Ísafold - 04.08.1926, Page 1

Ritstjórat.
Jóu Kjartansaon.
Valtýr Steíánsson.
Sírni 500.
ISAFOLD
Argangurinn
kostar 5 krónxir.
Gjalddagi 1. júll.
Afgreiðsla og
innheimta
í Austurstræti 8.
Sími 500
DAGBLAÐ: MORGUNBLAÐIÐ
Bl, árg. 40. 4bl.
Miðwikudaginn 4. ágúst 1926.
Isafoldarprentsmiðja h.f.
Útvarpiö.
Sterkari stöð bráðnauðsynleg.
Hvernig verður úr því leyst á
hagkvæmastan hátt.
Útvarpsstöðin sem hjer hefír
starfað síðan í mars í .vor, er alt
of lítil. Er nú Ikomin á það full
reynsla, að liún nær aðeins vfir
hálft landið. Hún hefir M> kilo-
watt í loftnetið. Meðan stöðin er
svo lítil, þurfa menn clýr og vönd-
uð tæki, til þess að heyi-a til henn-
ar. Eftir því, sem stöðin er sterk-
ari, geta móttökutæki manna ver-
ið ódýrari og óvandaðri.
Sem stendiw kemst enginu ut-
an Rvíkur af með ódýrari taiki,
en þau, sem kosta 2—300 krónur.
Er slíkt altof há upphæð, til þess
að maður geti gert sjer von um,
að útvarpið komi að almennum
notum.
Ákveðið w, að stækka loft-
skeytastöðina hjer að miklum
mun, gera hana sterkari, svo hiin
geti sent skevti yfir lengra svæði,
um leið gera utbunað hennar
á ýmsan hátt vandaðri.
Hjer eæ leikur á borði.
í staðinn fyrir % kilowattsstöð,
þarf útvarpið hjerna 5 kilowatt-
stöð, 10 sinnum sterkari en þá
sem nú er. Þá geta menn hjer í
Rvxk og á öllu suð-vestiwlandi
heyrt tU útvarpsins með hinum
ódýru ikrystaltækjum, sem kölluð
eru.
En útvarpsstöð, sem er 10 sinn-
um sterkari en sú, sem nú er,
nægir ekki til þess, að hægt sje
að komast a£ með ódýrustu tæki,
«m land alt.
Eftir þeirri réýnslu, sem þegar
er fengin hjer á landi, þarf 5
kilowattstöð hjer í Rvík. helst
að hafa samband við einair 3
aukastöðvar, er endurvarpa því,
sem hjeðan er sent. Þessar auka-
stöðvar þyrftu ekki að vera öllu
sterkaiii en t. d. stöð sú, sem hjer
er nú. Ein þeirra þvrfti að vera
á Vestfjörðnm, önnur á Akureyri
og 'hin þíriðja á Austfjörðum,
sunnarlega.
Island er strjálhygðasta land
Norðurálfu. Geta niá nærri, að
það er meiri erfiðleikuxn bundið,
að koma útvfwpi hjer í gott lag,
heldur en í þjettbýlum löndum.
Að það þarf nmn meiri stofn-
kostnað, hjer en annarstaðar, til
þess að koma fullnægjandi út-
varpi hjer upp. samanborið við
tekjumöguleika.
Gíðan útvarpið byxrjaði lijer.
hefú það haft hækistöð sína í
loft.skeytastöðinni. Hefir farið vel
á þeirri samvinmi. Nú þegar lofr-
skeytastöðinni vex ásmegin, þarf
samvinna ]>essi a-ð lialdast. og
þarf útvarpið að fá sln nauðsyn-
legu 5 kilowattatæki. Hið endxw'-
nýjaða útvarp, þvrfti að fá að
halda samvinnnnni við loftskeyta-
stöðina, því þegar loftskeytastöð-
in verður endnrbætt, getxxr liún
sent skeyti saxntímis o.g útvarp'ö
starfar.
/
Þjódhátíð Baudaríkjanna
Myndin er af fundinxxm í Philadelphia 4. júlí 1776 þegar freisisskráin var saxnþvkt. Um-
hverfis eru myndir af öllxxm forsetum Bandaríkjanna, frá George Washington til Coolidge.
Hinn 4. júlí er þjóðhátíðawdag-
ur Bandaríkjanna og nú síðast
var hann haldinn sjerstaklega há-
tíðlegur vegna þess, að þá voru
liðixi 150 ár síðan ríkin lýstu yf-
ir sjálfstæði sínu.
Landnámsmennirnir í * Banda-
ríkjunx voru aðallega breslkir
þegnar og töldu sig lengi breska,
]xví að þeir þurftxi á styrk Breta
að halda vegna, yfúgangs Frakka
og ,Sípánvei-ja. En þá er Bretar
höfðu algerlega xiáð yfirhönd í
Norður-Ameríku, fór Iwátt að
kastast í kekki milli þeúra og
Ameríkumanna og um vorið 1775
hófst frelsisstríðið. Ameæíkumenn
unnu hvern sigurinn eftú annau
og var þá k-allaður saman þjóo-
fundur í Philadelphia. Vorxx þax'
fulltrfiar frá 13 nýlendum og
hinn 4. júlí 1776 lýsti þessi funcl-
ur vfú því. að þessar nýlendur
væri sjálfstæð ríki. Sá hjet Thom-
as Jeíferson er samdi þá sjálf-
stæðisyfúlýsingu. Ófriðurinn hjelt
áfram engu að síður og börðustj
Ameríkumenn undú forystu frels-!
ishetjunnjw George Washington. j
Árið 1783 var friður saminn og
viðurkendu þá Bretar sjálfstæði.
Bandaríkja. Brátt fjölgaði þeim
ríkjum, sexn gengu í bandalagið og;
nú eru þan 49, auk Alaska, Fil- j
ipseyja, Hawai-eyja og Yestur-J
heimseyja þeúra, er Danir áttu
áður.
Sem sagt, Bandaríkin eru eigx
nema 150 ára gömul. Þegar þau!
voru komin á 9. tuginn hófst hiu j
a'gilega bcwgarastyrjöld, sem nefnd
er þrælastríðið, og sagði Lineoln;
um það, að það hefði verið háo j
til þess að vita hvcwt sjálfstæðis-
yfúlýsingin og stjórnarskráiu
gæti staðist. Á þessum 60 árum,
sem liðin eru síðan, hafa allskon-
ar framfarú í Bandaríkjunum
oi’ðið svo stórstígxw, að annars
eins er eigi dæmi í sögunni.
Stjórnarskrá Bandawikjanna,
sem var hvgð á alveg nýjum
grundvelli þegar hún var samin,
stendur svo að segja óhögguð enn
þann dag í dag og e.r því í raun-
inni elsta stjórnarskrá heimsins.
Nítján sinnum hafa verið gerð-
ir viðaukar við hana, en annars
er lxún enn eins og „the founding
fathers“ (sem Harding forseti
nefndi svo) gengu frá henni ár-
ið 1789. Heimurinn dáist að þessu.
en þó e»r það einkennilegt, að
ekkert lýðríki hefir stælt hana,
og hafa þó mörg ný lýðríki ris-
ið upp á síðustn árum í öllum
heimsálfum. Stjórnarskrá Banda-
rfkja er því alveg sjerstæð. Aðr-
ar þjóðú dást að stjórnskipun
þeirra, en hætta sjer ekki út á
þá braut.
En við samvinnu milli þéssacra
tveggja stofnana, vnnist það, að
Landssíminn fengi fekjur af út-
varpinu, án mikils tilkostnaðar,
j on þó Landssíminn fengi góða
borgnn fyrir tilkostnað sinn, við
útvarpið, yrði sá tilkostnaður
alclrei eins mikill, og ef xxtvairpið
ætt-i að hafa sjálfstæða stöð.
Með þessu móti yrði það út-
varpinu helst kleift, að kaupa
. fullkomlega nægilega sterka stöð
j og nanðsynlegar ankástöðvar. Eu
]xá fyrst yrði kostnaðurinn við
móttöknáhöldin það lítill fyrú al-
nxenning. að útvarpið fengi þá út-
: breiðslxx, sem það þarf að fá.
íþróttanámskeið aúlar f. S. í.
að iialda hjer næsta vetur. Þar
verða kenciar flestar þaw íþrótt-
ir, sem 1. S. í. hefir með hönd-
ixm. Kensla bæði bókleg og verk-
leg. Sjerstök áhersla verðu»r lögð
á að géra rnenn hæfa til að kenna-
Stórkostlegt alvðrnmál.
Flan íslensks æskulýðs til útlanda, einkum Kaupm.hafnar.
Sveinn Björnsson sendiherra, segir frá. ™
Syeiim Björnsson sendiherra
flutti bxxferlum til Hafnar með
Gxxllfossi. — Jeg liitti hann lijer
á dögunum, og spurði hann að
því. hvort það væri ekíki eút eða
annað, sem hann vildi sagt hafa,
áður en hann fæ.ti.
Ljet hann lítið yfir því í fyrstu,
en eftii’ nokkra xxmhugsun segxr
hann: „Það evr eút mál, sem jeg
álít, að blöðin hjer, ættu að birta
íiokkur aðvörunarorð um, þ. e.
fyrúhyggjulaust flan ungs is-
lensks fólks til útíanda.
Árin sem jeg var í Höfn, varð
jeg var við talsverð vandræði
sem lilutust af Jxessu, og eftir því,
sem jeg liefi frjett síðan, hafa
nxx sxðustu nxissirin ekiki verið
minni brögð að þeim.
Ungt fólk sækú til Hafnar —
einkum á haustin. Margt á. fvrir
fa*rgjaldinu. og máske vel það,
er það fer af stað, en enga vísa
atvúmu eða nokkurn sama stað,
er þangað kemur. Hxxgsunarlaust
leggur það xxt í heiminn, með þá
fávísu von í hrjósti, að það muni
fá einliverja atvinmx er þangað
kemui’. eða einhver ráð muni
raikna upp.
Eins og geta má nærri er það
ekki hægðaHeikur fyrir fólk, sem
er öUum og öllu ókunnug’t, að fá
sjer lífvænlega atvinnu, í skjótu
bili, ’þar sem tugir þúsunda af
landsmönnxun ganga atvinnu-
1 lausir.
Þegar jeg var í Höfn, segir
Sveinn, kom það alloft fyrir, að
menn komu til Hafnar í atvinnu-
leú. án þess að hafa þar nokílara
vísa von um atvinnu. Þeir áttu
ef tú vill nokkur hundruð krón-
ur er þangað kom. En er spari-
skildingar þeú voru uppgengnú,
voru engin ráð.
Þá komust þeú ekki hjálpar-
laust heim aftur, höfðu hvergi
höfði sínu að að lialla, lágu jafn
vel xxti á næturnar, matarlausú
og oft. illa til reiika á allan hát.t.
Þegar þeim þótti fokið í öll skjól
og þeú gáfust upp við atvinnu-
leitina, komu þeir á sendúáðs-
skrifstofuna og vatr eigi annað
fyrir hendi, en að senda þá heim,
á kostnað hins opinbera.
En þetta er ekki alvariegasti
þáttur málsins, segú Sveúrn. Þó
ungú menn tapi atvinnu sinni um
tíma, og eyði nokkrum hundruð-
um ikróna í ráðleysi; þegar merax
heyra um afdrif sumra íslenskra
stúlkna, sem farið hafa fyrir-
hyggjulítið til Hafnar á síðari
árum, koma höírmungarnar fyrst
til sögunnar.
Hafði Sveinn nokkrar sögur
að segja um þau efni — án þess
vúanlega að hann nefndi nokkur
nöfn — sem illmögulegt er að
láta koma út á prenti.
Þær virðast koma í hópum að
liaustinu til. Mjcw slkilst, segir
Sveinn Björnsson, að það sem
vakir fyrir þeim flestum, sje, að
fá atvinnu við innanhússtörf, hálf-
an daginn, svo þær geti hinn hluta
dagsins leitað sjer einhverrar
mentunjw.
, Fæstar komast að slíkum kjör-
um. Þær sem hepnar eru, dug-
legar og einbeútar fá annaðhvort
vinnukonustörf eða lenda á sauma
stofum, og fá þxw lítið kaup.
En það má heita hending, ef
ungar stúlkur, sem koma hjeðan
áð heiman til Hafnar, nndúhún-
ingslaust. og bi'áðókunnugar þar
öllurn og öllu, geti á stuttum
tíma náð sjer í lífvænlega at-
vinnu..
Og hvað tekur við þessnm
stúlkum, sem fjelausar verða og
atvinnulausar og eiga hvergi höfðí
sínu að að halla í stórhorginni?
Hvað annað en götxxlífið á Yest-
urbrú.
— Skyldu ]xað vera möirg dæmi
t.il þess, að svo hafi farið, spxwðí
jeg Svein Björnsson.
— Því miður veú jeg um fleiri
en eitt dænxi þess, og þó rauna
margir því kunnugri en jeg. —
Ungfrxx Ingibjörg Ólafsson mun
þekkja fleiri, og þíw ágætiskonur,
senx lixín hefir x liði með sjer í
K.F.U.K. í Höfn. Jeg hefi Hka
iheyrt getið nm fátækar íslenskar
konur. senx verið hafa lengi í
Höfn. og unnið þar fvrú sjcr
með saumaslkap og því um líku,
en gefið út livern eyri, sem þær
hafa getað við sig losað til þess
að bjarga íslenskúm stxxlkum af
götunni.
Saga þessara stxilkna er svo
nístingsnöpur, að engu tali tek-
ixr. Þaw ganga fyrirhyggjulaust
xxt í heim, með bjartar vonir, frá
góðum heimilum og bærilegri
m