Ísafold - 10.05.1926, Side 1
Ritstjórar:
Jón Kjartansson.
Vaitýr Stefánsson.
Sími 500.
ISArOLD
kostar 5 krónur.
Árgangurinn
Gjalddagi 1. júlí.
Afgreiðsla og
innheimta
í Austurstræti 8.
Sími 500.
DAGBLAÐ:MORGUNBLAÐIÐ
S< «r®t. 24. (fcL
Mánudaginn 30. tnai 1928,
í
IsafoldarprentsmiSja h.f.
STÝFING KRÓNUNNAR.
Með 15 atkvæðum g'egn 12
samþykkir neðri deild
Alþingis við 2. umræðu
stýfingarfrumvarp
Tryggva Þórhallssonar.
Hverjar
verða afleiðingarnar?
13 33! i! m
Þess var getið hjer í blaðinn, ófær til flugs. Fjelagi hans, Bot-
þegar hinir tveir dönsku flug- ved var kominn til Kína er síðast
menn, Herschend og Botved, frjettist. Honum hlektist á skamt
lögðu upp í leiðangur frá Höfn, sunnan við Shanghai. — Óvíst
til að fljúga alla leið til Tokio.1
Eins og skýrt hefir verið frá
áður hjer í blaðinu, lcom snemma
á þinginu fram frumvarp frá Tr.
Þórhallssyni, sem fór frafh á, að
íslenska krónan yrði stýfð. Frv.
var vísað til f járhagsnefndar með
atkvæði þorra deildarmanna.
í fljótu bragðj áttu menn erf-
itt með að átta sig á þessum góðu
viðtökum, sem fi”v. fjekk þegar í
byrjun, og þegar það vitnaðist
utan þings, að svona var andrúms-
loftið, greip menn ótti um stund.
Sá ótti kom fram m. a. í því, að
bankarnir vildu ekki taka á sig
nokkra áhættu við gengisverslun-
ina meðan ekki væri sjeð fyrir
hvað yrði ofan á í gengismálinu
og heimtuðu ábyrgð ríkissjóðs á
tapi, sem þeir kynnu að bíða
vegna gengisverslunar. Nokkur
ótti mun einnig hafa, gripið al-
menning, sem m. a. mun hafa
sýnt sig í því, að nokkrir menn
heimtuðu út innstæður sínar úr
bönkum. Mikil brögð urðu þó
ekki að þessu. Menn treystu því
alment, að hjer fylgdi ekki eins
mikil alvara af þingsins hálfu,
eins og nú hefir reyndin orðið.
Alálið lá nú í fjárhagsnefnd,
án þess nokkuð heyrðist frá nefnd
inni. Töldu margir líklegt, að þar
fengi frumvarpið að sofna sinn
síðasta blund, og hefði farið vel
á því.
Seint í apríl fer svo að kvis-
ast sú saga, að fjárhagsnefnd sje
klofin í málinu, og 27. apríl kem-
ur nefndarálit frá minnihluta
nefndarinnar (Á. Á. og H. Stef.)
og leggja þeir til, að frumvarpið
verði samþykt með smávægilegum
breytingum. Leið enn nokkur tími
og ekkert heyrðist frá meirihluta
fjárhagsnefndar. Fyrstu dagana í
maí kemur fram krafa frá Fram-
sóknarmönnum, ' þar sem þeir
heimta málið tekið á dagskrá;
þá var enn ekkert nefndarál. kom
ið frá meirihl. f járhagsnefndar. 5.
maí kemur loks nefndarálit frá
meirihluta fjárhagsnefndar (Kl.
J., J. A. J., B. L., Jak. M. og
J.). Lögðu þeir til, að málið
Jrði afgreitt með svo hljóðandi
rökstuddri dagskrá:
„Neðri deild Alþingis lítur
svo á, að halda beri núverandi
gengi íslenskrar krónu föstu til
næsta þings. I fullu trausti
þess, að þetta megi verða án
verulegrar fjárhagslegrar á-
hættu, tekur deildin fyrir næsta
mál á dagskrá.“
Síðastliðinn fimtudag (7. maí)
var málið til 2. umræðu í neðri
deild.
JörB, MT, ÓlThors, POtt, PÞ, Sig-
urj, SvÓ, TrÞ og porlJ.
Kom þá frv. sjálft til atkvæða
og fór það svo, að frumvarpið var
samþ. með 15 atkv. gegn 12. peir
sem greiddu atkv. með dag-
skránni, greiddu nú atkv. móti. Ein
ungis varð sú breyting við þessa
atkvæðagreiðslu, að nú greiddi P.
Ott. atkv. móti frv., en Jak. M.
með.
Með stýfingu krónunnar greiddu
þannig atkvæði: 9 Framsóknarm.,
3 íhaldsmenn (því miður) og 3
Sjálfstæðismenn. En móti stýf-
ingu: 10 Ihaldsmenn, 1 Framsókn
armaður (Kl.J.) og 1 Jafnaðarm.
(JB). Ihaldsmennirnir þrír og
Ja'k. M., sem greiddu atkv. með
frv., tóku það að vísu fram við
atkvæðagreiðsluna, að það væri
„fyrst um sinn til 3. umr“, að
þeir greiddu frv. atkvæði. En
þarna fór fram greinileg atkvæða
greiðsla um tvær gerólíkar stefn-
ur, stýfing, eða ekki stýfing, svo
menn hljóta að draga þá ályktun
af atkvæðagreiðslunni, að stýfing-
in haft fylgi meú-ihl. í neðri detld
Alþingts.
Málshöfðunartillagan
Regn
Sigurði Þórðarsyni.
Annar þeirra, Herschend, braut hvort hann kemst lengra. —
vjel sína í Austur-Indlandi. Hann Á myndinni sjást þeir fjelagar,
slasaðist ekkert, en vjelin varð flugvjelar þeirra og flugleiðin.
Undir umræðunum kom ekkert
nýtt fram í málinu. Þó kom það
skýrt fram, og um það voru menn
sammála, að verðlagið á útlendri
vöru mirndi nú vera komið það
niður, að það mundi vera í sam-
ræmi við núverandi gengi, eða
því sem næst. Er vísitalan 234.
Verðlagið á innlendu vörunni er
aftur á móti allmikið hærra, vísi-
talan er þar 306, en það er skilj-
ahlegt, því að aðalverðbreytingin
á inniendu vörunni, eða þeim
hluta hennar, sem lang mestu máli
skiftir, kjötinu, fer fram einungis
einu silmi á ári, að haustinu.
Öllum kom sainan um, að verð-
lagið væri á rjettri leið, einungis
þokaðist það miklu hægara á innl.
’vöru; og lengstan tíma mundi
taka að fá kaupgjaldið í samræmi
við gengishækkunina, þó mundi
það einnig þokast í rjetta átt.
Alt bendir því til þess, að okk-
ur muni auðveldlega takast að
halda núverandi gengi föstu fyrst
um sinn, enda hefir gengið verið
stöðugt nú í 6 mánuði; ekki hagg-
ast um einn eyri. Landsbanka-
stjórnin er líka einróma á þeirri
skoðun, að það muni takast að
halda genginu stöðugu áfram.
Ekkert væri { sjálfu sjer óeðli-
legt í því, meðan seðlaútgáfa og
gjaldeyrisverslun vor er í þeirri
óreiðu sem hún nú er í, að ríkið
þyrfti að veita Landsbankanum
einhvern stuðning, til þess að
halda genginu stöðugu. Öll ríki
.telja sjálfsagt að styðja ríkis-
bankana til þessa. En nú var ekki
líklegt, að ríkið þyrfti hjer að
leggja neitt í sölurnar, nema sf
Vera skyldi það, að ábyrgjast lán-
töku fyrir Landsbankann erlendis,
það sama, sem ríkið altaf hefir
talið skyldu sína að gera, og það
án þess að gjaldeyri landsins væri
í nokkurri hættu staddur. Ekki
var búist við því, að ríkið þyrfti
að taka á sig nokkra beina fjár-
hagslega áhættu, t,. d. þátttöku í
gengistapi eða þvíumlíku. Að svo
stöddu var engin hætta á slíku.
pegar því þannig var ástatt,
jeins og lýst hefir verið, var það
í rauninni alveg sjálfsagt mál, að
allir, hvort heldur þeir væru
hækkunarmenn eða stýfingarmenn,
yrðu sammála um það, að halda
núverandi gengi stöðugu fyrst um
sinn.
En hvað verður ofan á?
Þcgar búið er að þvæla málið
heilan dag og komið er fram und-
ir miðnætti aðfaranótt föstudags,
er loks komið að atkvæðagreiðsl-
únni. Enginn, ekki einn einasti
þingmaður, bjóst við öðru, en að
atkvæðagreiðslan færi á einn veg,
þann, að rökstudda dags'kráin
ýrði samþykt. En livað skeður?
Hún var feld með 15 atkvæðum
móti 12. Þessir greiddu atkvæði
með dagskránni: BL, HK, JakM,
JAJ, JBald, JK, JS, JÞ, KIJ,
MG, MJ, og ÞórJ; en á móti :BSv,
ÁJ, Ásg, Bernh, HStef, IngBj,
Hvörjar vefða nú afleiðingar
þess, að svona fór? Um það verð-
ur ekkert sagt að svo komnu.
Fyrsta afleiðing þessa hlýtur
að verða sú, að þingsetan lengist
eitthvað töluvert. Úr þessu hlýtur
stjórnin að bíða eftir endanlegum
úrslitum málsins. Eftir alt, sem á
undan er gengið, getur stjórnin
ómögulega sætt sig við annað, ea
að málið gangi sína leið til efri
deildar, og að hún fái að segja
álit sitt á málinu. Því sje það vilji
meiri hluta Alþingis, að stýfa beri
krónuna, er sjálfsagt að fá úr
því skorið nú þegar, svo þeir geti
þá framkvæmt stýfinguna, sem
hana heimta.
En þessi afleiðing, sem hjervar
nefnd, er hreint smáatriði hjá
hinni, sem er miklu stærri og
mjög alvarleg:
Hver áhrif hefir þessi yfir-
lýsta stefna neðri deildar Al-
þingis á fjárhagslegt traust
manna á íslenska ríkinu? —
Sjerstaklega er ástæða til að
óttast, að þessi áhrif verði þung
út á við.
Þessi hlið málsins er svo al^ar-
leg, að vjer þorum að fullyrða, að
ekki einn einasti þeirra þing-
mamna, sem greiddi stýfingarfrr.
atkræði, hefir gert sjer í hugar-
lund, hre afleiðingarík hún getur
orðið fyrir þessa þjóð.
Frá Marokkó.
Símað er frá París, að Marokkó
flugliðið liafi mikinn útbúnað bak
við varnarvirki Abd-el-Krims. —
Trú á bráðan frið í Marokkó fer
minkandi.
í tvo daga fulla stóðu yfir um-
ræður á þingi um þingsái.till.
Jónasar frá Hriflu, um málshöfð-
un gegn SigurSi Þórðarsyni, út
af meiðandi ummælum um Al-
þingi, núv. dómsmálaráðherra og
hjeraðsdómarann í Rvík.
Eins og títt er um slíkar till.
frá J. J. fóru umræðurnar mjög
á víð og dreif. Er ilt til þess að
vita, að hinum dýrmæta tíma
þingsins skuli vera varið til þess
að ræða slík mál sem þetta, og
svo mörg önnur svipuð, sem J. J.
hefir flutt inn í þingið.
Síðan J. J. 'kom á þing, hefir
verið líkast því, sem hann hafi
verið að sækjast eftir því, að
draga þangað inn mál, sem frek-
ar eiga heima í ljelegustu sorp-
blöðum stórborganna, en í helg-
ustu stofnun þjóðarinnar, Al-
þingi. Hefir þetta framferði þing-
mannsins sett sjerstakan svip á
Alþingi. Þar hefir oft verið háð-
ur ógeðslegur hildarleikur um
mannorð einstakra manna, innan
þings og utan.
i pegar þinghelgin er svo gífar-
lega misnotuð, sem raun hefir á
orðið, síðan J. J. kom á þing, þá
er von að þeir þingmenn, sem
eiga sæti í sömu deild og J. J.
I— hafi mist þolinmæðina. Þeir
einir, sem kunnir eru andrúms-
loftinu í efri deild, síðan J. J.
kom þangað, geta skilið þá af-
j greiðslu, sem þetta mál fjekk í
! efri deild. Afgreiðslan varð al-
|veg sjerstæðj og mundi áreiðan-
lega hvergi í heiminum hafa
1 getað komið fyrir, annarsstaðar
! en í efri deild Alþingis íslend-
inga, þar sem J. J. á sæti. Þál.-
till. var vísað frá með svohljóð-
andi rökstuddri dagskrá frá
Gunnari Ólafssyni, 5. landskj.
þm.:
„Með því að ríkisstjórnin get-
ur ekki skipað embættismönn-
um að fara í meiðyrðamál, og
með því að flutningsmaður til-
lögu þessarar hefir í opinberu,
víðlesnu blaði, verið lýstur æru
laus lygari og rógberi af hin-
um sama manni, sem hann nú
vill láta lögsækja, án þess að
hafa, svo vitanlegt sje, gert ráð-
stafanir til að hreinsa sig af
þeim áburði, þá verður deildin
að líta svo á, að henni sje með
tillögu þessari lítilsvirðing sýnd
af flutningsmanni hennar. Hún
sjer því ekki ástæðu til að
sinna tillögunn) að neinu leyrí,
6g tekur fyrir næsta mál á
dagskrá“.
Rökstudda dagskráin var sam-
þykt með 8 atkv. gegn 4. Með
dagskránni vorn: G. Ól., I.H.B.,
J. Jós., Jóh. Jóh., J. M., B. K.y
E. P., H. Steinss., en móti: Guðm.
Ól., I.P., S.E., E.Á. J.J. og Á.H.
greiddu ekki atkvæði.
L