Ísafold - 01.06.1926, Blaðsíða 2

J.

Bald. aleinn að ganga frá fjár- sljóvga sjáffbjargarviðleitnina. — hreinsa sig af hinni þyngstu ákær
löganum fyrir eitthvert fjárhags- Afleiðingin verður smámsaman sú,'um — sem í augum alþjóðar er
tímabil, yrðu þau fjárlög karía að enginn fæst til þess að vinna stimplaður ærulaus — sem ár eftir
einhennilega útlítandi. •— Hann ærlega vinnu, menn fá andstygð ár sýnir í opinberri framkomu,
myndi fella niður flesta eða alla ú allri vinnu. að hann semur sig að sið óvand-
tolla, en krefjast takmarkalausra í landi eins og íslandi, þar sem aðra götudrengja.
útgjalda úr ríkissjóði. — Hvemig svo margt og mikið er óunnið, á Slíkan mann kjósa þingmenn
halda menn að Landsreikningur- slík stjórnmálastefna lítið erindi. Framsóknar, sem fulltrúa í ráð-
inn liti út, þegar þannig væn Hún er beinlínis skaðleg fyrir gjafaraefndina og viðurkenra
ráðsmenskað? Mundi ekki eitt- þetta litla þjóðfjelag, sem svo með því hína fylstu samúð sína
hvað af lausaskuldum safnast fyr- mjög þarfnast þess, að allir ein- með öllum strákskap Jónasar í op-
ir? Og hveraig færi svo, þegar staklingar þess leggi fram alla inberum málum. Svo djúpt er nú
kæmi að skuldadögunum ? vinnu, sem þeir geta í tje látið. hinn svonefndi „bændaf!okkur“
Jón Baldvinsson er kosinn á Okkar litla þjóðfjelag þolir sokkinn.
þing af jafnaðarmönnum, og verð ekki stjetta- og sundrungapólitík, Einarí Arnórssyni, prófessor, er
ur þess vegna altaf við og við sem jafnaðarstefnan vinnur að. kastað úr nefndinni. Manni, sem á
að lofa og vegsama „hugsjónir'' Við þörfnumst umfram alt sam- hinn ágætasta þátt í góðri úrlausn
jafnaðarstefnunnar. starfs milli allra stjetta, þar sem sambandsmálsins — og sem revnst
Jón notar líka öll tækifæri til ríkir fullkominn skilningur á því, hefir hinn* ákjósanlegasti fulltrúi
þess að vegsama þessar „hug- að engin ein stjett getur án ann- í ráðgjafamefndinni, enda fer þar efni.
sjónir.“ Aðal-,hugsjónir‘ jafnaðar arar verið. Sundrungastefna sam- saman þekking, einbeitni og sann- Er líklegt að sendiherra Dana
manna er svokölluð sameignar- eignarmanna verður hjer sikað- girni við samninga. hjer á landi, sem fylgt hefir opin-
stefna: að ríkið, (bæjar- og sveita legt, eyðandi afl. 1 En hafi það þótt nauðsynlegt berri starfsemi J.J. síðustu árin,
f jelögin) eigi og starfræki öll Jafnaðarstefnunni er ofaukið í að kjósa Framsóknarmann í nefnd og aðrir þeir Danir, er til þekkja,
framleiðslutæki og að öll verslun okkar fámenna þjóðfjelagi. Hún ina, á nú sá maður sæti á þingi telji kosningu þessa bera lítinn
sje rekin af ríkinu (sveita- eða á þar ekki heima, og er því best innan Framsóknar, sem talinn var vott um kurteislega framkomu
bæjarfjelögum). að láta þann, eða þá, sem hún sjálfkjörinn í það sæti, maður, þingflokks Framsóknar gagnvart
Þetta er hin mikla „hugsjón“ býður fram til landskjörs, vera sem farið hefir með umboð Fram- sambandsþjóð vorri.
jafnaðarmanna og bolsjevika. í friði. Þjóðin hefir enga þörf_________________________________________________________
sóknarflokksins fjrr, Klemens
Jónsson, fyrverandi ráðlierra.
Enn furðulegri verður þessi
ákvörðnn Framsóknarþingmanna,
þegar þess er gætt, hvernig Jónas
frá Hrifln hefir komið fram gagn-
vart sambandsþjóð vorri. Með það
fyrir augum, er kosning þessi bein
móðgun gagnvart Dönum.
Hvað segja meim nm öll skrif
Jónasar um ,uýtt Bessastaðavald1,
ásælni Dana lijer á Iandi — og
lúalegar dylgjur, sem hann hefir
alið á undanfarin ár?
Er það með ásettu ráði og með
tilliti til þessa, sem Framsóknar-
flokkurinn kefir nú bosið Jónas í
ráðgjafarnefndína? Fnll ástæða
er til þess að krefjast svars í því
Ríkið á að eiga alt og annast all- fyrir störf þeirra 4 Alþingi.
ar framkvæmdir; enginn einstak-|
lingnr má eiga framleiðslufyrir-
tæki eða starfrækja nokkuð slíkt.
Til þess að stjórna öllum þess-
um fyrirtæbjum ríkisins, eru vald-
ir einstakir menn eða nefndir. Til
aðstoðar þeim eru undirmenn eða
undirnefndir, uns heill söfnuður
af fóllki er í stjórn hvers fyrir-
tækis. Þá fyrst er „hugsjónin'
orðin að veruleika.
HNEYKSLIÐ MESTA.
Jónas frá Hriflu
í ráðgjafarnefnd.
Hin þýska æskuhreyfing.
Eftlr Relnh. Prinz.
Franih.
drykkjufundi —- er alt þettá að
æins skýjaborg, sem má lesa um
Hreyf í'ngin magnaaí. í bókum og heyra um í skólabekb-
En æskan varð sterkari. Það ^um °" sem ungir menn aðeins
sem var álitin frekja og strák- nie!?a þrú en ekki njóta á meðan
skapur kom af nagandi neyð og >eir eiga altaf að ganga sömu
Það voru göturnar milli skóla, heimilis og
Þingmaður einn í Efri deild
'komst svo að orði nokkru fyrir
A.nnars er það leiðinlegt með þingslit:
þessar „hugsjónir* jafnaðarmanna1 „Það mun vera talið að hera i fnimlegum lífsvilja.
hvað þær reka sig oft óþyrmilega bakkafullan lækinr eí nefna 3.: djörf org og ábyrðarþung, sem k|rkíu> >an!?að tn ,staðan‘ tekur
á vernleikann. Ilandskjörinn, J. osanninda-1 ungir menn ræddu þar á milli sÍDl) .við og hinn glóandi neisti í sálu
Reynslan hefir sannað það mann“. • Iþegar þeir lágu kringum brenu- manna er farinn að slokna? pann-
margsinnis, að rekstur þeirra, fyr- j Eins mim mörgum finnast uni andi bál úti í næturdimmum skóg. ig virðist það hafa verið um lang-
irtækja, sem ríkið starfrækir, það, þó nefnd sjeu þinghneyksli, En þessi orð komu úr djúpi hjari- an tima þangað til æskan loks-
verður miklu dýrara, en ef ein- í sambandi við þann mann. ans ósjálfrátt: „Við erum ungir og ins einu siuni jataði eðli sitt a!'
staklingur starfrækir það. j Þjóðin er orðin svo mörgu vön ekkert vald í heiminum skal ræna ðllu k.íarta> þangað til hún sann-
Er til mjög gott dæmi frá og misjöfnu úr þeirri átt, að mik- okkur æskunni. Látum feður vora aði það, að hún gat framkvæmt þiá
verslunarfyrirtæki ríkissjóðs, sem ið þarf til, svo að mönnum bloskri. fara í kirkju á sunnudögum til og 'irauma sina> ef kun 1)ara vil<li'
alveg nýlega hefir verið starf-; En eftir þvi sem Jónas sek'kur þess að þeir geti syndgað þeim
rælkt hjer, þ. e. tóbakseinkasöl- dýpra. í áliti almennings, vekur mun meira á virku dögunum —
unni. Hún átti ’ að afla ríkissjóði það meiri og meiri undrun, er það við gerum það ekki. Látum kenn-
tekna. En hvað kostaði það ríkis- vitnast, að enn skuli Framsókn- ara okkar fara með audlegan arf
sjóðinn að afla tekna á þennan arflokkurinn allur sem heild,: eins og með hundamat og með
hátt, móts við hitt, að afla tekn- leggja blessun sína yfir gerðir okkur sjálfa eins og mjölpoka —
anna með tollum, eins og nú er þessa mamis, innan þings og ut- við neitum því. Látum aÓra ung-
„Farfug'larntr“ fyrstu.
Karl Fíischer.
linga herma eftir þeim fullorðnu,
sætta sig við úreltar kenningar,
gert? Það kostaði ríkissjóð ca. an.
40% að afla teknanna með einka- Fyrir andstæðinga Framsóknar-
sölufyrirkomulaginu, — en ekki flokksins er þetta ákaflega hent- tómleika götulífs og svíkja þannig
nema ca. 3% að afla þeirra með ugt. í hvert sinn sem flokkurinn sjálfa sig — við fyrirlítum það.
tollum! * lýsir velþóknun sinni á gerðum Þegar uppeldið bregst— þá finn-
Sama reynsla er alstaðar þar, Jónasar, lirapar drjiigt skarð í þá um við til nógra krafta og nægi-
sem ríkið vill grípa inn á verksvið undirstöðu almenningsálits, sem legrar samvisku til þess að stjóraa
einstaklinganna. flokkurinn og flokksfylgið hvílir sjálfum okkur, til þess að ráða
Starfræksla þess opinbera vill á. — - sjálfir lífsháttum okkar. Þetta
oft verða þung í vöfnm, óhagstæð En þegar Framsóknarflokkur- voru hugsjónirnar, sem vöktu
og dýr. Og ef ríkið á að fara að inn, sem flokksheild, sýnir af sjer fyrir þessum ungu mönnum og
reka útveg, búskap, verslun o. þ. þann ósóma, að ætla sjer að 'sem ólguðu í tilfinningum þeirra,
u. 1., er hætt við, að einhversstað- flagga með Jónasi sem fulltrúa þótt þær kæmi ekki undir ems
ar bomist að í stjórn einhvers fyrir utan landsteina, er vissulega og ekki altaf í ljós í eins skýr-
fyrirtækisins, maður, sem lítið svo langt gengið, að ástæða er til. um, storkandi orðum. Þessi æska
skyn ber á þá atvinnugrein, sem að taka alvarlega í strenginn.
homim er falið að stjórna. — Má kalla það kaldhæðni örlag-
vildi ekkert nema fá að lifa æsku
sinni; en fyrir hvern sem ekki er
Hinir fyrstu „farfuglar“, eins
og þessir ungu menn sjálfir köll-
uðu sig, foru fram iir ölln hófi.
En það fylgir upphafi allra upp-
reisna, sem nokkuð er varið í.
Þessir smáhópar af ungum mönn-
um, sem fyrstir fóru að flætkjast
um Þýskaland, slógu fyrst eldi í
a\skufólkið. Það glóði nokknra-
tíma í leyni. En þegar eftir nokk-
ur ár, fór að loga um endi-
Iangt. Þýskaland. Þessi eldur
ruddi sjer braut eins og hann
fyndi alstaðar tilbúna íkveikju.
Það var eins og þúsundir af nng-
lingshjörtum liefði beðið eftir
þessu meðvitundarlaus. í skógum
og á fjöllum — helst altaf seni
lengst frá ölborðum oddborgara
og fangelsum stórborga —
streymdi æskulýðurinn saman á
Hvemig fer þá? anna, að Framsóknarflokkurinn,' tildurrófa og tískuleppur gildir fund. pað var eins og eitt segul-
Jafnaðarmenn eru ekki sparir sem fylgdi Jónasi að málum um það sama og lifa sterku eðlilegu «fl drægi þá alla að sjer. Hver
á fögur loforð. Þeir lofa gulli og tillögu hans, viðvíkjandi sendi- lífi. Það er eðli æskunnar, að hún
grænum skógum, „bara ef við mönnum til erlendra þjóða, skuli hatar í hjarta sínu alt, sem úrelc
fáum að koma ,hugsjóninni‘ í á sama þingi kjósa hann í ráðgjaf
framkvæmd' ‘, segja þeir. arnefndina.
En öll loforð jafnaðarmanna, Síðan þetta vitnaðist., hafa menn
sem bygð eru á „hugsjónamold- í og utan Framsóknarflokksins,
viðri“ þeirra, eru einskis nýt, þ\ú verið ásáttir um þaðf að svartara
þau fá ekki staðist veruleikann. hneyksli hafi þingmenn Fram-
Þau verða skaðvæn blekking, og sóknar ekki framið.
hafa spillandi áhrif á þjóðina.: Það gengur ósvinnu næst, að
er eða tilgert eða ljótt; að hiin
elskar alt, sem er fjör og æfintýri
og frumleg, eðlileg hreyfing
blómgvast og hrærist í. Eru þetta
aðeins loftkastalar, sem menn
piega aðeins láta sig dreyma uni?
Eru æfintýrin, sem búa hinumeg-
in við fjöllin, er sá fjelagsskapur
ungra manna sem er kröfumeiri
Þau hafa lamandi áhrif á dug og gera mann að fulltrúa í ráð-
dáð einstaklingsins, draga úr gjafarnefnd, sem sýnt hefir, að og tignai'i og djarfari en það að
framtaki hans og starfsþreki, og hann treysti sjer eigi til þess að stelast stundum saman á leynilega
•írtist þekkja annan og þótt hann
hcfði aldrei sjoð hann áður. Það
var eins og þcir allir bæru merki
á enni — ósjáanlegt fyrir hina,
sem þeir meðvitandi skildu sig frá.
Svo sterk var sú þrá og sá vilji
sein knúði þctta áfram. Hreyfing,
sem var eins frumleg og náttúran
sjálf, var kornin af stað. Hinir
fyrstu ,farfuglar‘ og meðal þeirra
sjerstaklega háskólastúdent nokk-
ur, sem lijet Karl Fischer, höfðu
brugðið upp fyrir æskunni hinni
stórkostlegu töfrandi hugmynd
um nýtt æskulíf, sem átti að veita
alt, sem æska þráir: frelsi, sjálf-
stæði, fjelagsskap og rámantík í
sinni sterkustu o g eðlilegustu
mynd. Rómantík — þetta töfra-
afl! Skyldi Karl Fiseher og
fyrstu fjelagar hans hafa grunað
'sjálfa, hvað töfrasprota þeir beittu
— þegar þeir reistu fyrir öllnm
þeim lífsþrungnu æskusálum hina
rómantísku hugmynd ferðalífsins?
Ferðalagið —- þar var seinasta
uppfylling allra óska! Þar var
frelsi, ótakmarkað frelsi! pví að
þar var ekki farið í ferðalag eins
og gamlir borgarsr gera —• ann-
^gðhvort í bíl eða í járabraut; mcS
fyrir fram pöntuðum „hótel pláss-
um“ og eftir þeim þægilegu til—
sögnum í ferðabókum og leiðar-
vísnm. Þar var tekinn babpoki
og alt, sem menn þurfa til þess
að liggja úti. Þar var eldhúsbét-
ill hafður í bakpokanum og fiðla
eða guitar ofan á katlinum. Þar
var tekið kort og áttaviti og fötin
voru höfð eins ljett og þægileg
og unt er. Þar voru þær dýrmætu
stundir, sem fimm—sex fjelag-
ar sátu vfir ikortum og nutu þess
út, í æsar að hugsa um tilætlað
' ferðalag. Og loksins var hamt
kominn — Iiátíðisdagurinn mikli,
þegar skólanum var lokið og lagt
var á stað í mikla sumarferða-
lagið. Fjórar og fimm vikur og
stundum lengur voru þeir úti á
flækingi; þeir gátu farið mjög
víða, því að það var ódýrt að
ferðast gangandi með tjald og
bakpoka, með þvf móti að maí-
reiða sjálfur úti á víðavangi.
Hin frjálsmannlega úíivera.
Hið listræna og h ið karlmannlega.
Og það var gaman — ósegjan-
lega gaman! Þar var enginn pabbi
og engin niamma og enginn skóli
— en þar var f jelagsskapur, sem
allir áttu að haga sjer eftir og
hverjum þótti sómi að þjóna. Þar
: var sjálfsuppeldi, sem var stund-
um býsna strangt og Ikröfumikið
— e.n það herti hugann. Þar va’r
engin fyrirliggjandi „lifsreynsla“
—• en þar var hætta, sem maður
varð að standast.
Þar var aflrann, sem var
gaman að finna til. Þar var lifandi
fróðleikur, hvar sero maður leit
‘í kringum sig; og þ«r var æfin-
týri og ferðagleðskapur, sem
töfraði hjartað. A meðan uppeld-
isfræðingar sátu á mollulegum
fundum og ræddu uppeldismál
voru ungu mennirrnr úti og eign-
uðnst margt af þvj sjálfír, sem
kennarar brutu heilann um að
færa i kenslukerfi. Þá voru „far-
fugla.rnir“ úti að kynna sjer á
eigin spítur átthaga sína og líf
náttúrunnar. Þeir lærðu að taka
■1 íka á hrífu og ljá, eða sátu við
gandar kirlcjur, kastala, einkenni-
lega hrunna, hús. og meðal kyn-
legra manna, og teiknuðu eða-
reyndu að færa í letnr öll þau
sjerkenni og þá fegurð, sem í
siíku er falið. Þeir fvltu heil tíma-.
rit, sem þcir sjálfir gáfu út., með
myndum og ritgjörðum. Þeim
þótti það vndi að baða líkamann
allsnaikinn í sjó og í sólu og vindi,
og að æfa og reyna ungu kraft-
ana; að klífa hæstu tinda og
synda breiðustu ár. peir leituðu
æfintýra, þar sem þau bíða — á
ferðalögum um fjöll og firnindi
og ókunnar borgir. Þeir drukku
í sig hið mikla, vilta, œaigbrotna