Ísafold - 26.05.1926, Blaðsíða 3

ÍSAFOLP
sem fengið heiir í vöggugjöf dá- legri tilfinningu fyrir fegurð, fyr-
Uítið fjör, gáfur og hæfileika, að ir lögmálum anda og líkama, fyr-
þetta tímabil sesku hans skuli ekki ir frumleika og öllu lífrænu.
vera oins fullkomið og í sjálfu Margt, sem var iirelt og úrkynj-
sjer eins sjálfstæður hlekkur í að, mátti ekki deyja þrátt fyrir
keðju lífsins, eins og liin skeiðin alla framfarahrifningu, sem er
4 þessari leið yfir jörðina. Nú orð- J annað tákn þess tíma; en ungir
ið þykir okkur þegar ótrúlegt, að (nienn máttu ekki vera ungir. peir ■
íuppeldisskoðanirnar, eða að minsta attu að alast upp í þeirri tru, að j
kosti meðferð þeirra, skuli hafa þeirra eigið ólgandi líf væri ekki J
verið svo blind og rangsnúin,. hið helgasta á jörðinni, heldur j
• að þær vildu gera þroskaða mann- eitthvað, sem la langt i burtu 1,
•eskju úr unglingi, með því að þoku svokallaðrar lífsreynslu og'
neita eðlilegustu kröfum og við- sígildandi hugmynda, eitthvað, er,
kvæmustu hvötum æskunnar. — lá langt hiriumegin við æskuna J
sjálfa, eins og t. d. ,brauðið‘ og
Skólastefnan röng, vekur andúð ,staðan.‘
»gy,,Tnanna á skólunum. I _ Þessi tími og þetta uppeldi voru
, __* í raun og veru fjötur og fangelsi
•.Margt af þvi, sem hann varð að
- ,___fynr æskueðlið, sem er gott og
læra, var andlegt fæði, sem hann1 / _ 8 ..
t, * „ , lieilagt i sjalfu sier. Besta sonn-
gat aldrei melt. Það er synd að . „ . , , J
. ,, ,A fynr þvi eru þær voðalegu
pma strak milh 10 og 15 ara, sem ■/ . .
i >essum árum er hiuu sem engmu rje5 „S.
TeruleikamaSur (reolist) með öll-ifska”. «« hpl *
ummögulegum .abstraktum' helt-it’,í'"1,stof”,ln. se™ kalM' ”t
, , „ ____skola, leitaði til smna staða og til
iim og hugmyndum, sem hann . b
. .., _____ smna lifshatta. En svo æst var
valdrei getur skihð sjer til gagns . ,
.v t, „ _____. hennar hefndar- og sjalistæðisþra
æða gamans. Það er svo rangsnuið . . . 6 J r
«g þýðir ekkert o5 prjedika guU. 1 strelt“. 05 «*“ ”ra la“S;
aldarkenuingn Grikkja og Róm- a" tu“a V»r sa"la sera bl‘”d af
„ . .. þessari mótspyrnu, eyddi bestu
verja iyrir ungum monnum milli , „ J
„„ „„ , , , . . kroftum og hvotum sínum, og
15 og 20 ara, sem a þeim arum , ,° . , ’ .
, ... , . „■ „ komst a glapstigu 1 staðmn fyrir
•cru mestu ,romantikarar‘, fullir af [ . . . !L ,
, „. ,, að reisa sitt eigið lif ur þvi besta,
-draumum, lifsgátum, æfmtyra- ’
löngun og ólgandi hræringum kyn-
Eins og getið hefir verið tim
jhjer í blaðinu, afg.reiddi þingíð
taka upp alt aðra siði en þá tíðk- Þá er „heimsbrjef Píusar Fossavirkjunill í Arnarfirði.
uðust. Menn höfðu heyrt orð eins páfa uin nýjan messudag til dýrð- j ------
og „byltingamenn'‘, þó að þetta ar konungsdæmi Jesú Krists“, og: Eftir VÍðtalÍ VÍð Carl Sæm.
virtist vera alveg laust við stjórn- er ekki lokið í þessu hefti. Birt stórkaupm.
mál. Þar gengu sögur um það, að er þar hrjef það, er páfinn sendi
þessir piltar legðu altaf út í ferða- Gunnari Einarssyni, er hann gerði
lög eins og flakkararnir í mið-,hann að riddara af orðu Gregor-
aldarsögum; að þeim þótti sómi að j íusar mikla. Stefán frá Hvítadal sjerleyfislög, er heimila f jelögum
því að klæða sig eins og fátækir J skrifar um tvo íkardínála, Vil-; tveim að virkja fossana í Arnar-
flækingar, og að stinga sem mest lijálm, er kom til Noregs 1247, og firði. Fjelög þessi, sem fossana
í stúf við allan þann hjegóma og 1 von Rossum, er hingað kom 1923, ■ eiga, eru „Dansk islandsk Anlægs-
spjátur og alla þá tilgerð, sem | og birtir hrynhendu þá, er hann; selskap' ‘ og „Islands Salt- og
alstaðar hreykti sjer á götum, í sendi kardinálanum. Meulenberg kemiske Fabrikker“.
kaffihúsum, í skólum og sam- ‘ prefekt skrifar langa ritgerð, m. | Carl Sæmundsen er formaður
kvæmum. Það var sagt, að þess:r; a. um guðdóm Krists. Birt eru 6 f jelagsins „Dansk-islandsk An-
ungu menn, sem flestir voru synir 1 'erindi úr „Lilju“ Eysteins. Hall- lægsselskab“. Hefir hann veíið
velstaddra og velmetinna borgara, dór Kiljan Laxness skrifar um hjer í Reykjavík nú um tíma.
flæktust altaf á sunnudögum, og Benedikts-munka. — pá er stutt Ár þær, sem áformað er að
ekki síður á næturnar, um skóga; frásögu um Júbil-árið kaþólska. jvirkja, s eru þessar: Dynjanda-á,
og fjöll; að þeir væru útbúnir eins j Af íslenskum myndum eru Svín-á, Mjólkur-á, Borgá og Hofs
og zigöjner með fiðlu og eldhús-j þarna nokkrar eftir Tryggva á. Renna. þær allar til sjávar í
iketil á bakpokanum; að þeir lægi; Magnússon, t. d. Hóla- og Skál- Arnarf jarðarbotninum, það er aS
kringum bál eins og Indíánar, að holtskirkjur; írskir munkar sigla segja fjörðurinn sl^iftist í
þeir matreiddu sjálfir rófur og til íslands; krossinn í Kaldaðar- tvent þarna inst, og heitir nyrðri
.þroskans.Þar er ekki nokkur jarð-
vegur fyrir ró og samræmi og
Iiina guðdómlegu hátign grískra j
hofa og andlita. En þessi vísindi
og þessi lifskoðun var markmið
liins lærða skóla. Hinn gamli skóli
virðist hafa verið blindur fyrir
þessum eðlilegu þroskastigum
^eskunnar. Samræmi milli andlegs
•og líkamlegs starfs, sem aldrei er
mikilvægara atriði en á þessum
•áruni, stóð mjög völtum fótum;
cafstaða milli kennara og nemenda
var svo varið, að það var undan-
tekning, ef vinskapur milli þeirra
;gat átt sjer stað. Á þann hátt var
unglingurinn rændur ómetanleg-
vun tíma og margt drepið, eða
•að minsta kosti skemt í honum
af því, sem skólinn einmitt hefði
feem hún á til. Þar var aðeins reynt
að deyfa sig með því, að leika á
alt, að drekka sig fullan í leyni
j og að slarka á allan hátt. Leyni-
ílegar veitingakrár, hegningarskrár
og lifandi munnmæli geyma nógar
frásagnir, hvað þetta snertir. —
Margur hefir komist þar á glap'
stigu og hefir aldrei uáð sjer efi-
ir það.
Æskulýðinn vantaði hugsjónir og
fymmyndiV.
Svona var ástandið. Uppeldið
brást og æskan átti ekkert til að
lifa eftir eða miða líf sitt við;
enga fyrirmynd, sem hún hefði
getað borið virðingu fyrir; euga
stóra hugmynd tímans, sem hefði
rekið hana í fótspor sín; engan
skóla, sem hefði átt skilið þetta
þurft að hirða og lífga, eins og; heiti- Þessi æska átti ekkert —
sól elur blóm. Er það undarlegt | nema sjálfa sig, — nema dranma.
«ð sú kynslóð hefir hatað skólana!sína °S lífs>rá og kröfurnar, sem
af öllu hjarta? ungur, heilbrigður maður gerir til
lífsins. pað var neyð, sem ekki
Andrúmsloft hetm/la er æskunni; var talað mikið um, en ólgaði þó
‘úheníugt, uppeldið, f jötran og við 1 salnm þúsunda ungra manna -—
,það leiía æskumenn hmna óhent-1 þangað til æskan vaknaði til
uffustu staða. sjálfrar sín. Og það var eins og
En það, sem okkur þótti óþol- Ó18andi s>>ór. hl'vti fúinn garú-
•andi við skólana, kom oft ekki Þvi sn uppreisn iór ekki eins var-
síður í ljós á heimili foreldranna. og friðsamlega fram og þá,
”Jeg gæti bent á það, að þetta er goodtempiarastuka eða K.
vandamál hefir jafnvel fundið RU-M'’ eða einllver onnur f->elöS
sterkt bergmál í bókmentum okk- af >ví ern stofnnð með fnst‘
*r, þareð nokkur af bestu leik-'um re«luiu ákveðnu takmarki
íitaskáldum okkar hafa skapað 4 boðstólum. Það var hreyfing
ágæt leikrit úr því efni. En það með ollum þeim einkennum upp-
ær ennþá. minna gaman að skýra reisnar’ ^ar sem óarist er fyrir
frá því, fyrir hvaða misskilningi hinni andlegu tilveru sjálfri. Það
'ug kvölum æskulýður heillrar kyn er cn"inn icikur, þegar æska vakn-
Slóðar hefir orðið fyrir í samlífi ] ar U1 að óeríast fyrir sitt hæsta
við foreldra, sem vitanlega vildu °“ óýrmætasta fyrir sjálfa sig.
þ’að besta, en gerðu það, sem varð
•ííð valda skilnaði og sorg. Upp-1 Mytógin í skólum.
cldisskoðunin var sú sama og í Un^r m«nn hverfa frá götum og
skólunum eins og von er, þareð .kaíf'llÚsum og sækía sJer anægíu
■nndrúmsloft hvers tímabils er ein
allskonar villimannaæti eins og
verstu útilegumenn. Það heyrðist
jafnvel sagt, að þeir tilheyrðu
einhverju léynifjelagi, sem hefði
verið bannað við nokkra skóla,
þar sem þessir piltar hefðu reynt
að breiða út skoðanir sínar; því
að Ikennurum og foreldrum þótti
það alveg ófyrirgefanlegt og
liættulegt á alla vegu að láta pilta
eina fara út á frídögum til þess
að ferðast um ókunnug svæði, eða
til þess að skemta sjer einhver-
staðar langt uppi í sveit. Þetta var
uppreisn á móti öllum góðum
'siðum og dæmalaus skömm fyrir
liið vel siðaða borgaralega, líferni.
Þessvegna varð að banna þetta
og að drepa það í byrjun.
Framh.
,MERKI KROSSINS.“
Kaþólskt tímarit.
Svo heitir nýtt tímarit, sem
farið er að !koma út, og eru ka-
þólskir menn útgefendur. — Rit-
st.jóri er sjera J. Dreesens.
Tímarit þetta mun vera hið
smekklegasta og fallegasta að öll-
um frágangi, sem hjer hefur kom-
nesi og Hofsstaðakirkja.
! álman
! syðri
Hagalagðar.
Borgarfjörður, en hin
Dynjandavogur. Fellur
j Dynjandaá og Svíná í Dynjanda-
jVog, en hinar í Borgarfjörð.
j Landslagi er þannig háttað, að
i undirlendi er þarna mjög lítið.
Fellur Dynjandaá framm af 200
metra háu stallbergi, en Mjólk-
urárfossarnir í Mjólkuránum ern
j um 300 m. á hæð.
! En þegar upp á þessa hamxa-
hrún kemur, er landið eigi sjer-
lega hallamikið. Vötn eru þajr
mörg og tjarnir, sem hafa afrensli
í ár þessar. En ár þessar allarí
eiga upptök sín i GlámubunguiUBÍ.
í, Hugmyndin er, að sameina afl
allra þessara fallvatna í eitt orku
ver, sem á að standa við nyrðri
álmu fjarðarins (Borgarfjörð) við
Mjólkurárfossana.
! Afstaða er þar öll hin hentug-
asta; fossamir rjett við sjó, og
svo aðdjúpt, að sigla má stærstu
skipum þar upp að landssteinum.
Með virkjun Mjólkuránna einna,
------- eiga að fást 14200 hestöfl.
■ Á það var minst hjer í blaðinu En til þess að sameina vatnsafl
fyrir stuttu, að fyrirspurn hefði Dynjandaár og Svínár, við orku-
komið fram um það í enska þing- ver þetta, þarf að leiða ár þessar
inu, livað stjómin ætlaði að gera úr farvegi sínum uppi á hálendinu
í sambandi við sektir þær, sem og gera jarðgöng fyrir vatnið
enskir togarar fengju hjer við gegnum fjall eitt, Meðalnesfjall.
o
Þó að gráni af jeli jörð
jeg er enn að tína
um holtin, flóa, og hamraskörð
hagalagða mína.
Þegar kvöldar held jeg heim,
Huldu mína að finna.
Hún mun þá úr hárum þeim
horpustrengi spinna.
Drífur að sjónum draumalið,
dmknar hinsta ljóðið;
þá er sælt að sofna við
síðast spunahljóðið.
Hjálmar Þorsteinsson, Hofi.
ENSKU TOGARARNIR
Off
CHAMBERLAIN.
skiftin.
Meulenberg prefekt gerir of-
urlitla grein fyrir nafni ritsins
og stefnu í stuttri grein í ritinu,
og er sú grein með handskrift
hans. Segir hann, að „krossinn sje
merki Krists“, „vex illa regis“,
hann „sje liið lielga tákn kristinna
manna* ‘. „Tímarit þetta á að vera
merkisberi Krists“. Má þvi líti
svo á, að það eigi að verða mál-
gagn kaþólskra manna hjer, til
útbreiðslu sjerskoðunum þeirra í
trúarefnum.
‘óbrotin heild. Skóli eða kirkja,
heimili eða leikhús — í öllum
úti í friðsællt nátíúnumi.
Þegar á fyrstu árunum eftir
aldamótin, hafði það farið að
>essum stofnunum er andinn sá. kvisast, að nokkrir háskólastú-
*sami. En mankmið þess anda, sem . dentar og skólapiltar einhvey-
rjeð vjelamenningunni, var „quan-1 staðar nálægt Berlín, hefðu vakið
titas', efnishyggja. Einkenni hans ^ athygli með því, að segja sig úr
-eru altaf skortur á hverri frum-. öllum skólafjelögum til þess að
ið út. Það er prentað á ágætan land. Jarðgöng þessi eiga að vera 'Z
pappir, og hefur inni að halda Hann heitir Kemvorthy, sem metrar á hæð og 2 á breidd.
fjölda mynda, sem eiga að sýna, • spurði, og mun hafa látið í veðri Lengd þeirra verður 4310 m. Með
sumar þeirra, ýmsa atburði úr j vaka, að rjett væri að enska þessu móti eiga að fást 14300 hest
kristnisögu landsins fyrir siða- istjórnin mótmælti aðförum yfir- öfl til viðbótar.
valdanna hjer og fjesektum þeim, En þegar tekin er Hofsá, fást
seni ensku togararnir hafa fengið þaðan 6700 hestöfl.
fyrir landhelgisbrot. Frá orkuverinu á að leiða aflið
Chamberlain svaraði eins og til Önundarf jarðar. Er það 48 km.
'sagt hefir verið, og á þann hátt, Verður leiðsla lögð meðfram
að slíkum fyrirspurnum eða svip- Arnarfirði norðanverðum, — til
uðum muni ekki verða hreyft í Rafnseyrar, um Rafnseyrardal,
enska þinginu í hráð. Chamherlain Manntapagil og Brekkudal til
tók af skarið með það. Sagði Þingeyrar. Þaðan yfir Dýrafjörð-
hann, að þarna væri um að ræða inn (1400 m. í sjó) um Gemlufells
lögbrot, sem hvorki væri æskilegt dal að Holtstanga. Þaðan yfir
eða rjett að hreyfa mótmælum Önundarfjörð og til Flateyrar.
gegn. Og hann kvaðst vona, að Á FlatejTÍ verða reist iðjuver
,nll breslc útgerðarfjelög og ein- m. a. til málmvinslu úr Eyrar-
Framan á kápu þess er meðal 'staklingar, sem að einhverju leyti fjalli.
annars mynd af því, er kristni. væru riðnir við fiskiveiðar enskra Samkvæmt sjerlej'fislögunum á
var lögtekin á Alþingi, og á að (togara hjer við land, vildu beita ag byrja á virikjuninni innan 4
sýna það stórfelda augnablik, er sjer kappsamlega fyrir því, að þau ara og verkinu að vera lokið inn-
við sjálft lá, að allur þingheimur ^ög væru lialdin, sem skylda væri an 9 ára.
berðist. Öðru megin eru kristnir að virða og fara eftir. j Lögin ákveða að fjelögin skuli
menn, og bera fyrir sjer krossa Er auðsjeð á þessum ummælum láta af hendi rafmagn til innan-
tvo, en hinum megin. bardaga- j Chamberlains, að hann telur ís- hjeraðsmanna, til ljósa, hita og
búnir, heiðnir menn. Innan á káp-. lensk yfirvöld ékki hafa ofgert smáiðju, fyrir 50 kr. hestaflið á
unni er stutt kvæði eftir Stefán neitt í sektardómum bresku tog- úri.
frá Hvítadal, „Árið þúsund“. Þá aranna.
er snjöll þýðing á forn-kaþólska
sálminum Vex illa Regis. Ennfrem
ur eru þar myndir af Píusi
páfa og van Rossum kardinála.
/
/