Ísafold - 07.09.1926, Blaðsíða 2

2
ÍSAFOLD
Egilsstaðir.
(Ferdamtnningar)>
Þegar jeg kom heim úr ferð
miuní umhverfis landið nú í sum'
ar, spurði mig einn kunningi minn
að því, hvern stað á Austurlandi
mjer hefði litist best á. Mjer varð
erfitt um svarið í skjótri svipan,
því mikln var 4r að velja, en
sagði, að sá staður, sem að mínu
áliti ætti glæsilegasta framtíð,
væri Egiísstaðir á Völlum.
Páar jarðir hjer á landi eru
eins vel í sveit settar eins og Eg'
iLsstaðir. Þeir eíru á krossgötum;
liggja 5 fjölfarnir aðalvegir þar
um. Þarf ekki að því að spyrja,
að öllum „stöðvum“ sem framþró'!
un nútímans heimtar er komið fyr' ]
ir á Egilsstöðum. Þar er póststöð,!
símastöð og bílstöð — í stuttcu
máli er þarna ein „miðstöð", ekki
aðeins Hjeraðsins, heldur alls
Austurlands. Allir almennir fun«d' |
ir Hjeraðsins eru að sjálfsögðu
haldnk á Egilsstöðum, vegna legu:
staðarins. Sem funda' og sam' |
komustaður ná Egilsstaðir miklu
víðtækara en yfir sjálft Hjeraðið.:
Þeir ná yfir alt Austurland. Er!
oft í seinni tíð haldnir þar f jöl' |
mennir þing' og þjóðmálafundir:
fyrir Múlasýslurnar báðar. Er þá 1
«ft mannmargt á Egilsstöðum og
líkast því, sem sjá má stundum
á Þingvöllum hjer syðra.
Það er ekki aðeins lega Egils'
staða sem því veldur, að þeir eru
kjörnir til þess að vera miðstöð
fegursta fljótinu sem ísland á,
liggur frjóvsamt undirlendi, alþak'
ið gróðri. Hjer og þar má sjá
hæðadrög, þakin ilmandi skógar'
runnum; en fagur fjallahringur,
grænn upp á efstu twún, liggur
eins og rammger skjólgarður um'
hverfis.
Mitt í þessari fögru sveit, á
fljótsbakkanum sunnanverðu, eru
Egilsstaðir.
að þjóðin ætti marga menn líka
Jóni sál. Bergssyni. Því væri svo,
mundi ekki þurfa að bera kvíð'
boga fyrir framtíð okkaí’ land"
búnaðar.
Austurlands. Fegurð staðarins á
þar í sinn þátt einnig.
Austurland á marga fallega
bletti, en tilkomumest er fegurð'
in á Pljótsdalshjeraði. Þar er
gnægð alls þess sem eina sveit
má prýða. Meðfram Lagarfljóti,
„Einhver hefir lagt hjer hönd
á plóginn,“ mundi sá hugsa, sen
komið hefði að Egilsstöðum laust
fyirir aldamótin síðustu og svo
aftur nú. Fyrir aldamótin mátti
sjá á Egilsstöðum ljelegan torf'
bæ, lítið tiin en kargaþýft, engj'
ar óframræstar og illa hirtar. —
Hvergi var girðing, hvorki um
tún n.je engjar og jarðabætur aðr'
ar engar. Nú má sjá tvö stórhýsi,
íbúðarhús úr timbri, járnklætt, og
gistihús úr steinsteypu, þar sern
áður var hálf niðurfallinn torf'
baw. Nú má sjá stórt og fallegt
tún út frá bænum, þar sem hvergi
er í ein einasta þúfa; ennfremur
má sjá víðáttumiklar sáðsljettur
með risavöxnum gróðri. Á engj'
unum má sjá stórar áveitur og
uppistöður og fullkomnar fjár*
girðingar um tún, engi og haga
Hjer var líka lögð hönd á plóg'
inn. Það var hinn látni, fcamsýni
atorkumaður, Jón Be>rgsson, óð'
alsbóndi og kaupmaður á Egils'
stöðum, sem hjer var að verki.
Slíkir menn, sem Jón sál Bergs*
son, eru þarfi.r okkar þjóð. Þeir
sýna í verki hvað hægt er að
gera íslenskum landbúnaði til við*
reisnar og eflingar. Yæri óskandi
Þótt mikil umskifti hafi orðlð á
Egilsstöðum ítíð Jóns sál. Bergs'
sonar, kæmi mjer cigi á óvart,
að þar ætti enn eftir að ske enn
stærri tíðindi. Jikðin sjálf á vafa'
laust enn þá eftir að verða prýdd
mikið og bætt, því eftirkomandi
Jóns sál., Sveinn sonur hans, fer
myndarlega á stað og virðist I
mörgu líkjast föðurnum.
En staðurinn sjálfur, hin ágæta
lega hans, hlýtu.r enn að draga til
sín athygli framtakssamra at'
hafnamanna. Góður bílvegur teng"
ir nú þessa fjölmennu, blómlegu
sveit við nærliggjandi kaupstað.
Áður þurftu íbúar Hjeraðs yfir
erfiða fjallvegi að sækja, til þess
að komast í kaupstað. — Þegar
Fagradalsbrautin var lpgð var
fenginn góður bílvegur til Reyð*
arfjarðar. Vegalengdin (frá Eg'
ilsstöðum) eru 35 km.
Fagradalsbrautin hefir sett, ný.j'
an svip á Egilsstaði og gerir
væntanlega enn betur síðar. Þeg'
ar fram líða stundir verða Egils'
staðir ekki aðeins miðstöð sanr
gangna og mannfunda sem þeir
nú eru, heldur einnig miðsföS
versluna»r og viðskifta. Verslun'
in hlýtur smámsaman að flytjast
upp á Hjeraðið. — Áður þurftu
bændur að flytja að sjer og fra
á klökkum, yfir langa og erfiða
fjallvegi. Nú flytja bílarnir vör'
iwnar upp á Hjerað. Næsta skref'
ið verður: verslunin upp á Hjer'
að. Þá eru Egilsstaðir sjálfkjörni
staðurinn. —- Út frá Egilsstöðum
koma síðan bílvegir í allar áttir.
Suður Sk»riðdalinn er tiltölulega
auðvelt að leggja bílveg og þeg'
ar brú er komin á Grímsá, held'
ur vegurinn áí'ram fram í Skóga
og alla leið fram í Fljótsdal. Nú
er bílvegur kominn nokkuð norð'
u»r fyrir Lagarfljót og er svo til
ætlast að liann nái að Jökulsá á
Brú árið 1928. Þegar þurkatíð er,
komast bílar út að Eiðum, en
væntanlega verður ekki langt að
bíða þess, að fullkominn bílveg'
ur verði lagðu*r þangað og alla
leið út í Hjaltastaðaþinghá. Eitt
samgöngutækið er enn ótalið, sem
Hjeraðsbúar hafa mikil not af og
koma til að nota miklu meir þeg'
ar fram líða stundir. Það er vjel'
báturinn á fljótinu. Lagarfljót er
þarna sem stöðuvatn eða fjörður,
fært bátum endanna milli. Stöð'
ugar bátsferðir eru nú um fljótið,
frá Egilsstöðum inn að Brekkn
í Fljótsdal. Er að þessu hin ágæf
asta samgöngubót, en mætti vera
enn meiri, ef hentugur bátur væri
notaður.
FRAMBOÐ í DALASÝSLU.
Jeg minnist þess að hafa ein'
hverntíma heyrt það sagt um
Austurland, að það st'æði að ýmsu
leyti að baki ö&rum landshlutum.
Þar væru framfarir minni, bií'
skapur lakari, og framfa»rahugnr
fólksins yfir höfuð ekki eins mik'
ill og annarsstaðar á landinu. —
Þessi skoðun, sje hún nokkurs'
staðar til, er áreiðanlega »röng. Um
það sannfærðist jeg á ferð mínni
í sumar. Og ekki kæmi mjer á
óvart þótt jeg ætti eftir að frjetta
sitt af hverju frá Austurlandi,
sem ekki aðeins afsannaði þes3a
röngu skoðun, heldur sannaði hið
gagnstæða.
J. K.
Þrjú framboð niunu nú ákveð'
in í Dalasýslu. Eru það þeir Árni
Aimason læknir í Búðardal af
hálfu Ihaldsflokksins, sjera Jón
Guðnason á Kvonnabrekku, af
háJfu Fi'amsóknarflokksins og Sig.
Eggerz bankastjóri, af hálfu
„Frelsishorsins' ‘.
Fregnir úr Dölum herma, að
fylgi Árna læknis sje svo að segja
óskift yfir alla sýsluna. Er það
eðlilegt, því maðurinn er mjög
vinsæll í sínu hjeraði og í mikla
áliti þar vestra. Hann hefi»r mik-
inn áhuga á öllum þjóðmálum, er
hreinn og ákveðinn í skoðunum
og þarf ekki að efa, að hann er
afbragðs þingmannsefni.
Tímamenn hafa aldrei átt upp á
pallborðið hjá Dalamönnum, o g
fo»r sennilega svo enn, að þeir
lofi Kvennabrekkuklerkinum að
sitja heima, svo liann geti haft
gott næði til þess að dásama
Hriflu-Jónas og afrek hans.
Þegar efttr andlát Bjarna »Tóns"
sonar frá Vogi, fó»r Sig. Eggerz
bankastjóri á stúfana, og gáði ti!
veðurs á hinum pólitiska himrti
yfir Dölunum. Bankastjórinn var
dálítið lim ggur eftir dóminn, sem
hann hafði fengið hjá „þessari
þjóð“ við landskjörið. En níi áttu
Dalirnk að gera alt gott aftur.
Smalar voru sendir vestur, og
fara misjafnar sögur um árangur'
inn. Segja sumir, að þeir hafi
fengið nöfn 97 manna á lista, er
lofað hefðu að styðja kosningu
bankastjárans, með vissuin skil-
yrðuiu þó. Aðrir segja, að niifnin
hafi verið nál. 150, en af þeim
ihafi margir ekki átt kosningar"
rjett. Skilyrðin, sem sett voru
fyrir stuðningnum, voru aðallega
þau, að S. Eggoirz fylgdi núv.
Frd ltalíu.
Ferðaminningar efftir
Steingrim Matthíasson laekni.
Niðurl.
mussolinl
Þegar jeg í vetur ætlaði suður til
Etóm, voru margir, sem öfunduðu
nig. „Ó, hvað þú átt gott. Jeg vildi
eg mætti vera ineð þjer. Þú heils-
ir auðvitað upp á Mussolini.“
5vona sögðu kunningjamir. Og
njer fan.st von, að þeir öfunduðu
oig, og von, að þeir vildu vera með.
En hvorki ætlaði jeg mjer þá að
leilsa upp á Mussolini nje heldur
ílakkaði jeg til að sjá hann. Því
ið jeg var þeirrar trúar, að ekkert
,æri við þann mann. Öllu fremur
íafði jeg andstygð á honum og
myndaði mjer hann sem ósvífinn
efintýramann og leikaæa, er l.jeki
i. fáfróða alþýðu og hefði hana
tð ginningarfífli. Þessi mynd
tafði skapast í huga mjer at'
tfussolini út af ýmsu misjöfno,
æm jeg liafði um hann lesið og
ýrir myndir, sem jeg hafði sjeð
tf honum. Það var því fjarri
njer að sækjast efti»r að sjá
jenna mann. Jeg hugsaði mjer
tð þó hann bæri mjer fyrir augn,
>á mundi jeg ekki gefa honum
neiri gaum en ýmsum konungum
eða skartklæddum höfðingjum er
jeg hefi sjeð, og sennilega mundi
jeg fá á honum meiri óþokl.a
en áður, þessum haæðstjóra og
fanti, sem sagt var að hefði of-
sótt og fjötrað saklausa meuri,
látið huðstrýkja ýmsa ritstjóra
og máske hengja suma, sjerstaK-
lega ef þeir voru samvinnumen-i.
Jeg hafði fengið andstygð á þess-
um peia. Sjerstaklega þó eftir
mcvrðið á Matteotti (því mjer
fanst sá hálfnafni minn eins og
náskyldur mjer). Víst langaði mig
ekke.rt til þess að sjá Mussolini,
slíkan erkifant, og mjer fanst í
rauninni sanngjarnast að haun
fengi að sæta sömu forlögum og
Jón biskup Gerreksson hjá Spóa-
stöðum forðum.
»Teg fór til ítalíu og hingað
er jeg aftur kominn. Og jeg sá
MussoHni. Jeg komst ekki hjá því
að sjá hann og hev*ra. Og eim
meira heytrði jegtiim liann talað
og að lionum dáðst og sá hve
margir hafa mætur á honum og
hve miklu góðu hann hefir komið
til leiðar á ítalíu á fáum á*rum.
Nú þegar allir spyrja mig
frjetta úr suðurferðinni þá eru
það svo afar margir sem spyrja
fyrst og fremst: „Sástu Musso-
lini ? Og hvernig leist þjer á
hann?“ Jeg svara þessu í suttu
máli þannig: Jeg sá marga merki-
lega hluti á ítalíu og ma»rga góða
I menn, en af engu varð jeg eins
’ hrifinn eins og af Mussolini. A£
hverju ? Af því hann er höfði
hærri en fólkið og af því að
fólkið finnnr það og sýnir bon-
um í vaxandi mæli hlýðni og
hollustu og magnar hann til dáða.
Og mjer e>r alveg sama þó jeg
heyri einhverjar misjafnar sögur
af honum. Það er vitanlegt að
fjöhli ýmsra flokkshlaða ,víðs-
vegar um heim rægi*r hann á allar
lundir og tínir upp allar lyga-
sögur, sem um hann myndast.
Það er Togið milli búrs og eld-
húss, hvað þá alla Teið frá ítalíu
til íslands. Og aðgætandi er, að
þó Mussolini sje um eitthvað
kent,*þá er það oftar að kenna
ýmsum óhlutvöndum mönnum í
flokki hans. Þar e»r misjafn sauð-
ur í mörgu. f,je og fara sumir
lengra en góðu hófi gegnir. Kann
j þá stundum að fylg.ja „beinbrot
eða bani.“ Slíkt getur Mussolini
ekki ætíð hindrað. Það má ekki
kenna vjelstjóranum þó einhver
meiði sig í vjelinni, eða þó ein-j
hver vísvitandi álpist undir vagn-
hjólin.
*Teg trúi því, sem jeg sá 'á
ítalíu og heyrði góða heimildar-
menn seg.ja mjer, að ef Musso-
lini væri ekki, mundu stöðug
mannsmorð eiga s.jer stað í land-
inu og alskonar óregla ríkja. Alt
, !
var að fa»ra í ólag þegar bann
tók við stjórnartaumunum, inu-
anlandsóeirðir, atvinnuleysi og
hungur stóð fyrir dyrum. Þar
gat ekkert þingsræði nje þjóðræði
hjálpað. Bolsévismus var í að-
sigi engu betri en á Rússlandi.
Það var komin endalaus spilling
í embættismannaliðið á ítalíu. —
Mussolini afsetti ótal ónýta og
óþarfa starfsmenn. Með járnhendi
setti hann eftirlit með öllum opin-
berum störfum og ljet leita uppi
fanta og fúlmenni. Það er orðið
óhult öllum að ferðast tun ítalín
nú, þar sem víða var ófarandi
vegna stigamanna og illvirkja.
Hann hefir stöðugt gert sjer
far um að efla atvinnuvegina og
útrýma atvinnuleysi í landinu og
yfkleitt skapa reglu og rjettlæti
þar kem áður var óregla og
órjettlæti. Og hans hugsjón er að’
gera Ítalíu enn að stórveldi með
góðum nýlendum í Afríku þar
sem atvinnuleysingar geti sest að
í stað þess að svelta í þrengsl-
unum heima. Jeg trúi því, að
Mussolini hafi frelsað þjóð síni
tir vandræðum a. m. k. í bili
betur en nokkur þingræðis-
stjórn gat gert með smum ait
of mörgu þingmönnum og þeirra
bakdyramakki og hrossakaupuvn
og núlli með nefndum og nefnd-
arálitum og fánýtu kjaptæði (líkt
og á Frakklandi) og -einlægum
bræðingum og gríit.
.Teg trúi því að Mussoiini sje
eins og aðra*r þjóðhetjrir kal!-
aður til þess á neyðartíma, að
taka í taumana og stjórna landi
sínu með einræði eftir bestu getu.
Væri jeg á ítalíu mundi jeg vera
Faseisti og eins og þeir hrópa:
Eja — eja — la — la! Mussoliui!
Lifi Mussolini!
BANATILRÆÐIÐ Vlfl
MU&SOLINI.
Það var miðvikudaginn 7. aprít
að handlæknafunduirinn skyldí
settur með mikilli viðhöfn.
Til þess var valinn merkasti
staðurinn í Rómaveldi, hið forna
Kapitolium. í sal.einum miklum,
sem kendur er við Horazius skáld
KöfnuSumst vjer saman allir lækn-
araiit um 5—600 og þar að auki
mesta margmenni annað. Og útí e
fyrir hópaðist saman onn fleira
af fólki, því allir vissu að il duce
átti að mæta fyrir hönd konungs j
T.il að bjóða okkur læknana vel- j
komna.
Nú gengum við læknar upp í
hátíðasalinn upp eftir mörgpm
Lreiðum stigum, sem breiddir f
voru skrautofnum dúkum. En alla
leið frá salardvruuum stóðu í röð- f
um til beggja handa skrautklædd-1
ir hermenn með alvæpni ogskygða
hjálraa. — Uti fy»rir hljómaði
lúðraspil og hrumbusláttur og
}>egar allir voru sestir gekk inn
Mussolini um hliðardyr og settist
í öpdvegi. Yið lilið lionum settusi
þeir borgarstjóri Rómaborgar ->í?
formaður læknafundar. Voru þen'
allir í óbreyttum jakkafötuin
dökkum (smoking.)
Fjwstur talaði borgai’stjóri oí
V