Ísafold - 31.08.1926, Blaðsíða 1

Ritstjóraí.
Jén Kjartansson.
Valtýr Stefánsson.
Sími 500.
ISAFOLD
Árgangurinn
kostar 5 krónur.
Grjalddagi 1. júlí.
Afgreiðsla og
innheimta
í Austurstrœti 8.
Sími 500.
DAGBLAÐ:MORGUNBLAÐIÐ
51. érg. 45. IbL
Þriðjudaginn 31. égúst 1926.
Isafoldarprentsmiðja h.f.
Viðreisn
landbúnaðarins.
hjer á landi, en va.r fólksfrekur,
veitti glæsilega atvinnu þegar vel
gekk, og var sjerlega vel til þess
fallinn að lokka fólk til sín.
BLEKKINGAR ,,TÍMANS“. Engum stjórnmálaflokki verður
Um nokkurt skeið hefir blað þakkað það, eða kent, að þessar
Eramsóknarflokksins, Tíminn, vei- tvær atvinnugreinar hafa .risið
ið að reyna að koma þeirri skoð-1 Upp hjer á landi. Framtak eiu-
un inn hjá bændum, að háð væri staklinganna á allan veg og vanda
nú hörð barátta milli aðal stjórn-
málaflokkanna í landinu, Frain-
5törfenglegt minnismerki
Norðmenn reisa sjómönnum þeim er fjelZu i siglingum á
stríðsárunum veglegt og stórfelt minnismerki.
af því, að þetta varð.
En verður það þá talið ógæfa
sóknar- og íhaldsflokksins, um' fyr;r þessa þjóð, að togaraútge.rð-
eitt mesta vandamálið, sem á ;n horn og að menn fóru að stunda
dagskrá e.r: viðreisn landbúnað-
arins.
Tíminn hefir þrásinnis slegið
því föstu, að F.ramsóknarflokkut--
inn, einn allra flokka í landim;,
beitti sjer fyrir aihliða við.reisn
landbúnaðarins. Hann einn vildi
stöðva liinn óholla straum fólks-
ins úr sveitunum í kaupstaðina,
og beina straumnum aftur til
sveitanna. Hann einn beitti sjer
fyrir því, að útvega bændum
veltufje með .rjettlátmn kjöruin
o. s. frv.
Eigi hefir Tíminn í þessu máli,
fremur en endranær, reynt að
rökstyðja staðhæfingar sínar. —
Líklega hefði þó gengið betur að
síldveiðar? Mesta fjarstæða væri
að halda slíku fram.
ÍSLENDINGAR AÐ VERÐA
UNDIR í SAMKEPNINNI VIÐ
ÚTLENDINGA.
Hinir miklu fjársjóðir, sem til
vo.ru við strendur landsins, hlutu
að rjettlæta það, að Islendingar
ljetu sig það ekki einu gilda,
hverjir það yrðu sem settust að
krásunum. íslendingar gátu ekki
horft á það þegjandi, að erlendar
þjóðir settust þa.r að og notfærðn
sjer fjársjóðina eftir eigin vild.
— íslendingar stóðu varnarlausir
móti ásælni og yfirgangi útlend-
fá bændu»r til þess að trúa, ef i in^anna. - Þeir urðu að hefjast
xökin hefðu verið látin fylgja
með fullyrðingunuin.
En rökin vanta. Og hversvegna?
Skyldi það ekki vera vegna þess,
að þau voru ekki til? Jú ,vis.su-
lega. Allur þvættingur Tímans í
þessu máli, eins og reyndar flest-
um öðtrum, er rakalaus ósannindi
og blekkingar.
Líklega hefir ekkert stjórnmála-
blað lagst eins flatt. niður í skarn-
ið, eins og Tíminn gerir í þessu
máli. Hann reynir að koma sjer
í mjúkinn hjá bændum með því
að látast ve.ra að berjast fyrir vei-
ferðarmálum þeirra, en jafnframt
flytur hann takmarkalaus ósann-
indi og blekkingar um andstæð-
ingana. Þó vita það allir. að ís-
lenskum landbúnaði hefir aldrei
veiáð eins mikil hætta búin, eius
og þegar Tímastjórn fór með vöbl-
in í landinu.'Að þessu verður nán*
ar vikið síðar.
HVERS VEGNA HÓFST FÓLKS-
STRAUMURINN ÚR SVEIT-
UNUM?
Sennilega eru allir sammála um
það, að straumur fólksins ú.i- sveit-
unum í kaupstaðina sje óhollur og
þess vegna beri, eftir mætti, að
hindra hann og beina fólkinu aft-
ur í sveitirnar.
Spurningin er þá sú, lu'o.vt
nokkur stjórnmálaflokkur á sök
á því að svona hefir farið. Til
þess að fá vitneskju um þetta,
þarf að kynna sjer orsakir fólks-
sbraumsins.
Þessi straumur fólksins úr sveu-
handa og .reyna sjálfir að nota
auðsuppspretturnar.
En til þess að þet,ta yrði gert,
þurftu íslendingar að gerbreyta
sínurn fyrri veiðiaðferðum. Keppi-
nautarnir útlendu liöfðu fullkomn-
ustu tæki, en íslendingar gömul
og iirelt. íslendingar höfðu aðeins
um tvent að velja, ajinaðhvort að
gefast upp í viðureigninni við út-
lendingana, ellegar að taka upp
veiðiaðferð útlendinganna, keppa
við ]iá og reyna að fá löggjaf-
ana til þess að vernda fjársjóðina
fvrir áreitni og ásælni hinna er-
lendu keppinauta. Síðari kostinn
tóku íslendingarnk'.
Ekki leið á löngu þar til íslend'
ingar stóðu jafnfætis útlendingun-
um. Ný skip, ný tæki voru keypt
og lögvernd fengin móti yfirgang1
útlendinganna.
Alt voru þetta verk einstakling-
anna; þeirra dugnaður og þeiiva
framtalc, sem hafði brundið þess-
um miklti framförum af stað.
AFSKIFTI STJÓRNMÁLA-
FLOKKANNA.
En svo kom til kasta stjórn-
málaflokkanna að viðurkenna
þenna dugnað einstaklinganna og
tryggja IslendingUtn einum sem
mest not.in af auðnum við
strendur landsins. Þá kom frarn
gjreinilega stefnumunuriun lijá
stjórnmálaflokkunum. Annars veg-
ar voru Jafnaðaí’inenn og Tíma-
nienn, en hins vegar íhaldsmenn
og Sjálfstæðismenn.
Framtaksmennirnir íslensku
Undanfarið liafa Norðmenn verið
að reisa sjómönnum sínum,, þeim er
fjellu í siglingum milli landa á
stríðsárunuin, stórfenglegt og veg-
legt minnismerki í Fredriksvern.
Var fy.rir nokkru lítillega á það
minst lijer í blaðinu. —
Var því lokið fyrir stuttu, og það
vígt 1. ágúst, on þann dag töldu
þeir vera liðin 12 ár síðan lieims-
styrjöldin liófst. Var konungur við-
staddur vígsluna og flutti ræðu, og
margt stórmenni Noregs var þar
saman komið.
Þó Norðmenn tækju ekki þátt í
styrjöldinni, áttu þeir mjög um
sárt að binda af völdum liennar.
Þeir eru siglingaþjóð mikil, og skip
þeirra fóru um þver og endilöng
tundurduflasvæðin og hlektist oft
á af völdum tundurdufla og kaf-
báta. Er talið, að tæp 800 Norð-
meiin liafi druknað á stríðsárunum
af þessum orsökum. En 832 skip-
um þeirra var sökt.
Það er í minningu um liugrekki
Unum, mun aðallega liafa komið höfðu fengið lögvernd með fiski-
með togaraútgerðinni og síldarúr-j veiðalögunum frá 1922. Þessi lög
veginum. Þegar þess er gætt, að (bönnuðu e*rlendum fiskimönnuin
einn togari nú mun jafnast á við að nota land eða landhelgi, bein-
3—4 skútur áður, eru engin undur línis eða óbeinlínis, til þoss að
l>ótt togaraútvegurinn Iiafi dregið reka fiskveiðar þaðan og þar.
til sín fólkið. — Síldarútvegur- (Með þessu var rjettur íslendinga
inu var áður óþekt atvinnugreia trygður.
og hetjudáð þessara manna, sem
Norðmenn hafa reist minnismerki
þetta. Er það í lögun sem pyra-
midamyndaður turn, sem rís upp
af mikilli undirbyggingu; er turn-
inn sjálfur 24 metra liár.
I neðri byggingunni, sem er
raunar hin mesta höll, eru nöfn
hinna föllnu sjómanna greypt á
koparplötur, og hanga þær'þar um
veggi. Koparplöturnar gaf „Norges
Handels- og Sjöfartstidende“. I
höllinni er altari, og á það er graf-
ið snjalt og fagurt kvæði, sem
norska skáldið Herman Wildenvey
orti við þetta tækifæri. Eitt erindi
þess er svona:
Uten værge, uten vaaben,
uten avinds agg,
holdt de vei paa bölgen aapen
for det norske flagg.
Uten nogen bön om naade,
men i trofast tross
bar de gjennem kampens fraade
daglig bröd til oss.
Mynd sú, sem hjer er að ofanr
sýnir efst til vinstri norska
skólaskipin, sem viðstödd voru,
þegar minnismerkið var opnað.
Til vinst.ri að neðan sjest Hákon
Noregskonungur, er hann að taka
við minnismerkinu fyrir hönd
þjóðarinnar og þakka þeim. sem
unnu að byggingu þess. Til
hægri handar sjest sjálft minn-
ismerkið.
Þegar við lesum um þetta minn-
ismerlci Norðmanna, ættum við vel
að minnast okkar eigin sjómanna,
sem sigldu um heimshöfin á styrj-
aldarárunum og lögðu líf sitt þrá-
faldlega í hættu til þess að „færa
oss daglegt brauð“ og fóru marg-
oft nm hin hættulega tundurdufla-
svæði.
Svo kom baráttan. Hinir er-
lendu keppinautaA' þóttust grátt
leiknir með fiskveiðalöguimm. Þó
vissu þeir vel, að hjer var ekki
farið lengra en þeir höfðu sjálfir
farið með samskonav löggjöf
heima hjá sjer.
AFGLÖP TÍMAMANNA OG
JAFNAÐARMANNA.
Eigi leið á löngu þar til út-
lendingarnir fengu innlenda memi
í lið með sjer í baráttunni móti
fiskveiðalögimum. — Voru ]iað
Tímamenn og Jafnaðarmenn, sem
ljeðu útlendingunum liðsyrði 1
þessu máli. Oft og tíðum rjeð-
ust þessir menn nijög heiftuglega
á þessi lög, sem trygðu íslending-
nm rjettinn. Þew- heimtuðu að
lögin yrðu afnumin, og landið og
landhelgin opnuð fyrir útlending-
unum.
Þann stutta tíma, seni Tíma-
stjórn sat við völd hjer á landi,
notaði hún tækifærið og hjó djúpt
skarð í fiskveiðalögin. Hún bauð
erlendum leiguskipum að setjast
hjer að. Komu þá ensku togar-
amnir, að vísu ekki margir, vegna
þess að tækifærið var strax notað
til þess að lilaða í skarðið aftur:
En hverjaa- halda menn að af-
leiðingarnar liefðu orðið, ef Jafn-
aðarmönnmn og Tíniamönmim
hefði tekist að koma fiskveiða-
lögunum fyrir kattárnef?
Hjer skal ekkert farið út í þá
afleiðinguna, sem fyjrst hefði
komið í ljós, sem sje að innlendur
sjávanitvegur liefði farið í mola,
heldur einungis atliugaðar þær af-
leiðingar, sem þetta tiltæki hefði
haft fvrir íslenskan landbúnað.
Hingað hefðu þyrpst eírlendir
togarar, svo tugum, jafnvel
hundruðum skiftir. Kaupstaðirnir
hefðu orðið ein samfeld verstiið
erlendra fiskimanna. Nii mnn
láta næjrri að einn togari fram-
fleyti 50—60 fjölskylduni. Hveirn-
ig halda nienn að ástandið væri
nú orðið í sveitum landsins, ef
bjargráð(I) þeirra Tímamanna og
Jafnaðarmanna hefði verið tekið,
að leyfa erlenda fiskiflotanum að