Ísafold - 07.09.1926, Blaðsíða 1

Bitstjóraí.
Jón Kjartansson.
Valtýr Stefánsson.
Símí 500
ISAFOLD
Argangnrinn
kostar 5 krónur.
Gjalddagi 1. júlí.
Afgreiðsla og
innheimta
í Austurstræti 8.
Sími 500
DAGBLAÐ:MORGUNBLAÐIÐ
51. árg. 47. tbl.
Þriðjudaginn 7. sept. 1926.
Isafoldarprentsmiðja h.f.
Strandferðirnar.
Það er engin smáræðis fúlga,
sem við verjum á«rlega til strand"
ferðanna. Á fjárlögnnum fyrir
árið 1927 lítur áætlunin þannig út:
1. Til Esju.........kr. 150.000.00
2. Til Eimskipafjel.
íslands.............— 60.000.00
3. Til flóabáta.. .. — 101.700.00
íslensknr hngjvitsmaður.
Uppgötvun, sem getur haft stórkostlega þýðingu
fyrir sjávarútveginn.
Samtals kr. 311.700.00
Við þessa upphæð er sennilega
óhætt að bæta nál. 40—50 þús.
kr., sem varið vea-ður til þess að
gera út leiguskip, er annast
strandferðir með Esju nokkurn
tíma úr árinu, líkt og á sjer stað
nú í sumar og haust.
Alls veí'ður það nál. 350 þús.
kr. á ári, sem við verjum til
strandferðanna.
Ekkert væri við þvi að segja
þótt þessi npphæð væri greidd á
ári til strandi'erðanna, ef á móti
fengjust fullkomnar samgöngur
með fram ströndum landsins. Við
getum aldrei búist við að fá góð'
ar samgöngur á sjó meðfram
ströndunum, án þess að kosta
talsvert miklu fje til. Strandferð*
irnar vea-ða ætíð dýrari hlutfalls'
lega hjá okkur, heldur en hjá
öðrum þjóðum. Er margt sem því
veldur. Strandlengjan er löng og
strjálbygðin mikil; viðkomu-
staðir sbrandferðaskipanna marg-
ir, en flutningur oft lítill á hvern
staðinn.
En eru strandferðirnai- hjá okk-
ur góðar eins og þær e«rn nú? Ef
þjóðin væri spurð þessarar spurn-
ingar mundi meirihlutinn hiklaust
svara henni neitandi; og það með
æjettu. Að vísu eru strandferðirn-
ar betri nú, en þær hafa oft verið
áður, en mikið vantar á. að þær
sjeu fullnægjandi. Þó verjum við
til þeirra 350 þús. kr. á á»ri. Eru
ekki einhver niistök sein því
valda, að við höfum ekki ágætar
strandferðir, þar sem svona mik'
ið fje er til þeirra lagt?
Vafalaust eru þetta mistök. Og'
aðal mistökin er ill tilhögun og
skipulagsleysi, sem er ríkjandi
við strandferðirnar. I Ij (v.- er eitt
strandferðaskip (verða tvö um
tíma í haust), sem ríkið á og
gerir út, en Eimskipafjelag Is-
lands sjer um útgerðina. Enu-
firemur eru margir flóabátar, eigu
einstaklinga eða fjelaga. Bátar
þessir fá styrk iir ríkissjóði til
þess að halda uppi strandferðum j
á ákveðnum, takmörkuðum svæð-.
itm. Mun láta nærri, að flóabát-
arnir sjeu 10 að tölu, og eru þeir
ýmist gerðir lit af eigendunum
sjálfum, eða mönnum sem taka
j bátana á leigu í þessu skyni. —
Sennilega eru útgerðarmennirnir
við strandferðabátana jafnmargk
í og bátarnir sjálfir. Þetta getur
I elrki verið hagkvæmt fyrirkomu-
lag, hvorki fyrir ríkið nje sveitir
í>ær, sem hjer eiga hlut tfð máli.
Fyrsta nauðsynlega breytingin
á tilhögun strandferðanna er sti,
að öll eða flest skipin, sem
strandferðirnai' annast, verði gerð;
út af einu og sama útgerðatfje-1 Maðui- lieitir Agúst Benedikts* gefist vel. Norskir fiskimenn hafa
laginu. Þes,si breyting er alveg son °" á heinia á Frakkastíg 12 um mörg i«* notað slík Ijós til
sjálfsSgð og þarf að komast í h3er 1 bæ- Hann er vjelstjóri, en fiskveiða. Þú hefir það ekki orðio
framkvæmd nú þegar. Væntanlega hu"ur bans hneigist sjerstaklega alment, vegna þess, að mönnum
þarf ekki að deila um ]iað, hvaða að uppgötvunum og mundi hanii hefir ekki tekist að finna upp
fjelag þetta á að vera. Eimskipa- areiðauiega verða frœgur maður, lientug ljós og ljósaútbúnað. —
fjela<" íslands cw sjálfkjörið. ei’ hann væri fæddiw hjá stærri Hafa Norðmenn aðallega eða ein-
Þegar verið var að stofna Eim- Lióð en vorri. Hann hefir nú um göngu, notað . „£osfór“, en þau
skipafjelag íslands, var mikiil siíeiÓ unnið að sjerstakri upp ljós eru bæði dauf og hafa ekki
áhugi nieðal margra helstu manna. un, sem sennil. verður áka! heppilegan lit, að domi þeirra,
sem mest hafa um þetta mál
hugsað.
Það er líklega engri þjóð eins
mikið hagsmunamál og íslending-
um að taka upp ljósav&ðar. —
Hugsum okkur róðrarbát, sem
sækir veiðar hjer vestur í fló-
ann. Afkoina þeirra, sem á hon-
um eru, cv undir því komin að
þeir „hitti á fisk.“
En sje ha<gt að hæna fisk-
inn 'að vissum stöðum, þá eru
margfaldar líkur til þess að hægt
sje að afla vel. Reynslan bendir
á það, að þetta sje bægt. Og upp-
g'ötvun Ágiists Benediktssonar er
bygð á þessari reynslu.
Hann liéfir fundið npp raf-
magnsljós fyrir botnvörpur, línur
og þorskanet og e*r hann nú að
fá einkalej'fi á þessum hugmynd-
um sínum. Botnvörpuljós hugsai'
hann sjer að hafa hæði í völt-
nnum (bobbins) og blerunum og
hefir skipstjórum þeim, er sjeð
hafa, litist vel á hugmyndina og
hvernig Ijósunum er fyrir komið.
þjóðarinnar fyrir þtí, að þetta
fjelag tæki að sjer strandferð-
imar. Þessir menn höfðu trú á
því. að við fengjum ekki góðar
strandferðir fyr en sama innlenda
fjelagið hefði millilandaferðirnar
og strandferðirnar; þá fyrst yrðu
þa2r góðar. Þess vegna lagði Al-
þingi 1913 mikla áherslu á að
ná samningi við Eimskipafjelagið,
um strandferðvrnar. Al])ingi sam-
þykti lög (1. 53. 10. nóv. 1913),
er heimiluðu stjóminni að kaupa
hluti í E. í. fyrir alt að 400 þús.
kr„ gegn því, að fjelagið taki að
sjer að lialda uppi strandferðum
með tveimur eða fleiri skipum.
Hvað gc.rt hefir verið til þess
að fá samkomulag við E. 1. um
rekstur strandferðanna vitum v;jer
ekki. Hitt er öllum vitanlegt, að
framkvæmdir í þessa átt hafa eng-
ar orðið, hverjum sem um verðu.v
kent.
lagningar samhliða, og ljósalagn-
ingin í miðj:: Verður því aukiira
útgerðarkostnaðux' af þessu hverf
audi lítill. Býst uppgötvarinn vi5
því, að hvert línu og netaljós
muni kosta um 100 krónur. og
nægja muni að hafa þrjú ljós á
hverri „trossu“. Verður það þú
sama sem að eitt ljós sje á hverri,
ef tvæ.r eru „blindar“, sín við
hverja hlið ljósatrossunnar.
j Ætla má, að það verði sjer*
(staklega hagkvæmt að hafa ljós á
(netum og að lagningum verði ]>á
þannig liagað, scm að framan er
lýst. Fiskurinn sækir á ljósið úr
öllum áttum, en .rekur sig á hlið-
ametin og ánetjast þar.En hvaða
veiðarfæri, sem notuð eru, þá
em margfaldar líkur til þess, að
vel veiðist á þau ef nógur fiskur
er fyæir, heldur en ef „rent er
blint í sjóinn.“
Þess er væntandi að útgerðar-
menn vorir grípi tækifærið fegins
hendi að auka afla sinn. Haf i
þeir til þessa verið fljótil* til
þess að taka npp hverja þá ný-
breytni, er til bóta hefir liori’r.
en fram hjá þessu mega þeir ekki
ganga, sjálfs sín vegna.
Eimskipaf jelag íslands á að
taka strandfea'ðirnar í sínar hend-
ur. Það getur aldrei blessast, að
ýmist sje það ríkið, einstakling-
ar eða fjelög, sem annast strand-
Ágúst Benediktsson.
lega mikils virði fyrir aðalat-
vinnuveg þjóðarámar, sjávarút-
veginn. Skal hjer nú skýrt frá
lienni í stuttu máli.
VEIBAR MEÐ LJÓSUM.
Flestir niunu hafa heyrt getið
um það, að Ijós hefir heillandi Ljós á líniw og net verða fest
áhrif á fisk, þannig, að það seiðirjá þininn og hyggur Ágúst að
hann til sín. Hafa verið gerðar nægja muni að hafa þriðja hvert
ferðirnai- og rugl og skipulags- j ýmsaæ tilraunir með það að hafa net eða línu upplýst, en að þá
leysi sje látið sitja í hásæti við
alla tilhögunina.
Eimskipafjelagið kefir ágæt skil
y.rÓi til þess að taka að sjer strand-
ferðirnar. Það hefir 3 skip í ferð-
um milli landa og fær hið fjórða
í þyrjun næsta árs. Eimskipafje-
lagið annast þegar töluverðan
ljós á veiðarfærum, og hafa þær sje . *t þannig, að þrjár sje
„ísafold“ hefU' hitt Ágúst
Benediktsson að máli út af þessu
og spurt hann að því, hvernig-
hann hafi liugsað sjer smíóí
ljósatækjanna. Honum er það
áhugamál, að þau verði öll smíð-
uð hjer á landi.
Á. B. mun fúslega gefa mönnum
allaxr npplýsingar þessu viðvíkj"
andi og er það sennilega frein"
ur í þágu útgerðarmanna en hans
sjálfs. En gaman væri það, ef ís~
lenskir fiskimenn gæti skotið öll—
um öðrum fiskimönnum aftnr
fyrir sig, og það væri að þakka
íslensku hyggjuviti.
fjelagið liefir tekið þær í sínar
hendur og sett þavr í kerfi við
millilandaflutningana. Ef þessi
tilhögun væri, mundi E. í. tryggja
sjer megnið af vörufhitningnum
hluta strandfoí'ðanna með ferðum! milli landa, svo það ætti að fá
Goðafoss, og gerir væntanl. ennjbeinan og óbeinan hag af því, að
nieira að þessu þegar kæliskipið taka strandferðirnar í sínar hend-
kenmr á næsta ári. Þessar strand-
ferðir E. I. með stóru milliferða-
skipunum eru of dýrar. Yæri það
eiít og sama fjelagið sem annað-
ist millilandaferðirnar og strand"-
m'. Eins og ástandið er nú, w það
engin liagur fyrir kaupmenn og
kaupfjelög, sem þurfa að 'not.a
strandferðaskipið eða flóabáta, að
fá vörur sínar fluttar til landsins
ferðirnar, mætti haga ferðum á skipum E. í. f.remur en öðrum
millilandaskipanna á alt annan og skipum.Fengi þeir hinsvegar stór-
hagkvæmiwi liátt. en nú er gert. feldar ívilnanir á flutningsgjaldi
Millilandaskipin eru of dýr lil með strandferðaskipum (eða flóa-
þess að tína npp hverja smá höfn. bátum) á þeirri vöru, sem skip*
En þetta liafa þau orðið að gera E. í. flytti til landsins, er hag'
liingað til og verða að
ffcra
fram- nrinn auðsær. Alli.r vildn þá fá
vegis, meðan tilhögun strand>fe.rð-
anna er eins og nú er: að farm-
gjald og annar kostnaður tvö- eða
vörur sínar með skipum E. t.
Engum dettur í hug að halda
því frani. að E. f. eigi að bíða
þrefaldast á þeirri vöru sem fer fjárhagslegt tjón á strandferðun-
í strandferðaskipið, móts við á uip. Að sjálfsögðn verður vríkið
liinni sem millilandaskipið skilar að styrkja fjelagið ríflega til þess
beint á ákvörðunarstaðinn. að það ekki skaðist. En ]iað er
Strandferðirnar verða aldrei í sannfæring vor, að E. í. geti haft
lagi hjá okkur fyr en Eimskipa- fullkonmar strandferðir fvrir
minna fje en nú er til þeirra var-
ið. Þess vegna er mjög áríðandi,
að mi þegar ve»rði hafist handa
og reynt að ná samningi um
strandferðirnar við E. í. Engu
máli skiftir það, að voru áliti,
hvaða aðferð verði notuð við þessa
samninga, hvort samningsgrand-
völlur laganna frá 1913 verði not-
aður eða einhver annar, nýr grund-
völlur lagður. Aðalatriðið er, að
ste'andferðirnar komist á eina
hönd og að þær verði tengdar í
eitt samanhangandi kerfi við
millilandaferðirnai'.
Þetta fæst ekki með öðru móti
en því. að Eimskipafjelag íslands
taki að sjer strandferðinifW'. Að
því á að keppa.
SÆSÍMINN 20 ÁRA.
Þann 25. ágúst 1906 var sæ-
síminn kominn í lag til Seyðis-
fjairðar. Fyrsta skeytið sem sent
var, sendi (Jóliannes Jóhannes-
son bæjarfógeti til Friðriks kon-
ungs áttunda. Er mörgum það
minnisstætt, að hann orðaðr
skeyti þetta svo, að hann flutti
jöfur kveðju í nafni íslensku:
þjóðarinnar. Þótti stöku manni
þá, sem bæjarfógeti hefði tekið
djarflega til o»rða, er liann í
kveðjuskevti þessu minti konung
á, að við hjer úti á íslandi teld'
um okkur sjerstaka þjóð fjar-
skvlda Dönum.
Mikil er breytingin frá þvír
sem þá var.
l.þ.m. var útrunninn samning-
urinn, sem garður var við Stóra
norræna símafjelagið, og gekk þá
hinn nýi samuingur í gildi.
Landsíminn tekur við stöðinni
á Seyðisfirði. úr höndum síma-
fjelagsins, og verður Þfwsteiun
Gíslason stöðvarstjóri.
Símagjöldin lækka, eins og aug-
lýst hefir verið. Er gjaldið til
Danmerkur og Englands lijer á
eftir 42 aura»r fyrir orðið, var
50 aura, til Noregs 45 aura, var
60 aura, til Svíþjóðar 54 aura,
var 70 aurar.