Ísafold - 26.05.1926, Blaðsíða 1

Bitstjórar:
Jóh Kjartansson.
Valtýr Stefánsson,
Sími 500.
ISAFOLD
Árgangnrinn
kostar 5 krónur.
Gjalddagi 1. júlí.
AfgreiSsla' og
innlieinitá
í Austurstraiti 8.
Sími 500;-
DAGBLAÐ: MORGUNBLAÐIÐ
51. árg. 27. fbl.
Midwikudaginn 26. mai 1928.
ísafoldarprentsmiBja h.f.
FRJÁLS VERSLUN
eða
EINOKUN.
Hvað ætlar Tímaklíkan sjer?
í rauninni er það ekkert ann- (sölurnar aftur. Og með kverju En í vetúr sem leið, vitnaðist Síðar hjálpaði "arðj'rkjumaður-
að en grímluklædd einokunarpóli- j missiri sem líður, gerast, raddirn- það. sem fyr er sagt, að í Berlin inn Anastasíu til Berínar, en syni
tík, sem Tíminn er að berjast ar báværari. Er líkast því, sem ýæri kona ein heilsulasin mjög og hennar varkomið fyrir á barnahæh.
Um margar aldir urðu íslend-
ingar að þola það, að öll versluú
í landinu væri bundin fjötrum —•
einokuð. Á þeim tímum ríkti hjer
ófrelsi og kúgun. Þá voru íslend-
ingar ekiki frjáls þjóð í frjálsu
landi. Þeir voru kúgaðir og und-
irokaðir.
En íslendingar hafa aidrei þol-
að kúgun til iengdar. Forfeður
þeirra flúðu land úr Noregi,
vegna þess, að þeir þoldu ekki
kúgun; og hví skyldu eftirkom
endur þessara manna þola hana?
Allan hinn óratíma, meðan ein-
okunarfjötrarnir voru að kreista
•merg og blóð iir þjóðinni. þráðu
íslendingar frelsið að nýju. En
eldgos, drepsóttír og hnngur
•höfðu dregið allan kjark og þrótt
úr þjóðinni, og það var fyrst eftjr
langa og harða baráttu, að liún
loks gát sprengt af sjer fjötrana.
•Það var ekki fyr en seint á 19
öld. —
Upp frá því var verslunin frjáls
og nýir uppgangstímar runnu
upp. Enginn þorði að nefna ein-
oíkun framar, enda hefði ný ein-
okunarkenning lítinn byr fengið
h.já þjóðinni, svo vel mundi hún
fjötrana frá fyrri öldum.
fyrir. Ilefir þetta komið mjög þau óttist reynsluna.
skýrt fram síðan. Öll tækifæri, j ------
Isem gefist hafa, notar Tíminn
hrjáð, sem hjeldi því fram, að hún Er til Berlínar kom, vildi eng-
-------- væri Anastasía Ikeisaradóttir. inn við liana kannast. Reyndi hún
Síðastliðið liaust sendi miðstjórn . Hún er nú á heilsuhæli þar í þá að stytta sjer aldur og fleygði
til þess að koma á ríkiseinokun Framsóknarflofcksins tillögur til horginni, og hafa ýmsir komið sjer í ána Spree, en var bjargað.
á einhverri vöru, og básúnar svo manna sinna úti um land, sem þangað, sem voru kunnugir keis- V»r hún þá sett á geðveikrahæli.
ágæti einokunarinnar. jþeir áttu að bera UPP á þingmála- aráfjölskyldunni, þar á meðal Á liælinu gaf liún sig að konu
Skýrust eru dæmin frá tóbaks-! fundum. Ein tillaganna var mót- læknir einn, Rudnef að nafni, og ’einni, sem þar var sjúklingur mn
og steinolíueinokuninni síðustu.
mæli gcgn því, að ríkiseinkasöl- ,’kona sú, sem fóstraði Anastasíu stundarsakir, og sagði henni sögu
urnar voru lagðar niður. i æsku, er heitir Sascha, og álíta sína. Þegar síi kona kom af hæl-
Þessi mótmæli, sem miðstjórn þau bæði, að þar sje komin Anas- inu, sagði hún Rússum nokkrum
i frá þessu og f jekk leyfi til þess
Þegar alt var að fara í kalda
kol eftir ófriðinn mikla, og menn Framsóknar var að fiska eftir, og tasía keisaradóttir.
komust að raun um, að ríkið var liinn sífeldi einokunar-róður, sem
ekki eins auðugt og menn hjeldu, liáður er í blöðum flokksins, sýnir
var grjpið til örþrifaráða, til best hvað þeir ætla sjer þessir^
þess að afla ríkissjóði tekna. Þá menn, ef þeir fá völdin í landinu.
I
1 var tóbakseinokuninni komið á, ‘ Ennþá ákveðnari kemnr vilji
Svo kom ófriðurinn mikli, sem
öllu kollvarpaði. Þá komust enu
bönd á verslunina. Ríkið tók ýms-
ar nauðsynjavörur í sínar hend-
ur, og tók á þeim einkasölu. —
petta var neyðarúrræði, því að
öðrum kosti var ekki unt að fá
vöruna hjá ófriðarþjóðunum.
Þegar svo ófriðurinn mikli var
um garð genginn og verslunin
komst smám saman í samt lag, þá
hvarf þessi ríkisverslun úr sög-
unni.
En það var eins og liún hefði
smitað frá sjer. Raddir heyrðust
fljótt um það, að ríkið ætti að
halda áfram verslun, minsta kosti
með sum&r vörutegundir.
Háværar urðu þessar raddir
uldrei, og aðeins einn stjórnmála-
flokkur, jafnaðarmenn, þorði op-
inberlega að játa sig fylgjandi
ríkisverslun. Allir aðrir stjórn-
málaflokbar töldu sig fylgjandi
frjálsri verslnn. En þó var það
vitanlegt um einn flokk, sem þá
var í uppsiglingu, Tímaflokkinn
(síðar Framsókn), að bann var
einnngis 1 orði fylgjandi frjálsri
verslun; á borði var hann það
■e'kki.
Blað flokksins, Tíminn, hóf
göngu sína 1917, með því að ráð-
a:st illgirnislega á innlenda kaup-
manna'stjett ög liefir haldið þeirri
árás alla tíð síðan. Jafnhliða lýsti
blaðið aðdáun sinni á samvinnu-
versluninni. Sama dálæti kemur
einnig fram þaðan gagnvart ríkis-
verslun, þegar hún kemur fram í
'einhverri mynd. \
hieð það fyrir augum, að afla þeirra í Ijós nú við landskjörið,
ríkissjóðí tekna. ' sem í hönd fer. Þar setja þeir
Vitanlega liafði þessi einokun Magnús Kiúsjánsson, fyrverandi
ekki starfað lengi, þegar frarn einoíkunarforstjóra, efstan á lista.
komu þar allir gallar einokunar: Þann sama mann, sem svo nýlega'
dýr vara og vond, að ógleymdu gerði hinn aíræmda einoknnar-:
'þeirri pólitísku lxringiðu, sem .samning við auðfjelagið erlenda,'
myndaðist umhverfis verslunina. mann, sem vitanlegt er um, að ■
Verður svo ætíð. Hitt er jafn vit- rær að því öllum árnm, að koma
anlegt, að hægt er áð afla ríkis- hjer á eintíkun aftur, hvenær sem
sjóði tekna með því að einoka tækifæri gefst!
vöru, sem almenningur kaupir, pennan mann býður Tímaklík-
mikið af, ekki síst, þegar ekkert an í Rvík til landbjörs. Þennan
er um það hirt, hvað háu verði mann hefir „hændaflokkurinn* ‘
almenningur þarf að kaupa vör- upp á að bjóða! Er unt að marka
una. En hvort þetta er hagkvæmt, stefnuna skýrara, heldnr en þarna
það er annað mál. er gert?
Tímastjórnin hafði ekki setið Vonandi vara landsmenn sig á
lengi við völd hjer á landi, þeg- þessum einoknnarpostula. Færi,
ár hún einokaði eina brýnustn best á, að þjóðin sendi bann til
nausynjavöruna, steinolíu. Hún baka aftur til sinna heimkynna
gerði það á þann undarlega máta, og hirti^ ekki nm þingsetu hans.
að veita erlendu auðfjelagi um Þekki þjóðin sinn vitjunartíma
þriggja ára skeið, einkasölu á nú, þá á hún svo að gera, því
að hafa hana á heimili sírm um
tíma.
Sem stendur er Anastasía þessi
á berklaliæli í Berlín. Hún skrifas^
! á við ættfólk fceisarans, er kostar
dvöl hennar þarna.
Er talið líklegt að hún muni
eigi eiga langt eftir ólifað.
SUÐURLANDSSKÓLINN.
| Meirihluti alþingiskjósenda í
8 hreppum Árnessýslu, hafa
mótmælt Laugarvatni
sem skólasetrL
Hefir hún rifjað upp ýmsa við
Enn er mikil og almenn óá-
nægja í Árnessýslu, einkum syðri
hluta sýslunnar, út af valiáLaug-
arvatni til skólaseturs handa Suð-
tirlándsskóla. Er óánægjan eink-
um sprottin af því, að menn vilja
| að Rangæingar taki þátt í skól-
j anum með Árnesingum, en með
j.því að velja útkjálka Árnessýslu
til skólaseturs, sjeu þeir útilokað-
þurði úr bernsku sinni, er hún ir ^rá slíkri þátttöku.
þessari vörutegund til landsins. enginn veit hvað á eftir kann að. yar . föðurgarði og talað um bá ■ Á almennum fundi, sem hald-
Með fáránlegum samningi trygði koma, ef einn einokunarpostulinn ^ fóstruna‘ En iœknirinn kann- inn var við Ölfusárbrú nýlega, var
liún þessu auðfjelagi gróða, sem bætist við á Alþingi.
nam hundruðum þúsunda króna, Annars er bændum landsins
a an.
'ast við líkamslýti á fótum hennar, ’samþykt, að láta skjal ganga um
sem hann hafði til meðferðar, er rne^ai kjósenda sýslunnar, og
sýnd móðgun með því, að bjóða Anastasía var ung Mörg ör ber kkyldu þeir skrifa nafn sitt á
þann mann, sem hefir það eitt hún eftir byssuskotj og e;ns eft5r skjalið, sem vildu fresta þessu
Þingið 1925 verður lengi í minn- á sinni stefnuskrá, að vilja binda bnífstuno.ur‘
nm liaft fyrir það, að því auðn- verslun landsmanna í nýja ein-
aðist að leggja niður þessi síð- okunarfjötra. Og því verður ekki
ustu einokunarfyrirtæki, tóbaks- trúað, að bændur taki þegjandi
og' steinolíueinokunina. Voru þessi móti slíku boði.
fyrirtæki lögð að velli þrátt fyrir
Saga hennar er á þessa leið:
Þegar foreldrar hennar og syst-
máli um hríð, þar til fengin væri
Vissa fyrir því, hvort Rangæingar
lekki vildu vera með. En ráðið er,
harðvítuga og illvíga mót-
spvrnu frá Tímasósíalistum og
Isósíalistum. En jafnskjótt og
Verslunin var gefin frjáls, sýndu
sig geysimiklir yfirbnrðir hinnar
frjálsu verslunar: Varan batnaði
stórum og verðið stórfjell. —
Mundu vjelbátaeigendur áreiðau-
lega hafa fengið að kenna
fjötrum
Ep ðitiir ROssaKeisara, Hnastasia,
enn á lifi.
Jldni vorn skotin til bana í Jeka-.-fl® almenn atkvæðagreiðsla fari
terinborg, þá komst liún af tilvilj- fram í Rangárvallasýslu um það,
un undan. Byssukúlurnar veittn hvort menn þar vilja samskóla við
henni ekki banasár, en hún hnje. Árnessýslu eða sjerskóla fyrir
niður og hljóðaði í dauðaangist., Rangárvallasýslu eina. Enn er
Einum hermanninum leiddist að eitki ákveðið hvenær þessi at-
heyra til hennar og barði hana í kvæðagreiðsla fari fram.
•höfuðið, svo hún fjell í ómegin. j Árangurinn af undirskriftunum
Líkin voru nú flutt til skógar í Árnessýslu er þegar orðinn sá,
Pvi var hreyft hjer í blöðum íjog lá hún meðvitundarlaus hjá að meiri hluti kjósenda úr átta
vetur, að sú flugufregn gengi í þeim. En einn ökumanna varð hreppum sýslunnar hafa óskað
á heimsblöðunum, að dóttir Niku- þess var, að líf leyndist með henni. j eftir því, að málinu yrði frestað,
steinolíueinokunarinnar, lásar Rússakeisara, Anastasía að, Tók hann liana og fjekk falið og að leitað yrði þátttöku frá
ef hún liefði eni vérið starfandi nafni, væri enn á llfi og væri nú liana, en líkin voru brend í hasti' Rangæingum. Og fullyrt er, að
í vetur. Nú þegar skiftir það þann { Berlín. jþarna skóginum, því hvít bersveit enn sjeu ókomnar miklu fleiri
utveg að sjálfsögðu morgum Dagmar keisaraekkja, móðir j nálgaðist borgina. ! undirskriftir er fari í sömu átt.
hundruðum þúsunda sá hagnaðu.' Nilculásar, og skyldmenni hennarj Lífgjafi hennar hjet Tjajkofski. f Meðhaldsmenn Langarvatns láta
sem hann hefir af því hlotið, að 0„. nánasía fylg'darlið, vildi ekk-|Á þrem mánuðum tókst honum sig þessar undirskriftir litlu skifta.
steinolíuverslunin var gefin frjá’s ert um sannleiksgildi sagna þess-, að koma henni alla leið til Rú- Með oddvita sýslunefndar í broddi
Ifira seg.ja, og voru fáir, sem lögðu meníu. Þar átti Tjajkofski frænda fylkingar, róa þeir að því öílum
Eji hin frjálsa verslun rnátti fullan trúnað á. jsem var garðyrkjumaður. Anas- árum, að bnýja fram skólann á
el\fci fá langt svigrúm til þess Keisarahjónin voru tekin af lífi tasía náði nokknrrj heilsu eftir sár Laugarvatni. Er sagt, að þeir sjeu
að sýna yfirburði sína fram yfir í Jekaterinborg í Siberíu árið 1918, Isín og þjáningar. Giftist hún Tjaj- að lknýja fram lán til byggingar-
einokunina. Óðara en búið vae og vissu menn ekki betur, en þarjkofski og' eignaðist með honum innar, og að þeir geri kröfu til
<ið leggja einkasölurnar að velli, hefðu börn þeirra öll latið lífið, json. Nokkru síðar braust út Bolsa- ríkissjóðsstyrksins og þegar þetta
risu þlöð Framsóbnar og jafnað- dætur þrjár, og sonur þeirra, j uppreisn í Bfikarest. Vár Tjaj- er hvorttveggja fengið, þá verði
armanna upp og heimtuðu einka- Alex. ^fcofski þá drepinn. hafist handa.
I