Ísafold - 29.06.1926, Blaðsíða 3

fBAFOEB
Forsœttsráðkerra Islandsreyn<li aS beriast ‘eisin spý,ur'sc,a’ **w ’'illhl varin ** "oktr-
mtiist í Danmðrkn.
Út úr þessari deilu hefir komið um hc«rmönnum, sem iijeldu trygð
los á flokkana og hver stjórn- viS stjórnina. En forseti sat vi’ð
armyndunin .ra'k aðra. Er góður s'inn keip að fara ekki fram á
jarðvegur fyrir slíkt þar í landi. það, að Wito legði niður völd.
í fulltrúaþingi þjóðarinnar eru Klukkan 4 um nóttiha gerðu
(Tilk. frá sendih. Dana). ( .Tón Magnússon var hjartagóð- 443 þingmenn og skiftast í 20 menn Pilsudskys árás á Belvedere-
Fregnin um andlát Jóns Magn- ur maðrwr og hjálpaði öllum, er flokka. Stærstui" er hægrimanna- hölliua. Laust þar í harðan bar-
Ússonar forsætissráðherra, barst til hans leituðu. Danir, er til fs- flokkurinn, sem á þar 160 atkv. daga, e." stóð í tvo sólarhringa
til Danmerikui’i á fimtudagsmorg- lands komu, áttu altaf athvarf á f apríl hröklaðist stjé.rn Skryn- með litlum hljeum. Þessa tvo daga
hn. Kvöldblöðin birtu þegar heimili hans. skis frá völdum og gekk þá í fjellu 300 menn, en um 1000 særð-
Váðabirgðaeftirmæli, og er þar Politiken: .Tón Magnússon var ]>jarki hokkrar viikur að mynda ust. Eftir tvo sólarhringa náðu
iýst yfi.r söknuði Dana og þó hægur og gæt.inn maður. Hann nýja stjórn. þar til forseti lýð- uppreistarmenn höllinni á sitt
sjerstaklega rætt um stjórnmála- vakti traust manna með fram- veldisins, Wojeliechowskj* fól valcl, en þá var forsetinn, Wito og
vi.sku hins látna manns, dreng- komu sinni, og hvarvetna naut hægrimönnum stjórnarmyndun 10. öll stjórnin á bak og burt. Höfðu
iyndi lians, hina hjartanlegu hann virðingar manna fyjrir rjett- maí og tilnefndi Wito sem for- þeir flúið og komist undan rjelt
gestrisnu á •hehnili hans, sem var læti sitt og fróðleik. Heimili hans sætisráðhe.rra. eða fól honum áðu.r en höllin var tekin.
hámentað, og ennfremur er getið hefir verið eitt af veum íslenskr- stjórnarmyndun. ' Meðan á þessu stóð var alls-
hm vingjarnlega afstöðu hans ar menningar. Seinustu gestir j herjarverkfall um land alt, símar
gagnvart Danmötrku og skilning hans voru konungshjónin dönsiku. ll'ito tekur við stjórn. lítið starfræktir og samgöngur
á málefnum Dana. I Frú .Tóns Magnússonar. sem Þegar daginn eftir að Wito tók stöðvaðar að mestu. En eftir sig-
Eftir ósk blaðanna hefir Staun- lifi." mann sinn, er elskuð og virt yiö völdúm birtist í blaðinu u»r Pilsudskys í Varsjá var öll
*ng forsætisráðherra levft að hafa af öllum er henni kvntust, enda „Kurjer Paramny“ samtal við mótspyrna brot-in á bak aftur þar
Íessi ummæli eftir sjer: hefir hún verið stoð og stvtta pi]Sudsky ma.rsíkálk, þar sem hann í borginni.
„Fráfall forsætisráðheirrans manns síns. 'segir. að stjórn Witos hafi ekki
mun hrvggja sáran alla þá. er Köbenhavn minnist sjerstaklega meiri hluta þjóðarinnar með sjer Forsetinn og Wito hröklast frá
vita, hvað hann hefir lagt á það, að það hafi verið mann- 0g auk þess sje nokkrir ráðherr-. völdum.
■drjúgan skerf til þess að hald- kostum -Tóns Magnússonar að pr witos alóhæfir menn. í Hinn 15. maí lagði forsetinn og
ust mætti liið góða samkomulag þakka, að honum tókst að mynda pilsudsky marslcálkur er nafn-‘ stjórn Witos niður völd. Lýsti
anilli sambandslandnnna. .Tafn- stjorn T 923. Blaðið minnist því t0gaður maður og einhver fra>g- Pilsud^ky þá yfi»r því, að hann
Iiliða því, að hann hjelt fast na’st. á gestrisnu þeirra hjona og asti 0„ áhrifamesti Pólverji, sem vildi eigi við neinum völdum
ú kröfum tslendinga, va.r hann lýkur máli sínu með því að und- nú or uppi. Yöktu þessi ummæli taka. Hjelt hann því fram, að
; einlægur Danmeúkurvinur, og irst.ryka hve góður vinur Dan- hms því geysimi'kla athvgli. í allir frjálslyndu flokkarnir ætti
kunni fyllilega að meta hvað mertkur forsætisráðherrann hafi rúm 30 hefir Pilsudsky stað'ð að taka höndum saman um að
Danir lögðu til lausnar sam- verið. mjög framarlegaí verkalýðslireyf- mynda stjórn. Fól hann Ba.rtek
oandsdeilunnar. Og eftír f Berlingske Tidende ritar dr. ingu Pólverja, en þótt undarlegt áð myncla stjórn og ætlaði innan
þ\í mat hann að \eiðleikum gigfús Blöndal, aðalminninga»rorð- megi vtrðast, hefir liann jafn- skamms að kalla saman þjóðar-
Tivernig Danir hafa staðið við
smn
hluta.
in og lýsir þar .Tóni Magnússyni framt komið skipulagi á pólska fund, er kjósa skyldi forseta.
sammngsms og sem framúrskarandi stjórnvitring herinn. Þa.r hefir liann í aldar-
?®ttu hagsmuna íslands á þeim|0g samningamanni. Segir hann
fjórðung staðið í fylkingarbrjósti.1
„ Samblástur í Pósen
sviðum, sem þenn var falið. svo aS það hafi veyið lán beggja Hann barðist fvrir mvndun her-' gegn Pilsudsky.
-sem um landhelgxsvarnir og. ut- þjóða, Dana og íslendinga, nð (leilda gegn ánauðaroki Rússa.' En hrátt sást ófriðarblika í
anrikismal. Með Jom Magnús- hann var f0rsætis.ráðherra 1913, Hanu gekk með miltinn lierafla á lofti. Aðalandstæðingur og erfti-
sym hefir Danmörk mist fals- þv{ að hann hafi verið hvort llond Þjóðverjum 1914 til þess að fjandmaður Pilsudskys er Haller
lausan og tryggan vm.“ tveggja í senn, sannur ættjarðar- 1)ft7jast gegn Bússum. Hann hjelt hershöfðmgi. Hann var suður í
-A_ tostndaginn f,^ekk ísl^nska ■viivm* oo* vinnT* 7~)aTia _ r • * -r-*- • ? * * n-viT .
ö ° ' urar goour vmur íJdiid. lifSi smu mn 1 v arstja 1 november rosen e»v mest gekk
%rifstofan í Höfn heimsólkn af Hann hafi kunnað flest.um betur
nýju halda til Varsjá og steypa Pil-
æsingar, sudsky af stóli.
á í Varsjá.
,.. 1918 og var honum þar te'kið sem Söfnuðust til hans margir ancl-
1a „f.ri1imun’ 0rsæ isr að meta þjóðmenningu Dana og þjóðardýrling og sigurhetju. stæðingar Pilsudskys.Bárust brátt
^erra og fjolda embættismanna mannvit hans og gætni í orðavali Blaðið. sem birti samtalið við fregnir um, að Haller hefði í
V. or nuia stlK1 eaia' ^oml hefi mestu .ráðið á þeim örlaga- pi]snclsky var gerlf upptækt. — hyggju að safna liði í Posen,
íe,r « Þef vottaÆ Samhr^ð ríku dögum. Hann lýkur máli Vakfi sú rá8st8fun hinna.r
^na ut af ' frafalli fo.vSætiSrað- sinr, bessa leið. ....
, f,luT1 pe^sd, iwi. stjornar geysumkla:
Jons jVlciö’nTissonfir1. .Ton "'\Tíio’Tvn^íc5on "hotÍT* vei*i(S • i »v t i tr n i
j ,.)on magnusson nenr 0 emkum meðal hermanna. Mið- Haller og hans menn kröfðust
góður sonur Tslands og með líf- vikudaginn 12. maí var haldinn þess, að þingið v.rði eigi kallað
starfi sínu hefir hann skráð nafn fjolmennlll. fundnr m.eðai ker- saman í Varsjá, heldur í Poseu
Þegar fregmn um lát Jóns sitt óafmáanlega á söguspjöld manna j Varsjá Vwu þar sam. þvl að { Varsj4 væri sv0 miklaiI
Magnussonar barst til Kaupm- lands vors.“ _ þyktar hótanir til stjórnarinnar lýðæsingar, að þar vrði ekkert
hafnar vom fanar dregniæ á Berlmgske Tidende fl.vtja enn og áskorun um að feggja niður næði til friðsamlegra' þingsta.rfa.
balfa stong a ollum opmberum firemur eftirfarandi ummæh T. C. vö]d Porseta lvðveidsins leist þá Sendi Pilsuddky menn til Posen
byggingum 1 borginni. Christensens: , ekki á blikuna. Ætlaði hann að til að semja við Haller og Hð hans
Bloðm fa.ra svo reldum orðum .,Jew hafði nukið aht a hmum ~ r „ n * , , ,
n n ^ , , reyna. að stilla td fnða.r og’ fara En ekkert varð ur samkomulagi,
hm forsætisraðlierra a fostudags- latna. í sambandsmalmu var hann á fund þ,ennail. Á leiðinni til því að andstæ8ingar Pilsudskys
wgiin 100 111 h'r °f ",rllCgni. Hann fundarins mætti hann Pilsudsky hugðu að nevta þess, að hann
Socialdemokraten: Jon Magn- hugsaði nm keill heggja landa,, , , , , , 1 , , . ‘. . .. . „
* ,, . „. 7.7 gekk a tal við hann og for þess liefði ekki mein hluta með sier
ússon var íhaldsmaður og and- og liann hefir stutt mjog að goðu , „
r J a leit að hann þaggaði íliður 1 þmgmu. Ef þmgið yrði kall-
óeirðir og æsingar. En Pilsudsky að saman utan Varsjár, þá
stæðingur jafnaðarmanna. • En samkomulagi milli þeirra.“
íiann vildi vel og allir unnu hon-: Á fhntudagdkvöld birta Nati-
hni þess sannmælis, að hann væri onaltídende hlýlega grem
Sóður maður. 1 forsætisráðheurann.
um

svaraði ekki öðru en því, að mundu þeir geta stevpt stjórn
þá yrði stjó.rn Witos að hafa sagt Pilsudskys. En Pilsudsky var
'af sjer fyrir kluklkan 7 nm kvöld- ófáanlegúr til þess að slaka til.
tið. Ef það ráð yrði tekið, þá Hann vildi fyrir hvern mun, að
mmidi öll óánægja vera úti og þingið tkæmi saman í Varsjá og
Uppreisnin í Póllandi.
Hingað td hefir lítið verið
Wkýrt frá byltingumii í Póllandi
hjer í hlaðinu, en húu er einn
fti' merkustu yiðburðum álfunnar
tiðustu mánuðma.Og þegar skeyti
fé.ru að berast limgað um byh-
higu þessa, voru það fæstir hjer
er kunnu uein deili á tildrögum
hennar. En til þess að gera sjer
tiroin fyrir því, c.r nauðsynlegast
•ftð líta ögn til bálka.
Aðdragandi byltingarinnar.
Oengismálið hefir orðið Pólver-
Jiim, sem mörgum öðrum, eyfitt
tiðfaugs, og eru það þeir, erfið-
leikar, sem framar öðru hafa
komið byltingunni á stað. Arið
1 .0
1924
jenginn maður bæra á sjer.
Byltmgin hefst.
Forsetinn þvefrneitaði að láta.
stjórnina fara frá. Sneri hann!
við og hjelt til hallayinnar Bel-!
ákvað að kalla það saman 31. maí.
voru geí'ðar ráðstafanir til
,þéss að stöðva gengisbreyting-
I arnar. Var lögleidd ný mynt-
^eining, zloty, er átti að jafngilda
gullfranka. Stöðvunin, eða stýf-
jingm, mistókst. í fyrra. fór gengi
hinnar nýju mynta.r að falla og
hefir farið fallandi síðan. Mikið
var deilt 11111 hvað gera skyldi.
Vildu vinstrimenn flestir taka er-
lend lán til þess að rjetta við
fjárhaginn og atvmnulífið. Eu
, hægrimenn vc.ru því mótfallnir
og töldu eina ráðið, að þjóðin
vedere. Að vörmu spori kom
nefnd manna frá fylgismönnum
Pilsudskys til þess að .veyna að
koma saitt á, svo að komist j’rði
hjá borgarastyrjöld. Forsetinn
þverneitaði nefndinni um áheyrn
og jafnframt gaf liann út skipun
uin það, að bæla niður uppreist-
ina. Um kluldkan 7 um kvöldið
byrjuðu ba.rdagar í Varsjá og
náði Pilsudskv mestum hluta horg-
arinnar á sitt vald um nóttina,
nenia Belyeclere-höll, en þangað
var öll stjórnin komin ásamt for-
Peningafölsunarmálið
írtikla í Ungverjalandi.
(Frá frjettaritara Morgbl.)
Penmgáfölsunarmálið mi'kla í
Ungverjalandi er nú að því leyti
úr spgunni, að þeir ákærðu hafa
feng'ið dóm sinn upp kveðinn.
En .þess mun langt að bíða, að
Ungverjaland hafi fyllilega feng-
ið ,bót á þeim álitshnekki, er mál
þetta hefir bakað þeim.
Það hlýtur að vera meira en
lítið bogið við alt opinbert líf og
hugsunarhátt manna, þa.r sem
annað eins kemur fyrir og seðla-
fölsunin víðfræga.
Sagan er í stuttu niáli þessi: 1
desember mánuði í vetur, voru
Ungverjar nokk.rir teknir fastir í
Amsterdam. Pundnst í fórum
þeirra t'alsaðk’ franskir 1000-
franka seðlar, er námn "V2 milj.
Menn þeva, sem teknir voru
fastir, hjeldu því fram, að M.
Nadassy, sem var æðsti maður
ungversku lögreglunnar, væri fali-
kunnugt uni falsanirnar.
Rannsókn var hafin í málinu
heima í Búdapest, e.r leiddi ul
til þess, að Windiseh-Grátz prins
var tekinn fastur, skrifari háns
©g þjónn hans. Prins þessi er af
einhver.ri hinni göfugustu ætt
Ungverja. Var hann te'kinn þ. 4.
janúar, en Nadassy þ. 5. s. m.
Það kom upp úr kafinu, að unmð
hafði verið að seðlagerðinni í
landabr jef asmið jn st j órnarinnar,
og hafði sta.rfsfólk þeirrar stofn-
unar unnið að því.
Windiseh-Grátz prins, viður-
kendi að hann væri aðalforgöngu-
maðurinn að seðlafölsuninni, en
hjelt þó jafnframt fram, að þeir
fölsunarmenn hefðu liaft það
ma«rkmið, að nota fje það, sem
fjekst fyrir hina fölsuðu seðla í
þág-u föðurlandsms. Nadassy hjelt
hinu sama frarn.
Byrj að var á seðlagerðinni 1922
og voru seðlarnir fullbúnir í sept.
1924. Gaf Nadassy út fölsuð
vegab.rjef fyrir menn þá, sem fóru
til útlanchr. til þess að koma hin-
um fölsuðu seðlum í verð.
Enginn vafi er á því, að fje
því, sem inn kom átti að verja
til eflingar stjórnmálafjelögum i
Ungverjalandi, sem styðja núver-
andi stjórn. Var aldrei hægt að
fá það fullsannað, hvort Bethlen
g.reifi, sem með völdm fer, hati
sjálfur vitað um falsauirnar. En
það er talið líklegt.,
Mörg- leynifjelög styðja hann
og flok'k hans. Er litið svo á, að
þau rnuni sum eigi hafa sem
hreinast mjöl í pokanum. Þau
fylgja fram Iiinu svartasta af+-
urhaldi í landinu, herjast t. d. á
móti .rýmkun kosningarrjettar,
leynilegum kosningum 0. þvíuml.
Dómur sá, sem þeir fölsun-
armenn fengu, var æði vægur.
Voru Windisch-Grátz og Nadassy
dænidir í 4 ára fangelsi og 10
milj. króna sekt hver. En jafn-
firamt var þess getið, að Nadassy
gæti tekið við lögreglustjóra-
starfi sínu. er hann 'hefði afplán-
að hegninguna. - Þ’ykir þá langt
farið.
Ilelstu aðstoðarmenn þeirra
fengu þetta tveggja mánaða fang-
elsi, eða nálægt því og 1—2 milj.
króna sdkt.
Skömmu eftir að dómu»r var
upp kveðinn, frjettist það, að bú-
ist væri við, að ungverska stjórn-
in myndi náða alla fölsunarmenn-
ina í ágúst í sumar. Á þá að náða
marga afbrotamenn í tilefni af
því að 400 ár eru liðin, síSan
LúSvík n. konungur Ungverja,
beiS ósigur mikinn fyrir Tyrfkjum.
Þ.
Taugaveikin á Fossi. Út af
áskorun í blaðinu ,.Vesturland“
frá bóndanum á Fossi í Skutuls-
firði, skal ísafold geta þess, að
fregnir um taugaveikina þar hef-
ir hún haft frá landlæ<kiii.