Ísafold - 26.05.1926, Blaðsíða 2

lSA POLD
ísafold ætlar ekki að blanda
sjer í þessa deilu þeirra Ámes-
inga, að öðru leyti en því, að það
verður að telja óráð, ef hafnað
verður samvinnu við Rangæinga,
eje hún fáanleg. Vitanlega væri
æskilegast, að fá einn fullkominn
skóla fyrir báðar sýslumar, og
best væri að Vestur-Skaftafells-
sýsla yrði með í þeim skóla einnig.
Þann 29. þ. m. verður haldinn
Tíminn? Af ótta við að hreyfa við breytt. Þá gefur tollstjómin í
málinu — vekja athygli á þvíí iWashington tollheimtumanninum i
Hverra hagsmuni var Tíminn að New York skipun um að færa
verja með þögninni? Eigi voru' íslensku ullina upp í hærri toll-
það hagsmunir bænda. Þeir biðu flokkinn. Er þama skyndilega
stórtjón. Eigi hagsmunir útgerð- |vikið frá nýlegri ákvörðun um líkt
arinnar. Vegna hins ótæka fyrir- leyti og steinolíueinkasalan er hjer
komulags á steinolíusölunni, varð í uppsiglingu. Þessu atriði í sögu
útgerðin að búa við rándýra olíu. málsins hreyfði Tíminn ekki við.
Síðan steinolíueinkasölunni Ijetti Eftir frásögn Tímans á það svo
Hin þýska æskuhreyfing.
Eftlr Relnh. Prlnz.
af, hefir það komið á daginn, að sem að hafa verið fyrir atbeina
almennitr fundur að Þjórsárbrú þjóðin muni hafa skaðast um mörg Sís, að málið komst í það horf,
til þess að ræða skólamálið. Verð hundruð þúsunda á einikasölufyr- sem það nú er í.
ur fundurinn haldinn fyrir báð-
ar sýslurnar, Áraes- og Rangár-
valla, og er óskandi, að á fundi
synjamálj hjeraðanna.
irkomulaginu. | Tíminn segir frá, að ullarversl-
| Með þögninni hefir Tíminn 'un vestra hafi skrifað Sís sumarið
undanfarin ár, breitt verndarhjúp 1922 og beðið það um upplýsingar
þessum dragi eitthvað til sam--sinn yfir hagsmuni fámennrar um gæði íslensltrar ullar. Ætlaði
komulags í þessu miikla nauð- klíku, sem unnið hefir við kjöt- verslunin að nota þau gögn, til
katla steinolíueinkasölunnar. Þar að færa rök fyrir neitun á toll-
var hagsmuna að gæta. Þó bænd- greiðslu, segir Tíminn.
ULLARTOLLURINNJ
ur bíði tjón vegna verðfalls á j Sendi Sís gögnin og einn balla
ull, svo hundruðum þúsunda skift-' af ull.
ir, þagðí „bændablaðið“—tilþessj Eftirtektarvert er það, að Sís
Lærdómsríkt er að sjá, hvernig ag steinolíueinkasalan fengi að notar sjer eigi sambönd sín vestra Það er ekikert nýtt og þykir unga fólkið upp með góðum fyrir-
Tíminn tekur í ullartollsmálið. Þó dafna í friði — einokunarkongum til þess að gera neitt í málinu, af mjög eðlilegt, að æskulýðurinn sje myndum og eftir góðum lífsregl-
enn flaggi hann með nafninu til ánægju, og hagnaðar — en al- j sjálfsdáðum. Bændaverslunin læt- yfirleitt altaf hinn brautryðjandi um eldra fólksins og að greiða
„bændablað", bregður þar fyrir þjóð til stórtjóns. j ur sjer málið í ljettu rúmi liggja kraftur allra umbóta og upp- ungum mönnum göturnar, sein
öðmm áhrifum og stefnum, en i Langt er um liðið, síðan menn þangað til ýtt er við henni að rcisna með hverri þjóð. En hin liggja um lífið ? Hlýtur það ekki
ætla mætti um blað bænda. f fóru að setja hækkun ullartollsins
Þegar litið er á fjálgleik þann ; orsakasamband við steinolíu-
og fjaðrafok alt, sem Tíminn hafði einkasöluna.
um hönd, er tvö önnur
vestan. jþýska æskuhreyfing, sem jeg ætla að vera unun fyrir ungan mann
Segir Tíminn eigi af neinum við- að segja dálítið frá, er að öllu að geta tekið við föðnrarfi
skiftum Sís við verslun þessa, alt leytí svo sjerstök og einkennileg sínum, til þess að beita hon-
tollmál: En síðan úrslit málsins vestra frá því árið 1922, og þangað til og hefir fengið svo mikla þýð- um og til þess að auka sínum
voru hjer nýlega á döfinni, Spán- Urðu kunn, urðu margir sann-' í febrúar síðastl., að verslun þessi ingu, að hún virðist vera einhver ungu kröftum við hann? Jú —
í efa um sem Tíminn raunar nefnir liinn merkilegasti viðburður í hinu víst er það! En þegar þessi arfur
íaldrei á nafn, tilkynnir Sís, að yiðburðaríka fjelagslífi þessarar virðist vera fúinn? Þegar hinn
armálið og kjöttollsmálið, stingur færðir, sem áður voru
það æði mikið í stúf við undir- samband þetta.
tektir, eða öllu heldur kyrð og Eins og fyr er getið, urðu úr- nú sje málið unnið — ullin komin þjóðar.
þögn Tímans í ullartollsmálinu. ) slitin þau, að ullarverslun ein í í lægri tollflokkinn. Er svo að sjá,
Hjer um árið ritaði Hriflumaður Philadelphiu fór í mál við Banda-1 sem Sís hafi ekkert hróflað sjer,
sínar alkunnu greinar um Spánar- ríkjastjórn, út af flutningi ís- ■ síðan það sendi pokan og vott-
samninginn. Honjnm var það ekk- lenskrar ullar í hinn liærri toll- orðin fyrir 4 árum.
ert áhorfsmál, að fórna þorsk- flokk.
veiðaútgerðinni fyrir hjegómlegj Verslun þessi vann málið, og
og fánýt bannlög. jvarð tollstjórnin að breyta hinni
iNýlega átti að fleygja sjerrjett- fyrri ákvörðun sinni, og flytja
indum landsmanna til sfldveiðn, íslenska ull í sinn eðlilega toll-
fyrir fætur útlendinga, að óathug- flokk.
úðu máli og að þarfleysu. Slík eru Víxlspor tollstjórnarinnar hefði j sumars 1925, þekti framkvæmda-) j
þot Tímans.
En í ullartollsmálinu ?
Má kalla þetta „tímanlegan"
áliuga fyrir velgengni bænda.
Æskuhreyfing frækoTn umbóía.
voldugi straumur framþróunar-
innar, sem aldir og kynslóðir eru
tengdar saman með, verður að
Sjerhver maður, sem nú kemur ^ðupolli ? Þegar jafnvel ungir
frá öðrum löndum til Þýskalands raenn’ sera varla eru farnir að
til þess að kynna sjer þjóðina dá-'huSsa> finna til ) ess> að andrúms-
lítið nánar. hlvtnr að t.aka eftir loftið kringum þfi, hefir í ejer
En hið spaugilegasta af því öllu ),vij að an(ji 0g lífsháttur þýska eitthvað kæfandi? ungir
saman er, að öll líkindi eru til æ8jkulýðsins er víðast hvar sjer- 'raenn> sem ’kenna s->er ól^ndi
þess, að Sís hafi sent pokann og' kennilegur og { öllu frábrugðinn lífs>ra Hfsþrótt, fá alt í einu
vottorðin á skakkan stað, því síðla því óstandi, er átti sjer stað fyr- ur diuPi fmmlegra tilfinninga
, ---- - - - - - '■ 15 tn 2’Q ,rum síðan En það storkandi fyrirlitningu á öllum
verið skiljanlegra, ef hjer hefði stjóri Sís, Jón Ámason, ekki nafn-!feru ávextir og afleiðingar þessar- ^eira monnum og stofnunum, sem
Á því verið um að ræða vöru, sem ný- ið á ullarverslun þeirri, sem höfð- ar æsku-hreyfingar. Það er ekki' se"Íast sinna uppeldi og velgengni
var sofið vært og lengi; þó ullin lega var komin þar á markað. En aði málið vestra. Vissi hann, enda 0fmælt þótt sagt sje að hún hef- þeirra? Hvað þá? Æskan fer
væri útilokuð frá aðalmarkaðs- því er ekki til að dreifa. Varan þótt stjórn Sís hefði lofað að taka jr skapað nýjan stíl í æskuKfinu aldrei a^ hreyfa sig að ástæðu-
landinu með ranglátum tolli. Hafa var fornkunningi tollyfirvaldanna. þátt í væntanlegum málskostnaði, meðai aurar þjóðarinnar. Enn- lausu 1 uppreisnarskyni. En þeg-
bændur fengið að kenna á því á pegar fullkunnugt er, að ame-! ekki betur, en verslun að nafni fremnr er hún ejn af þejm 4krjfa.' ar svona stendur á, þegar einhver
glðarj árum ' -. - ■ -T - 'il /1 raAÝA aí(*1 fllTI/llS To + f orcfialól liofíil llÖíXoíi roólííi . ^ ÁoVJÍn mflo n n.nfi a.nm lláff nft
rísk yfirvöld geta eigi fundið , Tattersfield hefði höfðað málið.
, mestu uppsprettum nýs menning
_ | ósköp ætla á einhvern hátt að
Þegar settur var hinn rangláti neina stoð rjettar eða sanngirni ■ En hver hefir átt að fá peninga arstraums sem á þessum árum krePPa rjettindum æskunnar
tollur á íslenska ull í Ameríku, fyrir fyrri ákvörðun tollstjórnar, • hjá Sís, og hver pokann f jekk, er. vjrðjst ry'ðja sjer braut í Þýska-|(°g þessi ríettindi ern lögmat
sat Tímastjórn við völd. Eftir því, verður það augljósara en nokkru ísafold eigi kunnugt um. Jlandi. Æskuhreyfingin felur í sjer . náttúmmiar), þá rís hún upp og
Garðar Gíslason, sem best kefir j frœkorn nýs anda á öllum svæð. j íeynir að verja sig, sje annars
nokkuð varið í þá kynslóð, sem
sem Tíminn skýrir frá, neitaði sá sinni fyr, að tollhækkunin á ís-
stjóm að beitast fyrir því, að fá lensku ullinni er undarlega í pott- fylgst með þessu ullartollsmáli, ogiUm Hfgin J En fyrir æskuna sjálfa
leiðrjettingu á málinu. Bænda- ino búin,
bláðið ljet sjer það vel líka.
Hversvegna? Menn hljóta að
undrast og spyrja.
fleirum sinnum vakið ahygli áþví er hún búin að vinna einhvern fyrir því verður.
opinberlega, benti ríkisstjórainni hinn mesta si?ur; œskuhreyfing.
Þegar úrslit málsins vestra eru j á það^ síðastliðið sumar í návist in hefir barist fyrir og um lei8
^ kunnug orðin hjer heima, fyrnvJóns Árnasonar, að hjer væri um sannað gildi nýs œsku-lífS,er okkur
Það er kunnugra en frá þurfi li/2—2 mánuðum, fer Tíminn loks alt annað verslunarhús að ræða. vjrðist vera göfugra stórfeng-
að segja, að gmnur leikur á því,'að bæra á sjer. Eðlilegt að hann Æirmað, sem höfðaði og vann legra, frjósamara og fegurra að
að leynisamband sje hjer milli 2ja' hafi eigi viljað gera snögt við- j þetta mál, heitir Carles J. Webb öllu jeyti en liferni hjjmar iiðnu
•- rvtl tirt n nr n tvi n ntt aL m a v 1V h <*C 1_ * 1._e*___ T—. ___ ‘V ___ . ... u .. —. 4? T A 1. _ il. A.1 __
atburða, stofnunar steinolíueinka- bragð, svo lengi hafði verið þagað & Sons; og þareð J. Á_ þeikti eng- kvns.]óðar
sölunnar og breytingar á ullartoll- ,— meðan Tílnastjórnin sat við j in deili á því, hefði farið best á
völd — og steinolíueinkasalan við því, að S.Í.S. hefði ekki látið bá-
lýði. súna lof um sig í Tímanum fyrir
En þá fer Tíminn að gefa sínar frækilega sókn í málinu!
inum. Yel má vera, að það mál
verði aldrei fyllilega upplýst. En
líkurnar eru svo sterkar, að þær
hverfa eigi úr minni manna.
Með steinolíueinkasolunni var
amerísk steinolía útilokuð hjeðan.
Eigi er það kunnugt, að amerísk-
um verslunum hafi gefist kostur
á, að koma sinni steinolíu að, er
einkasalan var stofnuð. Af íslensk-
um afurðum er það ullin ein, sem
markaður er fyrir í Ameríku.
Mörg er tilgátan ólíklegri cn
sú, að hjer hafi komið beint
krókur á móti bragði. Með því
að flytja íslensku ullina í hærri
tollflokik, var hún útilokuð frá
JBandaríkjunum. Við útilokum
ameríska steinolíu. Bandaríkja-
menn útiloka íslenska ull. Er
það rjett „eins og kaupin gerast
á eyrinni“ á þessum tímum.
Hversvegna þagði ,bændablaðið‘
upplýsingar í málinu — og eru
þær með svipuðum hætti og menu
eiga að venjast úr þeirri átt.
í. mjög verulegu atriði reynir
Tíminn enn að leyna rjettu sam-
hengi. Hann segir í grein 1./5.:
„að samkvæmt tolllögum þeim, er
gengu í gildi í Bandaríkjunum
árið 1922, hafi íslensk ull verið
sett í hinn hærri tollflokk.“
— En þetta er alls ekki
Æskan fer aldrei að hrejrfa stg
að ástæðulausu í uppreisnarskynk
Henní þykir andrúmslofí uppeld-
issfofnana kæfandi.
Æskuhreyfingin þýska á ekkert,
skylt við neina nýja stefnu í
tjett, því samkvæmt tolllögunum j verslunar, sem eftir umsögn. Tím-
sem gengu í gildi í september 1922 ans enga sjerþekkingu hefir haft
var íslenska ullin í lægri toll-
flokknum og átti að njóta þeirra
Eru afskifti Tímans og Sís hin
eftirtektaverðustu í máli þessu.
Þögn Tímans — og skeytingar-
leysi um hag bænda — vegna
steinolíugæðinganna, — eymd og j stjórnmálum, bókmentum eða öðr-
A’esaldómur bændaverslunarinn- jnm bstum eða einhverju því um
ar, sem eftir fjögra ára svefn hef- j líku. Hún nær dýpra. Hún hefir
ir eigi annað fram að færa en jveri^ baratta fyrir frelsi og and-
það, að sendur hafi verið ull- le2ri tilveru æskunnar sjálfrar.
arpoki og vottorð vestur um haf 'Ekkeri annað vildi þessi æska en
fyrir 4 árum — til einhverrar sjálfa srg.
Frelsi og andleg tilvera æsk-
unnar? Skyldu ungir menn nokk
á málinu. •‘urntíma hafa haft eigin hvöt og
Og svo nú að síðustu að ástæðu til þess að hugsa um slíkt?
ívilnunar, sem hún nýtur nú sam-1 gæða bændum með blekkingum og; Eða eru þetta eskikert nema ein-
kvæmt nýlega uppkveðnum úr-1 rangfærslum í umræddri grein, til tóm stóryrði? Til hvers eru þá
fekurði. Iþess að breiða yfir ósómann. iskólar, til hvers er alt þetta kostn-
En það undarlega skeður, að j Miklir menn erum við, Hrólfur'iaðarmikla uppeldiskerfi? Til hvers1 skapandi krafta mannsandans. —
fenemma á árinu 1923, er þessu minn! hefir þá altaf verið reynt að ala Það skiluT enginn uftgur maður,
Hreyfíngm er að vissu ley ti
uppreisn gegn nútíðarheimílum og
skólafyrirkomulagi.
Æskuhreyfingin þýska hefir oft
verið kölluð uppreisn á móti
skóla og heimili. Þessi skýring
hefir valdið margskonar misskiln-
ingi —■ en þó hefir hún mikinn
rjett á sjer.
Boðskapur skóla á þeim tíma
hljóðaði þannig: Jeg vil ryðja
ykkur brautina, sem liggur út í
lífið; jeg vil vopna ykkur fynr
þá miklu baráttu, sem hefst á
þröskuldi lífsins. Þetta virðist
vera gott og blessað, en bæði er
það, að þessum skóla tókst alls
etkki að uppfylla eigin kröfur sín-
ar og einnig mælir það á móti
hverri tilfinningu ungs manns og
þar með öllum rjetti náttúrunnar,
að þetta svo kallaða líf skyldi
ekki hefjast fyr en einhverstaðar
hinumegin við stúdentspróf. Eins
og æskan sjálf væri ekkert nema
þrældómnr einskonar nndirbún-
ings undir annað líf, þar sem menn
fá fyrst að njóta allra nautna og