Ísafold - 01.09.1926, Blaðsíða 3

ÍSAFOLD
3
ÓLGAN í RÚSSLANDI.
DZERZIXSKY FALLINN FRÁ
Fyri." nokkru l.jest einn af aðal-
t iforsprökkum Bolsa í Rússlandi,
Felix Ediuun.dovitch Dzerzinsky,
[ liinn svokallaði „blóðhundur“. —
Hann var aðalforst júri fjármál-
anna, en liann var jafnframt for-
•stjói’i tjekkunnar, eða leynilög-
-e-eglunnar, sem nú heitir G. P. II.
og- var liann því talinn voldugasti
maður stjórnarinnár inn á við,
! J'ins og Sinoviev var talinn vold-
i ugastur út. á við. — Ilonum tókst
f að skapa þá leynilögreglu, sem
Iivergi á sinn líka í lieimi og er
-stórum verri en Oehranan, leyni-
lög.reglulið keisarastjórnarinnar.
Þær sögur, sem ganga af fang-
i 'elsum, pynrtingum og blóðsúthell-
I ángum tjekkunnar, gengur langt
j frarn yfir það, sem sagt er 5
verstu glæpamannareifurum. —
S.jerstaklega lagði Dzerzinsky á-
herslu á það, að útrýma aeðtri
i stjettum í landinu og honum hafði
[ furðanlega tekist það.
SINOYIEV FALLINN í ÓNÁÐ.
í fyrra var mikil ólga innan
ráðstjórnarinnar. — Trotzky var
flæmdu.v burtu og vita merin eigi
gjörla hvað á milli hefir borið.
En eftir að hann var farinn, hófst
reiptog um völdin milli hinna, sem
eftir voru. Mönnum er að vísu
ekki vel ljóst, hvernig verkaskift-
ingu ráðstjórnarninar er liáttað.
Lenin lijelt því altaf fram, að í
ráðst.jó.'.'narríkinu hefði enginn
niaður neitt sjerstakt vald. Hitt
vissu inenn þó, að Sinoviev var
forstjóri frjettastofu stjórnarinn-
ar og 3. Internationale og hafði
þannig í sínum' verkahring allau
undiiv.'óðnr Bolsa rit á við og inn
á við.
í desembermánuði var haldin
meiriháttar Bolsaráðstefna. Þar
kom sundurþykkjan best í Ijós og
lenti Sinoviev þar í minni hluta.
Þó hefir stjórnin hangið saman
að nafninu þangað til nú, að svo
virðist sem fráfall Dzerzinsky
hafi riðið baggamuninn. Sinoviev
var rekinn frá embætti sínu og
sögur ganga um það, að liann
hafi verið handtekinu og fluttur
út á land, svo að hann geti eigi
náð fundi fvlgismanna sinna.
Skömmu síðar kemur sú fregn,
að Dzerzinsky hafi verið drepinn
og að Sokolnikov s.je kent um
dauða hans. E." mfélt að harm
liafi verið tekinn fastur og lion-
um sje stefnt fyrir herrjett. Sje
þetta alt rjett, þá er það sýnt,
að opinber fjandskapur er orð-
inn milli þeirra valdhafanna í
Rússlandi, sem vilja t.vyggja vi-n-
áttubönd við aðrar Evrópuþjóðir
og liiuna, sem enn trúa á lieims-
byltingu, en fremstir meðal þeirra
voru Sinoviev, Radek, Kamenev,
Sokolnikov og Trotzki, sem sagt
er að standi fvrir upyveisninni í
Rússlandi nú.
3. 1NTERNATIONALE.
Það (v sambánd allslierjar-bylt-
ingamanna og hefir það, með
Sinoviev í. broddi fylkingar, bar-
ist fyrir því látlaust að koma á
byltingu í öllum löndum — al-

Frá jarðarför Dztwzinsky í Moskva. Fremstir í líkfylgdinni ganga þeir R-ykow stjórnarfor*
seti (1), Bucharin (2) og Stalin (3).
heimsbyltingu. Hafa Bolsar verið
ósparir á fje til þess að espa. aðr-
ar þjóðir upp, bæði í Evrópu,
Asíú og jafnvel Afríku. Bretum
hefir líkað þet-ta sjerstáklega illa
og liafa þeir hvað eftir annað
lýst yfir því, að þeir vilji ekk-
ert hafa saman við ráðstjórniua
að sadda meðan einn at' meðlimum
hennar væri formaður og livata-
maður a ðölhun þessuin ,pdir-
róðri. Þetta er sagt að hafi aðal-
lega c.vðið Sinoviev að falli fyrir
forgöngú Stalins, sem nú er vold-
úgflsti maður Rússlands.
—-———
REYKHOLT.
BÚSTAÐUR SNORRA
STURLUSONAR.
Þess var getið hjer á. dögunum
í Morgunblaðinu að á Normenna-
hátíð í Normandi hafi lektor einn
við Parísarháskóla haldið því
fram í fyrirlestri, er liann hjelt
nflr- norðurlandabókmentir, að
Norðmenn eða Noregur artti
Snorra Sturluson og hin óviðjafn-
anlegu .ritverk hans.
Hvort sem þetta hefir verið
sagt af fávisku eða af öðrum
ástæðum, þá er það og í mesta
máta ‘óviðeigandi og er líka al-
varlega átalið í blaðinu.
En hvernig heiðrum við minn-
ingu Snorra Stmdnsonar hjer
heima fyrir, þessa manns, er með
ritum sínum hefir varpað mestum
l.jóma vfir land vort og bókment-
ir, og á jeg þa.r við hvernig bú-
staður Snorra, Reykholtsstaður,
lítur út nú sem stendur.
í Reykholti er lítill 40 ára gam-
all torfbær. Fyrk- nokkrum árum
var svo komið, að ekki þótti óhætt
að búa í honum svo hrörlegur var
hann orðinn; veitti Alþiugi þá
nokkra upphæð til undirbúnings
byggingar á staðnum, og var þess1
upphæð sumpart notuð til að
hressa við baðstofuna og stofuhús
undir baðstofuloftinu og sumpart
til þess að gera tilraun með að
hita bæjarhúsin frá Skriflu, og
til að leggja veg yfir mý.ri niðnr
frá bænum. -vo greiðai’a væri að
ná í sand og möl til hinnar fyrir-
huguðu byggingar. Það hefir nú
sýnt sig. að nota má gufuna frá
hve.rnum til hitunar og suðu og
er ]iað gott 4og blessað.
En nú um nokkur ár hefir venð
hljótt um byggingu í RoykhoUi,
þar til síðastliðinn vetur, að Þing-
vallanefndin leggur sinn dóm á
staðarhúsin í Reykholti, og er
liann á þessa leið, svo jeg tilfæri
ummæli nefnda.rin|ar orðrjett:
„Hann (bæri-nn) er að öllu leyti
myndarlegur útlits og má telja
hann meðal hinna álitlegustu bæja
af þeirri gerð‘ ‘ o. s. frv.; telnr
nefndin ,,að bær þessi geti vcl
staðið nokku.r ár enn.“
Þessar fullyrðingár hljóta að
vera fram komnar vegna ókunn-
ugleika nefndarinnar, því bærinn
er mjög hrörlegur útlits og því
sem næst óbyggilegur, nllir mold-
arveggir eru að Iirynja r.aman og
timbrið í bænum fúið, öll hús
snöruð og sliguð. að undantekinni
baðstofunni, sem hrest var við til
bráðabirgða. eins og áður vár
nefnt. hurðir verða ekki opnaðar
nema í hálfa gátt í frambænum
og dyr svo lágar. að tnenn verCa
að svínbeygja sig til að ganga um
þær. Flest- bæjarþilin, er nefndin
segir „að blasi \;ið vegfíi*rendum“
eru snöruð fram á ldaðið og halt-
ast sitt á hvað. Dyrnar á bæjar-
dyraþilinu eru 2 álnir og 1 kvartil
á hæð og þega.r inn er komið eru
bæjardyrnar ekki manngengar
undir bita.
Reykholt liggur í þjóðbraut og
þangað kemur fólk í stórhópmn
síðan bílvegur var lagður um dal-
irin, og ekki hvað síst útlrndingar
Frá Italfn.
Ferðaminninsar
seftir Steingrím Matthíasson
lækni.
VEÐIMÐ OG NÁ.TTFRAN.
-Jeg i’óf frá góðviðri á íslandi og
S '1 Danmörku, en bjóst þó við enn
f Iietra veðri á ltalíu. Þetta var seint
j< t marsmánuði. En því sunnar sem
! dró, varð yeðrið kaldara, liimininn
C þungbúnari, og fyrstu 5 dagana
var hellirigning sunnan við Alpa-
■fjöll. Loksins st.ytti upp í Feneyj-
uiu, og var brúklegt úr því þann
'1 þriggja vilma tíma, sem jeg dvaldi
| ;á Italíu.
,,Það væri eitthvað kvartað yfir
I -svona veðri í Reykjavík,“ hugsaði
I; ,jeg stundnm, þegar rigningin buldi
i á þökum og regnlilífum í sjálfri
I Milano.
En þrátt fyrir regn og kalsav.eð-
i vu’, stóð alt í blóma, bæði trje og
i jurtir. Einkum voru falleg epla-
trjen og perutrjen og möndlutrjen
i með fannhvíta blómskrúðinu sínu
m 'og svo ferskjutrjen með rauðum og
S ‘sýrennrnar með rauðbláum blóm-
' úm. En pálmarnir í görðum og
: framan við sum húsin, vottuðu tví-
'mælalaust, að maður væri undir
1 *suðrænni sól.
Það var fyrst suður við Sorrent
■og á Capri og í Neapel, sem veðr-
ið var verulega gott og jeg sá
ítalskan biminn í allri sinni dýrð
og ljósbláa liafið, svo einkennilega
skært og ljósblátt, að ]>ví trúir
enginn fyr en hann sjer það.
Og þar sá jeg fyrst landið, sem
Göetbe kvoður nm:
,,]>ar‘s gul sitrónan grær
og guihplið í dökku laufi hlær.“
í aldingörðum meðfram veginum
hjengu bæði sítrónur og appelsínur
frá því um sumarið á undan og
voru í þann veginn að þroskast.
Appelsínurnar voru þó sumar enn-
þá grænar.
Ekki fanst mjer náttúrufegurðin
meiri í Neapel en jeg hefi sjeð
austur í Ilonkong eða vestur við
Kyrraliaf nálægt Seattle, og hvergi
á Ítal-íu, og heldur ekki í Sviss, sá
jeg loftið bjartara og fjöllin fríð-
ari og tignarlegri en heima á Is-
landi.
Ýfirleitt fanst mjer alt gnmið af
Ítalíu afarmikið ýkjum blandaS.
Það er einu sinni komið upp í vana,
að hver jetur eftir aðrum eiplægt
dálæti á fegurð og náttúrufurðu-
verkum þessa lands framar allra
annara landa.
í GÓÐUM IIÓP.
Jeg ferðaðist í hóp starfsbræðra
frá ýmsum löndum, sem líkt og
jeg voru á leið til læknafundarins
í Róm. Sumir höfðu konur sínar
með og dætur. Var þar kostur á að
kynnast mörgum góðum náungum
og var oft glatt á Iijallá. Við ferð-
uðumst undir handleiðslu liinnar
ensltu ferðamánnaleiðbeiningarstofu
Thomas Cook & Co. í hverjum stór-
bæ á hún sín útibri og má lijá þeim
fá farmiða hvert á land sem vill.
Leiðsögumenn frá Coolt fylgdust
stöðugt með okkur, sáu okkur fyr-
ir bíluin og gististöðum á hverjum
stað, og á degi hverjum var fylgt
ákveðinni tilhögunarskrá, farið með
okkur úr einum stað í annan og
okkur sýnt alt liið markverðasta
þar sem leið okkar lá. Túlkar,
sem töluðu frönsku, þýsku og ensku,
hvaða máli við vildiun blýða. Jeg
var með ýmsuni, því þó jeg sje að
sumu leyti treggáfaður, hefir mjer
lát.ið vel að læra tungumál. En
ræða túlkanna var alveg laus við
andríki, munnurinn gekk eins og
kaffikvörn, utanaðlærð mælska um
ótalsinnum upptuggín ártöl, turna-
bæðir, mannanöfn og leiðinlegar
lygasögnr á milli. Þar með þjón-
uðu þeir sinni embættisskyldu og
voru talsvert moritnir af. Okkur
varð vel við suma, greyin, og gáf-
um þeim aukaskilding.
Cook fórst yfirleitt vel við okk-
ur,. sá okkur fyrir góðum hótelum
og góðum mat alstaðar. Þjórfje
þurftum við ekki að borga, en gát-
um þó sjaldan stilt okkur um að
víkjá flestum einliverju, þyí ítölsku
þjónarnir og þjónustumeyjarnar
eru lipurt og laglegt fólk. Og
livergi varð jeg var við neina prakk
ara þess á meðal eins og jeg þó oft
liafði heyrt talað um. Alt mesta
heiðursfólk, sem jeg kyntist á ítal-
íu. „Það er að þakka Mussolini,“
sögðu þeir, sem kunnugir voru.
„Áður voru allir ferðamenn í ræn-
ingjahöndum víðast hvar á Ítalíu
en hann hefir komið skipulagi á í
þessu sem öðru. Meðal annars hef-
ir henn reynt að útrýma öllu þjór-
fje, en það gengur erfiðlega, eink-
um meðan lírinn er svo lágur!“
Það munar svo lítið um nokkra
fimmeyringa fyrir útlendinga en
mikið fyrir innlenda. Þó var það
einn veitingaþjónn, sem eitt sinn
skilaði mjer aftur skildingum, er
jeg rjetti að honum. Sagðist ekki
mega þiggja slíkt. En jeg brosti að
ráðvendninni. Það er ekki von að
vel gangi.
Frá því við stiguin fæti á ítalska
jörð og þar til við fprum þaðan
aftur, kvað einlægt við sífelt hrós
um Mussolini. Alt nýtt ög gott
var lionum að þakka. Og alstaðar
voru myndir af honum. Mjer fanst
hann koma ætíð við sögur, hvað
sem á var minst — rjett eins og
herra Kannitverstan í sögunni bol-
lensku. Og fyrir mjer eins og fleir-
um var liann að minstá kosti fram-
an af nokkurskonar „Kannitverst-
an“.
FALLEGT FÓLK.
Ilvar sem farið er um Ítalíu, sjer
maður svo tiltölulega mörg fríð-
leiksandlit, — en auðvitað mörg
skrambi ljót líka. Það eru vmist
suðrænir svipir, tinnudökk augu
og hrafnsvart hár eða ljósari yfir-
litir, af kyni Germana, Gota og
Langbarða o. s. frv., marg-sariian-
æxlað afsprengi ýmsra þjóða, „sym-
metriskt blandað ísex liundruð ár“
eða meir.
Fríðir þóttu mjer og íturvaxnir
margir hermennirnir, kardinálarnir
og ýmsu lærðu mennirnir ítölsku.
Þeir sýndust sumir vera hreinir af-
komendur Cæsars, Sulla og Scipio’s.
En mest var nijer þó starsýnt á
kvenandlitin, einlaun í Milano, Róm
og Neapel. Því meðal þeirra mátti
þekkja margar madonnu-myndir
engu ófríðari en þær, sem meistar-
arnir máluðu forðuin. Aðeins þótti
mjer það ljóður á þessum nútírna-
Maríum, að þær lituðu sig alt of
áberandi í framan. Varirnar voru
rauðar eins og lakk, og mjer var
sagt, að þessi litur smitaði frá
sjer og karlmenn yrðu eins litir um
munninn, ef þeir kystu dömurnar.
Jeg sá það líka, þegar þær borðuðu
með okkur i vögnum og gistilvús-
um, að varivnar upplituðnst. Tóku
þær því að ^næðingi loknurn npp
úr pússi sínum spegil og tilfærur
og lituðu sig á ný. Það er ekkert
tiltökumál á ítaliu og verður held-
ur ekki í Reykjavík innan skamms.
Fjelagi minn, Dr. Reinsholm,