Ísafold - 13.07.1926, Blaðsíða 3

/
ISAFOLD
Simimdagaskólar.
Þá flutti presturinn E. With alt
1an<rt erintli um sunnudagaskóla-
miálið, rakti sögu þess og mikiun
framgang í kristnum heimi og
skýcði fyrir mönnum ítarlega'
hvílík blessun hefði lilotist af
sunnudagaskólahaldinu. Þökkuðu
fundarmenn prestinum hið ágæta
-erindi hans með því að standa
«pp. Þá tók' til máls Vibe-Peter-
sen prófastur og flutti alllangt
og hvetjandi erindi um sama efni,
sjerstaklega um alla tilhögun
barnaguðsþjónustanna og áhrif
þeirra. Þöklkuðu fundarmenn
ræðnmanni erindið með því að
standa upp. Urðu síðan allmiklar
umræðuf út af báðum þessum ei* 1-
indum og hnigu þær allar í þá
átt hve æskilegt væri, að meun
reyndu að koma á fót sunnudaga-
skólahaldi, þar sem því yrði vegna
staðhátta viðkomið.
Notkun kirkna.
Enn vaí1 á dagskrá erindi, sem
biskup hafði ætlað að flytja u:n
hvernig gera mætti kirkjuhús vor
vistlegri. En þar sem svo áliðið
var orðið tímans, varð ekki af
flutningi þess að þessu sinni. í
stað þess talaði biskup nokku.r
hvatningarorð alment, er að því
-efni lutu til prestanna og brýndi
fyrir þeim skyldur þeirra að vaka
yfir því, að kirkjur þeirra vau'u
-ekki notaðar til annara fundar-
halda en beint uppbyggilegra,
Söristilegra, enda bæru þeir ábyrgð
á því að kirkjum þeirra sem vígð-
nm guðshúsum væri ekki misboðið
'ineð veraldlegum fyrirlestraflutn-
ingi, eins og stundum hefir átt
sje»r stað. ,
Minning
Helga Hálfdánarsonar lektors.
Síðau bar prófastur Arni
Björnsson fram að reifuðu máli
svohljóðaudi tillögu:
„Prestastefnan telur tilhlýði-
legt, að þess verði minst í kir.kj-
um landsins á þessu sumri, að
hinn 19. ágúst næstkomandi eru
100 ár liðin frá fæðingu Helga
lektors Hálfdánarsonar, sem telja
má meðal hinna áhrifamestu
manna hinnar íslensku kirkjn á
síðustu öld, og að 40 ár eru með
þessu ári liðin síðan er sálmabók
var gefin út fyrir forg’öngu hans.
Pí’estastefnan felnr hiskupi að til-
kynna fjarverándi prestum sam-
þyktina og ákveða daginn.“ Var
tillagan samþykt með öllum at-
kvæðum.
Loks kvaddi biskup fundar-
menn og þakkaði þeim fyrir góða
fundarsókn. Las síðan biblínkafla
og flutti bæn.- Var þá sunginn
sálmur og síðan fundi slitið.
Meilbrigðistíðindi.
Nýja pestin.
Næma brjósthimnubólga11, sem
landlæknir liefir íiýlega skýrt frá
í Heilbrigðisfrjettum, heldur enn
áfeam og er enginn smáræðisfar-
áldur. Henni var lýst í fyrra í
Heilbrigðistíðindum, en sennilega
er það flestum úr minni liðið,
svo hjer slcal drepið á fátt eitt.
\ Sjúkdómur. þessi e.r lítt þektur
og orsök hans ókunn, sjálfsagt
einhver sýjklategnnd, þó erfitt
sje að finna liana. Hann sýnist
vera mjög næmur, þó ekki taki
hann allir. Undirbúningstími er
sagður stuttur, um 5—7 dagar.
Sjúkdómseinltennin eru einföld:
töluverð hitasótt í 1—4 daga og
samfara henni, er oftast taksting-
ur, ýmist allsvæsinn eða vægur,
og má þá finna, að þroti er í
b.vjósthimnunni. Oftast fljótur
bati, þegar hitinn fellur og efth'-
köst lítil eða engin. Meðferðin er
blátt áfram rúmlega meðan hiti
belst. Aspírín má taka við hita
og þrautum, en annars þarf elk)d
venjulega mikilla aðgerða.
Eyrsti faraldur af ltvilla þess-
um, sem jeg veit um, var í Krag-
eröhjeraði í Noíregi 1872. Fór
liann þar yfir nokkrar sveitir.
24 árum síðar (1897) gaus liann
upp í sama hje.raði, og sýktust
þá um 4000 manna. Va.r sjíikd.
kallaður ,,BamIesýkin“ eftir
staðnúm, þar sem hans vai’ð fyrst
vart. 26 áruni síðar (1923) gans
þriðji faraldurinn upp í Frede-
riksværn, skamt frá Bamle, og
yar hann rannsakaður vandlega.
Annars hefir sjúkdómsins orðið
töluvert vart fyrir fáum ájfum í
Englandi, svo víða hefir hann
farið.
Hjer á landi varð hans fyrst
va»rt, svo g'lögg lýsing sje af, i
Svarfdælahjeraði 1911. Sá farald-
ur hvarf þó bráðlega. Nokkrmn
árum síðar (1917—18) gaus veik-
in aftu.v upp í Afeureyrarhjeraði
og sýktust ekki færri en 70 sjúk-
lingar. Síðan hafa engar sögur
farið af þessari nýju pest, fyr en
nú, og þá brýst út þ.riðji og
mesti faraldurinn, sem hefst hjer
í Reykjavík. Er erfitt að giska á,
hvort veikin hefir leynst hjer í
landinu, eða flust inn f.vá útlönd-
nm. —
Eins og sjá má á þessari stutt-u
lýsingu, er þetta Ikynlegur kvilli
og háttalag hans undarlegt. Nú
sýnist sótt þessi ætla að fara yf-
ir allt land, því sagt er, að hún
sje komin norðu-r, en því fór ekki
á sömu leið 1911 og 1917? Væri
óskandi, að læknar veittu þessum
faraldri nákvæma atliygli, ef ske
kynni að eitthvað nýtt mætti af
því læra.
G. H.
Útllntningnr isL afnrða
i júni.
✓
Skýrsla frá Gengisnefndinni.
Fiskur verkaður
Fiskur óverkaður
Karfi saltaður
Lax
Sild
Lýsi
Síldarolía
Fiskimjöl
Sundmagi
Hrogn
Þorshausar hertir
“>altkjöt
Skinn sútuð og hert
Ull
Berjasafi (frá Sanitas til Færeyja)
2.838.195 kg.
178.260 —
18 tn.
2.450 kg.
225 tn.
900.730 kg.
10.890 —
220.000 —
1.240 —
569 tn.
111.634 kg.
214 tn.
179 kg.
988 —
488 1.
1.662.000
41.300
230
4.010
?
457.440
2.180
65.500
1.220
23 630
11.165
34.390
900
2.480
735
kr.
Samtals kr. 2.307.180 kr.
Jan. — júni 1926:
. seðlakrónum 17.159 240 kr.
í gullkrónum 14.015.800 —
Jan. — júní 1925:
í seðlakrónum 25.471.423 —
í gullkrónum 16 818.000 —
FRÁ KENNARAÞINGINU
Því var shtið 24. júní. Sátu
það um 70 kenna.rar, víðsvegar að
af landinn.
Helstu málin, sem það liafði til
meðferðar yo.ru þessi:
Kristindómsfræðsla.
í því máli hóf sjera Friðrik
Hallgrímsson umræður. Va.r það
skoðun hans, að biblían væri ekki
nægilegt eða einhlítt hjálpar- eða
stuðningsrit við kenslu eða
fræðslu í kristindómi. Hann lagði
lil að notaðar væru tvennskonar
biblíusogur, aðrar fyrir ýng börn,
*en hin fyrir þroskaðri.ý Kver-
kenslu var hami meðmæltur, e)i
taldi þó óráðlegt að nota lengi
sama kverið*
Ásgeir Ásgeirsson hjel#* því
fram, að tvískifta bæri laristin-
dómsfræðslunni milli skólanna og
prestanna, að skólarnir önnuðusf
hið sögulega og kirkjan liið trú-
fræðilega,
Söngkensla í skólum.
Var þa.r frummælandi Aðal-
steinn Eiríksson. Ljet hann í ljós
þá skoðun, að söngkensla í barna-
skólum væri óviðunandi, en eink-
um í Ba.rnaskóla Reyikjavíkur. —
Boðaði hann útkomu kenslubók-
ar í söngfræði, er fréka.r mundi
viJS liæfi barna en þær, sem fvrir
væru.
Skrifleg próf.
1 því máli skýrði Stjórn Kenn-
arasambandsins frá því, að henni
hefði verið falið á síðasta árs-
þingi að leita hófanna um það,
að komið yrði á sameiginlegum
skrifleguni prófum í ollum barna-
skólum landsirts. Áranguiy hefði
enginn orðið af þeim málaleit-
unum.
Fræðslulögin.
Ásgeir Ásgeirsson sagði frá
breytingum þeim, sem síðasta þing
hefði getrt á fræðslulögunum. Var
í því máli samjtykt svohljóðandi
tillaga:
„Þingið ályktar að fela stjórn
Kennarasambandsins, að gera sjer
far nm að athuga aðstöðu og
laun farkennara, og reyna það
sem í hennar valdi stendu-r til
að ráða hót á aðbúnaði þeirra
og kjörum.“
Vandræðabörn
og meðferð á þeim.
Sigurður Jónsson skólastjóiri
flutti erindi um þetta efni, og
rakti nofekuð ítarlega reynslu
annara þjóða á þessu sviði. Kvað
hann nú starf manna einkum
beinast í þá átt að bjarga börn-
um frá því að verða vandræða-
börn. En áður hefði helst verið
lögð áliersla á það, að byggja
hæli og betrunarlnis fyrir óknvtta-
börn. Voru alH." á einu máli um
það, að mikil þörf væri fyrir slíka
starfsemi hjer á landi, og þá eink-
um í Revkjavík. Þessi tillaga var
samþykt:
„Með því að vitanlegt er, að
tvei." kennarar úr Sambandi ísl.
barnakennara eru nú erlendis til
að kynna sjer fyrirkonralag hæla
fyri* vandræðabörn, þá teíur
kennaraþingið rjett að fresta á-
kvörðmram um mál þetta þar til
þeir eru konmir heim, enda felur
þingið stjc.rninni að halda því
vakandi.“
Kennarar þeir, sem átt er yíð
þarna, eru Steing.rímur Arason og
Helgi Hjörvar.
Þá var og rætt á binginu um
AÚn- og tóbaksbindindisfræðslu í
skólum, um náttúrui'ræðiskenslu,
kvikmyndir og skuggamyndi.r við
kenslu og Skátahreyfingxma.
Lofes var samþykt tillaga, sem
fór í þá átt að sfeora á stjórn
kennarasambandsins að gangast
fyrir því, að haldnir yrðu fyrir-
lestrar út um land á næsta ári
um uppeldis- og fræðslnmál.
maímánuði þ. á. numið alls
4,412,161 kr.
Hefir innfl. alls frá ársbyrj-
un til maíloka verið samkv. þessa
20,753,785 krónur (þar af til
Rvíkur 12,985,050 Ikr.).
Samkvæmt skeytum til Geng-
| isskráningarnefndarinnar hefir
veírðmæti útflutningsins á sama
tíma numið tæpl. 15 milj. kr. eða
um 6 milj. kr. minna en innflutn-
ingurinn. Mismunuí’inn er þó meiri,
því að hjer hefir eigi verið tal-
inn innflutningur í pósti, en hann
neniur samkvæmt komnnm
sfliýrslum fyrk' þessa 5 mánuði
765 þús. kr. Eigi eru heldur talin-
lijer með innflutt skip og loks
mun eitthvað ótaHð frá síðasta
mánuði, sem bætist við næstu
mánaðartalningu.
VERSLUNARJÖFNUÐUR.
Smásöluverð í Reykjavík
í júní 1926.
Samlcvæmt ský.rslum þeim um
útsöluverð í smásölu, sem Hag-
stofan fær í byrjnn hvers mán-
aðaí, hefir smásöluverð í Reykja-
vík á þeim 57 vörutegundiim, sem
þar eru talda." (flest matvörur),
verið í byrjun júnímánaðar 255
miðað við 100 í júlímámiði 1914,
259 í maí, 260 í apríl, 271 í jan-
úar, 279 í okt. 292 í júlí í fyrra
og 460 í október 1920, þegar
A’erðið komst hæst. Hefk’ verðið
samkvæmt því lækfeað um rúml.
1 %% síðastliðinii maímáiiuð, urn
2% síðan í byrjun aprílmánaðar,
mn 6% síðan í janúair, um 9%
síðan í oiktóber, um 13% síðan í
júlí í fyrra og uni 45% síðan í
október 1920, en er 155% hærra
heldur en fyrir sbríðið. Vísitálan
er nú lítið eitf hæ.rri heldur en
hún var í\júlí 1917.

Yerðmæti innfluttrar vöru
í rnaí 1926.
Samkvæmt símsikej'tiini lög-
reglústjóranna tU Stjórna.rráðs-
ins og afhentum skýrslum úr
Reykjavík til Hagstoýunnar liefir
verðmæti innfluttu vörunnar í
1 grein í „Politifeen", rit-
a.r prófessor Bertil Olilin um
það, hvort hetra sje að eitt-
hvert land flytji út meira
en það flytur inn, eða öfugt,
Eru skoðanir hans mjög 4
annan hátt en flestra annara
og birtum vje.r því hjer út-
drátt úr greininni.
I
Það hefir vakið almenna ánægju
, að verslunarjöfnuðurinn í apríl í
ár, hefi#r Verið þannig, að miktð
meira hefir verið flutt út en inn.
j’En það er ástæðulanst að gleðj-
ast yfir slíku og það er slæmt
hvað Jiessi skoðun er rótgróin í
þjóðfjelaginn. Menn einhlína á
það, að mei.vi útflutningur en inn-
; flutningur niuni leiða af sjer, að
gull og silfur streymi inn í land-
ið og- að því leiði aftur aukið
fjör í viðskiftum innanlands og
aukin velmegun. En í þessu ligg-
ur villan. því að engin gifta fylg-
jir því, að safna peningum í kistu-
jhandraðann. Peninga.r eru afl
jþeirra hluta sem gera skal, en
jþví aðeins að þeir sje hagnýttir
til framleiðslu svo sem tærða má.
Það eitt getur aflað þjóðunmn
farsælda.1’ efnahagslega.
Til þess að fá fullan sfeilning
á versluiiarjöfnuði, verða menn að-
'gæta þess, að enginn lætur vörnr
af liendi ókeypis, lieldur er horg-
una.v ltrafisf. Þess vegna væri það
'eðlilegast, að gjald fyrir innflutt-
ar vörur og útfluttar vörur, að
jviðbættum ágóða af siglingum,
jstæðist nokkurn veginn á. Með
öðruin o.vðum: innfluttar vörur á
jað greiða með útfluttum vörum
og siglingahagnaði.
Verði nú gjald innfluttrar vöru
hærra en verð útflutferar vöru og
'hagnaðar af siglingum, þá þýð-
j ir það eklti anuað, en að landið
hefir fenoið lán erlendis. Sje
I
gjald fyrir útfluttar vc."ur aftur
j á nióti meira en gjald fyrir inu-
jfluttar vorur, þá lánar lancHð
öð.vum ríkjum.
Þetta er nú allur galdurinn og
þess vegna er .það furðulegt, að
enn í dag skuli sú sltoðun vera
rík’jandi, að sti þjóð, sem flytur
meii’a inn en út, hljóti að verða
lfátælka»”i með 'hverju ári ser.i
líður. Sennilega er skoðun þessi
sprottin af því, að menn jafna
þá saman heilli þjóð, og þeim
manni, seui lifir vfir efni fratu.
En þótt talið sje, að einhver \fi
um efni frani, þá varðar það þó«
mestu live.vnig hann ver því fje,
)