.
ísafoldarprentsmiðja h.f.
UHartollurinn.
Staður fyrir það fundinn.
Nefndin leggur áherslu á það,
Þá er svo komið. að leiðrjett- j Fyrir ári síðan skipaði Dónis- Eyggingarnar eru Þingvöllum til
ing er fengin á hinum ósann- og kirkjumálaráðuneytið þá Matt- ósóma.
gjarna ullartolli í Ameríku, er llias Þórðarson þjóðminjavörð, Auk prestsetursins eru nú þess-
kom svo hart niður á íslensku ull- rjeir Zoega vegamálastjóra og ai byggingar á pingvöllum: „Val-
inni, að mikil vandræði hafa af Guðjón Samúelsson húsameistara lúiir, „Valhallardilkur“ og úti-
hlotist. ; i\í»fnd, til þess að athuga og liús, konungshúsið og sumarbú-
Eins og kunnugt er, var ísl. rvera tillögur um nauðsynlegar staður í Fögrubrekku. Valhallar-
ullin úrskurðuð í hærri tollfl. í framkvæmdir og ráðstafanir á húsunum öllum vill nefndin rýma
ársb. 1923, en verið hafði áður, og Þingvö'Uum, með tilliti til hátíða- burtu, því að þau raski náttúr-
varð tollurinn á ísl. ullinni þá svo ;la|danna 1930. Ennfremur átti legum svip þingstaðarins, og því
hár, að ill-mögulegt var, eða svo nefn{jin að ath., hvort tiltækilegt fylgi „margskonar ónæði, óhollusta
til ómögulegt. að selja liana til. þætt.; afi reisa hjer bæi í fornum og óþrifnaður, sem sje staðnum
Bandaríkjanna. Þetta var þvt á merkustu sögustöðum. — iildungis ósamboðinn“. Þó er hún
undarlegra, sent t ollflokkarni r nefndin átt með sjer 10 ekki á móti því að þau hús og
vom þannig greindir, að í lægri full(]j( ,sunia í Reykjavík og suma konungshúsið fái að standa fram
flokknum skyld-i sú ull vera, sem a pingvöllum og í Rangárvalla- yfir 1930, með tilliti til aðstrevm-
venjnlega gengi undir nafninu sýsjn Fr nú álit liennar og tillög- is þá. En húsið í Fögrubrekku
„teppaull“. En þa9 er alkunnugt, nr fyrii' nokkru komið út á prent.. vill nefndin að ríkissjóður kaupi
að íslenslta ullin er einmitt að jfyrir kr. 5—6000, og láti flytja
miklu leyti notuð lil teppagerðar. Um Þing'völlu. |þ;jg þurtn.
En að ísl. ullin yrði lítt seljan- Nefndin byrjar á því að lýsa Nýtt gistihús nauðsynlegt.
leg til Bandaríkjanna, með þeim hinum forna þingstað og takmörk
tolli, sem á ha'na var lagður, er um hans. Síðan er minst á hina
skiljanlegt, þegar þess er gætt, miklu aðsókn og átroðning á Þing'að óumflýjanlegt sje, að reisanýtt
að hann var t. d. jafnhár tolli á völlum um sumarmánuðina, og 0„. van(jag gistihús á Þingvöllum
úrvals eheviotull og öðrum bestu ikemst nefndiu að þeirri niður- fvr;r 1930, og gerir ráð fvrir, að
tegundum. stöðu, að rjettast sje að þingstað- jþað muni kosta eigi m;nna en
ísaf. er eigi kunnngt um, hvað urinn og svæðið upp að Ármanns- þus, kl. jjefir hún athugað,
hafi horið til þess að tollstjórn felli og milli Háugjár og Al-.kvar ilentast mundi að reisa það
Bandaríkjanna nú hefir gefið þá mannagjár, sjeu gerð að almeiui- kl-1K 0„ va;;g þeKS grundina
skipun, að breyta til, og setja ísl. ingi og tefein með öllu undan af- 50 km. steininmu, sem er
ullina í lægri tollflokkinn, og gera notarjetti þeirra .jarða, sem eiga' spölkorn austan v;g túnið á prest-
hana tollfrjálsa, þegar um er að þar hlut í. Eigi ætlast nefndin þó sctl.;nu. Yrði það hæfllega lítið á-
ræða, að hún sje notuð til teppa- til þess, að almenningur'S?essi ]3erandi þar, en þó vel í sveit
gerðar. i verfii afgirtur; muni þáð bæði komið. Er þar fögur útsýn, vatns
En það er; eigi ólíklegt. að verða nokkuð dýrt og eigi koma ból a„ætt og með Htlum tilkostn-
ullarkaupm. hafi att þatt 1 þess- að tilætluðum notum. aði mætti gera svæðið umhverf>s
um úrslitum. í \ ersl.tíð. frá því húsið mjög laglegt. Gerir nefndin
í okt. s. 1. er frá því sagt. að ull- Þjóðminjavörður hefir þegar látið ráð að enginn einstakling-
arverslun ein í Philadelpia gera nokkrar umbsetur á þing-
hafi farið í mál við stjórnina, út ^ staðnum.
af tilhögun þessari. Hefir verslun Nokkur undanfarin ár -hefir
þes.si haft viðskifti við Garðar þjóðminjavörður látið gera nýja
Gíslason og staðið í bijefaskiftnm akvegi á völlnmim, þekja yfir
við hann út af málinu. hina eldri og bæta vellina á ann-
Yerslun þessi hefir alla tíð haft an hátt og girða. Hefir sjerstak-
bestu von um að vinna málið. en lega verið reynt að bæta úr og
vera má að það hafi aldrei farið afstýra þeim spjöllnm, sem Oxará
svo langt, að dómur væri upp gerir á völlunum. Er von um góð-
Ikveðinn. an árangur af þessu.
Getum hefir verið að því leitt,1 Nefndin leggur nú til, að gerð-
hvernig á því stóð, að ísl. ullin ur verði akvegur heim að prest-
var sett í hærra tollflokkinn. — setriuu og* vítt hlað fyrir austan
Hjer skal eigi favið út í þá sálma. kirkjnna. Þaðan s'kyldi ger stígur
En hvernig sem á þessum toll- jjiðnr að ánni og brú á hana, þar „ . . ,
breytingum stendur, er gleðilegv, sem brúin var í fornöld undanj^n*’ líhissjoðm <i..i nuó ro
að nii rýmkast mikið markaðuv Biskúpshólum. Talið e.r œákilegt, j Jim kjulum. Það> senl a Y,lntal-
fyrir ullina. sem gefur von um að steinar með áletrunum verði ’ ’a stingiir hann UPP ý
greiðari og betri sölu eftirleiðis, reist-ir hingað og þangað, til þess ^ 1 íkið gi t iði sjei einhveija
þótt ullarverð hafi ekki hækkað á að merkja hinar ýmsu fornleifar.
heimsmarkaðinum ennþá.
Endurreisn búða
Þá hefir Þjóðminjavörður á-
Þúfnabanar
og
dráttarvjelar.
Gleymið ekki hestunum bændur
góðir!
Margur bóhdinn hefir fengið
einskonar andlega hlindu af að
sjá og heyi’a um þúfnabanana og
það sem þeir hafa unnið — og
rækta stórar spildur í einu o. s.
frv. Málið liorfir öðruvísi við
fyrir okkur en þá bændur erlend-
is, sem þurfa altaf að hafa mótor
við hendina til að vinna ýms
störf önnur en nýræktarstöi’fin.
Ekki vil jeg ráða neinu búnað-
arfjelagi til að kaupa dráttarvjel,
nema innan fjelagsins sjeu einn
eða fl. menn, sem hafi mátt, vilja,
og ætli sjer að rækta í stórum stíl
tugi dagslátta á fám árum.
geta unnið, þegar ekkert er til .
sparað að vinnan gangi greiðlega, (Að sjálfsögðu þurfa staðhættir
— hvorki erfiði nje vjelarnar j að athugast af manni, sem er til
s.jálfar. Blindan hefir leikið inenn þess fær, áður en ráðist er í vjela-
ui' muni vilja ráðast í að reisa
slíkt stórhýsi, heldur mnni ríkis-
sjóður verða að gera það. Þó vill
nefndin eigi að ríkissjóður starf-
í'feki það.
Eigandi „Valhallar“ áuafnar rík’
inu gistihúsið og aðrar eigni/ sín-
ar á Þingvöllum eftir sinn dag.
BÍgandi „Valhallar“, Jón Guð-
mundsson á Brúsastöðum, hefir
boðist til þess, að flytja „Val-
höll“, og ennfremur að legg'ja
fram alt það er hann getur, til
þess að reisa nýtt gistihús, gegn
ákveðna upphæð, eftir samkoiuu
lagi, og hann reisi síðan hið nýja
gistihús, undir eftirliti ríkisstjórn
ar. og með væntanlegu í'íkissjóðs-
Mikilsháttar loftferðalag
fyrirhu^að.
Konunprur og drotninp:
Spánverja, Primo de Rivera
op: fjölment fylgdarlið, ætlar
að fljúg'a frá Spáni, suður
yfir Atlantshaf til
Argentínu.
kveðið, að byggja upp eina afjláni, fyrir 1930. Nefndin lítur
hinum gömlu húðatóftum frá 18. svo á. að fjárhagsástæður Jóns
öld og tjalda hana á sumrin, og og hæfileikar til að veita fyrir-
ennfremur að reisa nýja húð í liuguðu gistihúsi forstöðu, sje
líkingu við fornbúðir. ekki svo, að taka beri tillit til
Þess var getiS fyrir nokkra hjer
í blððum, a8 flugraíoju^ treir
spánskir hefSu lagt & staí til
Suður-Ameríku; þeir ætluðu það-
an norður með Amerfkuströnð,
um Grænland, fsland og Færeyjar
aftur heim.
Fyrirliði fararinnar heitir
Franco og er frækinn fluggarpur.
peir fjelagar voru komnir tíl
Brasilíu, en eru nú kallaðir heim
aftur, því Alfons konungur ætlar
að fara með drotningu s'mni og
fylgdarliði til Argentínu að eumri
komanda. Ætlar hann I loftinu,
og fylgdarlið hans alt 1 10 flng-
vjelum, og 4 Franco að stjórna
förinnl.
svo, að þeir hafa ekki sjeð Iklár-
ana sína sem biðu þess albúnir
að leggja fram afl til að stækka
túnin og bæta, ef síkynsamlega
væri á haldið. pví hafa heyrst
raddir í sveitumim, að best væri
að hætta alveg við hestavinnuna
og snúa sjer að vjelanotlcun. Og
óneitanlega væri það krókaminst!
að stökkva í einu stökki frá mold-
argólfi hálfgerðs hirðingjalífs,
upp á hásvalir hins fullkomnasta
ræktunarbúskapar, þar sem aðall
jarðyrkjustarfa er< unninn með
vjela-afli.
Ákafinn að fá þúfnabana í sem
flestar sveitir landsins, er fremur
að lægjast. En þá er að finna
eitthvað annað að hengja h-..tt
sinn á, fremur en að snúa að
hestavinslu með fullum huga. —
Þessi snagi, sem við liggjum
sþjóraðir við í bili, er „minni
þúfnabanar“ og „dráttarvjelar“.
Þjóðverjar hafa haldið áfram
tilraunum sínum að luía til vjel-
ar, sem tæta sundur jörðina, í
stað þess að plægja og herfa.
„Lanz“ þúfnabanar, sem hjer
eru notaðir. eru óefað hámark
þessara tilrauna — eru fullkomn-
astir. Galli þeirra aðallega hátt
verð og mikil stærð. — Af minni
þúfnabönum má nefna:
„Zimar“ (svissneskur), sem er
lítil vjel og einverðungu notuð
til garðyrkju. Hefir fengið all-
mikla útbreiðslu á Norðurlönd-
um.
„Siemens-Schuekert", 30 hesta
vjel; gengur á hjólum og tætir
1,60 metra breitt í. einu. Kostar
15 þús. möiik (1924, en þá kosc-
aði Lanz 35,000 mörk).
„Kombinierter Frásketten-
séhlepper“ heitir ný, þýsk gerð
þúfnabana. pessar vjelar ganga
ekki á hjólum heldur á heltum,
og eru, að tætaranum undan-
skildum, mjög líkar Cleveland-
dráttarvjelunum, eftir ^nyndinni
að dæma. (Cleveland hefir verið
notaður í Eyjafirði, til að herfa
plægð flög). Vjelin hefir 45 hesta
mótor, vegur 2800 kg. og tætir
1,30 meter breitt í einu.
Þá eru dráttarvjelai’nar. Þeirra
tala er legio, mismunandi að stærð
og' gerð, og verði. Er ekki líklegt,
að innan um alt þetta finnist
eitthvað sem okkur henti sæmi-
lega? munu menn spyrja.
Líklegt er það; en þá verður
að taka nýræktina vissum tökum,
sem óvíst er að olkkur henti; —
yinnu — en það telja sumir ó-
þarfa). — Og satt best að segja
tel jeg umferðar dráttarvjela-
notkunina ekkert annað en neyð-
arráðstöfun, sem komi í stað eðli-
legra frainfara í jarðræktinni.
Legg jeg slíka vjelanotkun al-
veg að jöfnn við umferðaplæging-
arnar, sem aldrei verða annað en
neyðar- og vandræðaúrræði, sem
gripið er til í bili, heldur en að
gei'a eílcki neitt, en sem á að víkja
sem allra fyrst fyrir einstaklings-
framkvæmdum með eigin hestum
og verkfærum.
Þar sem ómögulegt reynist að
koma einstaklmgnum af stað með
liesta sína, má vera að rjett sje
að grípa til umferðavjelavinslu;
eitthvað ræktast á þann hátt; en
hitt er eigi ósennilegt, að með
slíkri vinnu verði spilt framgangi
liestavinnunnar. Menn leggja
hendur í skaut sjer og telja alt
ómögulegt, annað en vjelarnar. —
Og betra væri einhverri sveit að
borga 6—7 þús. Ikr. fyrir dráttar-
vjel, og sökkva henni strax í sjó-
inn, heldnr en að fá hana til
vinnu í sveitinni, ef það yrði til
þess að kippa fótum undan við-
leitni, sem vöknuð væri til að
vinua sjálfir með klárunum sín-
um.
Ef út á þá galeiðu er farið, að
kaupa dráttarvjelar — jeg vona
að það verði ekki annarstaðar en
þar, sem bráðlátir stóreignamenn
leggja í nýræktunarstórvirki, og
lofa nágrönnum sínum að njóta
góðs af — vil jeg ráða mönnum
þetta eitt: Kaupið ekki litlar
vjelar. Kaupið sæmilega stórar
vjelar, hjólaháar og breiðar og
sterkar; ekki mun af veita á þúf-
urnar. Hvort stofnikostnaðurinn
verður 5 eða 10 þús. kr., skiftir
minstu máli. Á binu ríður meira,
að nothæfið nái lengra en á blett
og blett, þar sem best hagar til.
En fyrst og síðast: notið hest-
ana; vinnið blett og blett á
liverju ári. í öllum sýslum lands-
ins eru menu, sem hafa sýnt og
sannað að það er hægt. — Bíðið
ekki aðgjörðalausir eftir vjelun-
um. Með því vjelið þið ykkur
sjálfa.
Árni G. Eylands.
I