Ísafold - 27.07.1926, Blaðsíða 3

ÍSAFOLD
3
‘sinna, þriðji er frjálslyndur
Tinstriflolkkur og sá fjórði hallast
í ýmsum atriðum að kenningum
jafnaðarmanna. Jafnaðarmenn hjá
okkur eru andstæðir hernum, en
annars þjóðernissinnaðir. Komm-
únistar eru alveg á bandi Rússa.
Stærstur er jafnaðarmannaflokk-
urinn og næst flest þingsæti hafa
bændur. Bn minstir flokkanna
eru framsóknar- og Kommúnista-
floifiíarnir. — Borgaraflokkarmr
sameinaðir eru í meiri hluta í
þinginu og stjórn landsins er
sniðin eftir þeirra höfði.
— Eru nokkrir facistar hjá
ykkur ?
— Við höfum engan flokk til
hægri, sem vill granda þingræð-;
inu.
— Bn hvað segið þjer um Ikomm
únistana ?
— Þeir eru illa þolkkaðir og |
íiafa lítil áhrif. Verkfall verður |
ekki sagt að hafi verið gert síðan ;
1918. Við höfum sterkar gætur á
kommúnistunum. Við dæmum bá
til þungra refsinga, ef þeir sýna1
af sjer lögleysur. Við fengum
meira en nóg af þeim í bo>rgara-1
styrjöldinni.
— Hvað segið þjer um styrj-
öldina ?
— Hún var ægileg. Jeg heid
að við hefðum varla sigrað, ef
Þjóðverjar hefði ekki hjálpað
okkur með ráðum og dáð.
— Voruð þjer í styrjöldinni?
— Nei, jeg var þá stúdent við
háskólann í Helsingfors og sat
fangi hjá rauða hernum. En twóð
ir minn fjell í styrjöldinni.
— Eru kaupfjelögin hjá ykkur
pólitisk ?
— Nei, eklki heitir það svo, en
flestir kaupfjelagsmenn eru ú»r
flokki bænda og jafnaða*rmanna.
— Hvað segið þjer mjer um
áfengisbannið ?
ríkisfje, höfum við 100 þúsund
manna vel æfða þjóðvörn. Er það
ótrautt og ha»rðsnúið lið, sem er
búið til að berjast til þrautar.
Enda er það vilji mikils meiri
hluta þjóðarinnar, að heldur verði
barist meðan noíkkur stendur
uppi, en að landið lendi á ný í
klóm Rússa.
.... Læt jeg svo hjer staðar
numið, en vel mætti fa*ra svo,. að
mjer, með hjálp dr. Winthers,
tækisf að Ikynnast svo finskum
bókmentum, að jeg gæti skrifað
um þær síðar sjerstaka grein. Það
er og vissa mín, að vje*r eignumst
þar sem dr. Winther er, vin, sem
vilji að því vinna, að Ikynna ís-
lenskar bókmentir og menningu
í Finnlandi.
Voss 7. júlí 1926.
Guðm. Gíslason Hagalín.
Til Tryggva Þórhallssonar.
Fyrirspurp svarað.
ALÞJÓÐABRJEFAYIÐ-
SKIFTI DkENGJA.
1 — Það hefir orðið okkur að von-,
brigðum. En allir stjórnmálaflokk-
arnir, aðrir en bændur og þjóð-
ernisflolkkurinn, eru ásáttk um
að afnema það ekki að sinni, því
að okkur er það ljóst, að takist'
að vinna bug á örðugleikunum
við framkvæmd laganna, þá verða
þau þjóðarblessun.
— Er milklu smyglað ?
— Ójá, en heimabruggið er
verst.
— Hvernig blómgast listir og(
bólkmentir?
— Alt slíkt stendur með blóma,!
en sænsk og finsk list ganga auð-1
vitað nokkuð hvór sína götu. —
Sama er um bókmentirnair. —
beir finsku byggja á gamalli
finslkri menningu, hinir fylgja!
nieira sænskri tísku. Af erlend- j
nm þjóðum höfum við mikið lært. j
Má þar nefna Svía, Norðmenn,'
Kússa og Þjóðverja —- en þó eink
Um Frakka. Vísindin þræða eink- j
Um þýskar götu»r. Við höfum
geysistóran sjóð, sem finskur iðn-1
aðarmaðu.r gaf til styrktar bók-
uientum og listum. Rauði herinn
ruyrti þann mann. Allir flokka*r
eru hlyntir fjárveitingum til bók-
tuenta, vísinda og lista, nema þá
belst bændaflokkurinn.
— Um skóla- og íþróttamál
Vkkar spyr jeg ekki að þessu
sinni, segi jeg. Það &r allkunnugt,
uð þar standið þið í fremstu röð.
— En að lokum, hvernig er um
hervarnirnar ?
— Við höfum allmikinn og góð
an landhe»r, að mestu með frönsku
sniði, en flotinn er Ijelegiir. Auk
bess hers, sem kostaður er af
Fyrir alllöngu síðan birtist grem
í Morgunbl. eftir Ársæl Gunn-
arsson, foringja skáta hjer, þar
sem hann segir frá því, að dansk-
ur maður, dr. Sven V. Knudsen,
prófessor við Antioc College í
Ohio, hafi farið þess á leit við
sig, að hann gengist fyrir því, að
íslenskir drengir tækju þátt í
alþjóðabrjefaviðskiftum, sem dr.
Knudsen hefir stofnað til. Enn-
fremur snjeri Knudsen sjer til
dr. Kort K. Kortsen í sömu er-
indum. Og lolks hefir hann nú
beðið Morgunblaðið að vekja á
ný athygli á málinu.
Knudsen segir, að þá fyrst, er
hann var að koma skipulagi 4
þessi brjefaskifti, hafi það ver-
ið tilætlunin að hafa einhver á-
hrif á íslenska drengi til slíkra
brjefaskifta, ekki aðeins vegna
þess, að þeir sjeu fulltrúar frjálsr
ar þjóða»r, heldur og fremur vegna
hins, að ísland sje á svo mörgum
sviðum undrunarefni og aðdáunar
bæði ungum og gömlum, víðsvegar
uin heim. En í brjefum íslens'ku
drengjanna gætu firamtíðarvinir
þeii-r a fengið, oft og tíðum, betri
lýsingu á og víða*ri sjón yfir menn
ingarfar og líf þjóðarinnar en í
löngum bókum.
Á það bendir og Knudsen, að
brjef drengjanna verði ef til vill
upphaf á betra skilningi þjóða í
milli og með þeim verði ef til vill
sannar og rjettar metið ýmislegt
í fari þeirra.
Knudsen leggur mikla áherslu á
það, að t. d. íslensku drengirnir,
sem skrifi, sjeu bæði úr sveitum
og bæjum og eigi við sem fjöl-
breytilegust lífskjör að búa, svo
allar hliðatr þjóðlífsins komi sem
best fram-
Eftir því, sem Morgunbl. veit
best, þá hafa. aðeins 7 drengir ís-
lenskir skrifað, og er það lítil
þátttaka. En með haustinu ættu
ma*rgir að bætast í hópinn. Hafa
þeir sumarið fyrir sjer að hugsa
um þessi brjefaviðskifti.
j í blaði þínu Tímanum, spyrð
þú mig að því, hvort jeg
hafi eigi talið það skyldu mína, i
að sitja fund með þjer á Sauðár-j
króki þann 29. fynra mánaðar. I
Er mjer ljúft að svara því þeg-|
ar í stað, að fjarri fer að jegi
teldi eða telji það verið hata!
skyldu mína, því til þess va*r eigi!
hin minsta ástæða, þó jeg færi
þar um, rjett um sama leyti. Ber!
margt til þess, en nægir að nefna
það eitt, að „þá er af sem áður.
var,“ ef ástæða e»r til þess, að
gera sjer ómak, og vanrækja er-
indi sín, þó aðrir eins pólitískir
vindbelgir og þú ert, Tíryggvi
sæll, látir sjá þig og heyra í
Skagafirði. |
Hefði jeg haft rúman tíma;
ýþurfti í þetta sinn að fara frá
Akurey»ri 3% degi eftir að jeg fór
frá Sauðárkróki), myndi jeg vel
hafa getað unað við, að sjá pig
ve»rða þjer til skammar þar
nyrðra. En þú hlýtur að geta
fundið, að mje»r er ekkert ný"
næmi á slíkri sjón, og jeg get því
auðveldlega neitað mjer um það.
Hvort jeg hefi farið „huldu
höfði“ eður eigi, getum við talað
um síðar. En það munu þeir
dæma, Þingeyingar, er hirtu hesta
þína horaða og meidda og kærðu
þig fyrir illa meðferð á skepnura.
að betra hefði þjer ve»rið, að ber-
ast minna á, en þjer auðnaðist í
ferð þessari.
V. St- i
sjá sem þýsk stjórnarvöld hallist
að þeirri skoðun nú, að tollar
búnaðarvara komi almenningi
landsins í koll, geri aðallega
það að verkum, að ‘hækka hið
innlenda vöruverð, en með hækk-
andi vöruverði minkar hin al-
menna kaupgeta, svo tollurinn
verður þannig óbeinlínis þeim til
miska, sem selja vörur sínar til
landsins.
En þýskum bændum er tollur-
inn til góðs, verðlagið á fram-
leiðslu þei.rra hækkar. Það eru
hinir innlendu kaupendur land-
búnaðarvaranna, borgarbúar
Þýskalands sem borga bírúsann.
Ef maður ber saman þessi toll-
viðskifti Dana og Þjóðverja við
kjöttollsmál okkar og Norðmanna
verður útkoman þessi:
Tollurinn á kjöti voru hælkk-
ar um leið kjötverðið. Kaupgetan
minkar nokkuð og þá um leið eft-
irspurnin að einhverju leyti. Á
YFIRLIT.
KolamannaverkfalliS.
Hinn 11. þ. m. samþykti efri
málstofa breska þingsins og tók
í lög, að framvegis skuli ve»ra 8
stunda vinnudagur í kolanámun-
um, en áður var hann sjö stund-
ir. Námueigendur buðu þá verka"
mönnum að taka til vinnu fyrir
það kaup, er þei»r höfðu farið
fram á að fá, en eigi urðu nema
sárfáir menn til þess. Hinir hjeldu
fast við gerðar ikröfur eða heimt-
uðu hæ*rra kaup með lengdum
vinnutíma.
Nú þegar það sást, að enginn
árangur ætlaði að verða af þessu,
þá skarst kirkjan í málið. Það
var hinn 15. þ. m. Voru það bysk"
uparnir sem stóðu fy»rir þessum
sáttaumleitunum og voru tillög-
ur þeirra þær, að vinnukjör
skyldi óbreytt í 4 mánuði og að
Hver borgar tollinn?
Góð bending.
Áhrif vínbannsins.
í nýútkominni skýrslu hjeraðs-
lækna í UpplandafyPki í Noregi
er niðurstaðan sú, að í þau 10 ár,
sem vínbann hafi staðið þar, hafi
drykkjuskapur vaxið, einkum hjá
unga fólkinu. Heimabruggun þekt
ist þar ekki áður, en es: nú út-
breidd í flestum hjeruðum.
Þegar mest var rætt hjer um
kjöttollssamninginn við Norðmenn
voru menn eigi á eitt sáttir með
það, á hverjum tollhækkunin
lenti, hvort íslenskir bændur
myndu fá þeim mun lægra verð
fyrir kjötið sem tollinum næmi,
ellegar af tollhækkuninni leiddi
ve*rðhæklkun á kjötinu í Noregi,
svo það yrði í raun rjettri hinir
norsku neytendur kjötsins sem
greiddu tollinn í hækkuðu kjöt-'
verði.
Nýlega hafa þeir atbu»rðir gerst I
í viðskiftum Þjóðverja og Dana,!
sem eftirtektaverðir eru fyrir úr-'
lausn á spurningu þessa*ri. Er
vert að veita þeim alveg sjer-
staika athygli, ef ske kynni að
kjöttollsmál okkar við Norðmenn
kæmi aftur á dagskrá.
I fyrra settu Þjóðverja»r mik-
inn innflutningstoll á landbúnað-
| arvörur. Voru Danir sárgrami»r
útaf þessu, því þeir hafa flutt all-
mikið af landbúnaðarvörum til
'Þýskalands. Útflutningur Dana
til Þýsikalands hefir verið mun
minni í ár . en undanfarið, og hafa
menn kent tollinum um. Samkv.
lögum þeim er Þjóðverjar sam-
þyktu í fyrra, átti enn að
ihækka tollinn 1. ágúst næstk.
|En eftir síðustu blaðafregnum eru
þeir liorfnir frá því og hafa jafn-
,vel lækkað innflutningstollinn að
sumu leyti frá því sem uppruna-
lega var ákveðið.
í Þýsikalandi er dýrtíð mikil nú,
' og margskonar erfiðleikar, at-
vinnulevsi, fjárkreppa. Er svo að
ríkisstyúkur til kolaiðnaðarins
þann hátt komum við til með að ’ skyldi haldast óbreyttur þangað
súpa seyðið af tollhækkun. En til samkomulag væri fengið um
það eru norslkir kaupendur kjöts-ivinnukjör í framtíðinni. Stjórnin
ins, sem í raun rjettri borga verð-|tók þessu ekki vel og neitaði
mismun þann, sem stafar af toll- Baldwin forsætisráðher.ra alger*
hækkuninni. lega að framlengja ríkisstyrkinn,
Þeir sem fleyta rjómann, y»rðu en kvaðst á hinn bóginn fús til
norskir bændur, aðallega á kostn- þess, að ræða þetta vandamál við
að búlausra landsmanna sinna. byskupana. Áttu þeir svo fund
Kjöttollsmálið er því að miklu með sjer kringum 20. júlí, en um'
leyti innanlandsmál Norðmanna. »ræðum á þeim fundi er haldið
Þeir sem halda vilja firam hags- stranglega leyndum. Þó er svo
rnunurn landbúnaðar, hljóta að að sjá, sem Baldwin hafi verið
renna hýru auga til kjöttollsins. ósveigjanlegur með það, að fram-
En hinir sem draga eigi frekar lengja ekki styrkinn, því að bysk-
taum bænda þar í landi en ann- (uparnir eru nú að reyna að út-
a»ra stjetta, ættu að vera mót-jvega Ikolaiðnaðinum lán í stað
fallnir hækkuninni, því hún Ikæmi tríkisstyrks.
niður á öðrum atvinnustjettum \
þar í landi. | FjáJmál Frakka.
Það er ofur skiljanlegt, ekki \ ^a® er ekki tekið út með sitj-
síst þeim mönnum, sem draga an(li sæld, að vera forsætisráð'
vilja taum landbúnaðar á landi ^erra * Frakklandi á þesstim
hjer, sem efla vilja skjóta *rækt- enda verða þa»r stjórnar-
un o. s. frv., að norskir bændur shifti svo ört að þess eru fá dæmi.
vilji gjarnan að íslenska ikjötið stafar þetta af fjármálunum,
komist í sem hæstan toll. 1 Nor- sem eru 1 megnustu óreiðu, bæði
egi er nú sterk hreyfing í þá átt,' veSna ófriðarins og hins geisr
að auka *ræktun landsins, og not.a ^e®a verðfalls firankans.
betur bithaga og afrjettalönd en Hinn 15. júlí varð stjórn Bri'
gert hefir verið. Eins og okkur an<ls a® fara frá völdum, vegna
svíður það í augum, að hjer sje Þess a^ fjármálaráðh. Peret,
mjólkurpeningur fóðiraður á sa?ði af sjer. Taldi hann þá svo
norsku lieyi, eins hlýtur það að komið, að nauðsynlegt væri að
vera ( norsíkum bændavinum ógeð-j m^n(^a nýía stjórn, sökum þess,
felt, að eigi fáist nægilegt kjöt stjórn Briands hefði hvorki
innanlands, flytja þurfi inn kjöt, Úrlgi þingflokka nje Ftrakklands-
frá útlöndum í stórum stíl. í hanka til þess að hefta verðhrun
En það er holt fyrir okkur að frankans. Um það leyti voru 100
gæta þess, að þegar kjöttollsmál-
ið er á döfinni í Noregi, þá er
það ekki einungis mál sem snert-
ir viðskifti Norðmanna við okk-
ur, heldur e»r það í hæsta máta
þannig vaxið, að þar koma til
greina innanlands an<lstæður og
reiptog.
Og það er gott fyrir okkur að
veita því eftirtekt, er stórþjóðh*
fá leyst þá spurningu, hvar
hækkun innflutningstolla á mat-
vöru kemur harðast niður.
Um dansinn.
Unga fólkið iðkar dans,
ýmsar girndir vekur.
•Alveg upp að mitti manns
mentun þessi tekur.
Magnús Einarsson,
organisti.
frankar skráðir hjer á kr. 13.53.
B»riand reyndi nú að mynda
stjórn að nýju, en krafðist þess
jafnframt að sú stjórn fengi ó-
takmarkað umboð til þess að
framkvæma þær fjá*rhagsumbæt"
ur, er hún teldi nauðsynlegar. \
þessu strandaði og varð hann að
gefast upp við stjórnarmyndun-
ina. Tók þá Henriot við og var að
basla við það í nokkra daga að
reyna að mynda stjórn. En hon'
um varð ekkert ágengt. Þá fór
Briand enn á stúfana og tókst nú
stjórnarmyndun, þannig að Cail'
laux va*rð fjármálaráðherra og í
raun og veru æðsti maður stjórn'
arinnar. Þetta var 23. júní og
hafði gengi jfrankans haldist
nokkurn veginn óbreytt þangað
til. Gengi hans var þá slsráð hjer
kr. .13.59 (100).
Tæpum mánuði síðar (18. júlí)
fjell stjórnin á fjárhagsmálunum.
Þá tók Herriot við og tókst nú
að mynda stjórn. Voru í henni
ýmsir stótrlaxar, svo sem Monzie,
Loucheur og Painleve. — En sú