Ísafold - 14.09.1926, Blaðsíða 2

2
ÍSAFOLD
Sjóferð í Ifik í Iffýrdal.
Eftir Jón Kjartansson,
Lending í Vík. í baksýn Reynisfjall cgr Reynisdrang ir.
þannÍK rjett það sjeð um að
það komi beint í sjóina.
Mig hefir oft furðað á því,
þegar jeg hefi átt tal við ókunn-
uga um Vík í Mýrdal, hversu þeim
hefir komið staðurinn kunnuglegá
fyrir. Menn, sem aldrei hafa kom-
ið til Víkur, aldrei kynst neinum
þaðan, hafa þekt staðinn svo að
segja út og inn. Keiruw þá æfin"
lega í ljós, að það er a ð e i n s
e i 11, sem þessari kynningu veld-
ur: Það er Ægir og þeir miklú
erfiðleikar, sem Víkurbúar eiira
ætíð við að striða í viðureigninni
við hann.
Vík í Mýrdal er smáþorp, með
nálægt 300 íbúum, þegar með eru
taldir íbúar bæjanna á sjálfum
Víkurjörðunum. Eins og aðrir
staðir á hinni hafnlausu og
ógreiðu suðúrströnd, er Vík mjög
einangruð og erfitt að henni að
komast, hvort heldur er af sjó
eða landi. Millilandaskipin koma
þar aldrei og strandferðaskipið
örsjaldan. Landferðafólk leggur
leið sína sjaldan um Skaftafells'
sýsiu vegna vondra vatna og ann-
ara erfiðleika, sem því ferðalagi
eru samfara. Þó fara landferðalög
nokkuð í vöxt síðari árin, einkum
eftir að brú kom á hættulegustu
ána sem er á leiðinni: .Tökulsá á
Sólheimasandi.
Þrátt fyrir þessa miklu ein-
angrun staðarins, munu þau vera
fá smáu kauptúnin hjer á landi,
sem eru jafn þekt meðal almenn'
ings, eins og Vík í Mýrdal. Og
það er Ægir sem þessu veldur.
Tændingin í Vík er vond. Hún
er að vísu ekki verri en víða
annarstaðar við suðurströndina.
En Víkurbúar þurfa oftar en
flestir aðrir, sem við ströndina
búa, að hafa einhver víðskifti við
Ægi, og ber þess vegna meira á
erfiðleikunum þar en annfwrstaðar.
Veldur því verslunin sem er í Vík.
Má svo telja að Vík hafi alía
verslun V.-Skaftafellssýslu og
austur hluta Rangárv.'sýslu. Það
er því ekkert smáræði af vörum,
sem árlega er flutt að og frá Vík.
Allir vöruflutningar verða að fara
sjóleiðina; um landleiðina er ekki
að ræða, eins og enn er ástatt á
þeirri leið.
buudnar við Ægi, láta þeir það
hvergi á sig fá, en ganga æfin"
lega jafn hugaðir, jafn ákveðnir
og .jafn óskeikulir að sömu bar
áttunni, eins og okke.rt hafi í skor-
ist.
Það er unun að því að hc'rfa á
þessa vösku sjógarpa, þegar þeir
eru að leggja á stað í viðureign;
ina við Ægi. Nokkru áður an
þeir ná flajðarmálinu með skipið,
leggja þeir það á bliðiúa á santl-
inn, ganga að skinnklæðunum og
fara .í Engu handartaki ofauk'
ið; engin hreyfing óþörf; ekkert
of sagt. 011 vinna fer fram ákveð'
ið og hljóðalaust, og í svo góðri
reglu, að engu líkara er en að ein
og sama höndin vinni öll verkin.
Þegar sjógarpamir hafa klætt
sig í skinnklæðin, brókina og
stakkinn, og bundið fastan sjó-
hattinn, ganga þeir aftur að skip'
inu. Þeir, sem eiga að róa íit, taka
með sjer ár og leggja í keipinn.
Er nú skipið rjett og hver kom-
inn á sinn stað. — Tvci*r eru við
„Setjum nær í Jesú nafni“, kall*
a«r nú formaður og skipsmenn taka
allir sem einn föstum, ákveðnum
tökum á skipinu, og óðara er það
komið fram í <flæðarmálið. Hversu
langt er farið fram fer eftir þvi,
hvernig sjórinn «r og livernig
hittist á. Sje „dauður“ sjór, eða
ef hittist á lag þegar komið er
„fram í“, er haldið viðstöðulaust
út. Sjc aftur á móti vondur sjór,
eða ólag, verður „að styðja“ og
bíða efti*r lagi. Er þá betra. að
ekki sje stut.t mjög framarlega,
því þá má búast við hrakningum
og að sjór falli í skipið. Komi
mjög vont ólag og framarlega er
stutt, gctur svo farið, að ekki
verði hægt að styðja skipið og
því slái flötu.
Þegar formaðu*r sjer lagið, ka.ll-
ar hann til útróðurs; má sjá snör
handtök og viss, þegar verið er
að ýta skipinu á flot. Vérður þá
vel að gæta þess, að skipið ekki
skekki þegar það mætir sjóum. -
Best <ur að fá dálitla fyllingu und
ir skipið að framan, um leið og
kallað er. Verður skipið með þ\ú
ljettara í meðförum, og gengur
fljót.ara að koma því á flot.
TTm leið og skipið flýtur og
dýpka*r á sjómönnunum, fara þeir
upp í hver af öðrum — fyrst þeir
sem st.yðja fram í, þar næst þei*r
sem eru undir árum framan miðs
skips, þá þeir sem róa miðskipa
og í austurrúmi, og síðast þeir
sem ýta. Vaða þeir svo langt sem
hægt er og ýta af afli, svo skrið'
u*r komist á skipið. Iíefst nú líf'
róður, en vandlega er þess gætt
að jafnt sje róið á bæði borð,
svo skipið ekki skekki. „Betur á
og hjálpar þurfandi mann.skepna,
þessn, hættusömu sjóferð. þú þekkir
læst þíer hættur, ,s<>m mjer og vorn
litla skipi búnar eru n.f óstöðugu sjáv-
urins hnfi, sem at’málar mjer dauð-
nns ím\Tid á hverri öldu er rís um
kring þe.ssi veiku skipsborð, sem bera
mitt líf. Æ, vertu nú míns lífs vernd-
ari, minn leiðtogi, og minn besti föro-
nautur. pví hverjum skyldi jeg þora
að trua fyrir mjer, ef ekki þjer, niiuu
almáttugi faðir og trúfasti lífgjafari.
Banna. þú þínum skepnum, vindi og
sjó, að granda mínu og vor allra lífi
— þá hlýða þair. Gef oss forsjálega
að geta sjeð við öllum fyrirsjáanleg-
um liaittuin, af blindskerjnm, boðum,
grynningum og öðrn, ,en afsend sjálf-
xir þeim óþektu. Uppljúk þinni milda
hendi, og send oss þína blossun; bj<>ð
sjávarins nfgrunni að opna sit.t idka
skaut, til að uppfylla vorar nanð-
þurftir. J>j«<r iel jeg mig með skipi
og varnaði, leið þú oss alla farsæl-
lega, og vernda oss við öllu tjóni, þá
viljum við , lofa og prísa þína. gæsku,
sem svo dásamlcga nnnast þín börn.
l>and. Ef sjór <>r vondur, þykir
tryggara að hafa hnútuband.
Sjeð er um að bÖndin liggi
veL greidd í skipinu, svo að þau
rekjist vel þegar bandamaðurinu
hleypur upp.
Ef hittist á ólag, þegar skipið
keimv innundir, verður „að
liggja“ á legunni og bíða effir
lagi. Er ]>á vissast að liggja nokk-
uð djúpt á legunui, einkum þeg'
ar fellur úfc á. í ólögunum, því
skipið verður að vera fyrir utan
föllin. Einuig er gott að haí’a
landróður nokkuð langan, svo að
góður sk*riður sje á skipinu og
jþað láti vel að stjórn. Sje kom.iö
of nála'gt landi og ekki þyki
trygt þar að vera, er „rist við“ til
þess að takx af skriðinn og því
næst „liaft aftur á“. Þegar for-
maður ^sjer lagið kallw hann:
Lending í Vík. Sjór er dauðiw. Bandamennirnir hlaupa upp og
utanundir menpirnir fara út. L baksýn
Víkurhamrar og Hjörleifshöfði.
Hin mikla barátta, sem íbúar
þessa litla, afskekta kaupfúns eiga
í sífellu við að stríðn, í viðurr
eigninni við Ægi, hefir kynt
þorpið í öðrum landsbygðum. —
Baráttan er líka hörð — of hörð.
Stundum hefir ba*ráttau orðið Vík'
urbúum örlagaþrungin, þegar eiu'
hver ástvinur eða ættingi hefir
orðið að láta lífið í henni. Hefir
þaS nokkrum sinnum komið fyr'
!r. En þótt Víktwbúar hafi þess-
ár dapurlegu endurminningar
Útróður í Vík. Sjór er dauður
út, sjást vera
framstafn og eiga að styðja ■
fram í, á bak og stjórborða; átta
eru við árar (4 á borð) ; fjórir ýta
á skut (2 á borð) og tveir eru við
aftmrstafn, formaðíir og aimar tU.
AlLs eru það 16 menn* Áður onj
skipið er „sett nær“, biður for"
maður einn háset.ann, sem er aft-
ur á, að festa band við afturstefn”
ið, og er bandið síðan fengiðíheud
nr manni, sem er í fjörunni. Band
þetta (sem er misjafnlega langt
eftir því, hvað óttast má föll laugr
tít á), er notað til þess að halda
skipinu rjettu í úhróðri. Pái skip-
ið sjó eða bratta öldu í útróðrf,
er því hætt við að skekkjast og
getur slys af því hlotist. Menn í
fjörunni geta þá oft hjálpað með
því að toga í bandið til þeirrar
handar sem skipið vill sækja, og
* Fec það eftir stærð skipsins
hve margir eru á. Á 8 "æring eru
venjulega, 16—18 menn; á 6'æring
10—12; á 4-æring 7—8.
. Firam á menn og þeir sern róa
að fara upp í.
stjór-, ininna á bak“ o. s. frv.,
kallar formaður róðra*rmönnuvn fcil
leiðbeiningar í útróðrinum. Sje
ójafnt róið, geta menn átt von á
að fá uppslátt og roga kæfú* í
ofan á lag. Þeg;i*r komið er út
fyrir b*rimgarðinn, setur formað
ur á stýrið, en einn hásetinn, se?n
er aftur á, segir fyrir um róðurinn
á meðan. Þegar komið er úr
hættu tekur formaðiw ofan og
segir: „Við skulum lesa“ ; öll
skipshöfnin tekur þá einnig ofan.
Mælir formaður þá hátt: „Biðj-
um allir almáttugan Guð að vera
með okkur í Jesú nafui“ ; en síð'
an lesa allir sjóferðabænina í
hljóði. Er bænin svohljóðandi:
Almáttugi Guð. pú er sá vísi og
góði höí'uðskepnanna herra, og undir
eins minn faðir. I trausti þinnar náð-
arríku handleiðslu byrja jeg nú, veifc
* Að „fá kæfu“ er það kallað
þegar sjóir falla í skipið og fylla
það.
En sje það þinn náðugur vilji, að
þossi reisa skuli verða vpr dauða
gangur, ó, svo geí: mjer og oss öll-
um vel við búnum að mætu voru
síðasta. I þíuum höndum er vort líf,
gjör þú við oss eftir þinni velþóknun*
vertu aðeins vor faðir og gef oss
eilífa hvíld og sælu hjá þjer, fyrir
vors blessaða meðalgangara Jesú
Krists forþjenustu fjakir.
Amen.
Jeg minnist þess meðan j<‘g
lií’i, þega*r jeg í fyrsta sinn kom
á sjó í Vík, hversu hátíðleg in;i<>r
þótti sú stund, meðan verið var
að lesa.Alt, mas og skvaldur þagn*
aði snögglega; órjúfandi þögn og
kyrð var komin yfir alla. Ilið
eina, sem rauf þessa, hátiðlegu
þögn, voru jöfn og ákveðin ára-
slögin í keipunum, og skvampið í
sjónum þegar árarblöðunum var
dýpt niður. Þegar formitðiw hefir
lokið lestrinum, mælir hann hátf:
„Guð gefi okkvw* öllum góðan dag,
í Jesú nafni“, og gerir því næst
krossmark fram yfir skipið og
aftur fyrir. Að þvi loknu setja
allir upp sjóhattinn og nú byrj"
ar aftur mas og skvaldur, hlátur
og köll. — Sjómaðtwinn er í
„essinu“ sínu.
Lending í vondum sjó við
sandana er ekki sí5ur hættnleg
en útróður. Þarf þá ekki minna
snarræði og ekki síður ákveðin
og viss handtök við hvað sem
gera skal.
Áður en komið er inn á legn,
gengur hver skipsmannanna á
stað þann, sem hann á að ver.i
á í lendingunni. Sex menn ern
fram í, tveir bandamenn og
fjórir sem fara eiga utan undir'.
Fer annar bandamaðurinn upO
með kollubandið, sem fest er í
franistafni, en hinn fer með skuí-
bandið; e,r það fest aftur í sknt.
Stundum er í stað skutbands
haft annað band að franian og
fest þar í lmútu, og nefnist hnútir
„Róið í laml“, og rær þá hver
sem best ’nann getur.
Það er mikill vandi að lenda
skipi vel í vondum sjó við sand
ana. Má þá venjnlega engu skeika.
Skipið verður svo að segja að
vera í ákveðnum skorðum á þeim
sjó, sem það ætlar að taka lend'
ínguna, á. I»að má ekki vera of
framarlega; fi sjónum, }>ví þá
getur svo farið að skipið reki
framstefnið óþyrmilega í fjöruna
og skílar sjórinn því þá ekke.-t
upp. Einnig getur það verið
hættulegt í lendingu, að skip s.je
fratnarlega á bröttum sjó. Sjór
t.ekur undan stýrinu og formao-
tir missir stjórnina. á skipinu. Er
þá hætt við að hvolfi — skipið
sogust. undir sjóinn og veltur um
á, eiiiu augabíagði. Ekki má skip-
ið beldur vera of aftarleg a á
sjónum, því þá getúr það ekki
fylgt, sjónum upp í fjöru, en
lendir milli sjóa. Má þá búast við
kæfu og er þá ekki að því að
spyrjn, að alt rennblotnar sem í
skipinu er*.
Til þess að vel sje lent, þarf
skipið að sitja rjett á lendingar ’
sjónum, og fylgja sjónum alla
leið upp í fjöru. Best er að sjór'
inn brotni undi,- skipinu að fram-
anverðu; skilar því þá best up i.
ITrn leið og sjórinn er að brotna
undir skipinu, leggur formaðvir
vcl á stý.rið og renriir skipinu
fíötu á fjöruna. Oðara og skipið
kennir gíunns, blaupa banda*
mennirnir upp nveð böndin, ára-
mennirnir leggja upp árarnar og
ufanundirmonuirnir fara út. Þeir,
sem utanundir fara, eiga að varna
* Heldur þykir það niðrandi að
fá kæfu í lendirigu og ekki be>ra
vott um mikla formannshæfileika;
en éf sjór er nrjög vandur, get-
ur það heiit góðan formann að fá
kæfu.