Ísafold - 29.06.1926, Blaðsíða 1

Ritstjórat.
J.ón Kjartansson.
V'aityr Stefánsson.
Sími 500.
SAFO LD
Ár gangurinn
kostar 5 krónur.
Gjalddagi 1. júlí.
Afgreiðsia og
innheimta
í Austurstræti 8.
Sími 500
DAGBLAÐ: MORGUNBLAÐIÐ
51. ér^. 34. tbl.
Þriðjudaginn 29. júni IS2S.
Isafoldarprentsmiðja h.f.
Spilin á borðið.
Eftip því, sem }>.jóðin Ikemst að full reikningsskil verslunar-
foetur að raun um, að atvinnu-1 rekstrarins komi fy.rir almennings
vegirnir standa í raun og veíu sjónir. Væri ætlandi að þeir
liöllum fæti, og fjárhag almenn- j teldu þar falin best sönnunar-
ings víða fer hnignandi, • verða;gögnin fyrv' ágæti Landsversl-
viðreisnarkröfiwnar háværari og unar
alvarlegri. Liklegt liefði verið, að Magnús
Möigum er nú a.ð verða það Kristjánsson liefði eigi lagt rit í
Ijóst, sem áður voru lítt s.jáandi.. kosningaleiðangnr, fyr en hann
að ýmsk þeir loftkastalar sem hefði getað fylt vasa sína með
foygðir hafa verð á seinni árum, ájreikningum yfir rekstiír sinn und-
■sviði þjóðskipulagfi og versluuar, í anfarin ár, og liann iiefði fengið
eiga sjer valtan gnmdvöH er á þá ',,uppáskrifaða“ af fjármála-
reyni.r. Sje því eigi á öðru byggj-j niöher.ranum. Trúlegast hefði það
Jindi, en hinni tryggu undirstöðu verið, að þannig hefði hann kom-
— einstaklingsatorku — sem best!ið fram fyrir kjósendur; þvi
foefir reynst um liðnar aldaraðii'. .sennilega. verða smeðjuyrði Tím-
Á vífeii&fgaleiðsaiiB.
Yíkingaskipið „Leif Eirikson“, sem er á leið frá Noregi
til Ameríku, kom til Hafna á Reykjanesi 21. þ. m.
A seinni árum hefir þjóðin ver-
an« í gf.vð Magnúsar ljett á met-
ið Ihnept í margskonar einokun-' umim er á hólminn kemur, fyrir
arhringa, er bæði hafa náð til það að hann lækkaði eklki verðið
vinnunnar, verkafólksins og fram- á þessari Iþú skonnrokstunnu,
leiðslunnar. Þega.r smalar loft-j eða livað ]>að nú var, er liann liat'ði
kastalamannanna hóa saman hjörð- í búð sinni þegar ófriðurinn skall á.
iinum, lofa þeir gulli og grauuunj Nei, forvígismenn Landsversi-
,4kógum. Þeir lofa háum lauiunn j nnar skevta eig'i um að auglýsa
fyrir litla vinnu og hagkvæiuari reikningsskil, -þó ástæður til þess
verslun, ef menn vilja „gerast svo hafi orðið l'.rýnni en nokkru sinui
víðsýnir“ að fá þeim góðfúslega fyr, eftir það, sem á dáginn kom
í hendur fjármuni sína. Fagur- í vetur, er það sannaðist, að for-
I
mælin hafa freistað manna, meðan | stjórinn þögl; haf’i verið vikalip-
engin var .reynslan. Á atliafnir og uv til þess að gefa upp skuldk'.
eignir manna Jiafa verið lagðar — gefa af almannafje. Er af því
Víkingaskipið „Leif Eirikson-“
hömlur, sem dregið hafa'úr fram-
taki öllu og frjálsræði einstak-
iinganna, jafnframt því sem
líklegt, að haun Ikunni að hafa
samið um Jiægilegar afborganir
við vildarmenn sína, og eigi ver-
að því er stefnt, að láta hina ' ið s.jerlega vandlátur eða gagu-
ráðdeildarsömu borga fyrir óreiðu •rýninn á tryggingar.
mennina og atorkuinenniua taka ] En út í þær getsakir skal eigi
letiugjana á sínar herðar. Ifarið 'hjer, ]>ví sennilega er þess
En þegar fer að þyngjast fyrir' eigi langt að bíða að alt komi
fæti, o<t sýnrlegu launin eru eigi fyrir dagsins ljós.
önnur en leiðinlegiw marble.ttur | —------
á baki, er eigi óeðlilegt, að marg-
ur verði efablandimi tnn efndir
forsprakkanna og' krefjj sinalana
.reikningsdkapar.
Það er eigj óalgengt, að unj
Samband ísl. samvinnufjelága sje
talað sem ríki í .ríkinu. Af því
ætti það að leiða, að þeir, sesn
því „ríki“ stjórna, fjellúst á, að
Árum samaii hafa jafnaðariuenn 1-iki þetta væri svo umsvifamik-
og taglhnýtingar þeirra í Tíma- ið. að alia þjóðiná varðaði tim
flokknum dásamað ágæti Lands- hag þess og afkomu.
verslunar. Þó lijer hafi Lancls-1 Með ári hverju vex und.ruu
verslun ve.við re.kin í stórum stíl bænda og óánægja útaf því, að
tii margra ára-. hafa þeir ihaldið ftfllkomin • lutliðsblæja skuli ligg.ya
því fram, að þetta ætti ekki að yfir t'járhag og rekstri Sís. Væri
vera nema lítilfjörleg byrjun k K> ætlandi. að ]>að þætti viðeig-
því f.vamtíðarinnar gullna >kipu- andi, þegar búið e.v að flækja
lagi, sem þeir keptu að í versl- þúsundir manna í samábyrgð
unarmálum. jfyrir skuldunum, að þá feng-ju
Gefa þeir þáð ótvírætt í skyn, nienn vitneskju um fjárhaginn
að iive nær sem færi gef»t. bá .og hve summan væri mikil, sem
uiuni þeir aúka starfssvið Lands- á áhyrgðarmönnuin hvílitr.
ve.rslunar, frá því sem nú ev, og \ Fyrir skömmu ritaði Jón Gauti
frain úr því, sem hjer hefir' Jónssoir hógværa, en þó rökfasta
nclkkrú sinni verið. . | greiu í Lögrj-ettu, þa.v sem hann
En hvernig liefir þá þessi benti fjelögiím síntint, samvinnu
Landsverslun ve.rið rekin, spyrja niiinnum, á misfellur þær, sem
hinir vantrúuðn, og þkki síst hjer hafa orðið á.
þeir, sem hjer áður fyr trúðu á t Margoft tala.v Tíininn um
fagurgala jafnaða.vmanna I Al- það, að sót-t sje að samvinnufje-
þýðublaðinu og Tíiyanum. Hvar lögunmn — og samvinnuihreyfing-
eru rieikniugarnir ? Hin Lands- unni, með órökstuddum dylg.j-
verslunarhoilu ó-(jafnaðar) um.
menn(i) sýna fiwðanlegt tómlæti En því stagast ]>eir .samvinnu-
í ]>ví að iieimta það ekki af for- ínenn á, að dylgjur sjeu ttm höiid
stjóranum og yfinnönnum hans, hafþar í garð samvinnufjelag-
/
Xorðmeun eru sjósóknarar mikl-
ir, og láta þeir sjer fátt fy.riv
hrjósti brenna, þegar á liafið er
komið. Tefla þeir árlega og með
ýmsu nióti á mikla tvíhættu í æf-
intýraferðum maí'gskonar og svað-
ilfönun. 1 einni slíkri för eru nú
f.l'órir ungir, hraust.ir No»vðmenn;
komu þeir á víkingasldpi sínu til
Hafna aðfaranótt þess 21. ]>. m.
-Etla þeip sjer að fara víkinga-
leiðina giimlu vestuí- um haf til
Ameríku.
Þeir lögðu af stað frá Noregi
23. maí. og fóm t.il Shetlandseyja,
en þaðan til Færeyja. Dvöldu
þeir þar til 16. júní, og lögðu bá
til. íslands, og komu til Hafna á
Reykjanesi aðfaranótt 21. ]>. m.
ísafold hafði tal af þeim og
báðu þeir liana að be.va íslend-
ingttm þessa lcveðju frá norskn
]>jóðinni:
„Yið áttunr að bera Islend-
ingiun ikveðju frá norsku þjóð-
imii. En vegna tímalevsis, verð-
um við því miður að biðja blöð-
in fvr’.v haua.
Leif Eirikson.“
Frá Færeyjum gekk „víking-
mmm“ vel, fengu þó allmikinn
storm síðasta sólarhringinn. Aðtl-
í uðu þeir að fara alla leið til
líeykjavíkur, en fengu óhagstætt
veður, svo þevr námn staðar í
Höfnum. Þaðan fóru þeir aftur
inn kvöldið.
Þeir fjelagar voru liinir kátusþu
og þóttu góðir gestir í Ilafnir.
Yíkingaskip þe’.vra, Leif Eirik-
son, er 42 feta langt, vjelarlaust,
og bjargast þeir fjelagar því að
ems við segl. Er það, eða svo
finst nútímamönnum, dirfska mik-
il, að leggja vfir Atlantshafið á
litlu seglskipi vjelarlaustt. En
þetta gerðu vSkingarni.r forðttm,
og nú ætla þessir ungu menn að
freista að sýna, að enn sje þetta
liæg't.
Er vouandi, að ]>eim takist ferð-
i.i! hið besta.
banltinn ætti fyrir skuldinni. —
Hefir bankaeftirlitsmaður að vísu
gefið yfirlýsingu um hag bank-
ans, sem kemur eigi heim við það
álit. En sú yfirlýsng er mjög af-
slepp í rfðum.
Hvernig ovu skuldir samvinnu
fjelaganna reiknaðar við þá upp-
gerð? Nú er það, eins og kunn-
iugt er, mjög tindir hælinn lagt,
j hvort saniábvrgðin getu.v talist
bankahæf trvgging. Verði útkom
an sú — hver áhrif hefir það á
hag Landsbankans?
Er eigi úr vegi að samvinnu-
m.enn taki nú höndum saman og
lyfti slæðunnj af samábyrgðar-
pukrinu. Bændur þeir, sem flækt
ir eru, eiga lieimtingu á því, —
hveinig svo sem samábyrgðin
kann að reynast sem bankahæf
trygging. Og allur almenningnr,
í og utan Sambandsins, á beimt-
ingu á að fá þetta upplýst.
' En mest ætti þetta að vera á-
hugamál hiininV eldheitu samá-
byrgðarpostulum. Því hvað ætti
þeim að vera ljíifara en að aug-
lýsa ágæti stefnu sinnar og' stofn
ana.
Takist þeim cWki enn í ár að
jleggja spilin á brvðið, verður
erfitt fyrir ]>á að banda hendi
1 við grun þeim og dvlgjum, sem
I þá fá að sjálfsögðu byr undir
: báða va-ngi.
•4*1/;
anna, meðan þeir hreyfa sig ekki
til þess að ge.va hreint fyrir sín-
um dyrúm. Því eðlilegasta leiðin
frá þeirta sjónarmiði til þess að
Uvoma í veg' fyrir dylgjurnar,
aúti ]>ó •eflaust að ve."a sú, að
skýra sem glegst frá starfseini
f j elagsskaparins.
Þetta finna hændur. Því eru
þéir órólegir. Þess vegna spy.rja
]>eir eftir reikningsskilunum. —
Haldi verslunarstai'fsemin áfrarn
með söniu leynd og verið hefir,
gefa sambandsmennirnir dylgj-
unum byr undir báða vængi. ■
Því (■>'■ eigi hægt að skýra frá
fjárliagnum, eins og gert var
fvrstu árin? Því var horfið frá
reglu hinna fy.vstu kaupfjelaga í
þessu efni?
Það er von menn spyrji
Eimuitt nú er enn ein ástæða
til þess að almenningur á heimt-
ingu. á því að vita um fjátvhag
Sambandsins.
Það er kunnugt, að aðalskuldir
Sambandsins eru við Landsbank-
ann.
Full ástæð'a er til -þess að
ætla, að hjer sje eigi um neina
Umáfúlgu áð ræða. Síðast þegar
I ...
| til trjettist voru skuldk’ Sam-
bandsins um áramót nær 7. milj.
I við innl. banka og sparisjóði. —
Sennilega þarf Sambandið láns-
fje til áiiegs reksturs, e.v nemur
4—5 miljónum.
Nú er það í orði, að fela Land.s
banlkanum seðlaútgáfuna. Nauð-
synlegt er í því efni að athuga
gaumgæfiíega hag bankans. Það
álit iiefir komið fram opinber-
lega, að vafasamt væ.ri hvort
Hafi einhvcwjum íslendingi flog-
ið það í hug, að reyna að ráða bót
á því ástandi, seni nú ríkir, og
hefir eiginlðga ríkt í síldarútvegi
okkar íslendinga síðan hann varð
fyrst til. — þá hefir það jafnan
ve.rið vana-viðkvæði þeirra manna,
sem engar umbætur vilja á þessu
sviði gera, að slá því fram, að all-
ar tilr'aunir til umbóta sjeu til
einskis nýtar og best sje að haía
þetta alt eins og það er; ef nokk-
uð sje aðhafst, þótt dkki sje n mia
um samtök að ræða, þá líta i>rir
svo á, að það sje sama og g . \i
ástandið verra; Norðmenn og Sv í-
ar muni auka fitgerð sína á haf-
inu, og þangað verðum við máske
að fara bka, til þess að verða
samkepnisfærir, sem þeir svo kalbi.
Þetta er að því leyti rjett, sem
það er miðað við það ástand, sem
er. Það vita allir, sem nolkkuð veru-
lega til málsins þekkja, að þessar
svo nefndu hafveiðar eru ekki
nema að nokkru leyti til. Öll þessi
skip, sem veiðair þykjast stunda á
hafinu nú, veiða að nokkuru en
verlka meginið af veiðinni í land-
lielgi. Atliugi maður, hvernig á
þessn -stendur, verður niðurstaðan
sú, að um er að kenna ófullkom-
inni eða ófullnægjandi strand-
gæslu. Það es- auðvitað sama reynsl
an í þessu sem öðru, að margir
þeir menn, sem sjá sjer hag í þvi